SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (100)

 

100.

Bareng karo rampunge Kang mBok Setyawati guneman ngandhakne yen olehe Guru lan aku kepuser dening banyune sendhang sing kena sawabe walat sing dipasang dening Bagindha Kilir utawa Sang Bathara Ijo, merga ya mung awit ngundhuh panyakrabawa sing ala kuwi, dumadakan saka dhuwur katon tumiyub pawongan sing busanane sarwa ijo banjur ngadeg ora adoh saka papane Kang mBok Setyawati. Padha karo kahanane Ratu Pangayoman, paraga sing lagi teka kuwi uga ancik-ancik banyu ing lumahing sendhang nanging kaya wong ngadeg neng lemah lumrah. Weruh tekane wong sing nganggo sandhangan sarwa ijo kuwi, Ratu Katentreman banjur lungguh jengkeng neng ora nglaih saka papane, katon yen kurmat banget marang wong sing lagi teka kuwi.  

 

Wong sing lagi teka kuwi nduweni praupan sing resik bening, pakulitane kuning, umur-umurane kira-kira rada sethithik luwih akeh tinimbangane aku, dhasare ngono wong kuwi duwe rupa sing keneng diarani bagus, ngingu brengos sing rada tipis, ngingu jenggot sing ora pati dawa, nambahi manise. Busana rupa ijo sing dienggo wujud jubah lan sorban, nganggo selop sing rupane uga ijo.

 

“Ngaturaken kasugengan sarawuhipun Bagindha” Kang mBok Ratu mbagekne wong sing lagi teka kuwi, yen nitik panganggone sarta olehe Ratu Katentreman nyebut marang wong kuwi nganggo sebutan Bagindha, aku bisa mesthekne yen sing lagi teka kuwi sing jeneng Sang Hyang Wilis utawa Bagindha Kilir “Bekti kula katur”

 

“Oleh pamuji ndika rahayu tekaku ing kene Kanjeng Ratu” wangsulane Bathara Ijo karo mesem “Kanjeng Ratu ngaturake bekti wis tak tampa kanthi senenging atiku, ya taklimku wae tumrapa marang ndika”.

 

“Ngaturaken genging panuwun Pukulun” Kang mBok Ratu semaur karo manthuk kurmat “samangke kaparenga pun patik nyuwun dhawuh”.

 

“Kanjeng Ratu” Bathara Ijo guneman karo ulat sing sumeh “durung wancine Kanjeng Ratu nampa ngelmu saka ulun sawise Kanjeng Ratu ngunjuk Tirta Rasa Kundha peparing ulun nalika samana. Tekaku iki mau temene mung merga panguwuhe banyu sendhang iki sing nyuwun palilah nyirnakne titah sing abudi candhala sing wis wani nggebyur ing sendhang iki kanthi nggawa sedya sing ora prayoga marang sing kajibah njaga katentremaning sendhang. Mula gegancangan aku lumawat mrene, sing ana jebul Raden Kala Canthuka lan Raden Bagus Suwanda sing lagi diperes tenagane dening banyuning sendhang, mula tumuli ulun tulungi jalaran durung trep karo kaluputane yen kongsi priyayi loro kuwi sirna merga pangamuke banyu sendhang iki. Lan kang luwih baku maneh, Gusti isih paring wektu marang priyayi loro kuwi kanggo ndandani uripe sarta nebus kabeh kaluputane, mbok menawa priyayi loro kuwi isih duwe pangarep-arep bali ing dalan sing jumbuh karo piwulangE. Wis mangsa bodhowa anggon ndika nindakne kabar sing ulun gawa iki, ulun arep nerusne laku nindakne dhawuhE”.

 

Rampung olehe guneman, let sagebyaring that-thit, Bathara Ijo wis ora katon, ilang saka pandululuku. Kang mBok Setyawati katon kaya nguntabne lungane paraga kang busana sarwa ijo kuwi mau.

 

“Raden Kala Canthuka lan ndika Raden Bagus Suwanda” sawuse rada sauntara saka ilange Sang Bathara Ijo Kang mBok Setyawati guneman marang Guru lan aku “tak kira ora ana gunane ndedawa gunem sing tanpa guna antarane ndika lan aku. Dhawuh pangandika saka Panjenengane Sang Bagindha Kilir wis cetha, Gusti Sing Maha Agung isih kepareng paring kalodhangan marang ndika sakloron kanggo ndandani urip. Mula klawan kekuwatan sing tak gadhuh saka Kang Maha Agung, ndika sakloron arep tak selehake ana papan sing mbok menawa ing papan kuwi ndika bisa eling marang piwulangE. Sing baku ndika sakloron uga kudu sumurup, ing papan kanggo nyelehake raga ndika kono mengko, mbuh pirang atus tahun lawase ndika sakloron bakal nandhang lumpuh tanpa kekuwatan lan bisa bali pulih lamun ndika wis padha ngrumangsani ing kaluputan ndika kanthi nindakne laku panebusaning dosa sarana ngakehne tumindak sing migunani tumrap titah liya. Marang Dhimas Suwanda, tak wenehi weruh ing mbesuk manawa ana titah sing mbutuhake pitulungan marang ndika, kamangka ndika rumangsa ora bisa aweh pitulungan mangka tuduhna titah-titah kuwi supaya menyang Sendhang Pangayoman kene, wis cukup semene wae, saiki ndika bakal tak untabne menyang papan ndika sing anyar”.

 

Bubar Kang mBok Setyawati guneman ngono kuwi dumadakan kahanan dadi peteng dhetdhet, kasusul bledheg mangampar-ampar sing ngetutne tumibane udan sing kaya diperes saka langit lan nuwuhake banjir sing gedhene ora karuwan ngerem papan kono kabeh. Aku lan Guru sing ora bisa apa-apa, digawa ilining banjir. Mung eloking kahanan, Guru keseret banyu mangetan parane, dene aku keseret ilining banjir mangalor. Aku karo Guru dipisahne dening pangamuking banyu banjir

 

Embuh nganti pirang dina aku kemampul katut banjir, wasana  aku tekan papan sing saiki tak panggoni iki. Ya ing papan kuwi aku wiwit krasa yen satemene aku wis salin wujud, wis dadi titah sing awujud titah maya, utawa yen wong ngarani aku iki wis dadi bangsa prayangan. . Ing papan kono aku wiwit ngrumangsani kabeh dosa lan kaluputan sing tau tak tindakne, iya dosa marang Hyang Agung, iya dosa marang sapepadhaning titah. Temah mbaka sethithik kekuwatanku wiwit mrambat arep pulih.

 

“Estunipun dereng rampung cariyosipun mBah Tambak dhateng Ki Sarkara Adhi” kandhane Pradapa sawuse suwe kojah nyritakne lelakone mBah Tambak sing ditemoni wong tuwane nalika keplayu saka laladan kutha Pajang “nanging, gandheng sampun sawatawis kathah anggen kula wicanten, kamangka wekdalipun ugi sampun nyaketi gantos ari, menawi Adhi Rangga miwah Adhi Marga marengaken kula badhe kendel sakedhap, mangke utawi benjing badhe kula lajengaken malih”.

 

“He he he he……” Rangga ngguyu “satemene sing ndika critakne kuwi nengsemake banget Kakang Pradapa, lan aku uga kepengin ngerti lakone Raden Bagus Suwanda sawise manggon neng Sendhang Tambak kanthi wujud titah maya kuwi kepriye? Lan banjur sambung rapete pusaka ndika sing arep ndika larung neng Sendhang Ngiyom kuwi apa? Lan maneh aku uga kepengi ngerti crita mula bukane ndika padha memungsuhan karo Lurah Danara sakancane kae mau. Nanging aku uga ngerti yen satemene kahanan ndika iki isih durung pulih, sanadyan tatu tilas kudhi sing tumancep neng lempeng ndika kuwi wis mari merga ditambani adhiku Si Marga. Nanging luwih prayoga awake dhewe leren dhisik, mengko utawa yen wis ilang kesele bisa ditutugne nggon ndika crita”.

 

“Inggih Adhi. Matur nuwun sanget” wangsulane Pradapa kurmat.

 

Sauntara wong sing ana papan kuwi padha meneng, angin wengi wiwit sumilir atis. Nekakne rasa ngantuk ing mripate tanggon sakancane. Ora krasa andhahane Bagus Pradapa kuwi padha keturon. Nusul Pradapa sing uga wis ndhisiki turu.

 

“Rumangsaku critane Pradapa kuwi ya lumrah wae ki Kakang?” kandhane Marga marang sedulure angkat, alon-alon, sajake kuwatir yen mbrebegi sing lagi padha turu.

 

“Aku ya ngarani ngono Dhi” wangsulane Rangga karo ngguyu “nanging ing sela-selaning wektu sing ora kanggo nandangi gaweyan utawa nggagas sing ana paedahe, tak kira ya becik wae nyemak crita sing katone rada ngayawara iki”.

“Bener Kakang” wangsulane Marga karo ngimbangi mesem “ya muga-muga wae, Pradapa enggal pulih bayu anggane, kareben olehe crita luwih krasa lan kepenak disemak”.

 

 

SIGEG.

 

Cariyosipun Raden Rangga ingkang ngumbara dhateng laladan Ngawi menika taksih panjang, nanging gandheng menawi saben dinten namung nyemak criyos modhel makaten menika saged ndadosaken bosen. Inggih awit saking menika, kangge sawatawis wekdal cariyosipun Raden Rangga lan Marga dipun sigeg rumiyin. Benjing-benjing menawi wonten ingkang ngersakaken murih dipun lajengaken, saged dipun aturaken malih.

 

Tebah siti sekul biuntel roning kalapa, apuranta awit kathahing lepat ing seratan kula. Nuwun.

 

Kedunggalar, 19 September 2022.

 

Taklim kula

 

 

Rust Luh Getih.