JAMUR DAMEN ING PINGGIR GALENG (021)

 

21.

Kaya padatan nek bubar nampa raport sekolahan mesthi banjur libur, liburan triwulan kapindho iki suwene rong minggu. Tumrap bocah-bocah lumrah, lire sing isih melu wong tuwane dhewe, dina-dina libur mesthi dienggo seneng-seneng, dolan utawa plesiran. Niliki kerabat cedhak kaya dene simbahe sing ana liya kutha lan liya-liyane. Mula liburan mesthi ditampa kanthi seneng dening meh kabeh bocah sekolah. Tumrap Sudimin, dina libur ya panggah ditampa kanthi ati seneng, merga libur dheweke bisa luwih akeh nindakne gaweyan-gaweyan omah lan gaweyan liyane  kaya gaweyan menyang sawah ngrewangi Pakdhe Saidi, ngolah lemah lan ngopeni tanduran. Sudimin dhewe nek wayahe menyang sawah ngana kae, rumangsane lagi nglaras liburan, merga Sudimin seneng nyinaoni tata carane wong tetanen, sing akeh ya kanthi nyemak apa sing ditandangi Pakdhe Saidi lan para penggarap kiwa tengene, uga ana sing dicocogne karo wulangan Ilmu Hayat sing disinaoni neng sekolahan. Pakdhe Saidi dhewe ya rumangsa seneng nek Sudimin menyang sawah, ora kok merga ana sing ngrewangi wae nanging Pakdhe Saidi seneng nek weruh bocah nom sing sregep kaya Sudimin ngono kuwi. Ora mung trima sregep, nanging tumemen nggone kepengin ngerti carane ulah tetanen, kajaba saka kuwi Pakdhe Saidi uga kerep nampa pituduh babagan tetanen sing durung dingerteni, saka Sudimin sing asale saka anggone sinau ing sekolahane.

 

“Bares wae aku iki seneng lho Min nek kowe saba nyang sawah ngene iki” kandhane Pakdhe Saidi ngepasi leren, ndhudhah kiriman sarapan sing dicangking Sudimin saka omah “miturut panrawangku kowe mbesuk bakal dadi wong tani sing peng-pengan, merga kawruhmu ing babagan tetanen komplit, ya saka pakulinane wong nggarap sawah kaya aku ngene iki, ya saka nggonmu ngangsu kaweruh neng sekolahan, nek sipat taberimu kuwi panggah mbok kukuhi, kowe mbesuk mesthi dadi wong tani sing ndrebala tenan Min”.

 

“Dadi wong tani Pakdhe?”  Sudimin wangsulan ngiras takon, karo mesem seneng.

 

“Iya” wangsulane Pakdhe Saidi “apa kowe ora seneng? Oh, iya ya? Kowe mesthi kepengin dadi Pegawe, wong sekolahmu wae saiki wis neng SMP”.

 

“Ora ngono Pakdhe” wangsulane Sudimin “aku ya kepengin saupama bisa dadi Wong Tani kaya sing mbok kandhakne kuwi mau, nanging apa ya bisa? Dadi wong tani kuwi pawitane ora mung bau Pakdhe, kaya sampean iki upamane, kajaba nggarap sawahe Bapak rak sampean ya duwe sawah dhewe senajan mung sak wolon bau? Lha nek aku? Sawahe sapa sing arep tak waris ben aku bisa dadi wong tani? Ya paling bisa dadi buruh penggarap wae ya wis apik”.

 

“Ya aja ngono Min” Pakdhe Saidi aweh tutur “rejekine menungsa kuwi sing nyekel Gusti Allah, siji pesthi, loro jodho, telu wahyu, papat pangkat, lima nugraha kuwi kabeh menungsa mung bisa mbudidaya lan kabul utawa orane olehe mbudidaya kuwi gumantung ana astane Gusti Allah. Karo maneh, apa kowe ya ora ana gagasan arep nusul Bapakmu nyang Sumantrah kana?. Gajege, neng kana kuwi Bapakmu wis oleh dum-duman lemah sing amba”.

 

“Iya Pakdhe” wangsulane Sudimin ngenaki rembug “mbuh mengko kapan wektune mesthine aku ya nusul Pak-e karo mBok-e, nanging wong jatah lemah sing ditampa Pak-e neng Bumi Transmigrasi kuwi wis rupa kebun Karet embuh kebun Sawit kok Pakdhe, wong sing dieloni Pak-e kuwi biyen Transmigrasi PIR. Dadi saupama aku nusul, ya ora bakal bisa oleh sawah”.

 

“O ngono ?” Pakdhe Saidi sajak mudheng karo tembung sing dikandhakne Sudimin “oraa oleh jatah sawah saka Pamarentah, bisa wae kowe mbesuk duwe sawah sing amba neng Jawa kene wae lho Min?”.

 

“Kok bisa ngono Pakdhe?”

 

“Kowe ngerti sapa Pak Dalal sing sawahe pirang-pirang bau lan salah sijine digarap Pakdhe Marimin kuwi?” Pakdhe Saidi takon. Sudimin ora semaur, nanging nggedhegake sirahe, minangka wangsulan yen dheweke ora ngerti.

 

“Pak Dalal kuwi biyen wong neneka saka Kulonan kana lho” Pakdhe Saidi nutugne olehe guneman “mbuh Klaten embuh Salatiga, aku ora pati genah, banjur tekane kene merga dipek mantu karo mBah Kaji Dulrokim sing sawahe ora karuwan ambane. Gek ndelalah anake mBah Kaji Dulrokim biyen kuwi ya mung siji Bu Dalal kuwi thok, mula sawise mbah Kaji Dulrokim seda saanane sawah dadi duweke Bu Dalal. Biyen jaman mBah Kaji Dulrokim isih ana, Pak Dalal kuwi ya sregep nek nyang sawah, nanging bareng maratuwane wis ora ana kabeh lan kabeh bandhane diwaris karo Bu Dalal, Pak Dalal malah banjur dadi ngepenakne awak, sawahe padha digarap-garapne wong, malah ya ana sing wis dilempit dadi dhuwit barang”.

 

“Lhah, lhah… Pakdhe Saidi ki esuk-esuk kok wis ngrasani wong” Sudimin nyela rembug karo ngguyu “lha ana gandhenge apa karo omong sampean sing ngandhakne nek bisa wae aku mbesuk dadi wong sing sugih, duwe sawah amba?”.

 

“He he he……” Pakdhe Saidi ngguyu “ora ngrasani Min, mung crita kanyatane. Gandhenge ta? Sapa ngerti kowe mbesuk dipek mantu wong sugih sing sawahe amba kaya nasibe Pak Dalal kuwi? Nek ngerti ana bocah nom sing sregep lan taberi kaya kowe kuwi, mesthi akeh sing kepengin ngepek mantu kowe”.

 

“Ho alaaah Pakdhe, kok kaya crita neng dongeng wae” Sudimin mangsuli tembunge Pakdhe Saidi “wong sugih gelem ngepek mantu bocah ora duwe apa-apa kuwi kena diarani sewu siji durung karuwan tumon. Sing lumrah wong golek mantu kuwi mesthi nganggo tetimbangan Bibit, Bobot lan Bebed. Lha nek wong kaya aku iki genah nek ora ana sing  mlebu, Bibit aku anake wong sing wis Transmigrasi, Bobot genah nek aku iki mung ngertine dadi bocah ndherek, bebed wong nek aku bisa nganggo sarung wae, ngenteni nek dipundhutne Ibu”.

 

Pakdhe Saidi mesem amba. Ora krasa disambi karo omong-omongan sarapan olehe nggawakne Sudimin mau wis entek, mlebu wetenge. Banjur nyandhak Kendhi, nglangga banyu sawarege.

 

“Nanging iki upama lho ya?” karo nyelehne Kendhi neng galengan, Pakdhe Saidi guneman maneh.

 

“Upama Piye Pakdhe?” Sudimin takon.

 

“Upama kowe kuwi ditembung Pak Dalal arep dipek mantu diolehne putrane sing sekolahe barenganmu kae apa kowe emoh Min?” Pakdhe Saidi takon, sing mungguhe Sudimin kaya suwara bledheg bantere. Ya gene Pakdhe Saidi takon kaya ngono ? Kamangka Sudimin ya ngerti nek satemene Ninuk, putrane Pak Dalal kae kena diarani kedanan marang dheweke. Sudimin ngerti ya saka slagane Ninuk saben-saben kepethuk dheweke, uga saka critane kanca-kancane sing ngabarne yen Ninuk kae kerep crita yen jarene Ninuk kuwi wis dipacangake karo Sudimin wiwit jaman Sudimin lan Ninuk isih bayi biyen. Mula bareng krungu pitakonan saka Pakdhe Saidi mangkono kuwi mau, Sudimin mung meneng ora bisa aweh wangsulan apa-apa, pikirane nglambrang tekan ngawang-awang.

 

“Dijak omongan kok ora njagongi ta Min?” Karo nglinting mbako neng klobote Pakdhe Saidi nyendhu Sudimin “ditakoni ora semaur malah ngelamun kaya wong lagi kelangan tegesan ?”.

Sudimin ngguyu sepa.

 

“Jeneh sampean olehe takon ya waton takon ngono wae kok” wangsulane Sudimin “nek olehe takon sampean kuwi mau tinemu nalar, ya mesthi tak wangsuli. Lha wong takon kok blas ora sambung karo kanyatan, kaya takon upama Jaran kae diwenehi sungu ngono mundhak patut apa ora ya?”.

 

“Ngene lho Min” Pakdhe Saidi nginger lungguhe rada nyedhak karo Sudimin, banjur guneman klesik-klesik nanging cetha “olehku takon mangkono kuwi mau, merga watara sepasar kepungkur, Pak Dalal rak sambang sedulure sing neng Sragen, Bu Dalal gak dijak. Mula sing ngirim panganan Pakdhe Marimin nyang sawah Bu Dalal dhewe”.

 

“Jane sampean kuwi ngomong apa ta Pakdhe?” Sudimin semanta “wis omongane klesak-klesik kaya wong dodol upas, kathik malah nyritakne wong liya sing lunga”.

 

“Sabar sik ta” Pakdhe Saidi wangsulan karo mesem “aja mbok srekali dhisik tembungku iki, rungokna ben cetha”.

 

“Iya, piye?”

 

“Lha Pas Bu Dalal ngirim kuwi mau, wonge banjur nyedhaki aku wong olehku leren awor karo Pakdhe Marimin, wong ngepasi kuwi Pakdhe Marimin kentekan klobot. Lha Bu Dalal kuwi ngendika, ngrasani awakmu, ora ngrasani elek nanging malah ngalembana akeh-akeh. Bu Dalal ya crita nek putrane wadon sing jeneng Ninuk kae kancamu sekolah nyang SMP ne mBah Cip Dunggalar kana. Bu Dalal ngandhakne nek Ninuk karo kowe kuwi kanca sing cedhak lan akrab banget, Bu Dalal rumangsa seneng merga kuwi. Lha entek-entekane Bu Dalal banjur ngendika ngene marang aku karo Pakdhe Marimin : ya muga-muga wae antarane Ninuk karo Sudimin ora mung mandheg dadi kanca ya Pakdhe, aku kepengin nek bisa bocah loro kuwi manunggala dadi siji kanggo selawase………”.

 

 

Ana candhake