JAMUR DAMEN ING PINGGIR GALENG (042)

 

42.

Nalika Pak Suwaji lan Diman Bandhat karo bojone lagi jagongan kuwi, Sudimin nusul munggah ditutne Wiwin sing lagi wae sah dadi sisihane, dadi bocah loro kuwi ya sithik-sithik melu krungu apa sing dingendikakne Pak Suwaji apa dene dikandhakne Diman Bandhat lan Sudinem.

 

“Lho iki manten anyar kok ora enggal mlebu kamar ta?” Bu Suwaji alok karo mesem nalika pirsa Sudimin karo Wiwin mapan lungguh melu jagongan neng klasa “kok malah arep melu jagongan wong tuwa-tuwa?”.

 

“Taksih kepengin ngangsu kawruh dhateng para sepuh rumiyin Ibu” sing wangsulan Wiwin karo mesem semu isin.

 

“Lha wong iki wong tuwa lagi padha umuk-umukan omong klobot kok, dudu Pengajian” Pak Suwaji genti sing ngendika karo ngguyu.

 

“Criyosipun Dhik Wiwin, priyantun sepuh menika menawi ngendikan kathah ngemu suraos pitutur lampahing gesang Bapak, mila lajeng ngajak kula ndherek nusul mriki” atur wangsulane Sudimin.

 

“Pancen bener apa sing dikandhakne Gendhuk Wiwin kuwi Le” Diman Bandhat melu guneman “nek wong tuwa kaya Pak Mantri utawa Bu Mantri pancen nek ngendika ngemu pitutur sing becik, beda karo Pakmu utawa mBokmu sing cupet kawruhe iki, dadi malah sok omongane nggladrah ora genah”.

 

“Ya ora ngono” Pak Suwaji nyela rembug “merga satemene pitutur becik iku ora mesthi metu saka wong sing jarene jembar kaweruhe wae, nanging ora arang wong sing ngrumangsani duwe kaweruh cupet, kuwi sok nyimpen kaweruh sing dibutuhne lan digoleki wong akeh, nanging padha ora nemokne merga sing duwe kaweruh padha ora dianggep”.

 

“Iki mau rak lagi ngrasani kowe ta Le” Sudinem sing lungguhe dijejeri Wiwin kuwi melu guneman marang anake lanang.

 

“Ngraosi menapa Budhe?” Wiwin semlonong takon.

 

“He… nek nyeluk aja Budhe nDhuk” Diman Bandhat ngandhani Wiwin “merga wiwit mau wis dadi mBokmu, dadi awakmu nek nyeluk ya “mbok” aja Budhe!”.

 

“Inggih, kesupen Pakdhe, eh Pak-e” Wiwin semaur karo ngguyu.

 

“Ngrasani olehe bisa kaya saiki iki lho nDhuk” Sudinem nutugne olehe mangsuli pitakone Wiwin “merga biyen kuwi ora ana sing ngira, malah mBokmu karo Pakmu iki ngimpi wae ora wani nek Sudimin bisa kaya saiki iki. Wong biyen upama ora dikukup lan diramut Pak Mantri karo Bu Mantri ngono, Sudimin ya mesthi dadi gedibal sangalikur sing ora ana sing nganggep, merga bodho lan mlarat. Dadi Sudimin kuwi kudu tansah eling, kabecikan-kabecikan sing diparingne Pak Mantri karo Bu Mantri marang dheweke kuwi ora bisa ditaker saking akehe”.

 

“Iya mBok” Sudimin aweh wangsulan “aku ngerti kabeh kuwi, Bapak karo Ibu kuwi ora mung bendara sing tak dhereki lan tak nunuti urip wae, nanging malah kepara wis dadi wong tuwaku dhewe sing peparinge ora bakal bisa tak bales nganggo apa wae, bisaku ya mung tansah bekti marang Bapak lan Ibu, kaya dene bektiku marang Pak-e karo mBok-e”.

 

“Nanging awakmu ya kudu ngelingi Min” Pak Suwaji melu ngendika “merga awakmu gelem ndherek Bapak ing dalem kana kae, ndadekne Bapak lan Ibumu  ora karepotan ngrampungne pagaweyan, meh kabeh pagaweyan sing ana mbok tandangi kanthi iklas lan asile becik, kajaba saka kuwi nek mung ndherek Bapak lan Ibu wae, awakmu mesthi ya ora bisa kaya saiki iki, aja maneh kok nganti bisa sekolah menyang Luwar Negeri? Jeneh kowe kepengin nutugne sekolah menyang SMA wae, Bapak lan Ibu ya ora kuwawa aweh pambiyantu. Dadi upama ora ana Bapak lan Ibune Ning Wiwin, paling-paling kowe ya mung bisa dadi Buruh Pabrik sing pangkate tukang usung-usung barang. Dadi kabecikan sing saka Bapak karo Ibumu marang awakmu kuwi mung kaya banyu sing nyiprat kena awakmu wae, sing nyata-nyata gedhe lelabuhane marang awakmu kuwi ya Pak Bahadir karo Bu Albertina, sing wis dadi kajaba wong tuwamu angkat ya dadi maratuwamu”.

 

“mBok sampun sanget-sanget anggenipun paring dhawuh ta Kangmas” ora ngerti sangkan parane jebul Pak Bahadir lan Bu Albertina wis melu lenggahan ana klasa sing digelar neng jogan lantai dhuwur kuwi, sing tumuli nyaut ngendikane Pak Suwaji.

 

Wong-wong sing lagi padha katrem anggone jagongan padha kaget, lagi krasa yen sing kagungan dalem wis nusul melu jagongan.

 

“Ingkang kula aturaken niki wau mila kasunyatanipun lho Dhimas?” Pak Suwaji paring wangsulan marang Pak Bahadir, sawuse pirsa lan krasa yen Pak Bahadir jebul wis ana kono lan melu ngendika “cobi upami rumiyin Dhimas boten tedhak ing gubug kula? Harak Dhimas menapa dene keng rayi tuwin anak kula pun Wiwin, boten badhe tepang kalih kula ta? Lan mesthi kemawon boten badhe kepanggih kalihan Sudimin ingkang lajeng Dhimas kukub lan ramut kados dene putra piyambak menika?”.

 

“mBok menawi sadaya menika ingkang winastan kodrating jagad Kangmas” Bu Albertina genti sing ngendika “mila sampun kaserat ing garising gesangipun menawi Mas Sudimin menika kedah nglampahi gesang ingkang kados makaten lampahipun. Kawiwitan miyos saking guwa garbanipun Budhe Sudinem, dipun emong dipun sesepi, dipun openi ngantos dados lare demolan, saged makaten menika inggih awit saking katresnanipun Pakdhe Diman Bandhat ingkang boten ngreken wonten bledheg sesautan panggah bidhal madosaken ingkang dipun betahaken putra-putranipun kalebet Mas Sudimin menika. Lajeng gentos Kangmas tuwin mBakyu kanthi rila legawaning penggalih kepareng ngukub Mas Sudimin temah saged sekolah ing SMP lan Ngaji ing Langgaripun Kyai Wahid, ngantos lulus. Namung dhapur kaleresan kemawon kula lan Pak Bahadir sumerep wonten bebakalan sae, lajeng kepengin ndherek andhaku, wekasan kasembadan matur nembung dhateng Kangmas lan mBakyu saha dhateng Pakdhe Diman lan Budhe Sudinem, lan kula tuwin Pak Bahadir tuhu ngaturaken genging panuwun dene Kangmas tuwin mBakyu Suwaji miwah Pakdhe Diman tuwin Budhe Sudinem, ingkang sampun ngeparengaken Pak Bahadir miwah kula ndherek andhaku Mas Sudimin dados anak”.

 

Rumangsa trenyuh lan sansaya kelem rasaning atine Sudimin krungu rembugane para priyayi sepuh kuwi. Wiwit wong tuwane dhewe, banjur Pak Suwaji lan Bu Suwaji, sarta sing pungkasan Pak Bahdir lan Bu Albertina, wong tuwa angkat ngramgkep maratuwane, kabeh ora ana sing  ndhaku “paling berjasa” marang dheweke. Malah kepara padha ngalembana marang siji lan sijine. Sudimin rumangsa kasoran adoh durung paja-paja bisa madhani luhuring bebudene wong-wong sing diaku minangka wong tuwane dhewe kuwi. Ana rasa mrekitik ing atine Sudimin, saiba mulya rasane nek bisa niru lekase wong tuwa-tuwa kuwi nganti bisa madhani  luwih-luwih bisa ngungkuli duwe bebebuden kang luwih luhur tinimbang wong-wong tuwane kuwi.

 

“Aku kudu bisa!” dumadakan ora krasa, tembung kuwi mencolot saka lambene Sudimin kanthi suwara sing rada sora.

 

“Bisa menapa Mas?” Wiwin sing melu krungu panglocitaning bojone kanthi cepet takon.

 

“Bisa dadi anak sing bekti marang wong tuwa, wiwit Pak-e, mBoke, Bapak, Ibu, Bapa sarta Biyung sing kabeh wis ngruntuhake sejatining katresnan marang aku, tresna tulus ing lair tumekeng batin, tresna sing tanpa karana, kaya dene tresnaku marang sliramu lan tresnamu marang Mas” wangsulane Sudimin alon.

 

“Saiki ngene ya Le” genti Diman Bandhat sing guneman maneh “lan nuwun sewu Pak Mantri, Bu Mantri, Pak Bahadir lan Bu Albertina, kula ajeng ngandhani ingkang putra Sudimin, mbok menawi mangke wonten ingkang boten pas, tulung samia kersa ngleresaken”.

 

“Inggih mangga Pakdhe”

 

“Iya Kang, mangga”.

 

“Ngene lho le” Diman Bandhat miwiti pituture “mesthine kowe ya duwe pepenginan bisa mbales budi marang kabeh sing wis nuntun lakumu nganti kaya saiki lan mbok menawa mengkone bakal luwih becik maneh. Ngertia ya? Aku percaya mbok menawa kowe mbesuk bisa dadi wong sing mukti wibawa, sinung bandha sinung pangkat, sinung pakurmatan, Bapak lan Ibumu apa dene Bapa lan Biyungmu, uga Pakmu karo mBokmu ora ngarep-arep sembulih rupa bandha donya saka kowe, merga apa? Bapak lan Ibumu apa dene Bapa lan Biyungmu wis ora kurang enthong lan ora kurang irus maneh paribasane, Aku, Pakmu lan mBokmu ya wis rumangsa cukup, sanadyan mung barang wewehan saka negara, Pakmu lan mBokmu ya wis duwe tegal sing kena dienggo sangu nglakoni urip, adhi-adhimu loro ya wis mentas kabeh, kabeh ya padha wis duwe kebon lan Garapan dhewe-dhewe sing cukup kanggo urip lan nyekolahne anak-anake mbesuk. Mula aku mung meling marang kowe, ngelingana lan mangertenana, sak rekasa-rekasaning ati kuwi ora ana sing ngungkuli rekasaning atine wong mlarat sing lagi kesrakat lan wong bodho sing kepengin suda bodhone nanging ora kuwawa ngliwati dalane. Mula yen mbesuk kowe wis bisa urip cukup, aja dhemen ngeremne mripat, sawangen kiwa tengenmu. Aja abot tanganmu ngulungne pambiyantu marang wong sing lagi kesrakat, aja ngeman tenaga lan bandhamu kanggo aweh pitulungan marang wong sing kepengin ngangsu kaweruh murih suda bodhone. Lan kang luwih wigati maneh, aja pisan-pisan kowe nglalekne sanadyan mung sagebyaring that-thit suwene, kabeh kang kamulyan sing ana kuwi dudu merga saka pambudidayamu dhewe, nanging kabeh amung saka sih wilase Gusti Sing Maha Welas. Dadi aja kowe pisan-pisan nglalekne manembah marang Pangeran, ngunjukne rasa sukur lan panuwun kanthi nuhoni dhawuh-dhawuhE, klebu nyebar kabecikan marang kabeh umat manungsa kanthi adil, ora kena mbedak-mbedakne pangkat, drajat, kaduwen, suku kalebu agamane. Tak kira kuwi dhisik pituturku marang kowe, mbok menawa isih akeh kurange mengko Bapak lan Ibumu sarta Bapa lan Biyungmu sing bakal nambahi”

 

 

(ana candhake)