SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (046)

 

46.

Suwara tembang kuwi ora seru, nanging keprungu kanthi cetha dibolan-baleni kaya wong sing lagi mulang marang bocah sing lagi jajalan nembang. Aku dadi kasengsem marang unine tembang lan ukara sing ngemu pitutur kuwi. Alon-alon aku tangi, ngadeg, kahanan ing sakiwa tengenku sansaya mundhak padhang. Mung wae, dumadakan awakku krasa ndhredheg, wetengku krasa luwe banget, aku kelingan yen wiwit budhal saka Dalem Katumenggungan mula pancen aku durung klebon panganan apa-apa, dadi wis sedina sawengi aku nglakoni pasa, mula ya lumrah nek saiki krasa ndhredheg kentekan tenaga.

 

Aku kelingan nek dening Kanjeng Ibu, iya Nyi Menggung, nalika aku arep budhal wingi disangoni panganan sing awet lan uga maregi, awete nganti kuwat rong puluh dina ora mambu lan isih enak dipangan sarta ora mbebayani. Wujude Jenang Alot sing digawe saka pathining Ganyong sing diolah nganggo santen karo gula klapa.

 

“Jenang iki bisa mbok gunakne nganti sliramu tekan ing papane Eyangmu neng Kedhuwang kana, Kaki” ngono kurang luwih dhawuhe Nyai Menggung sawise jenang kuwi  dibuntel nganggo mori taplak lan dilebokne awor karo sandhangan sing tak wadhahi kanthongan rada gedhe “iki tetelane mateng tenan, mula kajaba luwih padhet ya bisa dadi luwih awet, ora gampang mambu”.

 

“Inggih Kanjeng Ibu” wangsulanku nalika kuwi.

 

Alon-alon jenang sing diungkus rapet nganggo godhong gedhang kluthuk banjur dibuntel nganggo mori taplak kuwi tak wetokne saka kanthongan. Aku babar pisan ora nggagas kaya nek neng omah ngana kae. Tangi turu kuwi luwih dhisik ya banjur reresik awak, nek uwis lagi mikir nambani luwene weteng. Esuk iki, aku ya ngerti nek durung kambon banyu, aja maneh kok adus wijik tangan utawa raup wae ya durung, nanging ketang saking kepengine supaya enggal mari anggonku ndhredheg, godhong sing dadi wungkuse jenang alot tetelan kuwi wiwit tak bukak. Jenang wiwit tak iris, nanging nalika aku nyandhak sairis arep tak emplok, dumadakan aku dikagetne maneh dening suwara sing mau kober gawe sengseme atiku :

 

 

Elok temen wong taruna iki

Durung suwe nggone ninggal wisma

Wis nglalekne pituduhe

Rama lan Ibunipun

Ingkang tansah amituturi

Kuwajibane kawula

Marang Gustinipun

Kang paring sandhang lan tedha

Kanthi nyebut asmaNe ing saben kapti

Klebu yen arep nadhah.

 

Tratab!. Aku kelingan. Rama lan Ibu Tumenggung kerep banget paring pakulinan becik sing kudu ditindakne dening wong sawayah-wayah arep nganggo sandhangan utawa arep mangan. Ya iku nyebut asmaNe Hyang Agung luwih dhisik.

 

“Kanthi nyebut asmaNe, awake dhewe dadi eling Maha Murahing Gusti marang awake dhewe, iya awit saka Sih Welase Gusti awake dhewe bisa nyandhang lan bisa mangan. Kaping pindho awake dhewe bakal kelingan, saka ngendi asal-usule sandhangan sing arep dienggo utawa panganan sing arep dipangan, antuke sandhang lan pangan kuwi merga saka tumindak sing cengkah karo wewarahE apa ora? Wis ngrebut sandhang lan pangane liyan apa olehe luru kanthi dalan sing bener?. Lan bakal tansah eling yen anggone golek sandhang karo pangan kuwi nganggo cara sing cengkah karo wewarahE, mangka drajade awake dhewe kuwi luwih asor tinimbang kewan. Kajaba saka kuwi, kanthi eling marang Hyang Agung sadurunge nganggo sandhangan utawa ngemplok panganan, awake dhewe bakal eling mbok menawa isih ana wong liya sing ora bisa nyandhang lan ora bisa mangan awit ora ana sing arep dienggo utawa arep dipangan lan kuwajibane titah sing wujud manungsa kudu gelem andum rejeki sing ditampa awit peparinge Gusti, yen mung mikir butuhe dhewe kuwi padha karo menungsa sing lali marang jati dhirining kamanungsane” ngono salah siji pituture Kanjeng Rama Tumenggung sing kerep banget tak rungokne merga meh saben dina dibolan-baleni.

 

Iki mau aku pancen wis lali marang pitutur kuwi, merga saking luwene wetengku, aku kesusu arep ngemplok jenang sing lagi rampung tak iris. Aku ora nyebut asmaNe, aku lali ora nggagas saka ngendi asal-usule panganan sing arep tak emplok, lali ora mikir kiwa tengenku ana sing luwih mbutuhake apa ora. Dadi tembang dhandhanggula sing keri dhewe iki mau cetha yen wis ngelingake aku. Mula aku banjur bali kepengin weruh sapa sing wis ngidungake pitutur kang sinawung ing tembang iki.

 

Jenang tak selehne maneh, ora sida tak emplok. Banjur aku tolah-toleh, nitik asale suwara tembang sing wis ngelingake aku kuwi mau. Nanging sing tak weruhi mung rungkude bebondhotan, jurang sing jero lan alas sing ketel. Ora ana manungsa babar pisan. Dumadakan saka papah rada adoh keprungu maneh suwara sing tak goleki sapa sing ngunekne kuwi :

 

Prayogane lamun sampun eling

Ngunjukena panuwun marang Hyang

Nulya nedha ditutugne

Aywa kongsi keladuk

Yen keladuk adhakan lali

Lekase wong memangan

Mung murih rahayu

Rahayu slameting badan

Nguja hawa aluamah disingkiri

Raharja kang tinampa.

 

Krungu pitutur sing sinawung ing Dhandhanggula ngono kuwi, aku tumuli nutugne nggonku ngemplok jenang sing wis tak iris. Watara ana telung nyari akehe jenang sing wis mlebu wetengku, tumuli aku ngombe lan olehku mangan ora tak tutugne. Merga aku ngerti isine pitutur kuwi mau jumbuh lan pituture Rama Tumenggung sing kerep tak rungu. Jenang alot telung nyari kuwi satemene wis nykupi kanggo njaga kekuwataning raga, senajan satemene weteng sing krasa luwe isih ngongkon cangkem supaya nutugne anggone ngemplok, nanging yen dituruti bisa ndadekne ora beciking raga, kwaregen kuwi nyata cetha ora becike. Godhong gedhang sing mau kanggo mbunteli tetelan jenang kuwi tak balekne, banjur tak lebokne ing wadhah sakawit.

 

“Ngaturake kasugengan ing esuk iki Sang Pangumbara” dumadakan ana wong alok ana mburiku, aku gageyan noleh. Ana wong tuwa sing rambute wis putih kabeh, nanging awake isih katon seger, sanajan kulit tangane ora bisa nyingidake yen wong kuwi wis tuwa.

 

“Matur Nuwun Kyai, awit berkahing Kyai kula manggih rahayu” aku gage wangsulan kanthi kurmat banget, awit soroting mripate wong tuwa kuwi nuduhne yen wong iki wong sing nyata-nyata duwe perbawa gedhe “kula ugi ngaturaken genging panuwun dene sampun paring pemut saha pitutur dhateng kula”.

“Tiba sapadha-padha Ngger” wong tuwa kuwi semaur karo mesem katon yen karenan penggalihe “apa angger Suwanda temen yen arep tindak menyang Perenging Gunung Lawu sisih lor kulon?”.

 

Dumadakan aku dadi kaget, wong tuwa sing lagi sepisan iki kepethuk aku, teka wis ngerti jenengku lan uga ngerti tujuwanku lelungan. Ora krasa aku ndomblong, lali ora enggal wangsulan.

 

“Dadi wong kuwi aja seneng gumunan Ngger” wong tuwa kuwi guneman maneh panggah karo mesem “wong sing weruh utawa ngerti ora merga duwe mripat lan kuping, nanging merga ana sing aweh utawa paring weruh lan ngerti. Klebu aku, aku ngerti nek aranmu kuwi Suwanda, putra angkate Gusti Tumenggung Jatikusuma saka Majapahit, saiki lagi lelaku arep menyang bumi Kedhuwang, kuwi mau merga aku ana sing maringi weruh”.

 

“Nyuwun Pangapunten Kyai” aku genti semaur “mbok bilih kaparengaken mangertos, jengandika menika sinten? Lan sinten ingkang sampun paring uninga dhumateng jengandika Kyai temah pirsa nami saha asal-usul kula tuwin sedya kula nglampahi kekesahan menika?”.

 

“Tak wangsuli saka sing keri Suwanda” wong tuwa kuwi mesem amba “sing maringi aku ngerti marang apa sing lagi wae mbok takokne iki mau, ora ana liya kajaba Sang Hyang Maha Agung, Dzat Tan kena kinaya apa, kang wus kepareng mbukak wiwara antarane atiku lan atimu. Dene yen sira kepengin ngerti sapa satemene aku, aku mbutuhake wangsulan saka sliramu luwih dhisik. Apa sing ndadekne sira duwe greget temah humregut nggonmu arep menyang Kedhuwang iki? Kamangka satemene kabeh mau awit sliramu nindakne paukuman saka wong tuwamu angkat? Yen wangsulan sing tak tampa saka sliramu mengko bener, mangka sliramu bakal ngerti sapa satemene aku nanging yen kongsi kleru, selawase sliramu ora bakal ngerti sapa jenengku lan nggonmu lelungan iki ora bakal tekan ing papan kang mbok tuju jalaran bakal menggok lan anjog ing jagad petengm jagad sonyaluri”.

 

 

Ana candhake.