SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (20)

 

20.

       Ngantos rampung anggenipun sami dhahar, Ki Lurah dereng nilaraken kursi papanipun lenggah. Jaswana ugi taksih keket anggenipun ngamplok Bapakipun. Emban Sidhem linggih piyambakan ing kursi ingkang boten tebih saking palenggahanipun Ki Lurah. Rewang ingkang kala wau tata dhahar ugi taksih wonten ing papanipun leren, dereng nglorodi pirantining dhahar Ki Lurah, malah sajak kesengsem anggenipun tumut mirengaken menapa ingkang dipun rembag Ki Lurah kalihan Emban Sidhem.

       “Pancen bener, nek wong maido kuwi kena diarani mung wong ndelok sing dhemen alok nanging ora tombok, nek digatekne bisa gawe mumete sing dipaido. Merga unine wong maido kuwi dhewe-dhewe, jumbuh karo panemune sing mung waton metu saka lambe” Ki Lurah ngendika malih, ngleresaken menapa ingkang dipun aturaken Emban Sidhem ingkang nyariyosaken pituturing tiyang sepuhipun “nanging pamaido sing tak tampa iki magepokan karo dina mburine si Thole Jaswana iki, Sidhem”.

       “Magepokan kalihan mbenjing tembenipun Gus Jaswana, Ki Lurah?” Emban Sidhem matur nyuwun pirsa “cethanipun menika kados pundi?”.

       “Sing diweruhi wong akeh, sing momong saben dinane si Jaswana iki rak kowe?” wangsulanipun Ki Lurah mawi pitakenan.

       “Mila leres lan makaten kanyatanipun Ki Lurah” wangsulanipun Emban Sidhem.

       “Lha ya kuwi, sing dadi dhasar anggone padha maido” Ki Lurah lajeng ngendika malih “padha alok yen Jaswana iki saben dina dituntun lan diwulang dening sing momong. Kamangka sing momong kuwi, nuwun sewu… iki kandhane wong-wong lho?”.

       Ki Lurah kendel sakedhap anggenipun ngendika, kapireng radi tidha-tidha anggenipun badhe nglajengaken ngendikanipun.

       “Inggih kados pundi Ki?” Emban Sidhem mbujung mawi pitakenan.

       “Sing momong Jaswana iki mung Emban, dadi wong-wong padha duwe panemu yen mbesuke sing ditiru lan digugu dening Jaswana ya asil pamomong saka Emban kuwi mau. Sepisan maneh kuwi kandhane wong-wong sing tak kandhakne maido mau lho, Sidhem?”. Ki Lurah paring wangsulan ngiras nyethakaken pangandikanipun.

       “Tumtrap kula menika boten pamaido Ki Lurah” Emban Sidhem kanthi suwanten tatag ngaturaken pamanggihipun “awit mila estunipun makaten, boten namung tiyang sanes ingkang akojah, nadyan kula ugi makaten, awit saben-saben kula matur dhateng Gus Jaswana, salebeting manah kula ugi anyurung mawi pandonga, mugi Gus Jaswana kersa andhahar pitutur ingkang kula aturaken. Ingkang makaten kala wau, awit kula ngrumaosi sampun nampi kapitayan saking Sawargi Nyai Lurah murih tumut momong putranipun. Lha menawi ngantos ing tembenipun Gus Jaswana menika nggadhuh sipat ingkang boten jumbuh kalihan kekudanganipun Nyai Lurah, ateges kula nyidrani kasagahan kula dhumateng suwargi. Iba wirangipun kula menawi benjang ing ari loka kaparengaken panggih kalihan Nyai Lurah bendara ingkang tuhu tresna dhateng kula menika?”.

       Ki Lurah boten enggal paring wangsulan, midhanget aturipun Emban Sidhem ingkang nedahaken kasetyanipun dhateng ingkang Bendara. Lan boten rumaos ajrih menawi anggenipun momong dipun lepataken dening Ki Lurah, awit Emban Sidhem anggenipun momong sampun mawi lelandhesan dhawuh saking bendaranipun.

       “Nuwun sewu Ki Lurah” Emban Sidhem lajeng wicanten malih “menika kala wau pamanggih kula, menawi Ki Lurah kagungan pamanggih utawi raos kuwatos menawi keng Putra pun Gus Jaswana benjangipun dados priya ingkang boten jumbuh kalihan kekudanganipun Ki Lurah awit langkung rumiyin kalebetan atur pitutur ingkang kula aturaken dhateng ingkang putra, kula ugi boten kawratan menawi kula boten kakaperangaken malih momong Gus Jaswana. Mesthi kemawon, kula inggih badhe nyuwun pamit wangsul dhateng Pajang malih, jer ing mriki sampun boten wonten ingkang kula dhereki”.

       “Sabar dhsisik Sidhem” Ki Lurah anggragap penggalihipun midhanget aturipun Emban Sidhem ingkang kantun piyambak menika “tak jaluk kowe aja banjur kleru panampa. Awit kaya sing tak kandhakne ing ngarep mau, aku banget nedha nrima marang kowe sing wis momong kanthi becik marang anakku lanang iki. Babar pisan ora ana rasa ing atiku kanggo ngluputake marang anggonmu momong anakku. Lan aku ya ora arep nggugu gedhene nuruti karo kojahe wong sing padha maido mau. Mung wae…..”.

       Ki Lurah kendel malih anggenipun ngendika.

       “Mung wae kados pundi Ki Lurah?” Emban Sidhem ketingal ngrantos bacuting ukara ingkang kandheg menika.

       “Mung wae, iki mung saupama lho?” wangsulanipun Ki Lurah, suwantenipun kapireng radi ndhredheg “jenenge saupama kuwi bisa dibacutake ya bisa diwurungake”.

       “Inggih Ki Lurah, saupami kados pundi?” Emban Sidhem nigas rembag jalaran Ki Lurah boten enggal nglajengaken anggenipun ngendika.

       “Saupama, eh, aku percaya Nyai Lurah ya Biyunge Jaswana ing alam kaswargan kana mesthi seneng, saupama ……..” Ki Lurah kendel malih anggenipun ngendika.

       “Nuwun sewu Ki Lurah” Emban Sidhem rumaos kirang sabar mirengaken dhawuh pangandikanipun Ki Lurah ingkang pedhot-pedhot ngaten menika, langkung-langkung nalika Ki Lurah kober nyebut asmanipun sawargi Nyai Lurah “Jengandika menika paring dhawuh dhateng abdi, ingkang namung drajat Emban. Nanging kawistingal Ki Lurah anggenipundhawuh nggembol raos pakewuh, menika tuhu kirang prayogi Ki, mangga kadhawuhna kanthi lugas kemawon, murih kula saged nampi ingkang kakersakaken Ki Lurah”.

       “Iya, iya. Aku njaluk pangapura Sidhem, pancen kudune aku kandha kanthi lugas lan apa anane wae, dadi ora mbingungake sing tak ajak guneman” Ki Lurah paring wangsulan.

       “Kula ingkang nyuwun pangapunten Ki Lurah” Emban Sudhem tumunten nyuwun pangaksami labet rumaos bilih anggenipun atur panyaruwe dhateng Ki Lurah kala wau saged dipun wastani murang ing tata krama.

       “Kanggo ngendheg unine wong sing padha maido mau, aku duwe cara nanging ya menawa kowe nyarujuki caraku iki kanthi lila legawaning ati, ora jalaran kapeksa” Ki Lurah lajeng paring dhawuh malih.

       “Ngagem cara menapa Ki Lurah?” Emban Sidhem miterang dhawuh.

       “Upama kowe leren nggonmu dadi Emban, nanging panggah duwe jejibahan momong anakku lanang Jaswana iki, kepiye mungguh panemumu?” Ki Lurah wangsulan sarwi mundhut pirsa.

       “Liripun kados pundi menika Ki?” Emban Sidhem ngetingalaken raos gumun lan boten mudhengipun.

       “Kanthi tulusing ati kang suci, aku njaluk lilaning atimu gelema Sidhem dadi Biyung sambunge momonganmu lan ya anaku lanang si Jaswana. Kanthi mangkono sliramu leren anggone dadi emban, nanging ganti dadi Nyai Lurah nyulihi sawargi kang wis tentrem ing alam kaswargan. Lan tumrap Jaswana bakal digulawenthah dening Biyunge dhewe sanadyan mung Biyung sambungan. Piye Sidhem? Apa panjalukku iki bisa mbok turuti? Nanging sepisan maneh aku njaluk lilaning atimu, aja merga kapeksa kowe gelem nuruti panjaluke dhudha sing wis rada tuwa iki” wasana Ki Lurah saged ngendika kanthi cetha menggah ingkang dados isen-isening penggalihipun.

       Rampung paring dhawuh makaten kala wau, kraos entheng lan longgar salebeting jajanipun Ki Lurah. Benten kalihan raosing manahipun Sidhem, awit boten nyana babar pisan, malah mbok menawi ngimpi kemawon boten badhe wani, piyambakipun ngajeng-ajeng tembung ingkang kados makaten kala wau, saking Ki Lurah.  Ananging bawanipun Emban Sidhem menika sampun dangu dados abdinipun Nyai Lurah ingkang nyata wicaksana, mila kanthi anteng Emban Sidhem kuwawa ngendheg raos gumronjaling manahipun. Sanaosa makaten, sakecap Emban Sidhem boten kuwawa atur wangsulan.

       “Piye Sidhem? Aku mung saderma njaluk” Ki Lurah ngendika malih “kowe wenang nampik lan wenang nuruti apa sing dadi panjalukku. Aja wedi marang aku, wangsulana kanthi tulus saka suwaraning batinmu. Sepisan maneh, aku ora duwe wewenang meksa utawa ora bakal meksa marang kowe, Sidhem”.

       “Nyuwun pangapunten Ki Lurah” kanthi suwanten ingkang alon nanging cetha, Emban Sidhem atur wangsulan “babar pisan kula boten badhe mancasi dhawuh jengandika, namung kemawon Ki Lurah kula aturi emut bilih Jengandika menika kenging kawastanan Trah Wiku Dibya, Turasing Narendra Utama, awit saking menika tuhu langkung prayogi menawi ngatos-atos anggen jengandika ndhawahaken sabda utawi pangandika”.

       “Karepmu kepiye Sidhem?” Ki Lurah mundhut pirsa.

       “Kapundhut garwa dening Jengandika Ki Lurah menika tuhu kanugrahan ingkang tanpa upami tumrap para Kenya utawi wanita ingkang boten gadhah garwa, nanging kula suwun dhateng jengandika Ki Lurah prayogi langkung rumiyin mahas ing samun, meminta nugrahaning Gusti, mugi kaparingan pitedah prayogi menapa botenipun menawi Ki Lurah ngersakaken kula anyulihi bendara kula Nyai Lurah sawargi minangka dados Biyung Sambungipun bendara kula pun Gus Jaswana. Salajengipun sasmita menapa kemawon ingkang badhe jengandika tampi saking Gusti, menika ingkang prayogi dipun lampahi. Sepisan malih kula namung ndherek kersanipun Ki Lurah, waton Ki Lurah boten nilar pitedah saking Gusti Ingkang Maha Asih” kanthi terang lan trawaca Emban Sidhem atur pamrayogi dhateng Ki Lurah.

       Midhanget atur pamrayogi ingkang makaten kala wau, sakalangkung suka penggalihipun Ki Lurah. Lan Ki Lurah rumaos sansaya sengsem dhateng ingkang momong putranipun menika. Awit Emban Sidhem sampun nedahaken bilih piyambakipun boten gampil kepencut dhateng luhuring pangkat saha kalenggahan, malah kepara langkung remen menawi bendaranipun purun sansaya nyaket dhateng Dzat Kang Maha Wicaksana.

       Rewang ingkang kala wau tata dhahar, ingkang ugi mireng wangsulanipun Emban Sidhem dhateng Ki Lurah, ketingal mlongo. Boten mudheng kalihan menapa ingkang dipun gagas dening Emban Sidhem, tiyang ingkang karentahan kanugrahan kemawon dugi boten daya-daya anampi, malah matur ingkang miturut pamanggihipun rewang kala wau atur ingkang “neka-neka”.

       “Iya. Sepisan maneh bener kang dadi aturmu Sidhem” wasana kanthi suwanten ingkang ngemu wibawa Ki Lurah angandika “aku arep nindakne panembah istikarah marang Gusti, yen kongsi aku nampa sasmita luwih prayoga kowe dadi biyung sambunge Jaswana, mangka tumuli kowe tak kanthi menyang Pajang, bakal tak tembung marang Bapa lan Biyungmu kanthi tatacara kang samurwate”.

       Nalika samanten jebul sampun radi dangu Jaswana ketileman ing pondhonganipun Ki Lurah lan sampun wancinipun nglilir. Nalika Jaswana nglilir, rumaos kaget awit boten kados padatan anggenipun tilem inggih menika ing embananipun Sidhem. Nanging dalu menika jebul ing pondhonganipun Bapakipun piyambak. Jaswana mulet lajeng nangis. Ki Lurah kejot lajeng daya-daya masrahaken Jaswana dhateng Emban Sidhem. Kalih nampeni Jaswana Emban Sidhem nunten pamitan dhateng Ki Lurah bilih badhe nilemaken momonganipun. Ki Lurah ugi lajeng jumeneng, jengkar nilar papan bujana, badhe nindakaken panembah ing wanci ngisa.

       Kalih tindak Ki Lurah lamat-lamat taksih midhanget suwantenipun Emban Sidhem ingkang rerepen kangge ngemban momonganipun :

       “Saranane wong yun luhung

       Betah tapa kurang guling

       Elinga laku jatmika

       Yen wacana kudu manis

       Murih sengseming sasama

Samaning manugsa sami…….