SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (065)

 

65.

Didangu dening Nyai Pandhanwangi kados makaten kala wau Ki Sarkara radi mbrabak praupanipun. Awit sepisan malih piyambakipun ngrumaosi lepat dene criyos menawi keduwung sarta rumaos sampun lepat dhateng Nyai Pandhanwangi nanging kanyatanipun kala wau dalu Ki Sarkara boten kados tiyang ingkang purun nggagas, ketitik inggih lajeng angler anggenipun tilem, ngantos nglindur-nglindur pisan.

“Sumurupa Kaki” Nyai Pandhanwangi lajeng ngendika malih kasartanan esem ingkang kuwawa nundhung raos rikuhipun Ki Sarkara “yen ndika wangsulan “inggih” kuwi cetha nek wangsulan ndika kuwi ora padha karo kanyatan sing ana. Awit gajege mau bengi bener kedadean kaya sing tak kandhakne sadurunge aku budhal? Ana tamu menyang omahe mBah Tambak sing ndika tunggu kanthi melek ijen?”.

“Nuwun sewu Nyai, kula malah bingung piyambak” Ki Sarkara lajeng caos wangsulan “mila leres menawi kala dalu menika wonten tamu, satunggaling pawestri ingkang ngaken nami Nyai Sapaetun, griyanipun ing Dhukuh Kepuhagal, dumugi ing dalemipun mBah Tambak mriki awit nembe kedalon ing margi sasampunipun kekesahan saking Dhukuh Kepuhsluku, nanging menika tamu saestu ing alaming kanyatan menapa namung ing alaming pasupenan, kula bingung  badhe mastani……..”.

“Ora sah didedawa anggon ndika bingung Kaki” Nyai Pandhanwangi nigas rembag sarwi gumujeng renyah “perkara Nyai Sapaetun sing ayu, sing kober gawe sengseming rasa ndika, sing pungkasane ndika tinggal mlayu metu saka omah, kuwi kena diarani impen nanging uga kena diarani kelakon ing alam kang nyata. Sing cetha kepethuk ndika karo Nyai Sapaetun wiwit wiwitan nganti ndika digugah dening mBah Tambak mau, kabeh ora ana sing kliwatan saka panyemake mBah Tambak, Ki Jurudah, Ki Prasanta apa dene panyemakku…….”.

“Dados Jengandika sedaya sampun uninga, sedaya ingkang sampun kedadosan lan kula lampahi kala dalu menika, Nyai? Menapa kala dalu Nyai saha Ki Jurudah lan Ki Prasanta tuwin mBah Tambak boten siyos lumawat dhateng tepining lepen Gebyog?”  Ki Sarkara rumaos kaget wor lan ngungun awit mireng dhawuhipun Nyai Pandhanwangi ingkang makaten kala wau.

“Mesthi wae aku apa dene mBah Tambak sarta Kyai Jurudah lan Ki Prasanta sida menyang pinggiring Kali Gebyog, Kaki” Nyai Pandhanwangi paring wangsulan “merga pancen ing pinggiring kali Gebyog kono kuwi aku wong papat nindakne ayahan sing baku, ya kuwi golek warta sing magepokan karo critane mBah Tambak, sing bakal nguwohake putusan mBah Tambak isih kudu pancet ngenggoni papan kene iki, apa ngalih panggonan sing ana sadhuwure Gunung Lawu kana”.

Ki Sarkara boten enggal gineman malih, awit salebeting manahipun kecondhokan raos ingkang sansaya gumun kemawon, magepokan kalihan ingkang dipun dhawuhaken Nyai Pandhanwangi menika.

“Mesthine ndika arep takon maneh” Nyai Pandhanwangi nglajengaken anggenipun ngendika “nek aku wong papat nindakne gaweyan neng pinggire Kali Gebyog? kok uga weruh malah bisa melu  nyemak kedadeyan sing ana omah kene mau bengi kabeh?”.

Estunipun Ki Sarkara ugi badhe mungel makaten, nanging gandheng kala wau wonten raos pakewet lan raos ajrih dhateng Nyai Pandhanwangi, wekasan Ki Sarkara inggih mendel kemawon. Milih ngentosi Nyai Pandhanwangi ngendika malih.

“Tak jarwani ya Kaki” ngendikanipun Nyai Pandhanwangi malih “tenane sing di arani Kali Gebyog mau bengi kae ngono mung tembung sanepan, kali kuwi kena diarani wates dene gebyog kuwi kena diarani aling-aling. Dadi aku wong papat mau satemene  midaki alam wates, pasang aling-aling kanggo sing ora bisa ndika weruhi menyang ngendi parane aku wong papat iki mau”.

“Makaten inggih Nyai?” sanaosa estunipun Ki Sarkara inggih boten patos mudheng kalihan ingkang dipun dhawuhaken Nyai Pandhanwangi, nanging anggenipun caos wangsulan kapireng kados tiyang ingkang sampun mangertos kemawon. Awit Ki Sarkara estunipun boten mbetahaken mangertosi menapa ingkang dipun wastani wates menapa ingkang dipun wastani aling-aling.

“Sabanjure sawise ngaweruhi kabeh kang kedadean antarane ndika karo Nyai Sapaetun” Nyai Pandhanwangi nglajengaken anggenipun ngendika, “aku wong papat ora ngluputake lan ora mbenerake kang dadi sikep ndika sing ora gelem nalika ndika diajak rabi dening Nyai Sapaetun. Mung wae ndika prelu weruh yen satemene saupama mau bengi ndika gelem ngrabeni Sapaetun, mangka ndika temen-temen bakal klakon dadi wong sugih tenan, merga pancen Sapaetun kae wong wadon sing sugih, turah bandha donya warisan saka wong tuwane sing uga sugih, ndika ora arep ngambah dalan sasar kalap ing alaming peri prayangan. nDika bisa mbaleni gaweyan lawas lan uga bisa miwiti gaweyan anyar. Nanging pranyata ndika mau bengi ora gelem-gelem tenan ngrabeni Sapaetun. Apa ndika saiki ora getun?. Aja kuwatir Kaki, nek ndika kepengin ngowahi apa sing ndika putusake saka emoh dadi gelem, mangka aku saguh aweh pambiyantu murih Nyai Sapaetun bali mrene maneh, sauntara Ki Jurudah lan Ki Prasanta sing bakal gawe lilaning atine sisihan ndika ya Satiti  duwe maru sing jeneng Sapaetun. Kepiye Kaki?”.

Mireng dhawuhipun Nyai Pandhanwangi ingkang makaten menika, Ki Sarkara boten patosa kaget. Sanaosa boten badhe wantun boten pitados dhateng menapa ingkang dipun dhawuhaken Nyai Pandhanwangi, nanging Ki Sarkara sampun manteb salebeting manahipun boten badhe nambah semah malih sasampunipun gadhah semah Satiti ingkang samangke sinebat Nyai Sarkara menika. Paweling saha pandonga ingkang dipun ucapaken dening Marasepuhipun jaman badhe mengku Satiti jaman samanten taksih kapireng dumugi sapriki. Kajawi menika, Ki Sarkara inggih sampun gadhah dudutan bilih Nyai Sapaetun ingkang dados tamunipun kala dalu menika kalebet pawestri ingkang boten sae menawi kadadosaken semah, kirang saged angendhaleni panyurunging hawa nafsu mliginipun nafsu Supiyah. Pramila dupi Nyai Pandhanwangi paring dhawuh makaten kala wau, kanthi teteg lan boten wonten raos tidha-tidha babar pisan Ki Sarkara lajeng atur wangsulan :

“Ngaturaken sewu gunging panuwun Nyai, mugi kauningan bilih estunipun kula sampun prasetya dhateng semah kula saha dhateng Marasepuh kula, bilih boten badhe emah-emah malih sasampunipun kula emah-emah kalihan Satiti, inggih semah kula menika. Awit saking menika, badhea kados menapa kula boten badhe keduwung kalihan ingkang sampun kula cariyosaken dhateng Nyai Sapaetun kala dalu. Mila leres menawi salebeting manah kula kober gadhah raos sengsem ndulu kasulistyanipun Nyai Sapaetun, langkung-langkung nalika tanpa sengaja kula sumerep, satleraman ingkang wonten waliking pinjung. Nanging, menika inggih awit saking kalimrahan kemawon. Malah nalika Nyai Sapaetun criyos menawi badhe anglegena ing ngajeng kula, kula plalah mlajar nilar piyambakipun, nanging kula inggih bingung menawi saestu kala dalu menika kula mlajar, kok ngertos-ngertos kula tilem semendhe saka?”.

“Dadi ndika panggah ngukuhi prasetya ndika marang Marasepuh ndika apa dene marang Nini Satiti sisihan ndika yen ora rabi maneh kuwi mau Kaki?” Nyai Pandhanwangi mundhut pirsa malih, kados-kados nanting tekadipun Ki Sarkara.

“Kasinggihan Nyai” wangsulanipun Ki Sarkara cekak.

“Saupama Nyai Sarkara uga wis ngolehi ndika palakrama maneh karo Nyai Sapaetun, apa ndika iya panggah arep ngukuhi prasetya ndika kuwi Ngger?” Ki Prasanta gentos ingkang mundhut pirsa dhateng Ki Sarkara.

“Mila makaten Kyai, nyuwun pangapunten” Ki Sarkara atur wangsulan kanthi ngatos-atos “menggah kula janji utawi prasetya ingkang kula ucapaken ing ngarsanipun Bapa Marasepuh lan Satiti nalika samanten, boten namung kapireng dening Bapa Marasepuh saha Satiti kemawon, nanging ugi kapiyarsa dening Gusti Ingkang Maha Pirsa, ingkang makaten prasetya kula boten namung dhateng tiyang kalaih kasebat, nanging ugi dhateng Gusti Allah. Pramila sanadyan saupami semah kula Satiti awit kadheseg ing kabetahan lajeng nglilani kula pados semah malih, menika nedahaken bilih Satiti sampun ngajak gujengan kalihan Gusti Allah, menawi Satiti kepara asung pamrayoga murih kula semah malih, mangka ing mriku ketingal menawi Satiti badhe njlomprongaken kula ing lampah ingkang boten leres, lampah ingkang cengkah kalihan prasetya kula. Pramila menawi ngantos saestu Satiti suka pamrayogi murih kula mendhet Nyai Sapaetun dados semah kula, sami kalihan Satiti sampun bosen dados semah kula. Menawi sampun makaten pedah menapa kula nglajengaken gesang kalih tiyang ingkang sampun bosen kalihan kula? Benten menawi semah kula lajeng muring awit kuwatos menawi kula ngantos kayungyun dhateng Nyai Sapaetun, mangka menika nedahaken menawi Satiti tuhu-tuhu boten badhe lila menawi ngantos kula ucul saking piyambakipun. Mangka ing mriku badhe kula kekahi langgenging bebrayan antawisipun kula kalihan Satiti”.

“Saiki tak kira Nyai Pandhanwangi apa dene Ki Jurudah lan Ki Prasanta wis luwih cetha anggone ngaweruhi kaya apa satemene Ki Sarkara iki” gentos mBah Tambak ingkang ngendika dhateng Ki Jurudah lan Ki Prasanta “dadi saupama dipercaya ngayahi jejibahan kaya sing didhawuhake dening Kanjeng Ratu Setyawati kae tak kira ora bakal nguciwani. Harak inggih makaten ta Nyai Pandhanwangi?”

“Sekedhap mBah Tambak……” ingkang suka wangsulan dhateng mBah Tambak, Nyai Pandhanwangi “kula menapa dene Ki Jurudah lan Ki Prasanta kedah ngatos-atos salebeting nintingi calon-calon ingkang badhe kapitados nglampahi kuwajiban ingkang dipun dhawuhaken Kanjeng Ratu. Samangke mangga kasemak rumiyin kula badhe nutugaken anggen kula badhe rerembagan kalihan Kaki Sarkara ingkang dipun biyantu dening Ki Jurudah miwah Ki Prasanta menika”.

“Inggih, inggih Nyai, kula nyuwun pangapunten dene sampun keladuk atur” mBah Tambak lajeng kapireng asok kalepatan lan nyuwun pangapunten dhateng Nyai Pansdhanwangi.

“Boten dados menapa mBah Tambak, ndika boten keladuk mila menapa ingkang ndika dhawuhaken kala wau sampun jumbuh kalihan kawontenanipun Kaki Sarkara menika” Nyai Pandhanwangi suka wangsulan kalihan mesem.

“Saiki aku tak genti sing nyoba takon marang Angger Sarkara” Ki Prasanta gentos ingkang ngendika.

“Mangga Ki Prasanta, mirunggan kemawon” Nyai Pandhanwangi mrayogakaken Ki Prasanta ngendika.

“Matur nuwun Nyai” Ki Prasanta suka wangsulan lajeng dhawuh dhateng Ki Sarkara  “sing arep tak takokne marang ndika kuwi sepele wae kok Ngger”.

“Inggih Kyai” wangsulanipun Ki Sarkara “tumrap kula boten wonten barang ingkang sepele lan boten wonten pitakenan ingkang boten saged kawangsulan, awit ingkang badhe ndika pundhutaken pirsa menika sedaya tartamtu ingkang wonten ing angen-angen kula”.

“Bener Ngger” Ki Prasanta mesem, lajeng wiwit ndangu dhateng Ki Prasanta “iki mung saupama, saupama jroning ndika lelungan sing durung cetha kang ndika tuju iki, dumadakan ndika diendheg dening wong-wong sing durung tau ndika tepungi banjur ndika dijaluki tulung supaya gelem nglurahi wong-wong mau, apa ndika gelem ngendheg anggon ndika lelungan banjur nuruti panjaluke wong-wong mau madeg dadi Lurah Ngger?”.

“Pamundhut pirsa ingkang kalebet aeng menika Kyai” Ki Sarkara atur wangsulan kalihan mesem wiyar “suwau sampun kula aturaken bilih sasampunipun kula mireng pitutur saha dedongengan saking mBah Tambak, kula lajeng nggadhahi pepenginan ingkang badhe kula udi murih pepenginan menika saged kasembadan, inggih menika mugia ing sisa-sisaning gesang kula ing jagad padhang menika sageda migunani tumrap kula warga saha tumrap titahing Gusti sedaya. Manawi saupami wonten ingkang mundhut pitulungan saking kula, jiwa raga kula badhe kula udhokaken kangge mitulungi titah kala wau, sauger pitulungan ingkang kapundhut boten cengkah kalihan piwucaling Gusti Ingkang Maha Agung, lan salebeting asung pitulungan menika nistha menggahing kula menawi kula ngantos gadhah pamrih kangge nyekapi kabetahaning hawa napsu kula pribadi. Dados saupami wonten kedadosan  kados ingkang jengandika dhawuhaken kala wau,  mangka kula boten badhe suwala sauger samudayanipun badhe anjog dhateng maujuding katentreman saha kaadilan tumrap  sadaya titahing Gusti ingkang wonten”.

Ki Prasanta ketingal karenan mireng wangsulanipun Ki Sarkara ingkang makaten menika. Lajeng ngendika dhateng Nyai Pandhanwangi malih :

“Kula kinten sampun cekap Nyai, samangke borong anggen jengandika badhe paring dhawuh murih Angger Sarkara tumunten ambukak margi kangge Raden Bagus Suwanda, ingkang badhe nglajengaken lelabetanipun ing pucaking Ardi Lawu, suwita dhateng Sri Brawijaya”.

 

Ana candhake.