SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (020)

20.

Aku ora enggal semaur aweh wangsulan marang rerigen sing diusulne dening Makara iki, aku ora ngerti ya gene Makara duwe karep mangkono kuwi. Jalaran layang palilah sing ora ana tapak astane Rama Tumenggung lan luwih-luwi ora dipikuwati sarana cap Dalem Katumenggungan, kuwi ora duwe kekuwatan apa-apa. Makara uga ngerti prakiara kuwi, nanging ya gene dheweke malah ngongkon aku supaya aweh layang sing ora ana gunane kuwi marang Waraka?  Kanggo apa?.

 

"Kula ngertos Gus" Makara guneman maneh "Serat Palilah ingkang kula kajengaken kasebat babar pisan boten nggadhahi daya menapa-menapa, jalaran menika dede Serat Palilah ingkang saestu. mBok bilih jengandika Gus Wanda mastani bilih Serat ingkang kula suwun jengandika ingkang tapak asta menika boten wonten ginanipun.........".

 

"Pancen ora gunane Kakang" wangsulanku nigas rembuge Makara.

 

"Tumrap Nagari Majapahit mandhapipun tumrap Dalem Katumenggungan mila makaten Gus" Makara wangsulan karpo mesem "nanging tumrap Ki Waraka, Serat jengandika mangke ing tanganipun Ki Waraka saged dados dedamel ingkang sakalangkung sekti".

 

"Kersane ndika?" Aku nyelani nganggo pitakonan.

 

"Menika makaten Anakmas" Ki Suwela nrambul gunem, sawuse Makara ngedhepi wong tuwane kuwi "eber-eber utawi bebadra kados ingkang dipun lampahi dening wayah kula pun Waraka makaten menika mila nembe usum kalampahaken dening para tiyang ingkang radi turah bandhanipun ing pundi-pundi panggenan. Lan tartamtu kemawon titiyang ingkang sami-sami nglampahaken panggaotan makaten menika sami pados limpe setunggal lan setunggalipun, liripun dipun padosi murih saged ngendhih lan nggentosi papan panggautaning tiyang ingkang sampun rame, lajeng dipun panggeni piyambak".

 

"Makaten Ki Suwela?" aku takon "lajeng sambetipun kalih Serat ingkang dipun kersakaken Kakang Makara kala wau?"

 

"Ing pundi-pundi Panggautan menika ingkang radi angel manggen ing Serat Palilahipun, kamangka Panggautan jinis makaten menika menawi boten wonten Serat Palilah saking nagari, sok sintena kemawon kanthi pawadan pikajengipun tiyang kathah, saged kemawon meksa dhateng ingkang gadhah papan panggautan menika murih mandheg anggenipun nggauta menawi prelu inggih mawi cara ingkang kasar, papan panggautan menika saged dipun orak-arik malah sok ngantos dipun besmi. Adhakanipun, titiyang ingkang tumindak makaten menika inggih namung awit nampi opah dening tiyang ingkang melik lan kepengin nggadhahi papan panggautan ingkang makaten kala wau. Lha titiyang ingkang bidhalipun awit sampun nampi opah kasebat, badhe boten saged tumindak menapa-menapa menawi Waraka saged nedahaken Serat Palilah, lan tiyang-tiyang  opahan menika boten badhe ngertos menggah kekiyataning Serat ingkang badhe jengandika tapak astani lan kaparingaken dhateng putu kula pun Waraka mangke".

 

"Nanging menawi kula yasa Serat makaten menika sami kemawon kula nglancangi kawicaksananipun Gusti Tumenggung Jati Kusuma, Ki Suwela?" aku aweh weruh yen rerigene Makara sing disengkuyung dening Ki Suwela kuwi ora bener merga ndhisiki kersane Rama Tumenggung sing durung karuwan nyarujuki isine layang sing arep tak gawe.

 

"Menika rak namung kangge sawatawis kemawon ta Anakmas?" Ki Suwela aweh wangsulan "mangke menawi keng Rama, inggih Gusti Tumenggung Jatikusuma sampun tapak asta ing Serat Palilah ingkang saestu, Serat saking jengandika Anakmas menika saged dipun pundhut wangsul malih. Lan kula pitados, Gusti Menggung tartamtu boten dangu malih badhe nukulaken Serat Palilah dhateng putu kula Waraka, jaragan sadangunipun menika boten wonten kawula ing sakiwa tengenipun papan anggenipun nggaota putu kula menika ingkang dugi ing Dalem Katumenggungan nelakaken anggenipun kawratan awit panggaotanipun Waraka menika".

 

"Nanging menawi Gus Wanda ngersakaken menggalih langkung rumiyin ugi boten menapa-menapa Gus" Makara ngimbuhi rembug "lan murih saged kinarya lelimbangan, mangke dalu kemawon Gus Wanda kersaa kula dherekaken rawuh ing griyanipun Ki Waraka, kajawi kangge damel leganipun Ki Waraka miwah semahipun, ngiras pantes kangge niti priksa kados pundi wujuding panggaotanipun Ki Waraka ingkang kasuwunaken Serat Palilah menika, sanaosa menika paniti priksa ingkang nembe ing samudana".

 

Pamrayogane Makara sing keri dhewe iki tak rasakne cocog karo unine angen-angenku, mula iya banjur tak saguhi. Mengko bengi aku arep budhal nekani ulemane Waraka sing nengeri telung sasi olehe ngandheg bojone sing angka telu kuwi.

 

Bubar surup srengenge, Rama Tumenggung Jatikusuma lagi rawuh saka Kutharaja. Salirane katon yen sayah banget, mula ya ora maido yen wengi kuwi sawuse siram lan dhahar wengi, Rama Tumenggung banjur kadherekne Nyai Menggung, manjing ing papan pasareyane. Aku ora kober matur yen wengi kuwi aku arep nekani uleman saka Waraka.

 

Sawuse meling marang para abdi dalem Katumenggungan, mligine sing kajibah rondha, supaya temen-temen nggone nindakne jejibahane, sarta mengko sawayah-wayah ana sing mbutuhake aku, salah siji saka wong-wong kuwi tak prentah supaya nusul aku menyang omahe Waraka, aku karo Makara lan Ki Suwela bebarengan budhal menyang omahe Waraka. Ora mung Ki Suwela lan Waraka sing budhal mbarengi aku, malah Nyi Suwela lan sisihane Makara uga padha melu. Mula sanadyan papane sing dituju ora pati adoh, nanging Ki Suwela ngetokne kretane sing gedhe, sing cukup diiseni wong lima lan isih krasa longgar. Kretane Ki Suwela kuwi digeret jaran cacah loro sing gedhe-gedhe, dadi babar pisan ora krasa abot yen kretane mung diiseni wong lima, klebu aku. Mula aku, sing maune arep ngetokne jaran Kyai Bandhangangin, kanggo tak tunggangi, ora sida amarga Ki Suwela mrayogakne supaya aku tunggal sakreta karo dheweke.

 

Karo mlaku Ki Suwela ora leren-leren anggone kojah, nyritakne wong tuwane Waraka sing duwe sipat loman lan wicaksana. Mula sanajan Waraka kuwi mung mijil saka bojon selir, nanging olehe ngrengkuh kaya anak sing lahir saka bojo sing asli. Sanajan sawise Waraka umur telung tahun, banjur ditinggal lunga, bali menyang negarane ing Tanah Cempa, nanging ditinggali bandha donya sing ora karuwan akehe. Meh pendhak tahun, ana utusan saka Ki Wancu saka Cempa, nemoni Nyai Sunthi ngaturake bandha kanggo nyukupi kabutuhane Waraka lan biyunge. Lha saka akehe kiriman saka Cempa kuwi, dening Waraka banjur diubetake dadi pawitan nggone miwiti nggaota. Aku mung meneng karo kala-kala ngiyani apa sing dikojahne Ki Suwela. Samono uga Makara sing wengi kuwi dhapuk dadi kusir, nyekeli lising jaran sing nggeret kreta. Nyi Suwela lan Nyi Makara mung meneng karo tumungkul ora nyuwara apa-apa.

 

Tekan papan sing dituju kahanan katon reja, ing plataran omahe Waraka diubengi diyan Ting sing ditata jejer taharik-thaik saben sadhepa ana ting sing dipapanake ana ndhuwur digantungne ing cagak sing digawe saka pring. Banjur ing tengahing plataran katancepan oncor gedhe sing padhange kagila-gila, oncor sing uripe saka lenga gajih sing ora akeh ngetokne kukus. Dadi nadyan wengi nanging ing plataran kuwi katon padhang prasasat kaya wayah awan.

 

Nalika aku mudhun saka Kreta ditutne Ki Suwela, saka jero omah Waraka daya-daya mapagne tekaku ditutne bojone sing jare arep ditengeri olehe ngandheg kuwi. Wong loro genti-genti ngaturake sembahe marang aku, ulate padhang sumunar nuduhne rasa senenge merga aku wis gelem nekani ulemane. Wola-wali wong loro kuwi ngaturke panuwun. Aku mung wangsulan karo mesem sing uga tak cakne mawa ulat sing padhang.

 

Aku karo Ki Suwela banjur dikanthi didherekne mlebu palungguhan ing pendhapa, mapan ing sisih njero ngadhepake plataran, lan ngadhepi wong pirang-pirang sing wis ana kono, dijejeri dening Waraka lan sisihane. Ora suwe Makara banjur nyusul, sauntara Nyai Suwela lan Nyi Makara bablas memburi kumpul karo dhayoh-dhayoh wadon liyane.  Marang dhayoh-dhayoh sing ana kono, Waraka ngandhakne nepungne aku. Wewakile Gusti Tumenggung Jatikusuma sing (jatene Waraka marang dhayohe) priyagung ambeg wicaksana sing wis kepareng ngrawuhi lan minangkani kang dadi panyuwune. Wong-wong sing padha krungu apa sing dikandhakne Waraka, banjur padha muji rahayu, karo tangan sikep sembah kalbu aweh pakurmatan marang aku.

 

ana candhake.