SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (015)

 

15.

Nanging jebul pituture Rama Tumenggung sing gampang dirungokne lan bener yen dinalar kuwi pranyata angel olehe nindakne.  Jalarane ya mung sepele, wujude kesandhung dening rasa ewuh lan pekewuh, sing tundhone mung nguwohne rasa getun sing tanpa ana gunane. Merga sawuse aku diwenehi jimat sing bisa marakake kalis saka dayane arak dening Ki Suwela  kuwi, Makara karo Brosot lan Gathuk banjur nyebar kabar tekan ngendi-endi, yen aku iki duwe kakuwatan sing ngedab-edabi ing babagan ngombe omben panunggalane arak lan ciyu. Tata gelar kabar sing disebar kuwi ngunggulake jenengku, nanging uga ndadekne tuwuh panyana saka wong-wong yen sasuwene iki aku klebu wong sing kumalungkung ora pinter srawung, ketitik saben-saben ana pasamuwan sing ana adicara ngombe arak, aku ajek milih ora gelem ngombe. Mula kanggo ngilangne panyana sing ora bener kuwi aku duwe tekad "ndandani" kelakuwan kanthi ngilangne ambeg gumendhungku sarana gelem ngumpuli wong-wong sing dhemen ngombe arak.

Temenan, meh saben dina sawuse rampung nindakne jejibahan, Makara mesthi teka lan ngajak nekani papan-papan sing ing kono ana adicara ngombe arak, tuwak lan sapanunggalane. Aku ora bisa nulak apa sing dadi pangajake Makara kuwi, ujubku idhep-idhep nggladhi raga murih kulina lan bisa ngecakne srawung kanthi becik marang sapepadhaning wong.  Aju uga wiwit nyimpen arak-arak pilihan neng papan paleremanku, tak ombe yen nuju kalane nganggur kanthi ora nggunakne jimat pawehe Ki Suwela, kanggo nglatih raga, dadi ora njagakne katiyasane jimat. Welinge Biyungku sing ana ndesa uga pituture Kanjeng Ibu Nyi Menggung sing menging aku supaya ngedohi omben sing marakne wuru kuwi, wis ilang saka pangeling-elingku. Satemene aku ora duwe panemu yen welinge biyung sarta pituture Ibu Menggung kuwi luput, nanging gandheng karo kahanan sing kudu tak adhepi ing bebrayan gedhe, kapeksa weling lan pitutur kuwi kanggo sauntara arep tak sisihne dhisik. Mengko yen aku wis "bisa ngombe" kanthi becik, pakulinan ngombe arak utawa ciyu lan sapanunggalane kuwi ya bakal tak singkiri, ngombe-ngombe ngono kuwi mung arep tak tindakne samangsane dibutuhake wae. Nanging jebul, petunge nalarku sing keri iki mleset, malah wekasane kaya sing dikuwatirake Biyung apa dene Ibu Menggung, aku nemu cilaka merga omben sing marakne mendem iki.

"Gus Wanda sampun uninga?" nalikane sawijining esuk aku nyedhaki papane Makara nindakne jejibahane minangka abdi Dalem Katumenggungan, Makara takon.

"Apa kuwi Kakang ?" merga durung ngerti sing ditakokne Makara, aku genti mbalik takon.

"Ing sacaketing prasekawan peken, samangke wonten wande enggal, ageng ugi jangkep isen-isenipun" Makara nggenahne apa karepe.

"Durung Kakang" wangsulanku "sapa sing yasa? lan apa wae sing dadi isen-isene? muga-muga kanthi anane warung anyar kuwi bisa murakabi tumrap sing duwe lan tumrap tangga teparone".

"Mila makaten Gus, boten namung tangga tepalihipun kemawon ingkang sami ndugeni wande menika" kandhane Makara maneh "rinten dalu wande menika tansah ketingal reja, jalaran kathah tiyang ingkang nyaba, kajawi riang ingkang griyanipun sacaketing wande mriku, ugi kathah ingkang griyanipun tebih-tebih sami ndugeni wande wau, mliginipun para nom-noman anakipun tiyang ingkang sugih".

"Ya sokur ta nek papan kono dadi reja merga anane warung anyar kuwi" wangsulanku banjur tak tutugne nganggo pitakonan "apa wae sing dicawisne ing warung kuwi? mesthine bangsa sing mencutake lan disenengi wong akeh, yen ora mesthine ya ora bakal ndadekne wong-wong padha gelem saba mrono".

"Leres Gus" wangsulane Makara "estunipun wande menika boten namung wande limrah, nanging wande yasanipun tiyang sugih saking Kitha Raja Majapahit. Wande menika dumados saking griya tiga ageng-ageng, jejer saking ngajeng dumugi wingking. Griya ingkang ngajeng piyambak kangge nyawisititiyang ingkang mbetahaken nedha lan nginum, ing mriku wonten unjukan kopi, dhawet, dawegan lan sapiturutipun. Ugi wonten tetedhan manekawarni sekul lan lelawuhanipun, wonten gule, sate, pecel, rawon lan sanes-sanesipun".

"Warung sing genep tenan isen-isene" aku nyela rembug "dadi ora bakal mbalekne wong sing butuh nggoleki pakaremane".

"Inggih Gus" Makara nutugne kandhane "lajeng ing griyawingkingipun, kacawisaken maneka warni unjukan lan trambulipun, wiwit tuak, ciyu ngantos arak ingkang saking manca nagari wonten sedaya. Mila kathah nem-neman utawi tiyang ingkang kepengin nelakaken raos panuwun kanthi nyugata kanca rowangipun mawi adicara ngunjuk arak, sami ngajak kanca rowangipun dhateng wande menika, jalaran inggih ing mriku sampun jangkep, badhe ngersakaken unjukan kados menapa kemawon, sampun wonten jangkep kaliyan uba rampenipun. Awit ing sisihipun papan kangge ngunjuk menika ugi dipun gelar gamelan jangkep saledhek lan sindhenipun, ingkang ayu-ayu saha sekeca suwantenipun. dados menawi wonten tamu ingkang ngersakaken mbeksa ing mriku ugi saged dipun ladosi kanthi sak sae-saenipun".

Aku ora semaur, mung meneng karo nggambarake ing angen-angen kaya apa wujude warung anyar sing dikandhakne Makara iki. Genah nek sing yasa kuwi wong sing sugih tenan, olehe mbukak warung ora mung kanggo nyukupi kabutuhaning urip saben dinane, nanging tak kira wis wujud pambudidaya kanggo numpuk bandha nambahi kasugihane. Mesthine kanthi anane warung anyar iki bakal bisa aweh gaweyan marang wong liya sing ora mung siji loro, lan aku duwe pangarep-arep muga-muga sing nyambut gawe ing warung sing pepak kuwi bisowa wong-wong sing omahe ora adoh saka papan kono. Dadi anane warung iki temen-temen bisa aweh guna marang wong kono, ora wong adoh sing ditekakne kono. Dadi sing yasa warung kuwi bisa andum kabegjan marang wong sakiwa tengene, ora mung ngeruk bandhane wong kiwa tengene supaya nglarisne dagangan lan bebathene dipek dhewe.

"Lha lajeng niki Gus" Makara guneman maneh "niki ingkang langkung dados pamikat dhateng para nem-neman".

"Apa maneh kuwi?" aku takon.

"Para sindhen lan para ledhek ingkang kula aturaken wau ugi wonten ingkang saged kaagem dening para tamu ingkang ngersakaken lelipur sanesipun, lha kangge babagan menika griya ingkang wingking piyambak kacawisaken minangka papan kangge sesukan ingkang linadosan dening wanita-wanita ingkang dados ledhek utawi sindhen ingkang saged kaagem kala wau. Ing griya wingking piyambak niki, ugi wonten wanita-wanita dede ledhek lan dede sindhen, nanging kacawisaken wonten mriku mligi kangge ngladosi para tamu ingkang mbetahaken panglipuring manah" Makara nggenahne kahanane omah mburi dhewe saka warung kuwi.

Tak gagas iki sing aku ora mathuk lan ora sarujuk. Warung iki jenenge ora warung lumrah, nanging wis dadi warung palanyahan. Lan iki bisa mbebayani tumrap bebrayan. Kajaba bisa ndadekne wong lanang sing wis duwe bojo banjur gampang tumindak sedheng, uga bisa mulang nom-noman dadi wong lanang sing cluthak, seneng mbuwang asil olehe nyambut gawe kanggo seneng-seneng nguja hawa nepsu, mburu kasenengan sing mung sagebyaran. Yen kahanan ngono kuwi diumbar, tak kira bakal gedhe kapitunane tumrap warga sing manggon ing katumenggungan kene kabeh.  Awit dipagerana kanthi rapet pisan, wong sing wis kabidhung lan dikuwasani hawa lan napsu, mesthi bakal wani nekad. Malah ora mokal ketang kepingine nuruti hawa lan napsu banjur akeh sing ora ndulu kekuwatane, dhuwit sithik-sithik sing kudune kanggo nyukupi kabutuhaning kulawarga bisa muspra tanpa tanja merga digawa menyang warung palanyahan iki, malah yen ora ana sing digawa kangge sangu banjur nekad gelem colong jupuk barang sing dudu darbeke kanggo ngragati panyurung hawa nepsune.

"Nyuwun pangapunten Gus" lagi wae aku meneng nggagas sing dicritakne Makara ngono kuwi, dumadakan Sungsang, salah siji saka abdi Katumenggungan sing duwe jejibahan tunggu regol ngarep teka karo kandha marang aku.

"Iya, ana apa Sungsang?" pitakonku gupuh.

"Wonten tamu ingkang ngersakaken sowan jengandika Gus Wanda" wangsulane Sungsang.

"Sapa?" aku takon.

"Ngakenipun nami Waraka, warga enggal ing mriki, griyanipun sacaketing prasekawan peken Katumenggungan" Sungsang nggenahne sapa sing jarene tamu kuwi mau.

Aku meneng sedhela, gagasan sing ana angen-angenku ngira yen wong sing jare duwe jeneng Waraka kuwi wangune wong sing duwe warung anyar sing lagi wae tak rembug karo Makara iki mau. Mripatku genti nyawang Makara,  Makara males nyawang aku karo sorot mripat sing kaya-kaya mbenerake karo apa sing lagi tak gagas.

"Tak enteni ing pendhapa" wekasan aku kandha marang Sungsang "wong sing jeneng Waraka kuwi kandhanana!".

Sungsang mbalik mlaku tumuju regol ngarep.

 

ana cdandhake.