SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (014)

 13.

Nalika gendul pungkasan diiling isine menyang sloki, Makara wis dhingkluk ora nanggapi maneh,  lungguhe semendhe ing tembok mripate diremne, praupane mbrabak  abang nganti tekan kuping-kuping pisan. Sauntara Brosot karo Gathuk wis ora kuwat obah, kekarone  gumlethak neng jogan, mripate merem. Wong telu kuwi wis nemen banget anggone mendem. Mung kari aku karo Ki Suwela sing panggah kaya mau-maune.  Wekasane gendul pungkasan kuwi mung aku karo Ki Suwela sing ngombe arak sing ana jerone.

"Sampun cetha ta Nakmas?" Ki Suwela nakoni aku karo mesem "gampil sanget ta menawi ngersakaken murih boten wuru?".

"Inggih Ki" aku wangsulan karo mesem "nyata nggegirisi saestu sawabing kematipun Ki Suwela ingkang kaampilaken kula menika".

"Arak ingkang nembe kemawon telas niki dede arak limrah Anakmas" kandhane Ki Suwela sabanjure "menawi namung arak-arak ingkang kulina dipun segahaken ing pasamuwan tiyang kathah ngaten menika boten wonten sapraseketipun menawi katandhing kalih arakipun piyambak niki wau. Mila inggih limrah menawi lare tiga niku sampun sami klenger awit mendem, menawi namung arak limrah kemawon tartamtu Gathuk lan Brosot menika boten badhe kraos menapa-menapa, tiyang kekalihipun menika sampun kondhang kekiyatanipun menawi nginum ciu utawi arak, makaten ugi kalih pun Makara".

"Inggih Ki Suwela" wangsulanku karo noleh wong telu sing isih ora obah kabeh kuwi "langkung-langkung kula, menawi boten kaampilan kemat saking Ki Suwela, mbok bilih kemawon dereng ngantos kalih sloki tartamtu sampun njengkilang".

"Inggih awit saking menika Anakmas, mugi jengandika kepareng nampi talining sih saking kula dhateng anakmas Suwanda, ingkang wujud kemat ingkang jengandika agem kala wau" Ki Suwela banjur guneman maneh "sanaosa boten mbejaji nanging mbok bilih saged kaagem anakmas kangge srana menawi nuju ngrawuhi sedhahan saking para kawula ingkang mawi segahan arak".

"Kula namung saged ngaturaken genging panuwun Ki" wangsulanku "lajeng minangka srikawin saking kemat menika kula kedah ngaturi pinten dhateng Ki Suwela? Lan menapa ingkang kedah kula sirik murih kemat peparing ndika niki boten cabar?".

"Ealaaaah.... anakmas Suwanda" Ki Suwela mesem amba "kok kados kalih sinten kemawon lho? kula kalih Makara menika rak inggih abdi jengandika anakmas ta? Dados sampun menggalih prakawis srikawinipun barang ingkang boten mbejaji menika. Saestu anakmas Suwanda sampun kepareng ngagem pisungsung kula niku kemawon kula sampun rumaos mongkog salebeting manah, jer inggih namung menika ingkang saged kula aturaken dhateng anakmas Suwanda ingkang sampun kathah paring kadarman dhateng kula lan kulawarga kula. Dene sirikanipun menapa sadangunipun Anakmas Suwanda ngagem kemat menika? boten wonten ingkang kedah dipun sirik Ngger. Namung kemawon prayoginipun Anakmas sampun namung ngagem kemat menika kemawon, nanging inggih sanadyan saking sakedhik prayogi sanget menawi ugi anglatih dhiri, murih boten kidhung menawi ngunjuk arak".

"Inggih, Ki Suwela" wangsulanku karo nglolos salah siji kancing gelungku sing digawe saka mas, banjur tak ulungake marang Ki Suwela "sepisan malih kula namung saged ngaturaken panuwun dhateng Ki Suwela miwah Kakang Makara ingkang tuhu tresna dhateng kula, samangke mugi Ki Suwela ugi kepareng nampi tandha raos kurmat lan katresnan kula dhateng ndika, sampun kapirsanan menggah ajinipun nanging mugi karaosna bilih menika raosing kurmat lan tresna kula dhateng ndika Ki Suwela".

"Ngaturaken genging panuwun Anakmas" karo polatan katon seneng Ki Suwela nampani pawewehku  banjur kandhane "peparingipun anakmas menika mugi saged dados jimat lan sageda mewahi kayuwanan kula sakulawarga. Estunipun Anakmas......".

"Inggih menapa Ki Suwela?"

"Estunipun kemat ingkang kula aturaken dhateng Anakmas Suwanda menika, radin-radin tiyang ingkang umuripun sapantaran kula sami nyimpeni, kalebet Gusti Tumenggung Jatikusuma ugi kagungan, namung kemawon kagunganipun Gusti Tumenggung langkung ageng malih menggah daya lan kasiyatipun" .

"Ooo makaten inggih Ki Suwela?" wangsulanku karo manthuk-manthuk, jroning batin aku lagi rumangsa ngerti wewadine Rama Tumenggung sing selawase ora tau wuru nalika ngunjuk arak sanadyan sepira wae akehe.

Gandheng wektune wis rada wengi, aku ya banjur pamitan marang Ki Suwela. Ki Suwela nguntapne baliku nganti tekan regol ngarep, sauntara Makara isih semendhe ing tembok orea obah, ing sandhinge pating glinting Brosot karo Gathuk sing uga isih mendem.

Tekan dalem Katumenggungan aku dadi rada kaget kaworan gumun. Rama Tumenggung jebul lenggah ing pendhapa, ijen tanpa rowang, sauntara para abdi kang duwe jejibahan rondha, padha mlumpuk ing regol ngarep, Alon-alonan aku mlaku nyedhak banjur ngaturake bekti marang Rama Tumenggung lan mapan lungguh ing ngarsane.

"Kok nganti rada wengi nggonmu sanja ing omahe Suwela, ngrembug apa wae Ngger Suwanda?" Rama Tumenggung ndagu aku "gek iki aku kok mambu gandane arak singgahan, apa Suwela aweh suguhan arak marang keng slira?".

"Kasinggihan Rama" aku atur wangsulan, ditlemak kaya mangkono kuwi mau aku ya banjur matur apa anane. Wiwit aku teka nganti aku pamitan saka omahe Ki Suwela, ora ana sing kecicir, kabeh tak aturake marang Rama Tumenggung. Klebu bocah telu sing pating jengkilang mendem sawuse ngombe arak suguhane Ki Suwela lan katiyasanku sawise nggembol kemat olehe menehi Ki Suwela mau.

"Kados makaten menika lho Bapa, jimat ingkang dipun sukakne Ki Suwela dhateng kula, temah kula kalis saking wuru".

Rama Tumenggung manthuk-manthuk, jimatku olehe menehi Ki Suwela dicandhak banjur dipirsani sedhela banjur diselehne maneh.

"Keng slira ngerti kuwi barang apa Ngger?" Rama Tumenggung mirsani praupanku karo paring pandangu.

"Babar pisan kula dereng ngertos Rama" aku matur blaka.

"Sumurupa Suwanda" Rama Tumenggung paring dhawuh, olehe ngendika alon nanging ngemu perbawa "kuwi jimat yasan utawa jimat rekan sing digawe dening manungsa. Mula pancen ya ana guna lan dayane, nanging sanadyan olehe yasa barang kuwi biyen linandhesan ngelmu gaib, nanging ya mung winates ana sajroning ngelmu karang, tegese asil karangane bangsa kan tan kasat mata, ngelmu karang mono kena disanepakne boreh, tegese ora manjing sajroning jiwa, mung manggon ana raga perangan njaba, utawa banter-bantere ya mung teka sajroning kulit nangi panggah sajabaning daging. Dadi ya ora kena banget-banget dijagakne ing butuh, ora arang yen kapengkok ing pancabaya ubayane kerep ambalenjani".

"Tadhah duka Rama" aku matur nyelani dhawuhe Rama Tumenggung "inggih labet saking taksih cetheking kawruh kula, mugi Rama Tumenggung kepareng paring dhawuh murih cethanipun".

"Ngene ya ngger" Rama Tumenggung nutugne olehe ngendika "pancen barang sing mbok tampa saka Suwela kuwi nyata duwe daya, bisa ngalisake sok sapawa sing nggembol saka mendem nalikane ngombe omben sing bisa mendemi, ora mung arak wae, malah mbok menawa sanadyan sing diombe kuwi kecaruban upas pisan, yen nggembol jimat iki ora bakal mendem. Ya merga daya kekuwatan sing ana sajroning jimat kuwi, sok akeh sing banjur nuwuhake lali marang sing ndarbeni. Lali marang pangwasaning Hyang Agung, malah banjur duwe panganggep yen jimat kuwi sing bisa aweh slamet. Kamangka jimat kuwi mung barang yasane manungsa sing diselehi ngelmu, mung emane ngelmu sing diselehne neng kono ya mung ngelmu karang, karangane para lelembut, bisa jim setan lan sapiturute. Mula ora mokal yen ana kalane lagi kaparingan kabegjan dening Hyang Agung, sanadyanta ngombe upas pisan wong sing kabeneran nggembol jimat iki bakal slamet. Nanging nalikane mbarengi tumibane apes, jimat sing dipercaya bisa aweh kaslametan kuwi ora duwe daya apa-apa, sabab ngelmu sing ana jerone babar posan ora kuwawa ngadhepi kersaning Hyang Agung, satemah kena ingaran nalika kapengkok ing pancabaya ubayane mbalenjani. Temah sanadyan nggembol jimat, yen mbarengi tumibane apes panggah bakal nandhang kewirangan merga mendem ngombe arak sing dhasare pancen mendemi. Mula welingku marang keng slira, jimat kuwi kena wae mbok rawati, kena wae mbok gunakne, nanging aja banget-banget nggonmu percaya banjur mbok ngge sesongaran, pamer mrana -mrene yen keng slira bisa kalis saka dayaning arak lan omben sing nuwuhake mendem. Prayoga yen kapeksa wae jimat kuwi olehe nggunakne, kuwi wae aja nganti pegat nggonmu eling lan nyuwun pangayoman marang Hyang Siksma sing ngregem beja lan cilakaning manungsa".

"Inggih Rama, dhawuhipun Rama saestu badhe kula estokaken". atur wangsulanku karo sajroning ati mbenerake kabeh sing didhawuhne Rama Tumenggung. Lan aku kudu tansah eling yen manungsa kuwi kesandhangan, beja, cilaka, bungah, susah, lali sarta apes. Yen Hyang Suksma ngersakne manungsa kudu nyandhang salah siji saka sandhangan kuwi, mangka manungsa ora bisa suwala.

 

ana candhake.

13.

Nalika gendul pungkasan diiling isine menyang sloki, Makara wis dhingkluk ora nanggapi maneh,  lungguhe semendhe ing tembok mripate diremne, praupane mbrabak  abang nganti tekan kuping-kuping pisan. Sauntara Brosot karo Gathuk wis ora kuwat obah, kekarone  gumlethak neng jogan, mripate merem. Wong telu kuwi wis nemen banget anggone mendem. Mung kari aku karo Ki Suwela sing panggah kaya mau-maune.  Wekasane gendul pungkasan kuwi mung aku karo Ki Suwela sing ngombe arak sing ana jerone.

"Sampun cetha ta Nakmas?" Ki Suwela nakoni aku karo mesem "gampil sanget ta menawi ngersakaken murih boten wuru?".

"Inggih Ki" aku wangsulan karo mesem "nyata nggegirisi saestu sawabing kematipun Ki Suwela ingkang kaampilaken kula menika".

"Arak ingkang nembe kemawon telas niki dede arak limrah Anakmas" kandhane Ki Suwela sabanjure "menawi namung arak-arak ingkang kulina dipun segahaken ing pasamuwan tiyang kathah ngaten menika boten wonten sapraseketipun menawi katandhing kalih arakipun piyambak niki wau. Mila inggih limrah menawi lare tiga niku sampun sami klenger awit mendem, menawi namung arak limrah kemawon tartamtu Gathuk lan Brosot menika boten badhe kraos menapa-menapa, tiyang kekalihipun menika sampun kondhang kekiyatanipun menawi nginum ciu utawi arak, makaten ugi kalih pun Makara".

"Inggih Ki Suwela" wangsulanku karo noleh wong telu sing isih ora obah kabeh kuwi "langkung-langkung kula, menawi boten kaampilan kemat saking Ki Suwela, mbok bilih kemawon dereng ngantos kalih sloki tartamtu sampun njengkilang".

"Inggih awit saking menika Anakmas, mugi jengandika kepareng nampi talining sih saking kula dhateng anakmas Suwanda, ingkang wujud kemat ingkang jengandika agem kala wau" Ki Suwela banjur guneman maneh "sanaosa boten mbejaji nanging mbok bilih saged kaagem anakmas kangge srana menawi nuju ngrawuhi sedhahan saking para kawula ingkang mawi segahan arak".

"Kula namung saged ngaturaken genging panuwun Ki" wangsulanku "lajeng minangka srikawin saking kemat menika kula kedah ngaturi pinten dhateng Ki Suwela? Lan menapa ingkang kedah kula sirik murih kemat peparing ndika niki boten cabar?".

"Ealaaaah.... anakmas Suwanda" Ki Suwela mesem amba "kok kados kalih sinten kemawon lho? kula kalih Makara menika rak inggih abdi jengandika anakmas ta? Dados sampun menggalih prakawis srikawinipun barang ingkang boten mbejaji menika. Saestu anakmas Suwanda sampun kepareng ngagem pisungsung kula niku kemawon kula sampun rumaos mongkog salebeting manah, jer inggih namung menika ingkang saged kula aturaken dhateng anakmas Suwanda ingkang sampun kathah paring kadarman dhateng kula lan kulawarga kula. Dene sirikanipun menapa sadangunipun Anakmas Suwanda ngagem kemat menika? boten wonten ingkang kedah dipun sirik Ngger. Namung kemawon prayoginipun Anakmas sampun namung ngagem kemat menika kemawon, nanging inggih sanadyan saking sakedhik prayogi sanget menawi ugi anglatih dhiri, murih boten kidhung menawi ngunjuk arak".

"Inggih, Ki Suwela" wangsulanku karo nglolos salah siji kancing gelungku sing digawe saka mas, banjur tak ulungake marang Ki Suwela "sepisan malih kula namung saged ngaturaken panuwun dhateng Ki Suwela miwah Kakang Makara ingkang tuhu tresna dhateng kula, samangke mugi Ki Suwela ugi kepareng nampi tandha raos kurmat lan katresnan kula dhateng ndika, sampun kapirsanan menggah ajinipun nanging mugi karaosna bilih menika raosing kurmat lan tresna kula dhateng ndika Ki Suwela".

"Ngaturaken genging panuwun Anakmas" karo polatan katon seneng Ki Suwela nampani pawewehku  banjur kandhane "peparingipun anakmas menika mugi saged dados jimat lan sageda mewahi kayuwanan kula sakulawarga. Estunipun Anakmas......".

"Inggih menapa Ki Suwela?"

"Estunipun kemat ingkang kula aturaken dhateng Anakmas Suwanda menika, radin-radin tiyang ingkang umuripun sapantaran kula sami nyimpeni, kalebet Gusti Tumenggung Jatikusuma ugi kagungan, namung kemawon kagunganipun Gusti Tumenggung langkung ageng malih menggah daya lan kasiyatipun" .

"Ooo makaten inggih Ki Suwela?" wangsulanku karo manthuk-manthuk, jroning batin aku lagi rumangsa ngerti wewadine Rama Tumenggung sing selawase ora tau wuru nalika ngunjuk arak sanadyan sepira wae akehe.

Gandheng wektune wis rada wengi, aku ya banjur pamitan marang Ki Suwela. Ki Suwela nguntapne baliku nganti tekan regol ngarep, sauntara Makara isih semendhe ing tembok orea obah, ing sandhinge pating glinting Brosot karo Gathuk sing uga isih mendem.

Tekan dalem Katumenggungan aku dadi rada kaget kaworan gumun. Rama Tumenggung jebul lenggah ing pendhapa, ijen tanpa rowang, sauntara para abdi kang duwe jejibahan rondha, padha mlumpuk ing regol ngarep, Alon-alonan aku mlaku nyedhak banjur ngaturake bekti marang Rama Tumenggung lan mapan lungguh ing ngarsane.

"Kok nganti rada wengi nggonmu sanja ing omahe Suwela, ngrembug apa wae Ngger Suwanda?" Rama Tumenggung ndagu aku "gek iki aku kok mambu gandane arak singgahan, apa Suwela aweh suguhan arak marang keng slira?".

"Kasinggihan Rama" aku atur wangsulan, ditlemak kaya mangkono kuwi mau aku ya banjur matur apa anane. Wiwit aku teka nganti aku pamitan saka omahe Ki Suwela, ora ana sing kecicir, kabeh tak aturake marang Rama Tumenggung. Klebu bocah telu sing pating jengkilang mendem sawuse ngombe arak suguhane Ki Suwela lan katiyasanku sawise nggembol kemat olehe menehi Ki Suwela mau.

"Kados makaten menika lho Bapa, jimat ingkang dipun sukakne Ki Suwela dhateng kula, temah kula kalis saking wuru".

Rama Tumenggung manthuk-manthuk, jimatku olehe menehi Ki Suwela dicandhak banjur dipirsani sedhela banjur diselehne maneh.

"Keng slira ngerti kuwi barang apa Ngger?" Rama Tumenggung mirsani praupanku karo paring pandangu.

"Babar pisan kula dereng ngertos Rama" aku matur blaka.

"Sumurupa Suwanda" Rama Tumenggung paring dhawuh, olehe ngendika alon nanging ngemu perbawa "kuwi jimat yasan utawa jimat rekan sing digawe dening manungsa. Mula pancen ya ana guna lan dayane, nanging sanadyan olehe yasa barang kuwi biyen linandhesan ngelmu gaib, nanging ya mung winates ana sajroning ngelmu karang, tegese asil karangane bangsa kan tan kasat mata, ngelmu karang mono kena disanepakne boreh, tegese ora manjing sajroning jiwa, mung manggon ana raga perangan njaba, utawa banter-bantere ya mung teka sajroning kulit nangi panggah sajabaning daging. Dadi ya ora kena banget-banget dijagakne ing butuh, ora arang yen kapengkok ing pancabaya ubayane kerep ambalenjani".

"Tadhah duka Rama" aku matur nyelani dhawuhe Rama Tumenggung "inggih labet saking taksih cetheking kawruh kula, mugi Rama Tumenggung kepareng paring dhawuh murih cethanipun".

"Ngene ya ngger" Rama Tumenggung nutugne olehe ngendika "pancen barang sing mbok tampa saka Suwela kuwi nyata duwe daya, bisa ngalisake sok sapawa sing nggembol saka mendem nalikane ngombe omben sing bisa mendemi, ora mung arak wae, malah mbok menawa sanadyan sing diombe kuwi kecaruban upas pisan, yen nggembol jimat iki ora bakal mendem. Ya merga daya kekuwatan sing ana sajroning jimat kuwi, sok akeh sing banjur nuwuhake lali marang sing ndarbeni. Lali marang pangwasaning Hyang Agung, malah banjur duwe panganggep yen jimat kuwi sing bisa aweh slamet. Kamangka jimat kuwi mung barang yasane manungsa sing diselehi ngelmu, mung emane ngelmu sing diselehne neng kono ya mung ngelmu karang, karangane para lelembut, bisa jim setan lan sapiturute. Mula ora mokal yen ana kalane lagi kaparingan kabegjan dening Hyang Agung, sanadyanta ngombe upas pisan wong sing kabeneran nggembol jimat iki bakal slamet. Nanging nalikane mbarengi tumibane apes, jimat sing dipercaya bisa aweh kaslametan kuwi ora duwe daya apa-apa, sabab ngelmu sing ana jerone babar posan ora kuwawa ngadhepi kersaning Hyang Agung, satemah kena ingaran nalika kapengkok ing pancabaya ubayane mbalenjani. Temah sanadyan nggembol jimat, yen mbarengi tumibane apes panggah bakal nandhang kewirangan merga mendem ngombe arak sing dhasare pancen mendemi. Mula welingku marang keng slira, jimat kuwi kena wae mbok rawati, kena wae mbok gunakne, nanging aja banget-banget nggonmu percaya banjur mbok ngge sesongaran, pamer mrana -mrene yen keng slira bisa kalis saka dayaning arak lan omben sing nuwuhake mendem. Prayoga yen kapeksa wae jimat kuwi olehe nggunakne, kuwi wae aja nganti pegat nggonmu eling lan nyuwun pangayoman marang Hyang Siksma sing ngregem beja lan cilakaning manungsa".

"Inggih Rama, dhawuhipun Rama saestu badhe kula estokaken". atur wangsulanku karo sajroning ati mbenerake kabeh sing didhawuhne Rama Tumenggung. Lan aku kudu tansah eling yen manungsa kuwi kesandhangan, beja, cilaka, bungah, susah, lali sarta apes. Yen Hyang Suksma ngersakne manungsa kudu nyandhang salah siji saka sandhangan kuwi, mangka manungsa ora bisa suwala.

 

ana candhake.