SENDHANG MUSTIKANING WARIH IV 94

 

SENDHANG MUSTIKANING WARIH IV

kacariyosaken malih dening : Rust Luh Getih.

 

94.

Sauntara wong-wong padha ngomong awake, Rangga lan Marga lagi gayeng jejagongan karo Ki Jatikuning, Palindhih lan Kunthing. Wong lima kuwi padha kangen-kangenan, jalaran kabeh kuwi mkurid-muride Patih Mandaraka sing wis padha apal karo Rangga apa dene Marga. Nalika wong-wong kuwi kabar yen Rangga kaparentah dening Panembahan Senapati  supaya ninggalne Kutha Gedhe lan lelana menyang Brang Wetan, kajaba akeh wong sing rumangsa seneng nanging uga ora sethithik sing rumangsa susah. Jalaran tumrap sing rumangsa susah, Rangga utawa luwih kondhang nganggo sebutan Pangeran Rangga utawa Raden Rangga kuwi satriya sing ora seneng diaji-aji minangka putraning ratu. Lan ora seneng marang Sentana utawa Punggawa Kraton sing seneng pamer drajat lan pangkat, nyepelekne marang wong cilik, tumrap Rangga ora ana bedane antarane wong lumrah lan punggawa kraton utawa sentana dalem pisan, yen luput kudu oleh pidana lan pidanane sentana utawa Punggawa Kraton  sing luput kudune luwih abot tinimbang pidana marang kawula lumrah. Jalaran yen kawula lumrah kuwi adakane olehe nerjang paugeran yen ora amarga kapeksa ya sabab ora ngerti unining paugeran, beda karo Punggawa kraton luwih-luwih sentana dalem, cetha yen uripe sarwa kacukupan lan wis weruh uning angger-angger sing mranata lakuning pradata ing Mataram.

"Kula nyuwun pangapunten Raden" kandhane Tumenggung Tutug "nalika kula mireng bilih Kademangan Kedhungtuwung kadhatengan Pangumbara kalih ingkang taksih nem-neman, kula kesupen lan boten nyana bilih Pangumbara punika Gusti kula Raden Rangga lan kadangkula anem Marga".

"Kakang Tumenggung Tutug" wangsulane Rangga "aku ya ora duwe pangira yen sing mandhegani Paguron Banjar Semanggi kuwi jebul Kakang Tumenggung Tutug. Awit kabar sing tak tampa, jarene Padhepokan Banjarsemanggi kuwi biyen sing yasa para Pandhereke Paman Pangeran Benawa. Dadi aku ya ora nggagas nek Kakang Tutug sing saiki jumeneng dadi Ki Ageng Banjarsemanggi".

"Inggih Raden, mila leres kabar ingkang Raden tampi punika, estunipun tiyang sepuh kula rumiyin mila pandherekipun Gusti kula Pangeran Benawa ing Pajang, lajeng dening Gusti pangeran Benawa katitipaken dhateng kadangipun sepuh nenggih Raden Sutawijaya ingkang Sinengkaken dados Senapati Ing Alaga dening sawargi Kanjeng Sultan Pajang" kandhane Ki Jatikuning sabanjure.

"Iya, iya Kakang Tumenggung Tutug" wangsulane Rangga " saiki coba ndikia piyarsakne ature  bocah dolan sing njaluk didhaku dadi ponakane Nyi Demang Kedhungtuwung iki".

"Inggih Raden, Raden badhe paring dhawuh punapa?".

 "Kyai, Kula kinten dipun cekapi samanten rumiyin anggenipun ngrembag putranipun Kanjeng Panembahan Senapati ingkang nakal nika, awit ingkang wonten sakniki Rangga lan Marga lare kleyang kabur kanginan ingkang boten wonten sambetipun kaliyan Raden Rangga wayahipun Patih Mandaraka".

"Inggih Anakmas" Ki Jatikuning nanggapi panjaluke Rangga sing njaluk supaya jati dhirine aja nganti dingerteni dening wong-wong ing Kedhungtuwung "boten langkung ngestokaken dhawuh. Samangke Anak Mas Rangga lan Anakmas Marga, badhe paring dhawuh punapa?".

"Sepisan" Rangga guneman maneh "kula dereng mangertos sepinten kekiyatanipun Pasekuthon ingkang mapan ing Paguron Kluwihan, ngantos Gusti Patih Mandaraka ngersakaken ngintun Prajurit Sagelar Sepapan saking Mataram kangge ngayomi Kademangan Kedhungtuwung, malah ugi Rekyana Patih ugi miji siswa-siswa pethinganipun supados ndherek nyengkuyung wadya bala ingkang tinindhihan Raden Tumenggung Candrasanata punika. Kaping kalih, kula nate mireng pangincimipun tiyang ingkang boten kula ngertosi awit ngangge sandhangan sarwa cemeng, praupanipun ugi katutupan mawi udheng cemeng. Ingkang cetha tiyang aneh kala wau ingkang mbeta mlajar salah saetunggal Prawan Kedhungtuwung. Tiyang punika nginten kula kekalih punika siswa saking Paguron Banjarsemanggi, pramila pangincimipun benjing wulan Purnama wulan ngajeng punika, Piyambakipun badhe damel sungsang bawana balik Paguron Banjarsemanggi".

"Namung punika Anakmas?" Ki Jatikuning takon.

"Taksih wonten malih Kyai" genti Marga sing nyambung pitakone Rangga "let kalih dinten, saking kedadosan ing Guwa Klumpit ingkang dipun cariyosaken Kakang Rangga punika kala wau, kula kaliyan Kakang Rangga, kober gojeg kaliyan tiyang ingkang ngaken nami Panembahan Timur lan Janggan Kumala ing Tegal Bera. Dereng rampung anggen kula sami gegojegan karumiyinan dumuginipun wanci gagat rahina, temah Panembahan Timur lan Janggan Kumala ingkang ugi ngaken saking Paguron Kluwihan, mlajar kanthi nilar pangincim bilih benjing wulan purnama wulan ngajeng punika Paguron Kluwihan badhe nglurugi Kademangan Kedhungtuwung lan badhe numpes Ki Demang lan sedaya pandherekipun.  Lan dugi sapriki, kula kekalih dereng mangertos punapa sambung rapetipun atawisipun paraga nyalawadi ing Guwa Klumpit kaliyan Panembahan Timur lan Janggan Kumala?".

"Inggih, inggih Anakmas" Ki Jatikuning wiwit nata wangsulan "saderengipun kula matur kathah, langkung rumiyin kula badhe nyuwun pirsa dhateng Anakmas kekalih".

"Mundhut pirsa babagan punapa Kyai?" Rangga nugel rembug nganggo pitakonan.

"Ing Rontal Kancingan ingkang dipun tampi Demang Kedhungtuwung ingkang sampun dipun waos dening Anakmas Kekalih kasebat bilih minangka senapatining yuda ingkang saking Mataram benjing punika Raden Tumenggung Candrasanata. Anakmas Rangga lan Anakmas Marga sampun uninga punapa dereng Raden Tumenggung Candrasanata punika?" Ki Jatikuning nelakake pitakone.

Rangga lan Marga mesem karo manthuk-manthuk. Mula bener wiwit pisanan Rangga lan Marga durung weruh sapa sejatine Tumenggung Candrasanata kuwi, uga jeneng Rangga Sampurna, Rangga lan Marga rumangsa durung tepung.

"Inggih Kyai" Rangga sing aweh wangsulan "dhateng Ki Demang ugi sampun kula aturaken, bilih namung kalih asma ingkang sinerat ing Rontal punika ingkang kula tepangi, nuwun inggih Kyai ing Bata Pawon miwah tilas Lurah Prajurit ing Bulakkopenan. Dados sinten Raden Tumenggung Candrasanata miwah Penjawatipun ingkang asma Rangga Sampurna punika, kula dereng mangertos".

Ki Jatikuning gumuyu lirih banjur wiwit guneman :

"Punika makaten Anakmas, kangge nyingidaken kekiyataning wadya Mataram ingkang badhe dumugi benjing enjing punika, cacahipun prajurit tikel kaping tiga kaliyan ingkang kaserat lan kakabaraken dhateng Demang Kedhungtuwung. Nama Raden Tumenggung Candrasanata lan Rangga Sampurna punika estunipun namung asma singlon, dede asma ingkang saleresipun. Ingkang leres tetindhipun yuda minangka Senapati Agung benjing punika Rayi Dalem Panembahan Senapati, nenggih Gusti Pangeran Singasari. Dene panjawat kanan keringipun Sang Senapati Agung, sampun kapiji Lurah Prajurit Jaka Susila, ingkang samangke sampun mindhak pangkat dados Rangga lan Putra Ki Gedhe Pemanahan ingkang asma Pangeran Demang Tanpa Nangkil, ingkang ing rontal kaserat mawi asma Rangga Sampurna".

Kaya sinamber gelap luput kagete Rangga lan Marga bareng krungu katrangane Tumenggung Tutug Tunggu Negara sing kaya mangkono kuwi. Jalaran Rangga lan Marga wis apal banget karo sikep lan sipate Pangeran Singasari sing duwe kasekten ngedab-edabi kuwi, pancen kasektene Pangeran Singasari kuwi jumbuh karo asmane, yaiku sari-sarining singa. Lan ambak-ambak Pangeran Singasari kuwi isih pamane Rangga dhewe, nanging antarane Rangga lan Pamane kuwi luwih kerep geseh panemune tinimbang jumbuhe. Pangeran Singasari kuwi ajeg duwe panemu yen Rangga kuwi isih bocah cilik lan manawa ana ing satengahing paprangan luwih akeh dianggep ngrepot-ngrepoti tinimbang dianggep minangka tambahan kekuwataning jurit. Tumenggung Tutug Tunggu Negara, Tumenggung Arya Palindhih lan Tumenggung Kunthing uga wis apal karo sikepe Pangeran Singasari marang ponakane kuwi.

 

ana candhake.