SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (021)

 

21.

Jebul olehe arep miwiti nggone upacara nelung saseni olehe ngandheg Nyi Waraka angka telu iki mung ngenteni tekaku karo tekane Ku Suwela. Ketitik, bareng aku karo Ki Suwela apa dene Makara wis melu mapan lungguh ing jogan pendhapa kuwi, adicara tumuli diwiwiti. Ana sawijining wong tuwa macak cara kabrahmanan, ngagem jubah lan kalung serban kaya pacakane Brahmana saka tanah Indu, sawuse atur sembah marang aku banjur klawan laku dhodhok manggon ing tengahing pendhapa sing jembare meh tikel lorone pendhapa dalem Katumenggungan kuwi. Ya wong sing macak cara Brahmana kuwi sing tumuli mratitisake lakuning upacara. Waraka karo sisihane diawe supaya mara, kekarone banjur nyembah ngabekti marang aku, banjur marang Ki Suwela, tumuli wong loro salakirabi kuwi kanthi laku dhodhok nyedhaki wong tuwa sing busanane kaya pendhita saka tanah Indu kuwi.

 

"lepat nyuwun sih pangapunten Gus Suwanda" sawise Waraka karo sisihane tekan tengah pendhapa lan banjur mapan lungguh timpuh ing ngarepe, wong sing macak cara brahmana kuwi nyawang papanku karo guneman rada seru murih wong-wong sapendhapa bisa padha krungu "inggih awit saking awratipun ngemban jejibahan minangka Dhukun, kula pun Soma Pakem, paripeksa kumawantun nilar suba sita ing ngarsanipun Gus Suwanda minangka sesulihing Gusti Tumenggung Jatikusuma".

 

"Boten dados menapa Ki Soma Pakem" merga Soma Pakem suwe ora nyambung guneme, aku banjur aweh wangsulan "prayogi mirunggan kemawon, mangga dipun lajengaken anggen ndika ngayahi wajib minangka Dhukun, saestu kula rumaos bingah dene dalu menika saged anekseni anggen ndika mratitisaken lampahing upacara nengeri tigang wulan anggenipun nggarbini Nyai Waraka".

 

"Ngaturaken genging panuwun Gus Wanda" Soma Pakem aweh wangsulan "boten langkung pangestu Jengandika ingkang kula suwun, mugi anggen kula nglampahi wajib menika saged gangsar, binerkahan dening Sanggya Para Jawata, temah Hyang Agung kepareng ngandhapaken kanugrahan lan karahayon ing papan menika. Temah rahayu ingkang mratitisaken lampah, rahayu ingkang dipun tengeri, rahayu ingkang dipun garbini lan rahayu sagung ingkang ndherek nekseni".

 

Rampung guneman ngono kuwi Soma Pakem banjur maca kidung-kidung kuna, rupa puja lan puji marang para Dewa, puja-puji marang para leluhur, para dhanyang cikal bakal kang mbakali laladan sakiwa tengene dalan prapatan sing dienggoni Waraka lan bojone kuwi. Banjur disambung maca puja mantra sing migunakne basa Sanskerta sing carup karo basa Jawa jaman kuna sing wis arang diucapake ing sajroning pasrawungan. Sauntara kuwi Waraka lan sisihane lungguh timpuh  ing ngarepe Soma Pakem, karo ndhingkluk amarikelu. Samono uga para tamu sing ana ing pendhapa kuwi, kabeh meneng, ora ana sing obah lan ora ana sing padha nyuwara. Kabeh padha lungguh karo tumungkul melu anjurung puja.

Sawuse rada suwe nggone maca mantra, Soma Pakem banjur leren  sedhela, genti nakoni Waraka lan sisihane :

 

"Nuwun sewu Ki Waraka lan Nyai Rinten, saderengipun upacara kula lajengaken, ndika kekalih baresa dhateng kula, ndika ngrasuk agami ingkang sami menapa benten ? lajeng ndika kekalih sami ngrasuk agami menapa?".

 

"Kula kekalih ndherek kemawon Ki Soma" wangsulane Waraka sawuse bisik-bisik nkaro sisihane.

 

Aku sing krungu wangsulane Waraka sing mangkono kuwi babar pisan ora gumun, jalaran meh kabeh para kawula ing sakiwa tengene dalem Katumenggungan kuwi wis ora cetha maneh agama sing dirasuk, ora ateges ala, nanging kabeh agama sing diwulangake dening para Brahmana ya ditampani ora beda karo sing diwulangake dening para Biksu, uga diwadhahi , sawatara kapitayan sing ora diwulangake dening Brahmana apa dene Biksu, ya kuwi kapitayan warisane simbah-simbah biyen, uga isih dikukuhi lan durung ucul saka sajroning jiwane. Klebu aku uga mangkono, sanadyan aku ngeloni sing dadi kapitayane Rama Tumenggung sing manembah marang Sang Hyang Tan Kena Kinaya apa, kanthi nidakne dhawuh wewarahe Sang Hyang Taya, nanging aku uga kerep ngecakne piwulange para Biksu Suci lan para Brahmana sing manembah marang Sang Hyang Siwa utawa Sang Hyang Wisnu.

 

"nDherek pripun ta Ki Waraka?" Soma Pakem takon semu gumun.

 

"Kula kekalih mila dereng ngertos ingkang dipun wastani agama Ki Soma" wangsulane Waraka  "namung nate mireng bilih wonten agama Siwa, agama Budha, utawi Agama Wisnu, nanging sedaya kala wau boten wonten ingkang kula dhereki".

 

"Lajeng ndika pitados menawi jagad ingkang gumelar menika wonten ingkang nitahaken menapa boten?" Soma Pakem banjur takon maneh.

 

"Tartamtu kemawon kula pitados Ki Soma, inggih menika ingkang sampun yasa langit kados ingkang nate kula pireng saking tiyang sepuh kula rumiyin, saha ingkang ngreksa  jagad saisine niki inggih para leluhur ingkang sampun manunggal kalihan langit".

 

"Inggih menawi makaten, bakenipun murih ndika kekalih kasembadan ingkang sami dipun gayuh, inggih murih wilujeng sangajeng sapawingkingipun, ndika badhe kula dhawahi mantram piwucaling para Barhamana Suci jumbuh kalih agami ingkang kula rasuk".

 

Bubar muni ngono kuwi Soma Pakem banjur nyekel serban sing dikalungake, Waraka karo sisihane sing jeneng Nyai Rinten kuwi diungkuli serban karo diwacakne mantram sing aku ora ngerti maknane.  Sawise rampung nggone maca mantra, Soma Pakem banjur nyandhak tangane Waraka lan Rinten, dituntun nyedhaki papanku.

 

"Sakniki ndika kekalih kedah nyuwun pangestu dhateng Raden Bagus Suwanda, Ki Waraka" kandhane Soma pakem sawuse lakune tekan ngarepku.

 

Pra ndadak nganggo wangsulan Waraka karo Rinten banjur genti-genti atur sembah marang aku karo nyuwun pangestu murih nggone ngandheg Rinten kaparingan slamet. Saiki aku lagi bisa tamat nggonku nguwasi Rinten sisihane Waraka. Aku sing selawase iki ora tau kegiwang marang rupane wong wadon, bareng weruh kahanane Rinten sing duwe pawakan weweg, kulite kuning ngemu giring, praupan sumunar, kanthi mripat sing lindri-lindri katon amantesi, kawimbuhan rambute sing dawa ngandhan-andhan diore lan nalika kasiliri dening angin nuwuhake ganda sing arum, wis nuwuhake rasa aneh ing atiku. Rasa sing ora bisa tak critakne apa arane.

 

Ya merga anane rasa sing ora bisa tak kandhakne mawa ukara kuwi, nalika Waraka lan Rinten nyuwun pandonga apa dene pangestu, aku rada suwe lagi bisa aweh wangsulan kanthi suwara sing kedher  kegawa saka kasundhul rasa sing munggah ing tenggok guluku. Ki Suwela sing lungguh jejer karo aku, sajake ngerti apa sing karo tak rasakne wektu kuwi.

 

Tujune sawise rampung olehe nyuwun pandonga lan pangestu marang aku sing jejer minangka priyagung saka Dalem Katumenggungan, Soma pakem tumuli prentah marang Rinten supaya mlebu menyang omah mburi njaluk pangestu marang wong tuwa-tuwa sing  ana kana sarta kaprentah supaya ngancani para tamu wadon, klebu Nyi Suwela lan Nyi Makara. Dene Waraka diprentah supaya nutugne nggone ngguyubi para tamune sing ana ing pendhapa kono. Soma Pakem dhewe banjur pamitan arep ngalih panggonan, mratitisake wong liyane sing uga njaluk tulung marang dheweke.

 

"Nyuwun pangapunten Den Bagus Suwanda" kandhane Soma Pakem pamitan marang aku "kala wau salebeting manah kula wonten raos kuwatir badhe nilaraken griyanipun Ki Waraka menika, nanging sareng kula sumerep bilih dalu menika jengandika Gus Wanda kepareng wungon ing mriki, raos kuwatir menika lajeng musna sami sakala. Inggih awit Gus Wanda sampun kepareng lenggah mangestoni Ki Waraka, manah kula lajeng tatag nilaraken papan menika awit badhe ngayahi jejibahan ingkang sami ing papan sanes. Boten langkung, kula ndherek titip Ki Makara menapa dene Nyai Rinten dhateng jengandika Gus Wanda lan kula nyuwun pangestu badhe ngalejengaken lampah".

 

Krungu tembunge Ki Soma Pakem sing tak anggep mung pantes-pantes kuwi, aku mung wangsulan karo mesem amba tanpa ana ukara sing tak tokne. Beda karo wong - wong liyane sing ana pendhapa kuwi, meh kabeh padha manthuk-manthuk percaya yen sing dikandhakne Soma pakem kuwi mau tulus lahir trusing batin temah banjur padha duwe pangira yen aku iki duwe kaluwihan ing babagan laku batin kaya Ki Soma Pakem.

 

Sapungkure Ki Soma Pakem, Waraka banjur aba marang para andhahane supaya ngladekne pasugatan sing maneka warna wujude, omben lan panganan sing sarwa mirasa. Metune pasugatan kena diarani mbanyu mili, sing ora ana pedhote.

 

ana candhake.