21.
Dalu
lumampah kanthi limrah, dumugi enjing boten wonten ingkang wigati kangge
kacariyosaken, labet inggih boten wonten prakawis ingkang wigatos. Nembe
enjingipun nalika surya sampun nginggahi cakrawala sisih wetan watawis saklandheyan
inggilipun, para Bebau sakalurahan Tambak tuwin para pamong lan Sapukawating
Dhusun Tambak sampun sami mlempak. Nuhoni dhawuh saking Ki Lurah ingkang dipun
wartosaken dening Bebau Sela kala wingi. Namung Bebau ing Padhukuhan iring
kidul, inggih Ki Butulan ingkang boten katingal lenggah ing joganing pendhapa
Kalurahan ingkang dipun gelari klasa menika.
Boten dangu Ki Lurah ugi lajeng miyos
saking dalem, lajeng nusul ndherek lenggah ing tikar ingkang sampun kagelar. Sasampunipun
bage binage sawatawis, Ki Lurah lajeng mundhut pirsa dhateng Bebau Tengah lan Jagabaya
magepokan kalihan jejibahan ingkang kala sonten kadhawuhaken :
“Kepiye Ki Bau Tengah, wis ndika tindakne
kanthi becik apa sing dadi prentahku wingi sore kae?”
“Nuwun inggih Ki Lurah” atur wangsulanipun
Bebau Tengah “sadaya dhawuh saking Ki Lurah sampun kula lampahi, lan nalika
kula dipun takeni dening Ki Lurik menapa ingkang sampun kedadosan ngantos
anggenipun wangsul pun Puranti, kula lan para sapukawat ingkang ngeteraken,
kula inggih lajeng cariyos menapa wontenipun”.
“Dadi simbahe Puranti ya wis ngerti kabeh
kedadean sing dialami Puranti dina wingi kuwi?” Ki Lurah paring pandangu malih.
“Leres Ki Lurah, inggih awit sampun kula
cariyosi kala wau”.
“Banjur kepiye sikepe Ki Lurik?”
“Ki Lurik ngaturaken panuwun dhumateng Ki
Lurah, kula ingkang kapurih ngaturaken, awit Ki Lurah sampun paring pangayoman
dhateng putunipun, ugi Ki Lurik ngaturaken panuwun dhateng Ki Sela inggih awit
saking pitulunganipun Ki Sela temah Puranti wilujeng saking bebaya ingkang
sakalangkung ageng menika” Bebau Tengah ngaturaken wangsulan.
“Ya tiba sapadha-padha, kamangka sing wis
nylametake Puranti wingi kuwi dudu aku, nanging Gusti Kang Maha Agung
lelantaran wis ngersakne ndika lan Ki Bau Sela ngliwati dalan sidhatan temah bisa
nylametake Puranti” dhawuh wangsulanipun Ki Lurah, ingkang lajeng mundhut pirsa
malih “Lha kajaba kuwi apa ana maneh sing prelu ndika kandhakne marang aku
gegayutan karo Ki Lurik?”.
“Boten Ki Lurah” aturipun Bebau Tengah “nanging
malah dhateng kula pribadi, Ki Lurik ndhawahaken sikepipun ingkang jejer minangka
Simbahipun Puranti”.
“Apa sing dikandhakne Ki Lurik marang
ndika?” Ki Lurah ndangu malih.
“Gandheng kula sampun kadenangan bilih
kula menika jebul salah satunggaling Bebau ing Tambak mriki, lajeng Ki Lurik nedhi
wangsulan menapa kajeng kula dhateng Puranti, kula inggih lajeng criyos menawi
kula taksih pados wekdal ingkang sae, kangge nglamar Puranti saha kula ugi
taken sinten ingkang wenang dados walinipun menawi Puranti benjing palakrami.
Salajengipun, Ki Lurik wicanten bilih kula boten sisah mawi upacara ingkang
neka-neka menawi badhe nglamar Puranti, tembung wangsulan kula kala wau sampun
cekap kinarya panglamar menggahing Ki Lurik. Andilalah, kala dalu menika Ki
Senu bapakipun Puranti kapinujon mertinjo ing griyanipun Ki Lurik, Ki Senu ugi
sampun sarujuk menawi Puranti badhe kula semah. Puranti piyambak inggih sampun
purun. Pramila kangge nyekapi sarat lampahing sarak, kala dalu Ki Lurik lan Ki
Senu lajeng nglempakaken tangga tepalihipun sarta ngaturi Ki Kaum ingkang griyanipun
gandheng kalihan wandenipun Ki Lurik. Ki Kaum lajeng makili Ki Senu njodhokaken
kula kalihan Puranti kala dalu menika ugi” radi panjang lan dangu Bebau Tengah
anggenipun matur dhateng Ki Lurah.
“He he he jebul iki mau ana manten anyar
teka kene ta?” anggenipun Ki Lurah paring wangsulan kalihan gumujeng. Bebau
Sela ingkang ugi mireng lajeng tumut gumujeng tanpa nyuwanten. Para Bebau lan
Sapukawat lintunipun ingkang dereng mudheng bongkot pucuking rembag antawisipun
Ki Lurah kalihan Bebau Tengah namung sami pating domblong.
“Lha Puranti banjur ndika ajak bali menyang
Tambak maneh?” Ki Lurah lajeng ndangu dhateng Bebau Tengah.
“Dereng Ki Lurah” atur wangsulanipun
Bebau Tengah “angkah kula benjing kemawon menawi kawontenan sampun longgar,
nembe Puranti badhe kula ajak wangsul mriki, mawi upacara prasaja Bapak kalih
Biyung angundhuh mantunipun. Kala dalu sasampunipun kakepyakaken dening Ki
Kaum, kula kalih para kanca sapukawat padhukuhan Tengah inggih lajeng wangsul.
Meh pletheking surya kala wau, kula sakanca mlebet griya”.
“Para Bebau lan para Sapukawat Tambak
kabeh” Ki Lurah lajeng ngendika mawi suwanten ingkang saged kapireng dening
sedaya ingkang wonten ing pendhapa “satemene dina wingi kuwi ing Tambak ana
kedadean sing gawe kodhenging pikirku. Meh wae ing dalan sidhatan antarane
Padhukuhan Krajan karo Padhukuhan Kidul ana kadurakan sing nggegirisi lan
njejemberi. Katujune konangan dening Ki Bau ing Sela lan Ki Bau Tengah sing
kuwawa ngendheg lakuning kadurakan kuwi mau”.
Ki Lurah lajeng nyariyosaken prakawis
ingkang sampun dumados. Inggih wiwit Ki Bau Kidul kalih yoganipun kuwalon
ingkang nami Puranti sowan ing pendhapa, ngantos dumugi Ki Butulan kalebetaken
ing Pakunjaraning Dhusun sarta kautusipun Ki Bau Tengah ngeteraken Puranti
wangsul dhateng Jatisari. Sadaya kadhawuhaken dening Ki Lurah tanpa wonten
ingkang kacicir. Para Bebau lan para Sapukawating Dhusun Tambak, sami eram. Lan
gumun awit sami boten nginten menawi Ki Butulan ngantos kados makaten
trekahipun. Ingkang dipun mangertosi para Bebau lan Para Sapukawat sadangunipun
menika, Ki Bebau kidul menika asring sanget suka pitutur ingkang sae dhumateng
para sinoman.
“Samengko piye kahanane Paman Bebau Kidul
Ki Jagabaya?” Ki Lurah mungkasi anggenipun nyariyosaken lelampahan kala wingi, kanthi
mundhut pirsa dhumateng Ki Jagabaya ingkang tinanggenah anjagi Ki Bebau Kidul
ing pakunjaranipun.
“Nyuwun pangapunten Ki Lurah” atur
wangsulanipun Jagabaya “wiwit kala dalu ngantos
enjing niki wau, Ki Bebau Kidul taksih kados tiyang ingkang boten waras. Kajawi
mbengak-mbengok misuh-misuh ugi boten kendel anggenipun mlampah kekiter ing
salebeting pakunjaranipun. Wau kula cobi mlebeti dhateng pakunjaran, angkah
kula badhe kula ajak rembagan sae-sae, nanging malah ngamuk, kula dipun dugang,
dipun pisuhi lan dipun idoni menapa. Meh kemawon kula katut nesu, nanging
rahayunipun taksih emut weling jengandika murih boten ngantos nyikara dhateng
Ki Butulan”.
“Ora maido Ki Jagabaya” dhawuh
wangsulanipun Ki Lurah “mbok menawa wae saking ora kuwat ngampet rasa wirange,
Paman Butulan dadi kaya mangkono. Pancen yen nitik olehe duwe sedya ala marang
Puranti kaya kang dicritakne Ki Bau Sela apa dene Ki Bau Tengah sarta kang uga
dibenerake dening Puranti dhewe, kudune Paman Bebau Kidul kuwi nampa pidana
sing cukup abot. Luwih-luwih yen ditlusur memburi, anggone arep misungsunake
Puranti dadia klangenanku kuwi mokal yen Paman Butulan ora duwe sedya kanggo golek
rai saka aku temah bisa ngendhalekake kawicaksananku”.
“Kajawi saking menika kula ugi badhe
wadul Ki Lurah” dumadakan Bebau Tengah ingkang waunipun ketingal ayem lan remen
manahipun, matur dhateng Ki Lurah mawi suwanten ingkang canthas “kula boten narimahaken
dene Ki Bebau Kidul sampun damel cariyos ingkang ngayawara dhateng Puranti,
kula dipun wastani lare nem ingkang urakan, dhemen mendem sarta suka damel
dolanan prawan ugi mbergonjak semahipun tiyang sanes. Kula boten trima menika
Ki Lurah”.
“Tak jaluk ndika aja nambahi perkara Ki
Bau Tengah” Ki Lurah paring wangsulan “sing njalari Paman Butulan crita ngayawara
kuwi jalaran kawiwitan saka nggon ndika wis gawe crita sing uga ngayawara
marang Puranti sarta mBah Lurik. Ya iku ndika sing wis ngaku mung buruh pangone
Bebau Tengah. Lan maneh, critane Paman Butulan sing magepokan karo ndika, ora
ana sing weruh utawa sing krungu kajaba Puranti lan Nyai Bebau Kidul wae, lan
sadurunge warta ngayawara kuwi sumebar wis kena diendheg merga anane lelakon
wingi sore kae. Dadi sepisan maneh tak jaluk ndika aja nambahi ruweting pikirku
wae”.
“Nyuwun pangapunten Ki Lurah” Ki Jaladri
matur “inggih kula ndherek kersa jengandika”.
“Iya sokur, aku nedha nrima banget Ki
Jaladri” Ki Lurah paring wangsulan kalajengaken anggenipun ngendika kalihan
Jagabaya “dadi saupama esuk iki Paman Bebau Kidul digawa ing ngarepku saperlu
diadili kira-kira durung bisa ya Ki Jagabaya?”.
“Kula kinten makaten Ki” wangsulanipun
Jagabaya “awit miturut pamawas kula anggenipun ngamuk Ki Bebau Kidul ing
Pakunjaran kala wau, namung ngupados marginipun pejah. Menawi kula utawi
sapukawat ingkang kajibah nenggani pakunjaran kepancing kalihan trekahipun Ki
Bebau boten mokal saged nuwuhaken pasulayan ingkang tundhonipun badhe
anyepetaken pejahipun Ki Bebau piyambak. Kula kinten Ki Bebau Kidul menika
sampun nginten menawi badhe kapatrapan pidana ingkang sakalangkung awrat lan
piyambakipun rumaos boten badhe kiyat nglampahi pidana ingkang badhe
kadhawahaken dhateng piyambakipun”.
“Iya Ki Jagabaya” Ki Lurah paring
wangsulan “kamangka satemene, kajaba pancen kaluputan sing ditindakne Paman
Butulan pancen ya cukup gedhe, nanging uga ana tetimbangan liya sing bisa kanggo
ngentheng-entheng pidanane, ya iku aku isih eling yen arepa kaya apa, Paman
Butulan kuwi biyen duwe lelabuhan kang gedhe magepokan karo madege Kalurahan
Tambak sing saiki tak lurahi iki. Mula awake dhewe kudu sabar, dienteni wae sedina
rong dina, mbok menawa Paman Butulan wis kesel olehe ngamuk lan bisa diajak
guneman kanthi becik, temah bisa ngakoni kanthi lila legawa yen dheweke pancen
luput, kanthi mangkono isih ana pangarep-arep bisa mareni lan mertobat saka
anggone duwe teku sing ora bener kuwi”.
Nalika Ki Lurah nembe ngendika makaten
kala wau, saking njawi ketingal wonten salah satunggaling sapukawat ingkang
minggah pendhapa lajeng mbisiki talinganipun Jagabaya.
“Nyuwun pangapunten Ki Lurah” Jagabaya
lajeng matur dhateng Ki Lurah.
“Iya sapukawat kuwi mau kandha apa marang
ndika?” Ki Lurah mundhut pirsa. Ki Jagabaya lajeng suka sasmita dhateng
Sapukawat kasebat supados matur piyambak dhateng Ki Lurah.
“Nyuwun pangapunten Ki Lurah” wekasan
kanthi radi glagepan Sapukawat menika matur “anu ketingalipun Ki Bebau Kidul
sampun pejah”.
“Piye?” Ki Lurah kawistingal menawi kejot
penggalihipun “Nek guneman sing cetha bocah sapukawat!. Coba balenana nggonmu
kandha, sing alon-alon lan aja kesusu, murih cetha apa kang dadi kandhamu kuwi!”.
Sapukawat andhahanipun Ki Jagabaya menika
ketingal ajrih. Nanging Ki Jagabaya paring tutur murih Sapukawat menika matur
ingkang sae, Ki Lurah boten badhe paring duka menawi aturipun Sapukawat menika
boten ngayawara.
Ana
candhake
Tidak ada komentar:
Posting Komentar