SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (029)

 

Kacariyosaken malih dening : Rust Luh Getih

 

29.

Durung nganti aku metu, jebul kedhisikan tekane Ki Suwela sing karo mesam-mesem mlaku mara nyedhaki papanku. Wangune Ki Suwela ngira nek aku arep lunga, ketitik wong tuwa kuwi banjur takon kanthi suwara sing sajak rada cuwa :

 

"Anakmas Suwanda badhe tindak ta?".

 

"Boten Ki Suwela namung kepengin dhateng plataran mriku kemawon kok? dangu linggih jagongan kalih Ki Tayu lan Ki Lancur ndadosaken bangkekan kraos radi kemeng" wangsulanku karo mesem sing tak banjurake karo pitakonan "Ki Suwela ngersakaken rembagan kalihan kula menapa?, mangga!"

 

Aku mbalik mlebu papanku nyambut gawe sing mau tal enggo jagongan karo Tayu lan Lancur, Ki Suwela ngetutne neng mburiku.

 

"Nyuwun pangapunten Anakmas" kandhane Ki Suwela sawuse mapan lungguh kanthi kepenak.

 

"Inggih ? wonten menapa Ki Suwela?" aku takon.

 

"Prakawis kersanipun Anakmas Suwanda ingkang ngersakaken mundhut Andalu kinarya  klangenan utawi selir, kala wau lho Anakmas" Ki Suwela wangsulan nyethakne karepe ngadhep aku, karo mesem.

 

"Inggih?" aku wangsulan karo neng ati seneng "kados pundi Ki?".

 

"Inggih nuwun sewu, menawi kaparengaken dinten niki ugi kula badhe bidhal dhateng Bulak Pandhe manggihi Ki Kabayan ing mrika, inggih tiyang sepuhipun Andalu, ndumugekaken dhawuhipun Anakmas dhateng piyambakipun" wangsulane Ki Suwela sabanjure.

 

Atiku krasa seneng banget krungu tembunge Ki Suwela sing mangkono kuwi, saking senengku nganti sapandurat aku ora bisa semaur apa-apa.

 

"Saantawis menika" Ki Duwela nutugne anggone guneman "mangke anak kula pun Makara ingkang kula prentah murih nyawisaken griya kangge papan panggenanipun Andalu sasampunipun Anakmas pundhut dados selir, jalaran kula kinten kirang prayogi dadosipun menawi Andalu kaboyong dhateng dalemipun Gusti Tumenggung mriki".

 

"Leres Ki" wangsulanku "kula nggih sampun ngertos piyambak bilih Rama Tumenggung menika priyagung ingkang estunipun boten remen dhateng tiyang jaler ingkang remen kagungan selir, nanging gandheng boten wonten angger-anggering nagari ingkang ngawisi tiyang jaler gadhah selir, Rama Tumenggung anggenipun boten remen inggih namung dipun simpen ing salebeting penggalih kemawon".

 

"Mila makaten Anakmas" Ki Suwela wangsulan karo ngguyu "estunipun Gusti Tumenggung Jatikusuma menika ugi sampun asring nedahaken anggenipun nerak utawi nglangkungi unining paugeran ing babagan menika, namung boten kawistara".

 

"Liripun kados pundi Ki Suwela?" Aku durung mudheng karo karepe tembung sing diucapne Ki Suwela sing kewri dhewe iki mau.

 

"Makaten Anakmas" Ki Suwela nggenahake tembunge "Ketang anggenipun gething dhateng priya ingkang gadhah selir, ngantos Gusti Tumenggung mawi pawadan kawicaksanan ingkang dipun gadhuh saking nagari, lajeng menggah kula, sok tumindak kirang adil, inggih menika para punggawa ingkang dados andhahanipun Gusti Tumenggung ingkang kadenangan gadhah selir lajeng dipun siya-siya, liripun boten dipun undhakaken pangkatipun, kados kula menapa dene Makara lan punggawa sanesipun, mila boten mokal menawi punggawa ing Dalem Katumenggungan mriki menika, kathah ingkang boten wantun mendhet selir kinarya klangenaning gesang".

 

Aku manthuk-manthuk karo ngangen-angen apa sing dikandhakne Ki Suwela iki. Ana sing bener, nanging ora kabeh bener. Aku nate krungu dhawuhe Rama Tumenggung lan kandhane punggawa katumenggungan liyane, yen olehe Ki Suwela apa dene Makara lan wong-wong sing dikandhakne Ki Suwela mau, ora mundhak-mundhak pangkate kuwi pancen jalaran olehe nindakne jejibahan durung nocogi karo kepiye kudune. Malah sok isih akeh wong-wong mau kajaba anggone nyambut gawe mung sasenenge dhewe uga kerep nggunakne gadhuhan pangkat saka negara kanggo nambahi kasugihane sarana dalan sing ora bener yaiku srana nindhes kawula sing mbutuhake oleh laden saka punggawa negara. Dene bab anggone padha seneng ngingu selir kuwi saka rumangsaku durung nate dingendikakne dening Rama Tumenggung dadi tetimbangan kanggo ngundhakne pangkat. Nanging aku uga tau didhawui dening Rama Tumenggung menawa Panjenengane pancen ora seneng marang wong sing nyingidne wong wadon didadekne klangenan nanging ora dirabi kantho sabenere.

 

Sanajan mangkono aku ora kepengin mbantah apa sing dadi panemune Ki Suwela kuwi, malah aku banjur takon sing nuduhne rasa samarku perkara anggonku kepengin ngepek Andalu dadi selirku iki :

 

"Lajeng mangke menawi Rama Tumenggung ngantos pirsa menawi kula ndadosaken Andalu dados selir kula kadospundi Ki ?".

 

Ki Suwela ngguyu rada banter, banjur wangsulan :

"Menika sampun kula pikiraken Anakmas, inggih awit saking menika kula lajeng prentah dhateng Makara murih pados griya kangge nyingidaken Andalu, murih boten wonten tiyang ingkang sumerep, kalebet Gusti Tumenggung lan para punggawa dalem katumenggungan sedaya,  menawi jengandika sampun mundhut Andalu minangka selir. Nanging sedaya menika bares kemawon, mbetahaken prabeya Anakmas, ingkang boten saged kula angkat piyambak, pramila angkah kula, kula badhe matur menawi wonten keparengipun Anakmas Suwanda, kula badhe nyuwun pambiyantu redana kangge anyekapi kangge anyekapi kabeytahan menika, nanging menawi Anakmas boten sarju ing panggalih, kula inggih boten badhe mundur anggen kula badhe netepi kasagahan kula ngaturaken Andalu dados klangenan jengandika lan prakawis prabeyanipun saged kula ligeraken mawi cara sanes".

 

"Prakawis redana Ki Suwela boten sisah kuwatos" aku aweh wangsulan lan aku uga wiwit ngerti yen Ki Suwela arep ngecakne cara sing ora bener kanggo nyukupi kabutuhan sing kanggo pribadiku ya iku olehku duwe karep ngragati nggonku seneng karo Andalu, lan kang mangkono kuwi cetha yen aku ora bakal mathuk "sepinten agenging prabeya ingkang dipun betahaken, kula boten badhe kawratan lan kula boten kepengin namung kangge nyekapi kabetahaning anggen kula badhe remen nunten damel kapitunaning nagari utawi kawula ing Majapahit".

 

"Sampun kaladuk anggen jengandika menggalih Anakmas" Ki Suwela mesem amba "kula ngertos menawi Jengandika menika priyantun ingkang sakalangkung tresna dhateng nagari miwah kawula ing Majapahit, mliginipun ingkang mapan ing laladan Katumenggungan mriki. Lan kula boten badhe njurungaken Anakmas nindakaken lampah nistha kanthi ngirangi kas kayaning nagari ingkang wonten ing Dalem Katumenggungan utawi damel kasangsaranipun  kawula, nanging Anakmas Suwanda kula aturi pirsa, bilih gandheng Anakmas menika sampun kondhang minangka sesulihipun Gusti Tumenggung ingkang sakalangkung wicaksana, pramila inggih boten mokal menawi boten sakedhik kawula ing Katumenggungan mriki ingkang kaleresan klebet golonganing "tiyang gadhah", ingkang ngantu-antu kalodhangan saged ngaturaken pisungsung dhumateng Anak Mas Suwanda".

 

"Ki Suwela badhe manggihi titiyang "gadhah" menika kala wau murih purun udhu kangge nyekapi prabeya ingkang kula betahaken? Boten Ki, kula boten purun mawi cara menika, celengan kula taksih cekap menawi kangge wragad ingkang Ki Suwela dhawuhaken kala wau., awit saking menika mangga ndika kula aturi paring dhawuh pinten cacahing redana ingkang kedah kula aturaken ndika kangge nyekapi prakawis menika" aku wangsulan karo rada methentheng, nuduhne nek aku ora seneng nganggo carane Ki Suwela sing keri iki.

 

"Nyuwun pangapunten Anakmas" Ki Suwela groyok olehe aweh wangsulan "sepiusan malih kula aturi pirsa, estunipun saha mila kanyatanipun, dede Anakmas Raden Bagus Suwanda ingkang mbetahaken pambiyantu saking sinten kemawon ing babagan redana, nanging kathah titiyang ingkang gadhah lan saestu mbetahaken murih saged atur pisungsung dhateng Anakmas ingkang dipun anggep wicaksana lan kanyatanipun mila estu bilih Anakmas menika nyata priyagung ingkang tuhu-tuhu saged pinercaya dening sok sintena kemawon ing tlatah Katumenggungan mriki, pramila sepisan malih titiyang kasebat saestu betah atur pisungsung, inggih kasurung raos panedha nrima awit kawicaksanan jengandika Anakmas".

 

Rada suwe aku ora enggal aweh wangsulan marang Ki Suwela. Malah aku banjur njupuk kanthong isi mas-masan anggonku nglumpukne sasuwene aku ngabdi ing Dalem Katumenggungan iki.

 

"Menika wonten redana sakedhik kangge nyekapi kabetahan kula ing ngajeng wau Ki Suwela" kandhaku karo masrahne kanthong isi mas-masan kuwi marang Ki Suwela "mangke menawi taksih kirang, Ki Suwela keparenga paring dhawuh dhateng kula".

 

 

ana candhake.