SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (075)

 

 

75.

Ora karo ngendika apa-apa Patih Mandaraka nampani rontal sing diaturne Ki Gedhe Pelanggolan banjur digelar lan wiwit diwaos. Bola-bali katon Patih Mandaraka kuwi njengkerutne bathuk lan ngincangne imbane, mratandhani yen layang sing diwaos kuwi  bener-bener layang kang ngemu pawarta sing wigati. Sawise rampung olehe maos, layang banjur bali digulung diselehne ing ngarsane. Ora enggal ngendika marang sing lagi wae ngaturne nawala, Ki Juru Martani malah genti mirsani wong-wong sing mau diajak rembugan, ya iku Pangeran Singasari lan para Tumenggung sing wis sauntara ora nyuwara apa-apa awit tekane wong loro sing dianggep nyalawadi, sing banjur rembugan karo Patih Mandaraka.

 

"Jebul tekane Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma iki ana gandheng cenenge karo sing lagi wae dadi rembug iki mau" ngendikane Patih Mandaraka marang wong-wong kuwi kabeh.

 

"Wonten gandheng cenengipun kados pundi Wa Juru?" Pangeran Singasari sing ora pati rena penggalihe merga mau pirsa nek wong loro sing tekane nganggo cara lelemunan kuwi kandha nek olehe mrono merga dikongkon dening Rangga. Wiwir biyen Pangeran Singasari kuwi ora pati gathuk rembug karo Rangga, jalaran miturut Pangeran Singasari Rangga kuwi seneng nggugu karepe dhewe lan saben-saben dituturi tansah ora gelem migatekake, malah kepara kerep wae yen Pangeran Singasari sing isih Pamane Rangga kuwi aweh pitutur murih becike, Rangga wangsulan sing sok gawe seriking ati. Mula Pangeran Singasari luwih remen ngadoh saka pulunane siji kuwi.

 

"Iki dina pulunan ndika si Rangga aweh kabar marang aku yen pancen nyata Paguron Tangen wis ngimpun kekuwatan arep ngrangsang Mataram lan Paguron ing Ngampon uga nata kekuwatan arep ngrabasa kadhipaten Madiun" wangsulane Patih Mandaraka "lan Rangga uga wis ngerti sepira mungguh kekuwatane Paguron Tangen sing dipandhegani dening wong sing nganggo jeneng Panembahan Dewa Karkatha kuwi, mula Rangga banjur duwe atur supaya Paguron Tangen kuwi ora luwih ngrembaka, prayogane enggal dipupus tekan semene wae nganggo kekuwatan saka Mataram".

 

"Leres menika Wa" Pangeran Singasari genti wangsulan "lan saderengipun Rangga matur dhateng Wa Patih Mandaraka, kula sampun langkung rumiyin matur malah ugi sampun kula jangkepi kaliyan sepinten cacahing prajurit ingkang kedah nyeklek turusing satru ing sakilen miwah sawetanipun Lepen Sawur menika. Dados inggih sanadyan lekasipun anak kula Rangga menika sae, nanging estunipun inggih kados nguyahi segara, jalaran tanpa piyambakipun atur kabar dhateng Wa Juru, Wa Mandaraka langkung rumiyin sampun pirsa saking prajurit sandi ingkang ngayahi prentah saking kula".

 

"Nuwun sewu Kangmas" dumadakan Pangeran Demang Tanpa Nangkil nyauti pangandilkane Pangeran Singasari "kula kinten boten wonten ingkang lepat kalih anggenipun pulunan kula pun Rangga atur uninga mawi nawala ingkang dipun asta ki Gedhe Pelanggolan miwah Ki Lasma menika".

 

"Aku babar pisan ora ngluputake Rangga, Dhimas" wangsulane Pangeran Singasari karo mesem "dadi Dhimas Demang Tanpa Nangkil aja kaduk ati bela panampa karo aturku marang Wa Juru mau".

 

"Rembag kula dereng rampung Kangmas" Pangeran Demang Tanpa Nangkil genti wangsulan, pancen dhasare putra wuragile Ki Gedhe Pamanahan kuwi yen karo Rangga banget ing tresnane, jalaran miturut Pangeran Demang Tanpa Nangkil, Rangga kuwi nom-noman sing prasaja lan ora seneng tumindak adigung ngendel-ngendelne dumeh putraning nata, uga ora seneng kandha lelamisan sing becik dikandhakne becik sing ala ya dikandhakne ala.

 

"Dhimas arep ngendikan apa maneh sing ana sambung rapete karo lekase Rangga sing tanpa ana sing prentah wis lancang ngandhani Wa Patih Mandaraka kanthi kongkonan wong sing tekane nerak subasita carane seba ing dalem Kepatihan kuwi?" Pangeran Singasari takon karo suwara sing nuduhne ora senenge marang lekase Rangga sing kongkonan Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma.

 

Ki Gedhe Pelanggolan sing uga krungu rembuge Pangeran Singasari mangkono kuwi, rumangsa kaya dinyonyok nganggo mawa ing dhadhane. Sing sepisan Ki Gedhe rumangsa gela jalaran katon yen Pangeran Singasari kuwi ngremehne marang Rangga, kaping pindho olehe marak ing ngarsane Patih Mataram kanthi nggunakne ngelmu Mayasamun dianggep nerak subasita carane seba, kamangka mau Ki Pelanggolan uga wis nyuwun pangapura marang Patih Mandaraka lan dening Ki Juru Martani uga wis dingapura. Ngelingi nek sing disowani kuwi Patih Mandaraka ing dalem Kepatihan, ora marak ing ngarsane Senapati Agung Mataram, Ki Gedhe Pelanggolan rumangsa yen wis dikilani dhadhane dening Pangeran Singasari, tanpa krasa Ki Gedhe Pelanggolan nggegetne untu kanggo ngendhaleni panasing atine. Ki Lasma sing sejatine uga ora narimakne marang pangandikane Pangeran Singasari, nanging isih bisa mikir kanthi wening. Tanggap karo owah-owahan cahyane Ki Gedhe Pelanggolan, Ki Lasma banjur njawil lempeng karo aweh sasmita mawa basa rasa, supaya Ki Gedhe ora grusa-grusu.

 

Beda maneh karo sikepe Pangeran Demang Tanpa Nangkil sing ditakoni dening sedulure tuwa kanthi basa sing nglarakne kuping kuwi. Dhasare ngono Pangeran Demang Tanpa Nangkil kuwi luwih duwe penggalih sing jembar lan sabar, sarta wis apal karo watak wantune Pangeran Singasari, mula karo suwara sing keprungu sareh lan ayem banjur wangsulan :

 

"Badhea kados menapa anakmas Rangga niku putranipun Kanjeng Panembahan Senapati ingkang lantip ing panggraitanipun, piyambakipun sumerep wonten bebaya ingkang badhe damel ing nagarinipun lajeng atur wartos dhateng Siwa Mandaraka lan kula pitados bilih aturipun Rangga lumantar nawala ingkang dipun asta Ki Gedhe Pelanggolan miwah Ki Lasma menika mesthi ngemu pedah ingkang ageng, dados boten kados ingkang Kakangmas dhawuhaken bilih lekasipun Rangga menika kados tiyang nguyahi seganten, awit kula ngertos menawi anggenipun dhawuh Wa Juru ingkang magepokan kalih seratipun Rangga kala wau dereng rampung, kesusu ndika punggel mawi tembung ingkang kados makaten kala wau".

 

Kahanan dadi rada kosek, para Tumenggung sing ana kono, meh kabeh jroning batin padha mbenerake apa sing dingendikakne Pangeran Demang Tanpa Nangkil kuwi. Nanging Pangeran Singasari rumangsa nek wis diwaneni dening kadange timur, mula pasuryane sakala mbrabak abang kaya  kembang wora-wari, nganti tekan janggane.

 

"Satemene pancen bener apa sing dingendikakne Angger Pangeran Singasari mau" weruh glagat sing kurang prayoga ngono kuwi gage wae Patih Mandaraka paring dhawuh, nutugne olehe ngendika "babar pisan ora ana sing aweh kuwajiban marang Rangga aweh kabar yen ana klilip sing nedya gawe kisruhe negara marang aku utawa marang liyane kalebu marang Kanjeng Sinuhun. Nanging uga bener kaya sing dingendikane Pangeran Demang Tanpa Nangkil mau, Rangga kuwi nom-noman sing lantip panggraitane, nduweni rasa tresna marang bumi lan negarane sing gedhe banget, dadi ya aran lumrah lan jeneng wis trep yen Rangga banjur ngaturne nawala marang aku iki mau. Lha perkara dituruti utawa orane panyuwune si Rangga kuwi kari sesa-sesa sing disuwuni, sing cetha panyuwune Rangga kuwi ora kanggo kabutuhan pribadine Rangga dhewe, nanging kanggo njaga kawibawan dalem Kanjeng Sinuhun sarta negara Mataram".

 

Mireng pangandikane Patih Mandaraka mangkono kuwi, wong-wong sing ana kono banjur padha ndhingkluk kabeh, awit kasoran prabawa karo pangandikane Patih Mandaraka sing kebak kawibawan. Pangeran Singasari dhewe uga banjur kendel ora ngendika apa-apa, ngenteni tutuging dhawuh saka Ki Juru Martani.

 

"Lha panyuwun utawi langkung trepipun pamrayogi saking anak kula Rangga menika kados pundi Wa Juru?" Pangeran Demang Tanpa Nangkil sing genti matur nyuwun pirsa.

 

"Wosing panyuwun kaya sing tak kandhakne ing ngarep, ya iku murih Mataram mbudhalake wadya bala kang cukup kanggo ngendheg karepe Panembahan Dewa Karkatha sakancane kabeh" Patih Mandaraka paring wangsulan marang Pangeran Demang Tanpa Nangkil "kajaba saka iku, Rangga uga ngabarake yen Dewa Karkatha lan Murid-muride kuwi duwe kasekten sing kena diarani punjul ing apapak, dadi tetindhihe wadaya bala saka Mataram kudu dipilihne sing sakira babag karo Dewa Karkatha lan para gegedhuge, dene kekuwataning jurit Paguron ing Tangen kuwi, miturut panyawange Rangga ora kurang saka wong patang atus, mula Rangga banjur matur luwih becik yen cacahing wadya sing dibudhalake saka Mataram saora-orane iya kanthi cacah sing padha, murih ora mindhon gaweni".

 

"Mangke rumiyin Wa Juru" Pangeran Singasari nyela atur "kok kula boten pitados dhateng anak kula Rangga niku babar pisan boten, nanging kula ngertos, anak kula Rangga niku kenging diparibasakaken nembe lare wingi sore, daos inggih limrah menawi taksih gadhah raos gumunan mireng cariyos kasektenipun mengsah. Kula inggih pitados menawi Dewa Karkatha menika mila sekti mandraguna punjul ingapapak, wudu ing tandhing, nanging menika menawi katingalan dening panyawangipun Rangga. Dados mesthi benten tebih menawi ingkang ningali Dewa Karkatha menika senapatining perang saking Mataram ingkang sampun wongsal-wangsul pinitados mbrastha satruning negara, nelukaken miwah nugel gulunipun para tiyang ingkang ngraman kawibawaning Nagari Mataram".

 

 

ana candhake.