SENDHANG MUSTIKANING WARIH IV 71

 

SENDHANG MUSTIKANING WARIH IV

kacariyosaken malih dening : Rust Luh Getih.

 

71.

Nalika Jayaglegek lan Kartagentho tekan pendhapa, neng kono wis mlumpuk para bebau, para jagabaya lan para prajurit sing sikep gegaman jangkep. Ki Demang lungguh neng tengah diapit para bebau lan para jagabaya. Sauntara Rangga lan Marga uga ana lungguhe mapan ana pucuk sisih kiwa. Jayaglegek lan Kartagentho dilungguhne pas ana ngadhep Demang Kedhungtuwung watara gang sadhepa ana ngarepe. Wong loro sing kulinane yen nyawang wong sing ora pati ditepungi seneng ngremehne, dumeh rumangsa duwe kaluwihan ing ulah kanuragan, dina kuwi babar pisan ilang sikep kumalungkunge. Kekarone katon aclum praupane, ora wani ndhangak nyawang wong ing sacedhake, mung ndhingkluk sajak miris lan sedhih pikire.

"Piye kahanan sikilmu Ki Kartagentho karo Ki Jayaglegek? Eh, bener ta jeneng ndika Kartagentho karo Jayaglegek?" Demang Kedhungtuwung miwiti anggone takon.

"Leres Ki Demang" sing wangsulan Jayaglegek karo rada ndengengek "kula Jayaglegek lan niki rencang kula Adhi Kartagentho. Pikantuk sawab saking Ki Demang, anggenipun Angger Marga nambani tatu-tatu ing balung sikil kula lan sukunipun Adhi Karta sampun sae, kantun sakedhik radi sakit menawi damel mlampah".

"Ya sokur yen pancen mangkono" kandhane Ki Demang sabanjure "dadi saupama dina iki aku lan kanca-kanca Bebau ing Kedhungtuwung kene kepengin takon marang ndika wong sakloron, mesthine ndika wis padha bisa aweh wangsulan kanthi becik".

"Inggih Ki Demang" Kartagentho sing mangsuli "kula kekalih badhe mangsuli sedaya pandangunipun Ki Demang saha para Bebau, kanthi sak sae-saenipun".

Ki Demang noleh ngiwa nengen, nyawang para Bebau lan para Jagabaya uga marang Rangga lan Marga, aweh sasmita yen arep miwiti anggone nakoni bandan loro kuwi. Sing ditoleh lan disawang padha manthuk ngiyani .

"Ya sadurunge aku lan para Bebau Kedhungtuwung ora arep meksa ndika sakloron aweh wangsulan kaya sing tak karepne, ndika kena wae aweh wangsulan sing ora bener, lire goroh utawa nyelaki kanyatan sing wis ndika tindakne. Dadi kabeh tak balekne marang ndika sakloron, jalaran iya awit kanthi wangsulan sing ndika wenehne marang aku lan para Bebau Kedhungtuwung mengko sing bakal nemtokne nasib ndika sateruse. Ndika sakloron wenang milih, milih bali dadi wong merdika, milih dadi wong sing kudu mapan ana kurungan, utawa milih cepet tumekeng pati kanthi cara sing banget sengsarane, bisa kanthi cara dibeleh kaya rajakaya, digantung utawa dipicis ing sadhuwure kayu pamenthangan nganti samatine" kandhane Demang Kedhungtuwung kanggo miwiti anggone arep nakoni bandan loro kuwi.

Kartagentho karo Jayaglegek sing diajak guneman Demang Kedhungtuwung kuwi ora semaur mung sirahe sansaya jero anggone ndhingkluk nyawang joganing pendhapa.

"Pitakonku sing kapisan" kandhane Demang Kedhungtuwung sawuse meneng sauntara "aku kepengin ngerti sapa sejatine ndika wong loro iki? Lire sing ana gegayutane karo sing ndadekne ndika wong loro kerengan karo Anakmas Rangga lan Anakmas Marga ing laladan Kedhungtuwung?".

Jayaglegek karo Kartagentho suwe ora enggal kumecap mangsuli pitakone Demang Kedhungtuwung sing mangkono kuwi. Kekarone rada bingung anggone arep mangsuli, jroning atine wong loro kuwi campuh antarane arep blaka apa anane utawa nyingidne wewadi sing miturut sumpah sing tau diucapne ing ngarepe guru-gurune bakal dikukuhi ora arep dicritakne marang sapa wae lan bakal nggawa wewadi kuwi kanggo sangu mati. Sabab yen nganti wani blaka ateges padha karo wis nyidrani janjine marang para gurune, lan kuwi bisa dadi jalaran sengsarane anak bojone, sauntara jiwane dhewe durung karuwan bisa dislametne klawan ngaku blaka marang mungsuhe iki.

"Piye Kartagentho karo Jayaglegek?" Demang Kedhungtuwung bali guneman sawuse wong loro kuwi mung meneng ora gelem semaur mangsuli pitakone "yen pancen ndika wong loro ora gelem blaka apa anane aku ya ora apa-apa, jalaran satemene aku wis ngerti wangsulan sing bener saka pitakonku iki mau. Lan sajake para Bebau lan para Jagabaya ya luwih seneng yen ndika ora gelem blaka, jalaran pitakonku bakal tak cukupne samene wae, dadi ora kesuwen anggone mbuwang wektu sing tanpa guna. Para Bebau kari andum gawe, ana sing mandhegani nyepakne kayu pamenthangan kanggo ndika wong loro lan ana sing kudu mapag anak bojo ndika sing ana omah, kareben padha nekseni anggon ndika padha nempuh pepati sarana nglakoni pidana picis ing tengah ara-ara".

Krungu ukara sing diucapne Demang Kedhungtuwung sing nadyan dikandhakne klawan sareh lan sabar, nanging wosing ukara banget nggegirisi ngono kuwi, sakala Kartagentho karo Jayaglegek nangis karo sujud neng ngarepe Demang Kedhungtuwung.

"Ki Demang" tembunge Jayaglegek ing sela-selaning tangise "kapicisa kula boten badhe suwala jer kula sampun kaanggep lepat, nanging mugi wontena welasing penggalih anak tuwin semah kula saestu boten tumut napa-napa, sampun dikatut-katutne kaliyan dosa kula".

"Inggih Ki Demang" Kartagentho melu guneman karo nangis "saestu kula boten dora, nadyan kula niki bajingan leletheging bawana, nanging anak tuwin semah kula saestu dede tiyang awon, ingkang awon niku kula, Ki Demang badhe dosa menawi ngantos paring pidana dhateng anak lan semah kula ingkang boten ngertos punapa-punapa".

Ki Demang ngguyu ngece, babar pisan ora katon thukul rasa welas merga krungu tangise Kartagentho lan Jayaglegek sing sujud neng ngarepe.

"Lho sapa sing arep aweh pidana marang anak bojo ndika he?" Demang Kedhungtuwung kuwi takon karo ngguyu "aku ora arep nyikara anak bojo ndika, ngerti? Mung arep aweh pitutur marang anak bojo ndika supaya mbesuke ora niru lakon sing ndika tindakne. Supaya pituturku mau digugu, anak bojo ndika tak tuduhi yen nganti anak bojo ndika niru laku ndika sing nerjang sarak nyingkiri bebener, bakal mati kaya sing ndika alami mengko. Yaiku mati sawuse dipenthang ing kayu palang, banjur bebalung ndika diremuk sarana dithuthuki, kulit-kulit ndika diiris nganggo peso lan dioser-oseri banyune uyah lan asem, lan ndika bakal diumbar ing kayu palang kono nganti sak mati ndika dhewe".

"Nyuwun pangapunten Ki Demang, mugi wontena welasing penggalih, kadhawahana pidana gantung kula boten suwala, lan kula ndherek nitipaken pejah gesangipun anak lan semah kula sampun ngantos nampi panyikara saking tiyang-tiyang ingkang sampun mrentah kula nindakaken sedaya ingkang dipun anggep lepat dening Ki Demang lan para Bebau ing Kedhungtuwung mriki lan minangka gantosipun, kula badhe matur blaka sedaya ingkang kula ngertosi gegayutan kaliyan kedadosan-kedadosan kisruh ing Kademangan Kedhungtuwung punika" Kartagentho wekasan kandha marang Demang Kedhungtuwung, yen arep blaka.

"nDika kuwi luwih lucu" Demang Kedhungtuwung semaur karo setengah ngguyu "ndika kuwi bandan kok malah mrentah sing mbanda? karep ndika kuwi kepriye?".

"Nyuwun pangapunten Ki Demang" genti Jayaglegek sing wangsulan karo tetep nangis "estu, anggen kula kekalih boten enggal mangsuli pandangunipun Ki Demang kala wau, jalaran boten kok kula ajrih dhateng Ki Demang tiwas blaka nanging tetetp kapidana, boten punika. Nanging kula kekalih ajrih awit menawi kula ngantos blaka, tiyang-tiyang ingkang dados pangajeng kula badhe ndhawahaken ukuman dhateng anak saha semah kula. Pramila kula samangke badhe blaka dhateng Ki Demang lan kula ugi boten badhe suwala manawi badhe kapidana sauger anak lan semah kula ingkang boten ngertos napa-napa boten nandhang cintraka awit nyangga dosa-dosa kula".

 

ana candhake.