SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (019)

 

19.

Nalika para punggawa Dalem Katumenggungan wis wayahe bali, Ki Suwela lan Makara isih durung metu saka Dalem Katumenggungan. Kekarone padha lungguhan ing papan kang padatan kanggo nyambut gawe Ki Suwela. Aku sing weruh yen isih ana punggawa sing durung bali, banjur nyedhaki, arep takon ana mbok menawa ana perkara wigati sing durung bisa dirampungne. Merga padatan kuwi nek ana punggawa olehe bali rada kasep merga ana gaweyan sing durung bisa dirampungne lan mbutuhne pambiyantuku kanggo ngrampungake, malah sok-sok uga ana sing olehe ngasep anggone mulih merga butuh golek silihan dhuwit kanggo nyukupi kabutuhan sing ora dingerteni sadurunge, padatan nek ngono kuwi aku banjur mbukaki bothekan kanggo tak silihne, kanthi janji suk nek wancine tampa blanja kudu dibalekne.

 

"Dereng kundur ta Ki Suwela niki wau?" pitakonku sawuse mapan lungguh neng sandhinge Ki Suwela sing diadhep anake lanang, Makara.

 

"Inggih Anakmas" wangsulane Ki Suwela "anu, menawi kepareng badhe matur dhateng anakmas, badhe nyuwun senjata pitulungan".

 

Aku rada gumun, nek sing butuh arep nyilih bdhuwit kuwi liyane wong loro kuwi aku ora kaget, lha nek Ki Suwela? arep njaluk tulung kuwi apa ya arep nyilih dhuwit?. Bares wae pikiranku mung tekan semono, lire ora mikir tekan ngendi-endi, merga padatan punggawa yen baline ngasep banjur nembung arep njaluk tulung kuwi, ya mung arep nyilih dhuwit. Nanging nek Ki Suwela kok sajak mokal, merga neng omahe wong loro kuwi ora bakal kurang enthong utawa irus maneh, jeneh bandhane neng omah numpuk. Lha nek ora arep nyilih dhuwit, banjur arep njaluk tulung apa?.

 

"Ki Suwela badhe ngersakaken menapa?" aku banjur takon, olehku takon tak gawe ngati-ati murih aja nganti nyenggol pangrasane wong tuwa sing tau duwe rasa serik marang aku magepokan karo kanugrahan sing tak tampa saka Rama Tumenggung Jatikusuma, kuwi.

 

"Boten kangge kula pribadi Anakmas" Ki Suwela banjur miwiti kandha, sauntara Makara katon melu migatekake tembunge wong tuwane "nanging kangge putu kula pun Waraka".

 

"Inggih?" aku nyelani rembug takon "menapa ingkang dipun kersakaken Ki Suwela kangge Ki Waraka?".

 

"Makaten Anakmas" Ki Suwela nggenahne sing dadi karepe "inggih saderengipun kula nyuwun pangapunten, menawi kaanggep lancang. Menika lho anakmas, prakawis Serat Idipalilah saking Katumenggungan kangge putu kula pun Waraka anggenipun eber-eber mbikak wande, mbok inggiha menawi wonten dhanganing panggalihipun anak mas Suwanda, enggala kaastakaken".

 

"Oo.... menika ta Ki Suwela?" aku rada nggragap krungu tembunge Ki Suwela sing mangkono kuwi, merga nitik saka olehku rembugan karo Rama Tumenggung mau bengi, Rama Tumenggung ngersakne supaya aku luwih ngati-ati lan ora grusa-grusu yasa layang kanggo aweh palilah marang Waraka, awit olehe yasa warung ing cedhak prapatan pasar kuwi ora mligi dodolan barang sing lumrah dibutuhake wong-wong kene, nanging uga dodolan omben sing marakne wuru, malah uga yasa papan kanggo nyuntak hawa nepsune wong lanang kanthi nyawisi wadon palanyahan barang.

 

Aku duwe pangira yen Ki Suwela katone uga wis tanggap karo watak lan sikepe Rama Tumenggung sing ora seneng marang tindak mendem-mendeman lan dol tinuku katresna sing mung sagebyaran ngono kuwi. Lan saiki Ki Suwela minangka simbahe Waraka dijokne supaya nembung marang aku, murih olehe golek sandhang paangan Waraka kanthi dalan sing ngemu laku sing ora disenengi Rama Tumenggung kuwi bisoa oleh idi palilah saka Katumenggungan. Pancen rada ewuh oya yen kudu ngadhepi kahanan sing kaya ngene iki. Aku isih kepengin mangun sesambungan karo Ki Suwela lan Waraka murih wong loro kuwi ilang rasa sengite marang aku lan wiwit katon ana asile, lan yen panjaluke Ki Suwela iki ora tak pinangkani, tan wurunga bakal ngrenggangake sesambungan sing wiwit arep pulih saka rengkane iki. Nanging yen kongsi tak turuti, aku mesthi bakal oleh duka saka Rama Tumenggung, jalaran kanthi cetha Rama Tumenggtung wis paring pitutur lelandhesan resiking nalar lan unine paugeran sing lumaku, laku sing ditempuh Waraka kanggo nambahi kasugihane kuwi bakal mbebayani tumrap dina ngarepe wong-wong ing laladan kene.

 

"Kados pundi Anakmas?" sawuse rada suwe aku ora wangsulan, Ki Suwela banjur takon.

 

"Inggih Ki Suwela" karo rada groyok aku aweh wangsulan "estunipun prakawis ndamelaken Serat Palilah dhateng Ki Waraka anggenipun bikak wande menika kenging dipun wastani gampil. Nanging..........."

 

"Nanging kados npundi Anakmas?" Ki Suwela nigas rembugku "menawi gampil mbok inggih enggalk dipun astakaken kemawon?, sampun kuwatos Anakmas, kula ingkang badhe tanggel, menawi Anakmas sampun maringaken Serat Palilah kala wau, Putu kula pun Waraka menika larenipun ugi wasis ing babagan atur panuwun saha males budi sae ingkang sampun dipun tampi, saestu menika Anakmas, kula wantun dados tanggelanipun".

 

"Boten prakawis menika Ki Suwela" aku wangsulan, sanajan sajroning ati krasa runtik merga tembunge Ki Suwela sing kumawani ngiming-imingi aku kanthi tembung yen Waraka kuwi bocah sing wasis males budi, nanging runtike atiku isih bisa tak empet, aku ora kepengin ana rembug sulaya antarane aku karo Ki Suwela. "Prakawisipun menika sampun cetha, jumbuh kalihan tatacara ingkang sampun kaweca ing paugeraning nagari, saderengipun damel Serat Palilah menika kula langkung rumiyin kedah niti priksa kanthi premati, kados pundi menggah lampahing wande ingkang dipun bikak dening Waraka menika".

"Inggih, inggih Anakmas" Ki Suwela semaur karo ngguyu lirih "dados Anakmas Suwanda ngersakaken mirsani kawontenan lan lampahipun wande gadhahanipun putu kula menika? Lajeng benjing menapa Anakmas kepareng rawuh mrika?".

 

"Kula kinten benjing enjing saged Ki" wangsulanku "kula kedah nganthi punggawa Dalem Katumenggungan cacah kalih, kangge mikuwati saha anekseni asiling panyawang kula dhateng ingkang kula tingali menika mangke. Sasampunipun kaleksanan, sedaya asiling panitipriksa ingkang kula lampahi, badhe katur ing ngarsanipun Rama Tumenggung Jatikusuma, lha ingkang wenang paring putusan pikantuk menapa botenipun Palilah menika wonten ing astanipun Rama Tumenggung, kula namung saged nyawisaken seratipun lan ingkang tapak asta sarta kapikuwat kalihan cap Katumenggungan , menika inggih Rama Tumenggung piyambak".

 

Ki Suwela meneng, ora enggal aweh wangsulan marang katrangan sing tak kandhakne ngono kuwi mau. Bareng wis rada sauntara kahanan sidhem, Makara genti guneman, suwarane keprungu las-lasan, ngati-ati :

 

"Nyuwun pangapunten Gus Wanda".

 

"Iya, piye Kakang?" aku wangsulan alon.

 

"Estunipun, sedaya rak inggih sami ngertos bilih ingkang boten wenang nampi Serat Palilah menika rak namung panggautan utawi tindak ingkang nerjang angger-anggering nagari ? Saha wontenipun kuwajiban ingkang kedah jengandika tindakaken inggih menika niti priksa kawontenan saha lampah panggaautanipun Ki Waraka lan sanesipun menika, murih jengandika uninga wande ingkang kangge nggaota Ki Waraka menika nerjang paugeraning nagari ingkang wonten menapa boten ?. Tuhu leres, menawi jengandika Gus Wanda mila dereng nate pirsa kawontenan saha lampah ing wandenipun Ki Waraka, nanging kula menapa dene Bapa Suwela, sampun ngertos jawi lebeting wandenipun Ki Waraka menika, lan miturut pamanggih kula menapa dene Bapa Suwela anggenipun nggaota Ki Waraka menika babar pisan boten wonten ingkang cengkah kalih pranatan miwah angger-anggering nagari, menapa paseksen kula kalih Bapa Suwela menika badhe jengandika tampik Gus Suwanda?" Makara muni rada akeh, sanadyan tembunge keprungu alus nanging melehake aku supaya gelem percaya marang dheweke lan wong tuwane.

 

"Ngene ya Kakang Makara" aku wangsulan alon "dibedhela dhadhaku, mengko bakal katon nek atiku kuwi ora ana rasa ora percaya marang kakang Makara apa dene marang Ki Suwela, nanging kaya sing wis tak aturake marang Ku Suwela mau, wewenangku kuwi mung nitipriksa kahanane papan panggaotan sing mbutuhake Layang Palilah saka Gusti Tumenggung, lan asiling panalitiku kuwi minangka bukti marang Rama Tumenggung, dadi sesuk aku bakal nganakne paniti priksa ing warunge Ki Makara lan asile kabeh bakal dadi atur ing ngarsane Rama Tumenggung. Lha perkara bisa thukul layang palilah utawa ora kuwi kari kawicaksanane Rama Tumenggung".

 

"Upami makaten kados pundi Gus? kajeng kula ngangge cara sanes?"  Makara takon nawakne cara liya.

 

"Apa kuwi Kakang Makara?"

 

"Boten sah mawi Serat Palilah ingkang dipun tapak astani saha dipun pikuwat kalih cap Katumenggungan, nanging cekap mawi Serat Palilah ingkang dipun tapak astani dening Gus Suwanda minangka wewakil saking Gusti Tumenggung?" Makara nyethakne cara sing dikarepake.

 

 

ana candhake.