SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (066)

66.

Nyai Pandhanwangi namung mesem kemawon midhanget ngendikanipun Kyai Prasanta makaten menika. Malah lajeng paring dhawuh dhateng Ki Sarkara malih :

“Kaki Sarkara, sawise ndika kober leren ing papan kene sarta banjur tepung lan kumpul karo mBah Tambak, Ki Jurudah, Ki Prasanta apa dene aku, mesthine ndika arep nutugne anggon ndika mlaku, miling-miling panggonan sing sajake jumbuh karo angen-angen ndika kanggo dipapani miwiti urip anyar. Aku ya ora arep takon papan kaya apa sing jumbuh karo angen-angen ndika, mung aku makili wong papat iki, mbok menawa ndika ora kabotan, wng papa tiki arep aweh rerigen marang ndika, mbok menawa ndika gelem nampa lan gelem nglakoni dene menawa miturut angen-angen ndika rerigen sing bakal tak kandhakne iki mengko ora nocogi karo angen-angen ndika, ya ora apa-apa,  ndika wenang nampik lan aku wong papat iki ya ora arep cuwa nganti gedhene dadi gela. Wong papat iki panggah ndhaku lan nganggep ndika saanak bojo ndika minangka kulawarga dhewe, sanandyan rerigene ora ndika gunakne”.

Nyai Pandhanwangi kendel sakedhap anggenipun ngendika, ketingalipun ngentosi tumanggapipun Ki Sarkara. Sauntawis Ki Jurudah, Ki Prasanta lan mBah Tambak ugi sami kendel boten ngendika menapa-menapa, ketingalipun sami kalihan Nyai Pandhanwangi ngentosi tumanggapipun Ki Sarkara. Nanging Ki Sarkara boten tumunten matur menapa-menapa, awit Ki Sarkara taksih ngentosi wujuding rerigen ingkang badhe kadhawuhaken dening Nyai Pandhanwangi menika kados menapa?.

“Piye Kaki?” sareng sampun sawatawis kraos sepen awit boten wonten ingkang gineman, Nyai Pandhanwangi nunten ngambali anggenipun mundhut pirsa “ndika kabotan apa ora saupama wong papat iki nyawiji aweh rerigen marang ndika? Lan sepisan maneh tak kandhakne jenenge wae rerigen menawa jumbuh lan lakune nalar ndika, ndika bisa ngecakne rerigen iki mengko, nanging menawa ora jumbuh karo angen-angen ndika ora ndika gugu ya ora apa-apa”.

“Nyuwun pangapunten lan ngaturaken genging panuwun Nyai Pandhanwangi saha Kyai Jurudah lan Kyai Prasanta miwah mBah Tambak” wangsulanipun Ki Sarkara ngatos-atos “estunipun salebeting manah, kula tansah ngajeng-ajeng pitutur saha pitedah saking jengandika sadaya. Namung badhe kula aturaken, raosing manah kula inggih kirang wantun, ajrih menawi pitedah ingkang kaparingaken mangke pranyata boten saged kula lampahi boten jalaran kula ingkang lumuh nanging awit boten cundhuking pitedah kalihan kekiyatan saha kasagedan kula”.

Nyai Pandhanwangi miwah Kyai Jurudah lan Prasanta menapa dene mBah Tambak, ketingal rena penggalihipun mireng wangsulan saking Ki Sarkara ingkang makaten menika.

“Awit ngene ya Kaki” Nyai Pandhanwangi ngendika malih “rerigen sing bakal tak kandhakne iki mengko, ing jerone ana sing isine ngongkon ndika meres tenaga, nantang bebaya lan mbutuhake sabar lan narimaning ati sing tanpa upama, yen bisa katindakne kanthi becik mbok menawa wae bisa dadi lanjaran nggon ndika miwiti urip anyar ing papan sing ora adoh saka papan kene”.

“Inggih Nyai, mugi tumuli kadhawuhna rerigen ingkang badhe kaparingaken dhateng kula” Ki Sarkara atur wangsulan.

Nyai Pandhanwangi kendel sakedhap lan sasampunipun nyruput unjukanipun lajeng wiwit ngendika, Ki Jurudah lan Ki Prasanta tuwin mBah Tambak kendel tumut midhangetaken dhawuhipun Nyai Pandhanwangi dhateng Ki Sarkara :

“Yen ora kleru, mau bengi dhayoh ndika sing ngaku jeneng Nyai Sapaetun kandha nek omahe ana ing Dhukuh Kepuhagal, apa ndika wis ngerti sing karan Dhukuh Kepuhagal kuwi Kaki?”

“Ngertos kula inggih namung dumugi ing sebutan naminipun Dhukuh kemawon. Nyai” wangsulanipun Ki Sarkara blaka “malah menika kemawon inggih awit mireng kojahipun Nyai Sapaetun kala dalu menika”.

“Tak kandhani ya Kaki” Nyai Pandhanwangi nglajengaken anggenipun paring dhawuh “Dhukuh Kepuhagal kuwi anane isih mbesuk ora biyen lan ora saiki, kuwi wae sidane klakon ana Dhukuh Kepuhagal gumantung marang sepira pambudidaya ndika sarta palimirmane Gusti Sing Maha Agung”.

“Nyuwun pangapunten Nyai” Ki Sarkara ndengengekaken sirahipun kalihan nyawang dhateng Nyai Pandhanwangi “nembe ing wiwitan kemawon kula kok sampun bingung kalihan ingkang jengandika dhawuhaken, mugi kababarna ingkang langkung cetha magepokan kalihan Dhukuh Kepuhagal kala wau, murih nalar kula saged mangertos”.

“Aja seneng kandha nek bingung Kaki” Nyai Pandhanwangi ngendika kalihan gumujeng alit, Ki Jurudah lan Prasanta namung mesem, dene mBah Tambak panggah boten ebah boten mosik ketungkul nyemak ingkang dados pangandikanipun Nyai Pandhanwangi “awit kandhaku mau isih ana sambunge, nek wis ketemu karo sambunge ndika mesthi bakal ora gumun maneh”.

“Inggih Nyai” wangsulanipun Ki Sarkara kalihan ndhingkluk “nyuwun pangapunten menawi awit saking cupeting kawruh kula temah remen nyelani dhawuh jengandika ingkang estunipun dereng rampung”.

“Ora apa-apa Kaki” Nyai Pandhanwangi gumujeng renyah “ndika nyelani rembug ngono kuwi wis lumrah, lan uga ana gunane tumrap aku apa dene ndika. Lire banjur sing padha krungu ora mung kaya wong nonton pagelaran wayang beber, sing lagi nyemak lakune crita sing dikojahake dening Ki Dhalang ngana kae. Lha nek ndika kala-kala nyelani gunemku rak dadi luwih becik, aku lagi rembugan karo ndika ora kok aku ngomong dhewe he he he”.

“Inggih Nyai, matur nuwun sanget” Ki Sarkara atur wangsulan kalihan mesem malih, boten siyos rumaos rikuh utawi ajrih kados wau.

“Tak tutugne olehku kandha” Nyai Pandhanwangi ngendika malih “ora adoh saka papan kene ana wit-witan alas sing ing kono ora ana tunggale sing jinise padha, ya iku Wit Kepuh . Wit Kepuh kuwi katon Luwih gedhe lan luwih dhuwur tinimbang wit-wit liyane sing ana kono. Dadi saupama diarani Kepuh kuwi sing agal dhewe ya wis bener”.

Nyai Pandhanwangi kendel sakedhap anggenipun ngendika. Ki Sarkara boten sumela atur, namung lamat-lamat Ki Sarkara kengetan kalihan ngendikanipun mBah Tambak ingkang nyariyosaken lelampahanipun Ki Puranta putranipun Ki Tambak Kapisan, ingkang estunipun taksih trah saking Sultan Adiwijaya. Ing criyosipun mBah Tambak kasebataken bilih Ki Puranta nate kegodha dening Dhemit Jrangkong ingkang semendhe ing Wit Kepuh ageng awit kataman Dhuwung Kyai Pantek. Lan Ki Puranta sampun dipun paringi pitulungan dening Nyai Pandhanwangi ingkang nalika samanten mBah Tambak dereng tepang kalihan nami menika. Ki Sarkara badhe nyuwun pirsa dhateng Nyai Pandhanwangi, menapa wit kepuh ingkang kadhawuhaken menika sami kalihan Wit Kepuh ing lelampahanipun Ki Puranta ingkang kacariyosaken dening mBah Tambak menapa Wit Kepuh sanes, nanging boten siyos, awit Ki Sarkara rumaos pekewet manahipun.  Ajrih menawi winastan dhemen nyela-nyela.

“Satemene alas ing laladan kono kuwi, jaman Kanjeng Sultan Pajang anyar-anyaran jumeneng Adipati, wis didhawuhake menawa bakal ditata kanggo papan padesan pasawahan lan pategalan lan sapa wae dikeparengake mbabat alas kono kuwi saprelu dipapani digawe pomahan utawa didadekne lemah garapan kanggo among tani. Awit Kanjeng Sultan sing uga titah kang anetra bathara kuwi wis pirsa menawa lemah ing sakiwa tengene Wit Kepuh sing Agal kuwi nduweni watak sing becik saupama didadekne kanggo olah tetanen. Dadi ya wis aran lumrah nek mau bengi Nyai Sapaetun kandha marang ndika yen dheweke nduweni pategalan sing ambane luwih saka patang bau lan nedheng-nedhenge tanduran pari gaga sing ana pategalan kuwi sajroning kahanan memping kuning, lire wis ngadhepake panen”.

 Ki Sarkara nembe saged nggathuk-nggathukaken nami Dhukuh ingkang sinebut dening Nyai Sapaetun kala dalu dhukuh Kepuhagal, nanging inggih dereng sampurna anggenipun nggathuk-nggathukaken, dados inggih taksih mbingungaken cariyosipun Nyai Pandhanwangi menika menawi kacocogaken kalihan ingkang dipun criyosaken Nyai Sapaetun kala dalu. Sanaosa makaten, Ki Sarkara inggih boten wantun sumela atur, nyuwun pirsa dhateng Nyai Pandhanwangi . Ing salebeting ciptanipun Ki Sarkara, mangke kemawon menawi ngantos rampung anggenipun ngendika Nyai Pandhanwangi, piyambakipun panggah taksih bingung, nembe badhe matur lan nyuwun pirsa kadospundi menggah cethanipun lelampahan.

“Saiki lagi aku bakal ngandhakne apa sing mau tak arani rerigene wong papat sing wis dadi siji kanggo ndika Kaki Sarkara” sasampunipun radi kathah anggenipun ngendika, nembe Nyai Pandhanwangi badhe miwiti ndhawuhaken wosing rerigen.

Ki Sarkara boten semaur, nanging sikepipun nedahaken bilih sampun sumadiya mirengaken menapa ingkang badhe kadhawuhaken dening Wanita sulistyeng warni ingkang busananipun sarwa wilis menika.

“Rerigen sing tak tuduhne marang ndika Kaki Sarkara ya iku, ndika supaya gelem mbabat alas sing tak kandhakne mau murih bisa dadi papan kanggo ulah tetanen, yen anggon ndika miwiti mbabat saka cedhake wit Kepuh sing agal mau, kaserepan tekad kang wutuh lan pambudidaya sing samurwate, dilandhesi tansah nyenyuwun marang Gusti Kang Maha Agung, mbok menawa Dhukuh Kepuhagal ora suwe bakal maujud, bakal ana pategalan sing jembar kanthi manekawarna tanduran kang ngganteni papan sing saiki wujud alas kae. Mung kuwi rupane rerigen saka aku lan Ki Jurudah saha Ki Prasanta miwah saka mBah Tambak kanggo ndika Kaki Sarkara. Nek miturut ndika rerigen iki becik lamun ndika tindakne banjur ndika nyaguhi apa sing dadi rerigen iki, mangka pancen kuwi sing dikarepake dening wong papat iki. Nanging yen miturut angen-angen lan nalar ndika rerigen iki klebu rerigen sing mung bakal njlomprongne ndika sakulawarga marang kasangsaran lan kacintrakan, ndika wenang nampik rerigen saka aku sing makili wong telu liyane iki. Sepisan maneh tak baleni, yen ndika gelem nindakne rerigen iki mau, mangka sing kudu ndika lakoni sabanjure ora entheng lan ora gampang, nanging kebak laku sing abot sing bisa gawe rekasaning jiwa lan raga. Yen ndika ora gedhe sabare mangka ndika bakal bisa lebur tanpa dadi. Nanging yen ndika gelem teteken tekun, mangka mesthi bakal katekan sedya ndika ngowahi papan sing maune wujud alas banjur dadi papan padesan, pategalan apa dene pasawahan sing bakal bisa digawe minangka lanjaraning urip ora mung ndika sakulawarga dhewe wae, nanging uga kanggo wong akeh lan sansaya suwe sansaya akeh”.

Ngantos dangu Ki Sarkara boten tumunten atur wangsulan dhateng Nyai Pandhanwangi ingkang nembe kemawon ndhawuhaken ingkang dados rerigenipun mBah Tambak, Ki Jurudah lan Kiprasanta sarta Nyai Pandhanwangi piyambak. Waunipun Ki Sarkara rumaos eguh pratikel utawi rerigen ingkang dipun dhawuhaken dening Nyai Pandhanwangi kala wau namung rerigen ingkang boten kalebet ing nalar, nglengkara sagedipun kasembadan menawi piyambakipun ingkang namung tiyang badan sepata, karigenaken mbubak  wana kinarya padhukuhan lan papan ulah tetanen. Nanging sareng Ki Sarkara emut bilih mBah Tambak menika menungsa setengah Dewa, makaten ugi Ki Jurudah saha Ki Prasanta, malah Nyai Pandhanwangi menika saking jinising jim menapa jinising prayangan Ki Sarkara dereng mangertos, ingkang cetha dede panunggalanipun tiyang limrah. Ki Sarkara rumaos bombong manahipun, tiyang sekawan menika ngaken suka rerigen dhateng piyambakipun, tartamtu badhe asung pambiyantu. Namung kemawon tiyang sekawan menika langkung rumiyin kepengin nodhi sepinten agenging tekad ingkang dipun gadhahi dening Ki Sarkara salebetipun badhe nglajengaken gesang.  Inggih awit saking menika, wekasan Ki Sarkara atur wangsulan dhateng Nyai Pandhanwangi saha Ki Jurudah lan Ki Prasanta miwah mBah Tambak :

“Kula namung saged ngaturaken genging panuwun ingkang tanpa pepindhan dhateng Nyai Pandhanwangi, Ki Jurudah lan Ki Prasanta tuwin mBah Tambak, ingkang tansah menggalihaken dhateng kula. Kula Sarkara ugi ngaturaken panuwun, awit peparingipun rerigen saking jengandika sedaya, lan kanthi pawitan raos pitados dhateng pitulunganing Hyang Agung, rerigenipun Nyai Pandhanwangi, Kyai Jurudah lan Kyai Prasanta saha mBah Tambak, badhe kula lampahi kanthi gambiraning manah”.

“nDika sanggup mbabat alas Kepuhagal sakiwa tengene kuwi Kaki? Apa kira-kira ndika bisa ngrampungi karya?” Nyai Pandhanwangi mundhut pirsa, nanging suwantenipun kepireng nedahaken menawi penggalihipun nembe rena.

“Gadhah kula namung tekad Nyai, lan kula pitados bilih boten wonten daya kekuwatan ingkang dipun darbeni sok sintena kemawon ing alam donya menika, kajawi inggih awit saking peparingipun Hyang Maha Agung. Babagan mbubak wana ingkang badhe kula lampahi menika, kula namung saged nyenyuwun dhumateng Hyang Maha Agung murih kasembadan ingkang kula sedya”.

 

Ana candhake