SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (009)

 

9.

mBah Tambak lajeng nata anggenipun lenggah, sasampunipun nyedhot ambegan radi panjang kaping tiga menapa kaping sekawan, lajeng miwiti anggenipun carios :

"Biyen kanthi tinengeran karo jenang abang dening wong tuwaku aku diwenehi tetenger utawa jeneng Suwanda. Miturut ujare wong tuwaku, jeneng Suwanda kuwi dijupuk saka layang kuna yen ing jaman biyen ana satriya sing ambeg bawa leksana lan tansah anetepi kasatriyane. Kanthi menehi jeneng aku Suwanda kuwi wong tuwaku kepengin mbesuke yen aku wis diwasa bisa nulad lekase Raden Suwanda sing kocap ing layang kuna kuwi, ya iku dadi satriya sing lelabuhane ginulung ing telung perkara yaiku guna, kaya lan purun sing kanggo nuhoni trah utama.

Pancen wong tuwaku kuwi klebu wong sing duwe kalungguhan sing kinurmatan dening sapepadhaning wong. Dening Kanjeng Sinuhun ing Majapahit kaparingan kaparcayan ngerehake kawula ing Majapahit kurang luwih cacah sewu kulawarga kanthi pangkat Panewu. Nek neng padhukuhan sing dilungguhi wong tuwaku, pangkat panewu kuwi pangkat sing dhuwur, nanging yen wis digawa ing paseban agung, pangkat panewu kuwi mung kaya dene bledug ing satengahing krikil lan watu sing ana gisiking kali. Ora ana apa-apane yen ditandhing karo pangkat Demang, Panji utawa Rangga luwih-luwih nek dijejerne karo pangkat Tumenggung, blas ora ana ajine. Mula ing jagading pasrawungan, aku sing anak Panewu manawa nuju ing padesan reh-rehane wong tuwaku, prasasat saben bocah sing sapantaranku padha wedi lan ngajeni marang aku. Nanging yen metu saka laladan reh-rehane wong tuwaku utawa ing kutha gedhe Majapahit, aku iki ya ora ana ajine babar pisan. Kasoran pamor karo putrane para penggedhe.

Merga wong tuwaku duwe gegayuhan supaya ing tembene aku bisa luwih mukti lan luwih wibawa tinimbang wong tuwaku sing mung dadi Panewu, aku banjur disuwitakne marang priyagung ing Kutha Raja Majapahit, ya iku Tumenggung Jatikusuma. Ing Katumenggungan Jatikusuman, kajaba ngladeni Gusti Tumenggung lan rerewang nandangi kang dadi jejibahane nDara Menggung, aku uga diweleg kawruh tata carane dadi abdining negara sing becik. Aku dhewe rumangsa seneng nglakoni sing dadi rerigene wong tuwaku kuwi. Mula kabeh gaweyan sing diparingake marang aku dening nDara Menggung tak tandangi kanthi senenging ati linandhesan rasa ikhlas ing lahir tumusing batin. Mula ora aneh yen kabeh sing dadi dhawuhe ndDara Menggung, bisa tak wujudi klawan becik lan sampurna, jumbuh karo sing dadi kersane bendaraku ya iku nDara Menggung Jatikusuma.

 nDara Menggung sing dhasare ora kagungan putra kuwi banget asih marang aku, malah saking asih lan tresnane nganti kaya-kaya aku iki dianggep putrane dhewe. Ora mung kuwi, aku tau krungu rerasanane nDara Menggung karo Nyi Menggung, yen aku arep diunjukne ing ngarsane Gusti Patih supaya jenengku cinathet ing layang kekancinganing negara minangka putrane nDara Menggung Jatikusuma, pamrihe ing mbesuke supaya aku bisa oleh sihing Dalem kaparingan pangkat ing paprentahan Majapahit. Lan rerasanan kuwi wekasane dening nDara Menggung uga dikandhakne marang aku.

"Suwanda" dhawuhe nDara Menggung sawijing esuk nalika aku lagi nindakne kuwajiban minangka abdi ing katumenggungan "nyedhaka mrene aku arep kandha marang awakmu".

"Badhe kaparingan dhawuh menapa Gusti?" aturku sawuse lungguh ngapurancang ing ngarasane nDara Menggung "abdi jengandika pun Suwanda tansah siayaga ing dhiri lan sawega ing gati".

"Wiwit dina sesuk kowe tak dhawuhi supaya manggon ing dalem Katumenggungan, awit kowe arep tak paringi jejibahan sing luwih abot yen ditimbang karo jejibahan sing mbok ayahi nganti dina iki" dhawuhe nDara Menggung karo nyawang aku sing lungguh amarikelu ing ngarsane.

"Minangka abdi ingkang tuhu boten gadhah pepundhen kajawi namung jengandika Gusti Menggung,andi jengandika kula namung nadhe ngestokaken dhawuh, mugiya kula saged lebda ing karya, ngayahi jejibahan peparingipun Gusti Tumenggung".

"Sumurupa Suwanda" nDara Menggung nutugne olehe ngendika "sesuk kuwi kajaba bakal tak unjukne ing ngarsane Gusti Patih bab jejibahanmu sing anyar iki mengko murih ana undhak-undhakan blanja saka negara marang awakmu, uga bakal tak unjukake supaya jenengmu cinathet mlebu dadi peranganing kulawargaku, ya iku kowe tak dhaku dadia anakku, sing ing tembene supaya awakmu bisa marisi apa-apa sing dadi tinggalanku samngsane aku wis teka watesing janji sokur bage menawa dening Gusti Patih kowe dirigenake murih kaparingan pangkat saka Kanjeng Sinuhun Prabu, dadi bisa luwih cetha kang dadi dina tembemu".

"Samanten agenging sih katresnan jengandika Gusti Menggung dhateng pun Suwanda, inggih awit saking menika gandheng kula ngrumaosi bilih boten badhe kongang menawi ta kula kepengin atur piwales dhateng jengandika Gusti kula, mugi kaparengna kula aprasetya  lan mugi Hyang Widhi paring kasembadan, sanadyan badhe nemahana putung kinarya bebalang utawi lebur kinarya sesawur, sauger menika awit nglampahi dhawuh jengandika Gusti kula Kanjeng Tumenggung, badhe kula lampahi kanthi suka gambiraning manah" wangsulanku marang bendaraku wektu kuwi, iya awit saka senenging atiku lan minangka atur panuwun marang ndara Menggung.

"Iya Suwanda" nDara Menggung "saiki rungokna apa tambahing jejibahan sing kudu mbok lakoni sawuse mengko kowe ngalih manggon ing sajroning Dalem Katumenggungan. Kang kapisan, gandheng kowe ngerti dhewe yen wektu iki gaweyanku minangka Tumenggung luwih akeh katindakne ing sajabaning Dalem Katumenggungan, nanging kepara luwih akeh ing satengahing panguripane para kawula, mula kanggo ngladeni kabutuhane kawula kang teka ing dalem Katumenggungan, tak sampirake marang awakmu ladenana kawula kang teka kanthi becik, rampungna perkara kang kudu dirampungake kanthi asmaku minangka Tumenggung Jatikusuma".

"Kawula nuwun, ngestokaken dhawuh"

"Kaping pindho" Dhawuhe nDara Tumenggung sabanjure "awakmu tak keparengake, ngaturi aku ora kaya padatane yaiku Gusti Tumenggung utawa nDara Menggung, nanging nganggowa sesebutan Bapa marang aku lan Ibu utawa Biyung marang Nyai Menggung. Sabanjure aku nitip prentah, awakmu uga kudu nglakoni apa-apa sing dadi dhawuhe Ibumu ya Nyai Menggung kanthi sabencik-becike, ora tak keparengake awakmu kumawani ndaga dhawuhe".

"Ngaturaken sewu genging panuwun Gusti, eh Bapa Tumenggung, sedaya dhawuh jengandika badhe kula lampahi kanthi sukarenaning manah".

"Cukup semene dhisik dhawuhku marang kowe" ndara Menggung mungkasi dhawuhe "tutugna nggonmu nindakne jejibahan dina iki, sedhela maneh para paraganing Katumenggungan bakal yeka lan mlumpuk ing dalem Katumenggungan kene saprelu nampa prentah saka aku, magepokan karo sing lagi wae tak dhawuhake marang awakmu iki mau".

Dina iku uga, ing Katumenggungan dikepyakne dening nDara Menggung babagan jejibahan lan kalungguhanku sing anyar, klebu anggone nDara Menggung wis kepareng mupu aku dadi putra angkate. Para punggawa katumenggungan akeh sing padha nampa kanthi seneng nanging jenenge manungsa akeh, mesthi wae ana sing beda, mligine sing umure sapantaran karo aku sing anggone ngabdi ing Katumenggungan luwih dhisik tinimbang aku. Nanging sanajanta satemene ora sarujuk karo kang dadi kersane nDara Menggung, sing kasebut keri iki ora ana sing gelem ngandhakne olehe ora sarujuk, kabeh mung padha meneng, malah kepara padha wangsulan yen sing didhawuhne nDara Menggung kabeh wis bener lan wicaksana sing tanpa cacad babar pisan. Wong-wong sing nduweni teku ing antarane keplasing lathi ora padha karo sing ana jero ati ngene iki mapan akeh kapranggulan ing saben jaman lan meh ing saben panggonan. Lan yen wis ngira ora bakal kapireng dening kang kagungan putusan sing satemene ora disarujuki kuwi, lagi padha pating klesik rasan-rasan maido karo wong-wong sing satemene ora weruh perkarane. Aku dhewe sing dening nDara Menggung wis dituturi yen mengkone bakal nemoni wong-wong sing ngono kuwi, kudu bisa momong ati, ora kena nimbangi karo laku sing padha karo sing dicakne wong-wong kang mangkono iku. Kudu bisa tumindak sing wicaksana murih wong sing satemene wis kleru tampa kuwi bisa nglenggana lan mbalik dadi becik, ora kedlarung-dlarung olehe padha salah tampa. Mula aku ya mbudidaya murih bisa nglakoni kaya apa sing dadi pituture marang aku, kabeh punggawa katumenggungan tak rengkuh padha, malah aku api-api macak ora ngerti yen satemene ana sing duwe rasa gela utawa malah kepara rasa gething sing mburu sengit marang aku sing tuwuhe merga kanugrahan sing tak tampa saka nDara menggung sing saiki wis dadi wong tuwaku angkat.

Ki Suwela,  Punggawa Katumenggungan sing yuswane sapantaran karo Bapa Tumenggung kang uga kagungan putra sing olehe ngabdi ing Katumenggungan luwih dhisik tinimbang aku, salah sijine wong sing satemene ora sarujuk karo dhawuh sing ditibakne dening Bapa Tumenggung Jatikusuma  magepokan karo lanugrahan sing tak tampa iki.