GEMBILI ING PAGER SATRU (tammat)

 

- tumetesing rasa kangen kanggo sawargi Kyai Sukirna -

 

Kahanan dadi krasa sepi nanging kenceng, kabeh ora ana kaya digambarake sadurunge. Sadurunge ora ana sing ngira nek Juragan Kadirin sak bojone bakal kelingan Hajir, malah Sihmirah sing tau rumangsa dosa gedhe marang Marti merga wis percaya karo kandhane kakange, nganti tegel nundhung Marti supaya minggat, jane wis rada lali, nanging banjur bali eling merga tembunge kakangane sing dhek mau kober maido lan ngremehne Marti sing satemene ora ana sambung rapete karo sing lagi dirembug. Sing banjur dadi bingung lan ngrasa ora kepenak kuwi malah Lasmini, ora kepenak marang wong Hajir lan wong tuwane, merga Lasmini wis kadhung crita menyang Hajir yen wong tuwane mung kepengin wanuh lan tetepungan karo Hajir luwih dhisik, nanging bareng tekan kene Hajir lan wong tuwane malah banjur disuguhi crita sing ora ana gandheng cenenge karo tekane Hajir neng omah kuwi babar pisan.

Beda maneh karo sing dipikirne Astuti apa dene Haryadi lan Harun, mau Marti kober ngajak supaya ora mbacutake olehe arep dolan mrene, merga katon nek Marti isih duwe rasa cuwa marang tilas juragane, uga rasa wedi samar yen nganti Marti nampa pangina kaya jaman semana. Nanging wekasan Marti dadi manut marang Astuti, kanthi cara kaya sing wis dicakne. Lan sajake olehe nyingidake Marti supaya ora konangan tilas juragane kuwi wis kasil, nanging jebul malah ana crita sing babar pisan ora digambarake sadurunge. Astuti kepengin ngajak rembugan karo Marti luwih dhisik kanggo nyikepi kahanan sing saiki iki, awit kanyatane Juragan Kadirin lan sisihane wis blaka nek tau tumindak sing luput marang Marti, uga wis ngandhakne mungguh gedhene rasa getun sing wis nyiksa atine.

 

"Nuwun sewu inggih Bapak, Ibu" Astuti guneman rada banter nanging ora kasar "punapa kepareng inggih menawi kula badhe ndherek dhateng wingking? Anu nuwun sewu, murugaken niki wau boten kober mampir pom bensin".

 

Kahanan sing sepi bali krasa urip maneh.

 

"Inggih, mangga-mangga Ibu" Kadirin gurawalan olehe wangsulan" banjur disambung prentah marang anake wedok "Kana Las, Ibumu didherekne menyang mburi".

 

"Inggih" Lasmini wangsulan "Mangga Ibu, kula dherekaken".

 

Astuti mbisiki Marti supaya melu dheweke sing pamit arep menyang mburi. Marti sing satemene uga kepengin ngajak omong Astuti ing babagan sing lagi diadhepi iki, ya banjur ngadeg ngetutne Astuti mlaku menyang kamar mandi diterne Lasmini.

 

Sawise nuduhne kamar mandhi sing manggon neng cedhak karo pawon, Lasmini banjur lungguh neng amben pawon ngenteni.

 

"Piye Mak?" Astuti nakoni Marti "ketoke Panjenengan isih gela apa wis bisa ngapura marang tilas juragane panjenengan kuwi?".

 

"Nek ndelok karo sing diunekne Juragan loro-lorone mau, ora ana pawadan kanggoku kanggo ora ngapura kaluputane juragan marang aku Bu" wangsulane Marti bisik-bisik.

 

"Siiip" Astuti ngethungne jempole "iki mengko acarane ora mung dolan wae nek ngono Mak".

 

"Lha piye, aja ngrembug urusane Hajir saiki Bu, aku durung siap, iya nek iya?" Marti ngandhakne ora mathuke marang Astuti.

 

"Ora bab kuwi Mak" Astuti wangsulan karo mesem "nanging, acarane Make tilik bumi kelahiran, ngiras halal bi halal karo tilas juragane".

 

"Kok halal bi halal ta Bu?" Marti takon "iki sasine wis sapar lho? mosok halal bihalal kok sasi sapar?".

 

"Ya pokoke, saling memaafkan ngono kuwi lah, apa kuwi istilahe? Nek Make wis setuju, mengko aku tak ndang omong blaka marang Pak Kadirin".

 

"Ngono ya kenek Bu, nanging aku tak ya gawe kejutan".

 

"Kejutan apa maneh kuwi Mak?" Astuti takon.

 

"Panjenengan ndang mbalik nyang kursi maneh, banjur panjenengan critakne saknyatane, sauntara kuwi aku tak nemoni kanca-kancaku sing nyambut gawe neng pawon kae, wong wedok loro sing neng pawon kae, kancaku kabeh" wangsulane Marti karo mesem.

 

"Ya wis mathuk kuwi, ayo selak dienteni Lasmini kae lho" Astuti banjur mlaku arep mbalik menyang panggonan jagongan mau, sing ngliwati omah pawon.

 

Lasmini sing lungguh neng amben pawon, bareng weruh nek Astuti wis rampung olehe menyang kamar mandhi ya banjur ngadeg arep ndherekne bali menyang kursine maneh. Nanging Lasmini banjur ora sida ngetutne Astuti, merga Lasmini ngerti nek isih ana siji maneh sing durung metu saka kamar mandi.

 

Pas Marti ngliwati pawon, ndelalah Saminah mbarengti arep metu, wong loro kuwi simpangan. Saminah mundhukne awake, aweh kurmat marang tamune juragane karo mesem. Gage wae tangane Marti nyaut tangane Saminah, karo takon :

 

"Yu mosok sampean pangling karo aku ?".

 

Saminah kaget, Marti praupane Marti disawang.

 

"Eeee.....ee... Make.... Hajiiiiir?!?" Saminah meh wae njerit merga kaget campur seneng, ora ngira yen bakal kepethuk maneh karo kancane sing wis luwe minggat ora ana kabare.

 

"St.... aja banter-banter, nek krungu Juragane" kandhane Marti karo ngrangkul Saminah sing nangis kebak rasa bungah "ayo lungguh neng amben kana lho, karo Giyem sampean kandhani nek aku kangen karo wonge".

 

Lasmini sing weruh Saminah karo Marti padha rerangkulan karo tangisan kuwi banjur nyedhak, ing atine wiwit bisa maca sapa satemene Wong Ayu sing nganggo kaca mata kuwi.

 

"Nuwun sewu Ibu" Lasmini guneman alon  karo nyawang praupane Marti .

 

"Nak Lasmini bingung ya?" Marti takon karo mesem "ben ilang bingune ayo lungguh neng amben kae lho, wong amben iki biyen sing nukangi ya sawargi Pake Hajir, bongkotan pring iku olehe negor neng sawah kulon kali".

 

"Dados Ibu niki Ibunipun Pak Hajir?" sawise padha lungguh neng amben pawon kuwi, Lasmini nakoni Marti.

 

"Dudu" wangsulane Marti karo mesem "Ibune Hajir kuwi Bu Astuti kae, lha nek aku iki Make".

 

"Kula kok malah bingung ta Bu?" kandhane Lasmini.

 

"Ora sah bingung Nak Lasmini" wangsulane Marti sabar "padha, biyen sadurunge Nak Lasmini lahir, Ibune Hajir ki ya sing saiki dadi Ibune Nak Lasmini kuwi, lha aku iki Make Hajir. Lha sawise Hajir pindhah menyang Madiun, banjur duwe ibu maneh, yaiku Bu Astuti kae, Lha Pak Haryadi kae Hajir nek ngaturi Bapak Klegen, merga daleme Bu Astuti karo Pak Har kuwi Klegen. Bapake sambung Hajir sing lenggahe cedhak Pak Har kae, asmane Pak Harun daleme Oro-Oro Ombo, Hajir nek ngaturi Bapak Oro-Oro Ombo. Dadi Bapake Hajir kuwi loro, Ibune siji, Make siji. Lha mengko, nek ndelok sing dingendikane Juragan mau, mesthine sedhela maneh, mbuh kuwi Nak Lasmi sida gandheng karo Hajir mbuh ora, Hajir bakal duwe Bapak telu, Ibu loro, Make panggah siji".

 

Krungu wangsulane Marti sing dawa ngono kuwi, Lasmini dadi mudheng. Ora sranta, anake wedok Juragan Kadirin kuwi banjur ngrubuhne sirahe menyang pangkone Marti, karo sesenggrukan.

 

"Pangabekti kula nggih Mak" kandhane Lasmi ing sela-selane tangise "kula boten ngertos saestu menawi Panjenengan punika tiyang sepuhipun Pak Hajir, nyuwun pangapunten nggih Mak".

 

"Ora apa-apa Nak" wangsulane Marti karo ngelus-elus rambute Lasmini "wong pancen ya durung ngerti, wis aja nangis, ora becik".

 

Saminah karo Giyem sing ana kono mung bisa plonga-plongo kaya wong bingung.

 

"Kowe thik gak nyalami aku ta Yem?" karo ngguyu Marti nakoni Giyem "mosok karo mbakyune dhewe kok ora gelem salaman".

 

"ee anu.... " Giyem blankemen ora sida guneman, tangane wis disaut Marti digegem kenceng, sauntara pangkone Marti isih dienggo ungke-ungkeb Lasmini.

Apan, Bayu karo dhika sing maune jagongan neng emper pawon, bareng ngerti ana rame-rame banjur padha nyedhak. Wong lanang telu kuwi padha pating plenggong, ora ana sing ngira nek dina kuwi bakal kepethuk Marti. Kabeh banjur padha lungguh ngubengi Marti sing isih lungguh karo ngrangkul Lasmini.

 

Sihmirah kusung-kusung mlebu pawon, banjur marani Marti. Marti sing isih rangkulan karo Lasmini kuwi ditubruk, karo ditangisi.

 

"Make Hajir, sing gedhe pangapuramu ya? aku wis tega lan mentala marang kowe karo Hajir anakmu........" kandhane Sihmirah karo nangis.

 

"Sampun Gan, sampun" Marti nyandhak awake Sihmirah karo wangsulan "sing empun nggih empun, sedaya mugi saged dados kaca brenggala ingkang saged kagem pasinaon kangge nglampahi sisaning gesang salajengipun".

 

"Inggih Matur Nuwun, Bu Harun, matur nuwun........" kandhane Sihmirah karo ngusapi eluhe.

 

Kabeh sing ana kono rumangsa melu seneng. saking senenge ora ana sing ngerti, Hajir mlaku ing sandhinge, bablas menyang mburi omah, arep ndelok tegal sing tau dadi duweke, Gembili ing pager satru.

 

 

cuthel.

 

GEMBILI ING PAGER SATRU (36)

 

- tumetesing rasa kangen kanggo sawargi Kyai Sukirna -

 

Kamdi pancen ya banjur ora semaur maneh, nanging atine panas, ana rasa mangkel marang Kadirin sedulure ipe, sing dianggep dumeh sugih wae banjur seneng ngremeehne dheweke. Kamdi uga kelingan jaman semana bola-bali Kadirin wis ngrusuhi nggone arep seneng karo Marti, temah kabeh sing ditempuh Kamdi kanggo nelukne atine Marti kandhas merga saka pokale Kadirin. Nadyan meneng, menenge Kamdi nggembol angen-angen kepengin males marang Kadirin, mbuh mengko piye carane. Kadirin dhewe ya banjur ora omong maneh, pikirane wis bali menyang pikiran sing mau, ya iku ya gene nganti yah mene kok dhayohe durung teka?. Ana rasa kuwatir sajroning atine Kadirin, nguwatirake yen ana apa-apa ing ratan gedhe sing diliwati calon mantune sarombingane.

 

Kahanan ing omah mburi kuwi dadi sepi, semu angker. Sihmirah ngrasakne, menenge Kakange merga anyel karo tembunge sisihane, lan menenge Kadirin merga pegel karo apa sing wis dikandhakne Kamdi.

 

"Pancen bener kok Pakpuh" Sihmirah nyoba mecah kahanan sing krasa ora kepenak kuwi "jenenge calone Las ki pancen jenenge Hajir, putrane Bu Astuti karo Pak Haryadi, Guru SMA neng Madiun kana, iya ta nDhuk?".

 

"Nggih Bu" sing nyaut dhisik Lasmini "Bapake Pak Hajir niku Guru SMA menawi Ibune Guru SD".

 

Kamdi sing krungu wangsulane Lasmini kuwi ya banjur manthuk-manthuk.  Asmi bojone Kamdi arep semaur, karepe kepengin supaya kahanan malih bali sansaya padhang maneh, nanging ora sida, merga Apan sing mau jagongan karo Bayu lan Dhika neng emper mlebu menyang omah mburi.

 

"Anu, dhayohe wis teka Kang" kandhane Apan marang Juragan Kadirin "saiki isih markir mobile, durung padha mudhun".

 

"Ya" wangsulane Kadirin sing banjur ngandhani bojone supaya ngalih menyang omah ngarep kanggo nemoni dhayohe "ayo Bu ndang mengarep".

 

Lasmini gage wae, setengah mlayu ninggalne kursine arep methuk tamune. Kadirin metu menyang ngarep ditutne Sihmirah, Kamdi karo Asmi. Sauntara Apan ya banjur bablas menyang Pawon arep ngandhani Saminah sakancane supaya enggal nyepakne suguhan sing arep ditokne kanggo nyuguh dhayohe.

 

Nuruti rerigene Astuti, kacamatane Marti ya wis dienggo, jilbab sing nutupi sirahe isih dirangkepi nganggo selendhang polos sing dikalungne neng gulu, yen disawang sagebyaran wong bakal pangling karo Marti, merga wis katon beda karo padatane. Hajir banjur mudhun, ditutne Astuti karo Haryadi sing padha nyangking gawan oleh-oleh kanggo sing diparani, banjur disusul Harun lan Marti. Bareng wis tekan panggonan sing diparani, Hajir banjur eling karo jaman cilikane, wewangunan sing ana kono durung akeh bedane karo jaman Hajir isih ana kono biyen.

 

 

"Bekti kula katur Ibu, Bapak" kandhane Lasmini pas nyalami lan ngambung tangane Astuti karo Haryadi. Banjur genti nyalami Harun lan Marti karo kandha :

"Ngaturaken kasugengan sarawuhipun ing rompoke tiyang sepuh kula, Bapak kaliyan Ibu".

 

Kadirin mapag dhayoh-dhayohe ing emper dikancani Sihmirah, Kamdi karo Asmi uga melu mapag.

 

"Ngaturaken kasugengan sarawuhipun ing gubug kula mriki, Bapak lan Ibu sedaya" sawuse padha lungguh Kadirin mbagekne tamu-tamune "inggih dipun tepangaken kemawon, kula Kadirin bapakipun Lasmini Indraswari, niki semah kula Ibunipun Lasmini, ingkang punika Pakpuh saha Budhenipun Lasmini" muni ngono kuwi Kadirin karo nudingi wongt-wong sing disebutne genti-genti.

 

"Inggih Matur nuwun Bapak" sing wangsulan Astuti, banjur nudingi Hajir "punika anak kula Hajir, kula Ibunipun nami kula Astuti lha ingkang punika Pak Haryadi, bapakipun Hajir".

 

Astuti sengaja ora nepungake Harun lan Marti marang sing duwe omah, kanggo nyingidake Marti supaya ora diwaspadakne dening Kadirin.

 

Satemene, mau pas salaman karo Marti, Kadirin lan Sihmirah rada kaget, merga wong loro kuwi nadyan rada pangling, nanging  ngerti nek wong wadon nganggo kaca mata kuwi Marti. Nanging arep ngarani nek kuwi Make Hajir wong loro kuwi ora wani, kuwatir nek kleru wong sing madha rupa. Ora mung Kadirin karo Sihmirah wae sing ngono kuwi, Kamdi mbatin nek salah siji saka dhayohe adhine kuwi jebul Marti, nanging saiki wis malih dadi mundhak resik lan mundahk ayu senajan umur-umurane wis luwih tuwa tinimbang sadurunge lunga biyen. Lasmini, sing lagi sepisan iki kepethuk karo Harun lan Marti,  babar pisan ora ngerti nek satemene kuwi wong sing wis nglahirne Hajir, merga sangertine Lasmini Ibune Hajir kuwi ya Astuti lan Bapake Haryadi. Mula Lasmini dadi rada gumun nalika ngerti Bapak lan Ibune sarta Pakpuhe bola-bali nglirik wong wadon sing nganggo jilbab gedhe kalungan selendhang, nganggo kaca mata, sing rumangsane Lasmini luwih anggun lan luwih ayu kuwi. Sauntara sing lagi bolak-balik dilirik malah mung pijer ndhingkluk ora migatekne kiwa tengene.

 

Apan teka ditutne Bayu karo Dhika, ngladekne Teh karo gembili godhogan lan kacang godhogan lan panganan liyane.  Banjur dening Haryadi dititipi supaya gawane digawa mlebu.

 

"Mangga Bapak Ibu, Nak Hajir, dipun unjuk, saha dipun kedhapi" kandhane Kadirin ngacarani dhayohe "teng dhusun boten wonten dhaharan ingkang miraos, ingkang wonten namung Gembili godhog".

 

"Wah, niku malah remenan kula lho Bapak" wangsulane Astuti karo mesem "kok ketingal ageng-ageng, gembili punika taneman piyambak inggih Pak?".

 

mBuh merga bubar eyel-eyelan karo Kamdi merga ngrasani Hajir mau, mbuh merga weruh nek dhayohe ana sing mirip karo Make Hajir, dumadakan Sihmirah ora sranta mangsuli pitakone Astuti :

 

"Inggih Bu, gembili niki gembili taun, nanem sepisan kangge selawase. Tiyang niku asil tanemanipun anak kula, kakangane Lasmini".

 

"Oh, inggih ?" Astuti mangsuli, banjur nyawang Lasmini "jebul mBak Lasmini niku taksih gadhah sedherek malih ta? ande pas ketemu neng Malang kae kok ora crita nek duwe Mas?"

 

"Lha kula piyambak boten ngertos menawi gadhah Mas kok, Ibu" Lasmini semaur .

 

"Niku criyosipun rak ngaten ta Bu" Kadirin genti sing omong, suwarane alon sajak ana rasa sing ngebot-eboti pikirane "rumiyin saderngipun Las niki lahir, kula rak gadhah yoga pupon, naminipun sami kaliyan putranipun Ibu punika, Hajir. Hajir punika anakipun ingkang ngrencangi kula nyambut damel, naminipun Taslim. Lha Taslim niku ninggal nalika Hajir taksih alit, gandheng kula boten gadhah anak, kangge tuntunan murih gadhah anak Hajir lajeng kula pupu. Lha simbokipun Hajir inggih tetep ngrencangi nyambut damel Ibunipun Lasmi, leres sareng kula mupu Hajir, boten dangu semah kula lajeng nglahiraken Lasmi niki. Andilalah, salah satunggaling wekdal wonten kesalah pahaman antawisipun Ibune Lasmi kaliyan Ibunipun Hajir, Ibunipun Hajir lajeng kesah Hajir dipun jak. Let pinten wulan ngaten, nembe ngertos bilih antawisipun Ibune Las kalih Ibune Hajir niku namung salah paham, nanging Hajir sak ibunipun sampun kelajeng kesah boten kantenan purugipun, dipun padosi teng pundi-pundi boten kepanggih".

 

"Oo, criyosipun makaten?" Astuti wangsulan karo nglirik Hajir, Harun, Haryadi lan Marti genti-genti.

 

Ora ana sing mangsuli kandhane Astuti sing keri dhewe kuwi, mung Kamdi ketok sing rada beda praupane. Mau dheweke kober kuwatir nek nganti Kadirin mbukak wadine neng ngarepe dhayohe, jebul ora. Mula Kamdi ya banjur ndhingkluk.

 

"Nuwun sewu Bapak" dumadakan Hajir guneman marang Kadirin.

 

"Inggih, dos pundi Nak Hajir?" Kadirin groyok mangsuli.

 

"prekawis criyos lami kala wau, punapa leres menawi jebul Hajir kaliyan tiyang sepuhipun boten lepat nanging kelajeng kesah?" Hajir takon.

 

"Leresipun mila makaten Nak" sing wangsulan malah Sihmirah "malah nek digagas sing tenan ngono sing luput dadine malah Ibune Lasmini iki".

 

Bar muni ngono kuwi, Sihmirah banjur ndhingkluk, pikirane dadi ketok nek lagi sedhih. Kahanan dadi sepi maneh, Kadirin wis lali olehe mau ngacarani dhayohe supaya ngrahabi suguhane. Kamdi karo ndhingkluk batine misuh-misuh, nganggep adhine kuwi wis goblog tenan. Batine Kamdi ya wis ngancam, yen nganti Kadirin utawa Sihmirah mbukak wadine, mangka Kamdi arep males piye carane murih Lasmini sing arep oleh Dhosene sing anake priyayi sugih saka Madiun kuwi, bisa gagar wigar ora sida kelakon.

 

ana candhake.

 

GEMBILI ING PAGER SATRU (35)

 

- tumetesing rasa kangen kanggo sawargi Kyai Sukirna -

 

Wong sak  mobil dadi kaget lan sansaya tambah gumun ora ngerti ya gene Marti nganti nangis ngguguk ing pangkone Atuti ngono kuwi. Tujune sing ana mobil kuwi kabeh nyambut gawene padha olehe dadi Guru sing nguwasani ngelmu kajiwan utawa ngelmu psikologi. Dadi ngadhepi sikep lan slagane Marti sing owah dadakan kuwi, ora grusa-grusu lan ora nuduhne sikep gugup . Kantghi sabar Astuti ngusap-usap tangane Marti, ora karo guneman apa-apa, Harun lan Haryadi mung padha meneng ora ana sing cemuwit babar pisan, merga kabeh wis percaya yen Astuti mesthi enggal bisa ngatasi sikepe Marti sing ngono kuwi. Temenan bareng wis rada sauntara, Marti meneng dhewe olehe nangis, malah banjur tangti maneh lan njaluk pangapura marang Astuti.

 

"Nyuwun ngaupra lho Bu" kandhane Marti sawise bisa nguwasani rasa pangrasane maneh "aku kaget bareng Thole ngandhakne nek sing arep diparani iki jebul nggon sing kudu ora tak parani selawase".

 

"Iya Mak, sing sabar" wangsulane Astuti sabar "Lha omah sing dikandhakne Hajir mau sak jane ngono omahe sapa ta? apa omahe sapa mau? Kamdi?".

 

"Dudu Bu, kuwi dudu omahe Mas Kamdi" wangsulane Marti "nanging kono kuwi omahe Juraganku sing biyen sadurunge aku ngabdi neng daleme Bapake Hajir Klegen. Ya kono kuwi daleme Juragan Kadirin kakunge Juragan Sihmirah sing wis nundhung aku karo Hajir jaman semana"

 

Banjur Marti nakoni anake lanang :

 

"Mosok kowe wis lali karo omah sing panggonane mbok kandhakne mau ta Le?"

 

Hajir ora semaur, pancen jaman lunga saka kono Hajir isih cilik, lagi kelas siji dadi lumrah wae, nek banjur wis lali. Nanging Hajir panggah kelingan nek dheweke duwe dhakonan tegal gembili sing manggon neng mburi omah, sadawane pager satru.

 

"Apa kancane Hajir ki jebul putrane Juragan Kadirin Dhik?" Harun nyelani takon.

 

"Inggih kinten-kinten mawon makaten Mas" wangsulane Marti "tiyang jaman semanten Juragan Dirin niku yogane nggih estri, nanging namine sinten kula nggih mpun lali".

 

"Nanging ya durung karuwan lho Mak" Haryadi melu urun rembug "bisa wae, pekarangane Juragan Kadirin kuwi wis ganti sing nduweni, lha juragane dhewe wis ngalih neng panggonan sing luwih apik. Kaya pomahane wong tuwaku sing neng Kidul Stasiun Kedunggalar kono kuwi".

 

"Nek wis ngene iki banjur kepiye Nang?" Harun genti nakoni Hajir "diterusne olehe arep dolan lan tepungan karo wong tuwane kancamu kuwi, apa ora?".

 

"Dos pundi inggih Bapak?" wangsulane Hajir dadi ewuh aya "nek dilajengaken mengke pripun kaliyan manahe Make, upami boten gek-gek mengke kados ingkang dingendikane Bapak Klegen wau?"

 

"Lha ya? Piye iki kepenake Dhik?" Harun genti nakoni Marti.

 

"Pripun nggih Mas?" Marti bingung olehe wangsulan banjur nyawang Astuti karo takon "Piye Bu?".

 

Astuti unjal ambegan landhung, banjur wiwit guneman, tembunge dingati-ati banget :

 

"Upama iki diterusne kabeh mesthi padha nguwatirake rasa sing ana penggalihe Make Hajir, nanging sing nek ora dibacutne sing ora kepenak mesthi banjur Hajir, merga olehe ora sida dolan mrana kuwi dadakan banget. Lasmini mesthi banjur ndakwa Hajir sing ora-ora, kamangka mau wis kandha nek olehe dolan dikancani wong tuwane papat. Lha wong tuwane Lasmini uga mesthi banjur gawe dudutan nek Hajir lan wong tuwane kuwi seneng ngremehne wong liya".

 

Astuti meneng sedhela, Marti, Harun, Haryadi lan uga Hajir padha nunggu bacute.

 

"Upama ngene kepiye?" Astuti nyambung kandhane "wong olehe dolan iki mung saderma silaturrahim, tak kira ya ora ana alane dibacutne wae. Lha mengko Make Hajir ben awor aku, lan ora sah melu guneman dhisik sadurunge ngerti nek sing kagungan dalem iku dudu Juragan Kadirin. Nek Make Hajir ora melu ngendikan, upama sing kagungan dalem kuwi jebul Juragan Kadirin tenan, ben wonge ngira nek ana wong sing duwe praupan lan pawakan memper banget karo Make Hajir. Merga kaya sing wis dingerteni Lasmini sasuwene iki, Ibune Hajir ki rak aku? Bapake ya Bapake Klegen kuwi?".

 

"Lha mengko nek konangan piye Bu ?" Marti takon.

 

"Ya kari ngimbangi apa sing dadi kersane wong kana ta Mak? Nek pancen isih duwe rasa mungsuhi Make, ya awake dhewe ndang pamitan, tak kira Hajir ya emoh nyambung talining katresnan karo anake wong sing ngremehne lan mungsuhi Make, aku dhewe ya ora lila kok nek nganti Hajir sesambungan karo anake wong sing seneng nglarani atine sedulurku wedok" wangsulane Astuti "lha nek pancen rasa memungsuhan kuwi wis ilang, tak kira ya ora ana alane nek Make nggedhekne rasa pangapura marang Juragan Kadirin sak garwane, merga arepa kaya apa Juragan Kadirin karo garwane kuwi ya tau duwe kabecikan marang Make, iya ta?".

 

"Iya  Bu, nek ngono aku manut Ibune Hajir wae" wekasane Marti manut.

 

Sauntara kuwi sing neng daleme Juragan Kadirin. Sing olehe padha ngenteni tekane dhayoh saka Madiun sing bakale arep dadi calone Lasmini disambi jagongan, olehe jagongan dadi telung panggonan. Sing sapantha, Juragan Kadirin karo Sihmirah sing njagongi Kamdi karo Asmi, olehe jagongan neng omah mburi. Ketok nek wong-wong kuwi wiwit gerah, rumangsane sing dienteni suwe ora teka-teka.

 

"Jarene mau budhale saka Madiun jam pira ta nDhuk?" Kamdi karo nglirik jam tangane nakoni Lasmini "iki wis meh jam sanga lho?!?".

"Ngendikane Pak Hajir wau enjing Jam Pitu kirang sampun bidhal niku Pak Puh?" wangsulane Lasmini sing uga rumangsa suwe olehe nunggu "duka menawi ndadak mampir teng pundi ngoten?".

 

"Jarene Pak Hajir? Pak Hajir kuwi sapa?" Kamdi takon karo mesem.

 

"Nggih niku sing ajeng mriki, kula nek ngaturi Pak Hajir, wong niku Dhosen kula" Lasmini wangsulan nggenahne marang Kamdi.

 

"Dhosen koki jenenge kaya jenenge cah ndesa ngono neh nDhuk?" Kamdi takon semu ngece "atake mengko sing teka Hajir sing biyen melu minggat Make saka kene kae?".

 

"Sinten ta niku Pak Puh? kula kok boten mudheng niku?" Lasmini takon, ora mudheng karo sing dikandhakne Pak Puhe.

 

"Lha nek pancen sing teka mengko kuwi Hajir anake Taslim ya ora apa-apa ta Puh, nek tarah saiki wis dadi Dhosene Las?" sadurunge Kamdi mangsuli pitakone Lasmini, Sihmirah luwih dhisik mangsuli sing dikandhakne Kamdi sing dhek mau.

 

"Piye?" Kamdi mlengak krungu wangsulane adhine ragil ngono kuwi mau "lha nek kowe arep besanan karo Marti, kuwi mengko upama wong mikul ngono apa ora abot sesisih? apa gak njomplang? Lha wong kowe kuwi bojone Dhik Kadirin wong utun sing ngibadahe kenceng, lha kok trima arep besanan karo Marti wong wedok sing ora pati cetha kelakuwane".

 

"Mengke riyin Kang" krungu Kamdi muni ngono kuwi, ora sranta Kadirin mangsuli karo suwara sing rada ora kepenak "sampean niku ampun seneng nggugah kremi sing mpun angler angsale turu. Sampean nggih ampun nambahi rasa getune Ibune Lasmi, Ibune Lasmi niku getune setengah mati sareng ngertos nek crita sing sampean omongne teng piyambake nika jebul boten bener. Nanging Make Hajir kebacut kesah sing boten kantenan puruge. Ibune Lasmi nggih mpun ngertos, nek sasampune Make Hajir kesah nika, sampean madosi lan takon-takon teng pundi-pundi. Dadi kula jaluk sampean boten sah ngrembag niku melih, tiwas mengke sampean kewirangan dhewe".

 

Krungu omongane Juragan Kadirin sing ngono kuwi, Kamdi sing rumangsa jejer dadi sedulur tuwa, najan neng atine ngakoni nek sing dikandhakne Kadirin kuwi bener anane, nanging Kamdi panggah ora narimakake dheweke sing jejer dadi sedulur tuwane Sihmirah, wis diwaneni karo sedulure ipe.

 

 

ana candhake. 

GEMBILI ING PAGER SATRU (34)

 

- tumetesing rasa kangen kanggo sawargi Kyai Sukirna -

 

mBarengi lakune mobil sing disetiri Hajir menggok menyang regol kuburan Sendhangreja, ing omahe Juragan Kadirin ketok beda karo padatan. Yu Saminah karo Jiyem wiwit isih esuk wis repot neng pawon, olah-olah panganan sing jarene kanggo nyugata tamu sing arep teka dina iki. Bareng Lasmini matur marang Ibune nek Pak Hajir olehe rawuh mrono mengko ora mung ijen, nanging ana kancane cacah papat dadi lima sak Pak Hajir, Sihmirah banjur kongkonan  nyekel pitik loro maneh kanggo imbuh digawe lawuh. Ora mung kuwi, kanggo nggawani tamune ben kena dienggo oleh-oleh menyang Madiun mengko nek bali, gedhang raja tanduran kapisan sing gedhene salengen-lengen bayi, wis dicawisake. Sauntara kanggo kanca kopi utawa teh sing kanggo suguhan kapisan, wis dicawisne panganan modhel padesan sing arang ditemoni neng kutha, yaiku Gembili godhogan karo kacang brol sing uga wis digodhog.  Lasmini sing ora sida mapag tamune neng dalan prapatan pasar, merga Pak Hajir kandha nek wis apal dalan sing tumuju Sendhangreja dening Ibune banjur didhawuhi supaya ngaturi Pakpuh karo Budhene melu nemoni tamu sing arep teka kuwi.

 

"Lha ngendikane Bapak ora ana acara apa-apa ta Bu?" pitakone Lasmini marang Ibune "kok Pakpuh karo Budhe ndadak diaturi barang ?".

 

"Lha jaremu mau Pak Hajir ora ijen?" Sihmirah balik takon "lha nek saka kana wong papat lima sak Pak Hajir, nek sing njagongi mengko mung Ibu karo Bapakmu thok, rak ya kurang gayeng ta nDhuk? Karo maneh, pas mBak Ratmi didolani Mas Parlan sadurunge lamaran biyen, Ibu karo Bapak dening Pak Puh Kamdi ya dikongkon melu nemoni kok, kamangka jaman semana  saka Sragen mung Mas Parlan karo wong tuwane loro thok?!?".

 

Lasmini ora wangsulan maneh, banjur nyetater sepedha motore bablas arep ngaturi Pakpuhe. Merga miturut petungane Lasmini paling suwe rong jam maneh rombongan saka Madiun mesthi wis tekan omahe.

 

Ora kalah repot maneh Juragan Kadirin, padha karo Sihmirah, Juragan Kadirin wiwit esuk wis nyepak-nyepakne klambi sing arep dienggo kanggo nemoni tamu sing kira-kira bakal dadi calon mantune kuwi. Sihmirah wis ngelikne supaya ora ngisin-isini neng ngarepe "Priyayi Kutha" Kadirin lan Sihmirah kudu nganggto sandhangan sing pantes. Malah Sihmirah ya wis ngetokne gelang kalung simpenanane, sing kanggone mung nek arep nekani kondangan thok.  Kanggo ngladeni tamune, Kadirin wis ngongkon Apan, adhine karo Bayu lan Dhika, supaya padha siap neng omah kono, karo sandhangan sing pantes.

 

Pokoke dina kuwi ing omahe Juragan Kadirin katon beda banget karo dina-dina liyane.

 

Jam wolu kurang seprapat Kamdi karo Asmi sisihane uga wis teka, sanajan wis duwe putu nanging pacakane Asmi lan Kamdi ora kalah bregas nek dibandhing karo Apan, Bayu apa dene Dhika sing kapatah dadi pladen, wong telu kuwi sanajan ya wis nganggo sandhangan simpenane dhewe-dhewe, nanging kabeh mung padha sandhalan. Beda karo Kamdi sing rambute semiran, ora ketok nek wis duwe uwan, sisirane ketok klemis,  klambine bathik rega larang, isih nganggo sepatu sing uga semiran gilap.

 

Weruh pacakane Kamdi sing jarene Bayu kaya pacakane pejabat kuwi, Dhika bisik-bisik neng kupinge Apan :

 

"Sedulure sampean niku tibake tesih urip ta Lik Apan? gajege dereng dangu nika empun mlebet Rumah Sakit dikepruki lare-lare mBeragung ngoten lho?".

 

"St...st....." Apan wangsulan karo nyelehne drijine neng ngarep lambe "aja banter-banter nek krungu wonge!".

 

"Boten, wong tiyange lagi teng griya wingking jagongan kalih Juragane kok" wangsulane Dhika karo mesem.

 

"Lha perkarane apa kok nganti urusan karo cah-cah mBeragung ki?" Apan genti takon.

 

"Apa maneh nek ra urusan "konokan" kuwi ta Kang Apan?" Bayu sing genti semaur "ngerti nek Sindhen Kanthi ki wis daden rembug arep dirabi Hardana-ne Pak Kemetir kae, kok isih nekad arep digrumut, ora dikethok manuke wae ya isih beja".

 

Apan karo Dhika ngguyu, krungu wangsulane Bayu ngono kuwi.

 

"Sajake dhendhammu karo wong kuwi isih rung mari ta Yu?" pitakone Apan ing sela-selane guyune "eling Yu,  Make Hajir ki wis suwe ora neng kene, gek saiki anakmu ya wis gedhe-gedhe".

 

"Ora perkara kuwi Kang" wangsulane Bayu "ning pancen wong kae ki wis kebacut tenan, mosok wis duwe putu kok pancet isih nggragas. Nek urusan karo jenate Yu Marti ngono wis ganti acara Kang".

 

"Kok Jenate ki Make Hajir apa wis mati? neng ngendi? Hajir njur piye saiki? kok ganti acara ki acara apa maneh?" Apan mbrondong pitakonan marang Bayu.

 

"Tak arani jenate ki merga wiwit lunga saka kene kae, Yu Marti ki ya blas gak sambang gak layang, dadi kira-kira wis ora ana ngono wae, Hajir piye ? mesthine saiki ya wis anak-anak, ning neng embuh nggone, aku ya ora ngerti. Ganti acara ki sampean mesthine ya wis ngerti sing ndadekne Yu Marti minggat kae?" Bayu wangsulan karo nyedhot udute.

 

"Durung kuwi, aku rung ngerti tenan" Apan semanta.

 

"mBokku ki nate ngomongi bojoku, jarene Juragan Wedok ki nate ketrucut nyang mBokdhe Saminah, nek olehe nundhung Yu Marti kuwi merga dikandhani Mase, jare Yu Marti ki seneng karo Juragan Dirin. Ngono kuwi apa ora cangkeme Garangan Bondhet kae sing bosok? Wong genah nek sing wis konangan wong akeh arep nggrumut Yu Marti ki ya Garangan Bondhet kuwi dhewe ngono lho?. Mula aku dadi sansaya kepengin nyuwek cocote wae. Ora kok merga aku ngene-ngene karo Yu Marti, nanging mung mesakne Hajir sing saiki embuh nasibe piye?" Bayu guneman karo mripate mentheleng sajak isih nyimpen pangigit-igit marang Kamdi.

 

Krungu critane Bayu ngono kuwi, Apan sing sak temene ya wis tau krungu kabar bab kuwi mung manthuk-manthuk ngiyani. Banjur wong telu, Apan, Bayu karo Dhika padha rembugan paring klesik nanging gayeng, neng emper omahe Juragan Kadirin, ngiras pantes ngenteni tekane tamu sing olehe ngladeni mengko wis dipasrahne wong telu kuwi.

 

Sauntara kuwi, Hajir sing lagi wae bali munggah menyang mobile sawise takon marang sing duwe Toko wetan Kuburan, Omahe Lasmini Indraswari ki ngendi ? wis dipapag pitakonan dening Marti :

 

"Sisih ngendi Le omahe kancamu kuwi?"

 

"Criyose kidul radosan, let tigang surup saking Masjid, sing pagere wesi, griyane modhel kuna enten pendhapane, Make ngertos?" Hajir wangsulan karo nakoni Make.

 

"He piye?" Marti njomblak, kaget kaya wong keneng setrum listrik, banjur mripate mlilik karo nakoni anake lanang "kuwi rak omahe......? mosok kowe wis lali omah kuwi ta Nang?. Ayo balik wae, Make ora wani mara menyang omah kuwi..........".

 

"Lho enten napa ta Mak?" Hajir dadi kaget kaworan gumun krungu wangsulane Marti ngono kuwi mau. Harun, Haryadi apa dene Astuti uga melu kaget lan gumun.

 

"Ora sah ndadak takon-takon" Marti wangsulan mripate mencorong ketok nek lagi muring, malah kepara sunare mripate memper karo wong sing lagi kesurupan "pokoke Make wegah mbok jak mrana, Make ya ora lila kowe mara nyang nggone kancamu sing omahe kono kuwi".

 

Hajir dadi blangkemen, ora bisa kumecap, ora ngerti ya gene Make dumadakan malih galak kaya wong sing lagi kena teluh ngono kuwi. Tangane kumlawe mesine mobil dipateni, banjur genti noleh nyawang Harun, Haryadi lan Astuti genti-genten.

 

Astuti tanggap, lungguhe rada diinger, Marti dicandhak tangane, digegem kenceng, kanthi kebak rasa tresna. Marti nyawang Astuti sing nggegem tangane kuwi, banjur awake dibrukne neng pangkone Ibune Hajir karo nangis ngguguk.

 

 

ana candhake.

GEMBILI ING PAGER SATRU (33)

 

- tumetesing rasa kangen kanggo sawargi Kyai Sukirna -

 

Hajir kelingan keri dheweke diajak dening Make lan Bapak kwalone ziarah kuburane bapake kuwi nalika Hajir munggah kelas telu SD, kuwi wae bubar ziarah ya ora mampir nyang ngendi-endi. Nanging isih apal dalan-dalan sing tumuju menyang desa kelahirane kuwi sing jebul uga dadi desa kelahirane Lasmini Indraswari boca wadon sing wis ngrenggani atine. Mau Lasmini kandha liwat telepon yen murih Hajir ora keblasuk dalan sesuk arep mapag neng cedhak prapatan Pasar Kedunggalar, sadurunge budhal Hajir dijaluk Hajir telepon luwih dhisik, dadi Lasmini bisa ngepasne anggone arep mapag. Hajir ya banjur nggagas sesuk nek arep mangkat olehe telephon ora arep ngongkon mapag nanging arep ngomongi yen dheweke wis apal banget karo dalan sing tumuju menyang Sendhangreja utawa Mogok Kidul Ban.

 

"Sapa Nang asmane wong tuwane kancamu kuwi mau?" Astuti mbaleni pitakone Haryadi sing wiwit mau durung dijawab dening Hajir "nek oleh ngira-ira, apa sing arep mbok dolani kuwi nggone Lasmini sing tau ketemu Ibu pas Ibu tindak Malang kae?".

 

"Leres Ibu" wangsulane Hajir "andilalah Hajir supe dereng nate nangkleti Lasmini sinten asmane Bapakipun".

 

"Ya ora apa-apa" sing wangsulan genti Haryadi "sesuk rak ya malih ngerti dhewe".

 

"Sesuk kuwi acarane rak mung awakmu dolan lumrah wae ta? ngiras arep tepungan karo  Bapak ibune Lasmini? piye upama Ibu karo Bapakmu mbok jak ? Ya ben ngerti sapa sing arep dadi besane kuwi?" Astuti takon maneh marang Hajir.

 

"Ya aja mung Bapak Ibumu kene wae, nek perlu ya Bapak karo Makmu Oro-Oro Ombo dijak pisan, wong mung butuh arep dolan wae kok, sokur mengko bisa mampir ziarah nyang sareyane Bapakmu Pak Taslim karo nggone Ibumu Bu Asih pisan" Haryadi ngimbuhi rembug.

 

"Kula kinten ngoten nggih sae" wangsulane Hajir "tiyang welingipun Lasmini dhateng Hajir, namung ngengken dolan, boten wonten acara sanes. Dados menawi Bapak Ibu kalih Make ndherek tindak mrika nggih namung sadermi dolan kemawon".

 

"Iya, lagi nek wis sajake padha cocoge, ya kana ya kene cocog kabeh, lagi awake dhewe nglamar kanthi acara sing resmi, nut lakuning adat sing wis lumrah" Haryadi nggenahne karepe.

 

"Inggih".

 

Esuke, durung genep jam pitu  Hajir wis nggelak mobile Bapake Klegen, sing ditumpaki Bapak, Ibu karo Make, ninggalne Kutha Madiun tumuju menyang Kedunggalar, Ngawi. Sing ngajak budhal esuk kuwi Astuti, jarene mengko nek tekan Sendhangreja isih kesuken, bisa luwih dhisik njujug kuburan ziarah. Karo mlaku wong papat sing dadi penumpang kuwi ora leren-leren padha omong-omongan, sing uga dirungokne Hajir sing lungguh neng ngarep minangka sopir.

 

"Panjenengan mengko bisa reuni karo tepungan panjenengan sing ana Sendhangreja Mak" kandhane Astuti sing lungguhe manggon neng kursi tengah jejer karo Marti.

 

"Mesthine ya ngono Bu" wangsulane Marti "merga angger dudu wong anyar sing neneka, sing duwe umur, aju undure sak barakan karo aku, wong Sendhangreja kuwi mesthi aku wis tepung kabeh".

 

"Iya Mak, marahi Hajir ki durung ngerti sapa asmane sing arep diparani iki, upama wis ngerti ngono sak jane ya luwih apik maneh" kandhane Astuti numpangi rembuge Marti.

 

"Iya jane" Marti nyambung kandhane "lha nek ora ngerti luwih dhisik ngene iki rak marahi aku dheg-dhegan ta Bu?".

 

"Kok bisa dheg-dhegan ki piye ta Mak? Mandhak mengko ya bakal ngerti sapa jenenge wae lho?"

 

"Embuh Bu, aku kok dadi ora ngerti sing ndadekne atiku tansah dheg-dhegan iki" Marti wangsulan dora marang Astuti.

 

Marti pancen dora, ora merga apa-apa, nanging merga ora kuwasa nyritakne rasa kuwatir sing ana atine. Marti duwe rasa wedi nek nganti wong tuwane bocah wadon sing disir dening anake lanang kuwi wis tepung karo dheweke tenan lan wis nduweni rasa sing  ora seneng karo dheweke nalika Marti isih manggon neng Sendhangreja biyen. Utawa atake sing arep diparani iki ....... Kamdi ? Wong lanang sing wis arep gawe dolanan jiwa lan ragane Marti? Wong sing miturut angen-angene Marti sawise wis manggon neng Klegen dadi rewange Astuti biyen, kira-kira ya Kamdi kuwi sing wis nyebar pitnah sing diulu warasan dening Sihmirah temah Sihmirah tega nundhung Marti lan anake saka omah magersaren sing manggon neng pekarangane Juragan Kadirin. Pangira-irane Marti wektu kuwi, Kamdi rumangsa kagelan atine jalaran cabar anggone duwe kekarepan arep nuruti napsu setane marang Marti, merga konangan wong-wong Sendhangreja liyane.

 

"Ah, muga-muga wae dudu Kamdi" ngono batine Marti sing ora dituduhne sapa-sapa.

 

"Bener dudu dheweke" wangsulane atine Marti dhewe saka sisih liyane "Kamdi kae omahe ora Sendhangreja nanging Pudhak".

 

"Nanging wong kana kuwi kerep wae, ngarani Pudhak ki ya Sendhangreja" batine sing dhisik dhewe mau ngandhani.

 

"Wis nyuwun wae marang Gusti Allah, muga-muga dudu dheweke".

 

Pikiran lan atine Marti sing rame dhewe, ndadekne Marti meneng ora omong apa-apa, malah mripate banjur diremne, awake disendhekne menyang jog mobil. Marti ethok-ethok mapan turu. Astuti sing weruh nek Marti ethok-ethok turu, ngerti nek satemene Marti kuwi lagi nentremne atine sing jare mau disambatne dheg-dhegan.  Astuti ya ora wani ngajak guneman maneh, kuwatir nek Marti sansaya tambah mumet banjur mabok.

 

Tenan tekan Kedunggalar wektune isih rada esuk, jam wolu durung ganep,  Astuti banjur aba marang Hajir supaya mandheg neng dalan cedhak Pasar. Astuti karo Marti banjur mudhun, marani Toko sing ketok gedhe ing cedhak Pasar kono. Mau pas arep budhal, lali nek durung golek oleh-oleh kanggo sing arep diparani. Bareng wis cukup butuhe, Ibu karo Make Hajir kuwi bali munggah menyang Mobil maneh sarta aba supaya Hajir nerusne laku. Wiwit ngliwati dalan sing biyen kulina diliwati, Marti ora kaya mau, nanging banjur nyawang menjaba, embuh apa sing dipikirne ora ana sing weruh.

 

"Bapake Hajir....." dumadakan Marti guneman, karepe ngundang Harun, sisihane.

 

"Iya Make?" Harun karo Haryadi wangsulan bareng.

 

"Anu,  Bapake Hajir Oro-Oro Ombo" Marti ngralat olehe celuk-celuk.

 

Astuti karo Haryadi mesem, Harun sing banjur wangsulan.

 

"Iya piye?"

 

"Niki mengke teng Sareyan riyin ta?" Marti takon.

 

"Iya neh, wong isih esuk ngene kok, lagi Jam pitu luwih patang puluh" wangsulane Harun.

 

"Nggih empun, kalih ajeng matur" Marti guneman maneh "mengke nek mpun dugi nggene Kancane Thole, ujube awakipunpiyambak niki namung dolan lho nggih?".

 

"Iya, lha piye ta?" Harun genti takon.

 

"Kajeng kula niku mengke sampun wonten ingkang ngrembag bab sesambetanipun Thole kalih kancane niku, kajawi winates sambet kekancan kemawon".

 

"Iya Pancen saka omah mau rak wis disetujoni arep omong ngono kuwi ta?" Harun wangsulan.

 

"Inggih, kuwatos kula niku, mengke sing gadhah griya mancing ngajak ngrembag niku, lajeng awakipun piyambak katut purun diajak ngrembag prakawis niku?".

 

"Lha eneng apa ta jane Mak?" Astuti melu urun rembug "iki mesthi ana sambunge karo olehe panjenenengan dheg-dhegan mau iya ta?".

 

"Bener Bu" wangsulane Marti alon "bares wae, aku kuwatir nek kancane Hajir kuwi jebul anake wong sing tau arep gawe cilakaku biyen, utawa isih ana sambung rapete karo wong kuwi".

 

"Oalah, sing jarene isih Kangmase Juragan panjenengan biyen kuwi ta, sapa jenenge kae? aku wis lali lha wong ya wis seprana-seprene suwene kok"

 

"Jenenge Kamdi Bu" wangsulane Marti "nek juraganku asmane Kadirin, sing wedok jenenge Sihmirah, adhine Kamdi. Ya muga-muga wae sing arep diparani iki dudu kuwi".

 

"Ya muga-muga wae ngono Mak" Astuti ngedhem-edhemi atine Marti.

 

 

ana candhake.

GEMBILI ING PAGER SATRU (32)

- tumetesing rasa kangen kanggo sawargi Kyai Sukirna -

 

Wiwit Hajir kuliah lan manggon neng Malang biyen, saben wulan utawa rong sasi sepisan dikulinakne bali menyang Madiun, tilik wong tuwane. Adat sing saben nek tilik omah ngono kuwi njupuk wektu rong dina, tekane njujug Klegen, sawise turu sewengi neng  Klegen anjur wengi kapindho genti turu neng Oro-oro Ombo. Kanthi mangkono wong tuwane ora rumangsa dibedak-bedakne, ya wong tuwane angkat, ya wong tuwane kwalon, uga wong tuwane dhewe.  Nganti Hajir wis nyambut gawe, pakulinan ngono kuwi tansah ajeg dilestarekne. Kaya dina iku, dina Jumuah sore Hajir budhal saka Malang arep tilik omah nyang Madiun, rancangane mengko ya arep njujug Klegen luwih dhisik, lagi Sabtu sorene arep menyang Oro-oro Ombo.

 

Haryadi karo Astuti sing apal nek dina kuwi dina ancerane Hajir tilik omah wis tata-tata arep ngecakne rancangane, kaya sing wis dirembug luwih dhisik karo Harun lan Marti durung suwe iki. Ya iku bab anggone wong papat kuwi wis wiwit kangen kepengin enggal duwe putu.

 

"Hajir ki wis tau rasan-rasan nek arep omah-omah apa durung ta Mak?. Wong sing tak ngerteni ki sak jane ngono, nek pas aku sok dolan nyang pondhokane kae ki, akeh prawan sing padha mara neng pondhokane genti-genti, mosok salah siji ora ana sing nyanthol neng atine?" kira-kira seminggu kepungkur Astuti pas sanja menyang Oro-oro Ombo nakoni Marti.

 

"Durung ki Bu?" wangsulane Marti mbalik takon "lha nek karo Ibu wis tau nyenggol-nyenggol bab kuwi apa durung?"

 

"Padha Mak" wangsulane Astuti "karo aku ya durung tau omong bab kuwi, ndelalah saben-saben Hajir bali ngana kae, aku ki ajeg lali nek arep ngajak rembugan bab kuwi".

 

"Aku ki ya ngono kok" Marti genti gunemen "marahi Hajir ki nek neng omah kene ngana kae, wektune entek dienggo jagongan karo Bapake, gek sing diomong aku akeh sing ora nyandhak, dadi ya banjur tak tinggal ndelok pilem neng Tivi".

 

"Padha wae Mak" Astuti wangsulan maneh "neng Klegen ya ngono, sing akeh ya diskusi karo Bapake, ngrembug babagan politik sing aku ora pati tertarik, dadi ya padha karo panjenengan kerep tak tinggal nonton Tivi. Embuh Mas Har ki tau dijak rembugan anak lanang bab olehe arep omah-omah apa ora?".

 

"Dhek emben kae" Haryadi sing jenenge disenggol dening sisihane semaur "aku kober nakoni anakmu lanang kuwi, nanging olehe mangsuli ya mung sakeplasan ngono wae, intine durung kober mikir bab kuwi, merga cita-citane durung kasembadan. Aku ya banjur ora takon maneh".

 

"Padha kuwi Dhik" Harun sing mau mung nyemak genti melu nrambul gunem "pas aku takon bab kuwi kae, wangsulane putrane sampean ki ya ngono kuwi, bareng terus tak dheseg lagi bocahe omong ngenteni nek S3 wis rampung".

 

"Nek ngono iki wis meh" Haryadi nanggapi rembue Harun "wong ketoke ora nganti tahun iki entek, S3 ne Hajir ki ya wis rampung?".

 

"Ngene wae" dumadakan Astuti nyaut guneman karo praupan sing sumunar seneng "ben Hajir gelem ndang mikir nek dheweke kuwi jane wis umur, suk emben nek bocahe teka langsung tak jake mrene, banjur dikroyok bareng-bareng  supaya enggal gelem mikir golek calon sisihan. Nek ora ngono, aku kuwatir bocah kuwi mengko bali kasengsem karo urusan liyane lali maneh olehe arep golek bojo. Piye nek ngono?".

 

"Kuwi aku mathuk banget Bu" sing dhisik dhewe mangsuli Marti "nek mung aku dhewe sing ngandhani, ora mandi, wong aku kii ajeg kalah bantah nek rembugan perkara kuwi karo putrane panjenengan".

 

Jebul dina kuwi Hajir trekan omah wis rada wengi, merga mau budhal saka Malang ya pancen wis sore. Rencanane Astuti arep ngajak menyang Oro-Oro Ombo wengi malem Sabtu kuwi ora sida kelakon. Nanging Astuti karo Haryadi tetep olehe duwe karep ngajak Hajir ngadhepne Hajir neng sidhange para wong tuwane. Mung wektune wae sing diundur dadi Sabtu esuk. Astuti ya wis ngabari bab kuwi marang Marti lan Harun liwat telepon pas Hajir durung teka mau. Marti karo Harun ya wis nyetujoni apa sing dikandhakne Astuti.

 

"Wadhuh, benjing enjing niku kula badhe medal je Bu" wangsulane Hajir nalika wengi kuwi Astuti ngandhani nek sesuk esuk arep dijak menyang Oro-Oro Ombo "dos pundi menawi benjing dalu mawon? rak nggih padatan nek malem Ahad, Hajir ajeg tilem teng daleme Bapak Oro-Oro Ombo ta?".

 

"Mengko dhisik" Astuti sajak rada cuwa karo wangsulane anake angkat kuwi "awakmu arep metu ki metu menyang ngendi ta? acara sesuk esuk kuwi penting banget".

 

"Kaspundi inggih Bu? kula wau sampun kadhung nyagahi, menawi badhe dolan dhateng griyane kancane Hajir, amargi piyambake criyos menawi tiyang sepuhipun ngersakaken tetepangan kalih Hajir langkung rumiyin".

 

"He?" Astuti wiwit nyandhak, menyang ngendi olehe arep lunga anake angkat kuwi sesuk "kancamu sing arep mbok dolani kuwi bocah wedok? apa pacarmu?"

 

"Inggih Bu" Hajir wangsulan karo ndhingkluk semu rikuh, ketoke ya rada isin.

 

"Oh, ya wis nek ngono, mengko Ibu tak matur Makmu nek sesuk acarane ditundha" cuwa neng atine Astuti malih dadi seneng, banjur takon "lha omahe ngendi ta?".

 

"Ngawi Ibu" wangsulane Hajir "ning manggen ing ndhusunipun, saking Ngawi taksih ngilen watawis gangsal welas kilo, anu Kedunggalar".

 

"Kedunggalar?" sepisan engkas Astuti digawe kaget karo wangsulane Hajir "Kedunggalare ngendi kuwi?".

 

"Sendhangrejo Ibu"

 

Sing kaget saiki ora mung Astuti dhewe, Haryadi sing mau mung lungguh neng kursi karo meneng ngrungokne, dadi ketularan kaget.

 

"Mengko dhisik Nang" ora sranta Haryadi melu nrambul omong "awakmu ki wis ngerti Sendhangreja ki ngendi apa durung ?".

 

"Dereng Bapak" Hajir wangsulan blaka "criyosipun peken Kedunggalar mangetan".

 

"Oalaah, Nang... nang, pancen sing bangeten ki ya Bapak karo Makmu Oro-oro Ombo kok" dumadakan tembunge Haryadi kaya ora ana sambung rapete karo sing lagi wae diomong.

 

"Lho kok kesangeten niku dos pundi ta Bapak?" Hajir bingung.

 

"Iya, upama Bapak lan Makmu Oro-Oro Ombo kuwi nek pas ziarah neng pasareyane Bapakmu Pak Taslim, karo neng pasareyane Ibumu, Bu Asih, kuwi awakmu diajak, awakmu mesthi wis ngerti Sendhangreja ki ngendi".

 

"Lha kok makaten Bapak? murugaken, menawi ngepasi Bapak kalih Make ziarah, ajeg nyarengi Hajir boten wonten griya".

 

"Ya kuwi sing marahi" kandhane Haryadi karo ngguyu "tak kandhani ya? Kuburan ngge nyarekne Bapakmu, Pak Taslim karo Ibumu, Bu Asih kae ngono jenenge kuburan Sendhangreja, lha sing arep mbok parani sesuk kuwi ya desa sacedhake kuburan kae. Bapak rak wis bola-bali crita ta? nek cilikane Bapak ki biyen neng Kedunggalar, dadi nek mung Sendhangreja wae Bapak iki wis apal, luwih-luwih Makmu. Makmu kae asline ya Sendhangreja kana, dadi mbok menawa wae Makmu wis ngerti sapa wong tuwane kancamu sing omahe arep mbok parani kuwi. Asmane sapa ta?".

 

Saiki sing kaget malah ngalih menyang Hajir, apa sing lagi wae dikandhakne dening Bapake angkat kuwi babarpisan durung dingerteni sadurunge. Hajir ya banjur ngerti yen jenenge desa sing biyen dienggoni wiwit dheweke lahir nganti tekan kelas siji SD kae jenenge Sendhangreja, merga jaman semana ngertine desa kana kae jenenge Mogok Kidul Ban. Eman banget Hajir durung kober takon asmane wong tuwane Lasmini Indraswari, Mahasiwane sing wis dadi talining branta ing jero atine. Upama wis ngerti asmane, mbok menawa wae Hajir bakal weruh luwih dhisik sapa kuwi sing arep dadi mara tuwane. Hajir suwe olehe meneng, nggagas lelakon sing dumadakan krasa aneh miturut pangrasane.

 

 

ana candhake.

GEMBILI ING PAGER SATRU (31)

 

– tumetesing rasa kangen kanggo sawargi Kyai Sukirna –

Terus ginelak lakune crita, sore kuwi Lasmini lagi neng Sendhangreja, kaya padatan pendhak sesasi pisan mesthi bali tilik omah. Nanging baline Lasmini dina iki nggawa crita sing gawe mareme wong tuwane sakloron, Kadirin karo Sihmirah. Awan mau Lasmini wis rampung olehe nglakoni Pendadaran, lulus kanthi biji A. Bisa katut diwisudha dadi Sarjana, sawise llulus S1 suk sasi ngarep. Kaya padatan Lasmini ngethupyuk olehe crita marang wong tuwane sing ora pati mudheng ing babagan perkuliahan, nek olehe wis kasil ngrampungne kuliahe kuwi wis ngliwati perjuangan sing ora entheng. Lan Lasmini banget olehe matur nuwun marang wong tuwane sing wis nyengkuyung olehe kuliah nganti klakon bisa dadi sarjana iki.

“Ngene lho nDhuk” tembunge Kadirin nanggapi critane anake wedok “Bapak karo Ibu iki mung bisa melu ngrasakne seneng lan marem dene kowe wis lulus. Nanging ing sela-selane rasa senenge Bapak karo Ibu iki ana sing ngganjel neng jerone ati. Ya kuwi, kowe kuwi wis gedhe, umurmu ya wis cukup, wis wayahe kowe kuwi diwengku wong lanang, mulane wiwit saiki kowe aja mung mikir olehe arep nambahi kapinteran wae, bukaken atimu kanggo nampa katresnane wong lanang sing mbesuke dadi bojomu”.

“Niku ta Bapak?” Lasmini wangsulan entheng “niku gampil Bapak, napa Bapak malah sampun kagungan calon kangge kula? Sinten Bapak? Nek pancen tiyange pinter ngluwihi kula, kula nggih purun kok?”

“Kowe kuwi kok mesthi nganggo syarat sing pintere kudu sadhuwurmu ta nDhuk?” Sihmirah nyauti pitakone anake “sing baku ki Bapakmu milihne calon kanggo kowe ki mesthi dipilih sing bibit, bobot lan bebete satimbang karo kowe, ora sah ndadak nganggo sarat ngono kuwi”.

“Ngene lho Buk” Lasmini mangsuli panyaruwene ibune “Las ki wong wedok, lan wong wedok kuwi kudu bisa dipimpin sing lanang, lha nek sing arep mimpin Las kuwi wong sing ora pinter, mengko rumah tanggane Las ya ora bisa mlaku becik, merga dipimpin wong bodho kuwi ora ana kepenake blas Buk”.

“Jane ngono nDhuk…….” Kadirin guneman maneh kanggo misah omongane Lasmini karo ibune, merga nek ora ndang dipisah, wong loro kuwi mengko bisa eyel-eyelan sing ora ana enteke.

“Nggih pripun Bapak?” Lasmini bali ngrungokne tembunge bapake.

“Sing teka mrene nemoni Bapak ki ya wis akeh” Kadirin nutugne olehe guneman “ana Polisi, ana Tentara, ana Guru, ana Pengusaha, kabeh-kabeh padha ditawakne Bapak kanggo dijodhokne karo awakmu, nanging gandheng Bapak ki ngerti nek dhek emben ki olehmu sekolah durung rampung, mula kanthi pawadan kuwi Bapak durung bisa aweh wangsulan apa-apa marang sing padha mrene kuwi. Lha saiki sarehne ora suwe maneh kowe wis diwisudha, bapak arep njaluk wektumu arep tak kon milih ing antarane sing padha ditawakne Bapak kuwi, endi sing mungguhmu cocog lan bisa dadi jodhomu. Piye?”.

Oleh tembung sing kaya mangkono kuwi sakala Lasmini meneng, sing dingendikakne bapake kuwi genah nek dudu rembug sepele, dudu rembug guyonan, nanging keneng diarani wis jeneng rembug tuwa. Lasmini banjur kelingan dhosen sing wis ndudut atine dadi kepranan, yaiku Pak Hajir. Mula Lasmini banjur duwe gagasan kudu ngaturake perkara Pak hajir iki marang wong tuwane, merga nek ora selak kedhisikan wong tuwane nepungne sing jarene wis padha teka nemoni bapake kuwi.

“Ngeten nggih Bapak, kalih Ibuk” sawuse meneng rada suwe Lasmini wiwit guneman.

“Iya piye?” Kadirin serius wangsulane.

“Sak jane ngoten, Las nggih sampun gadhah pilihan, nanging dereng Las aturne dhateng Bapak kalih Ibuk, Las nggih dereng yakin napa bapak kalih Ibu mangke cocog kalihan ingkang dados pilihan kula niki napa boten” wangsulane Lasmini keprungu sajak ngati-ati.

“Ya Ibu karo Bapak kudu ngerti dhisik ta nDhuk” sadurunge Kadirin nanggapi, luwih dhisik Sihmirah sing aweh wangsulan “sing dadi pilihanmu kuwi jenenge sapa? nyambut gawene apa? umure pira? omahe ngendi? wong tuwane nyambut gawene apa? kabeh Ibu karo Bapak kudu ngerti luwih dhisik”.

Lasmini mesem. tembunge ibune kuwi keprungu ngandhut kekuwatiran nek nganti dheweke salah anggone milih.

“Nggih, Buk” wangsulane Lasmini sabanjure “namine Hajir, kula nek ngaturi Pak Hajir awit niku dhosen kula”.

“Sapa?  Hajir?” Sihmirah nugel rembuge anake “lagi jenenge wae kok sajak ora pati kepenak diucapne ngono neh?”.

“Mengko dhisik ta Bu” Kadirin nyendhu sisihane “Las ben rampung dhisik olehe omong”.

Muni ngono kuwi Kadirin karo kelingan marang Hajir bocah yatim sing tau dipupu nanging ora suwe merga kudu lunga ngetutne Make sing ditundhung dening Sihmirah. Iya Hajir sing dtresnani, sing tau didhakoni tegal sameter sadawane pager satru ing mburi omah sing nganti saiki tandurane panggah diopeni, yaiku jejeran wit gembili. Kadirin iya eling biyen tau kandha marang Hajir, yen tegal sing ditanduri Gembili kuwi wis dadi duweke Hajir nanging mbesuk nek Hajir wis gedhe asile kudu diedum karo adhine, ya Lasmini kuwi. Pikirane Kadirin malih nglambrang, Hajir sing wiwit lunga durung keprungu kabare kae, saiki ana ngendi? mesthine wis gedhe? nyambut gawe apa? Make saiki piye?isih urip apa wis ora ana?.

“Ya wis, ndang ditutugne dhisik olehmu guneman” tembunge Sihmirah sing ditujokne anake wedok, ndadekne buyar lamunane Kadirin.

“Iya nDhuk sabanjure kepiye?” kandhane Kadirin numpangi rembuge sisihane.

“Inggih” wangsulane Lasmini nutugne olehe matur “nyambut damele nggih PNS Dhosen teng Kampuse Las, yuswane antawis pitung tahunan sanginggile Las, griyanipun Klegen, Madiun, ibunipun guru SD asmane Bu Astuti, bapakipun Pak Haryadi Guru SMA”.

“Agamane apa?” Kadirin takon maneh, merga Kadirin ngerti nek nikah beda agama kuwi urusane rada ruwet lan Kadirin wegah karo sing ruwet-ruwet ngono kuwi.

“Agamine nggih sami kaliyan awakipun piyambak” wangsulane Lasmini karo mesem “malah ketingale sampun sami tindak Haji sedaya, sewulan kapengker nyarengi liburan lare sekolah nika nggih tindak Umroh”.

Krungu wangsulane Lasmini sing taharik-tharik ngono kuwi, neng angen-angene Sihmirah wis kegambar yen pilihane Lasmini kuwi wis pas banget, ketok nek saka kulawarga sing terhormat, sugih lan duwe pangkat. Ya kaya ngono kuwi besan sing dadi idham-idhamane Sihmirah.

“Lha nek Pak Hajir kuwi wis Haji apa durung?” Kadirin takon maneh.

“Sampun Bapak, sareng kaliyan tiyang sepuhipun” wangsulane Lasmini.

Angen-angene Sihmirah mundhak sansaya mendhuwur, mengko nek klakon duwe mantu wis Haji, dheweke bakal sansaya mundhak kajen, mesthi para ibu-ibu anggota yasinan bakal padha luwih ngajeni marang dheweke.

“Tak kira sing dadi pilihanmu kuwi wis pas banget nDhuk” kandhane Sihmirah sing banjur ngandhani sisihane “wis Pakmu, wong-wong sing padha mrene kae ndang padha dikabari nek jebul Las wis duwe pilihan dhewe ngono”.

“Iya” Kadirin mangsuli kandhane sisihane, banjur ditutugne omong marang anake wedok “nanging mengko dhisik nDhuk”.

“Inggih pripun Bapak?” Lasmini takon.

“Ora kok Bapak jeneng ora ngandel karo wangsulanmu kuwi mau, nanging upama bapak kepengin kepethuk luwih dhisik karo Pak Hajir kuwi ngono kira-kira bisa apa ora?”.

“Saged Bapak” wangsulane Lasmini seneng “niki rak dinten Jumuah malem Sabtu, malah kinten-kinten Pak Hajir nembe kundur dhateng Madiun, mengke kula telpune kersane benjing napa mbenjinge tindak mriki. Pripun?”.

“Ngono ya apik” wangsulane Kadirin karo mesem melu seneng “nanging aturana supaya dolan wae, dadi durung perlu ngajak Bapak Ibune, mbesuk wae nek pancen wis ginaris dadi jodhomu, ben bapak ibune rawuh mrene nglamar awakmu”.

“Inggih Bapak” wangsulane Lasmini.

Olehe jagongangan wis rampung. Bengi kuwi ing omahe Juragan Kadirin kebak impen sing endah, impene wong saomah.

ana candhake.