SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (007)

 

07.

       Sadumugining griyanipun Ki Widhig, Ki Lurah nunten nindakaken kuwajibaning gesang dhateng Gustinipun. Ki Widhig lan para warga ingkang wau sami ndherek Ki Lurah ugi kathah ingkang lajeng ndherek nindakaken panembah ing wanci enjing. Sasampunipun menika, Ki Widhig kaprentah supados nglempakaken para warga sanesipun ing pendhapa griyanipun. Suwanten thonthongan kajeng elo ingkang dipun tabuh Ki Bau  mawi irama Dara Muluk ambal kaping tiga, sampun ngagetaken para warga ing wanci enjang punika. Sadaya sami daya-daya ndumugeni griyanipun Ki Bau kalihan pitaken salebeting manahipun piyambak-piyambak, sampun wonten kedadosan menapa dene ing wanci enjing saderengipun surya jumudhul Ki Bau sampun ngersakaken para warga mlempak ing griyanipun.

       “Para sedulurku kabeh” dhawuhipun Ki Bau dhateng para warganipun sasampunipun sedaya sami mlempak, lenggah kupeng ing joganing pendhapa “padha ndadekna ing kawruh ndika kabeh, ya gene mau bengi kethek-kethek sing padatan padha pating cruwet ngganggu katentreman ndika kabeh, ora ana sing padha mara?.”

       Tiyang-tiyang sami gumrenggeng piyambak, radin-radin sami nelakaken raos gumunipun dene kala dalu boten kaganggu dening kethek-kethek siluman ingkang padatan damel gegering dhusun.

       “Kang mangkono iku mau, iya awit saka pambudidayane Ki Lurah kang wis mapag tekane para kethek-kethek ing dalan sakulone desa kana mau bengi, temah kethek-kethek siluman kae ora sida mlebu desane dhewe kene” Ki Bau nyethakaken menggah ingkang dados sabab kala dalu kethek-kethek boten sami dugi “sabanjure, murih kethek-kethek siluman kae ora teka lan ora ngganggu awake dhewe lan ora ngrusak tandurane dhewe sing ana sawah lan pategalan, ana sarana sing kudu awake dhewe tindakne. Lha saranane apa, aku dhewe durung mangerteni, Ki Lurah ingkang pirsa lan bakal didhawuhake marang awake dhewe, mula tak jaluk para sedulurku kabeh, padha siyagaa nampa dhawuh saka Ki Lurah”.

       “Inggiiiiiiiiih” para warga sami sayuk sesarengan atur wangsulan.

       “Sedulurku kabeh” sasampunipun para warga sami anteng siyaga nampi dhawuh, Ki Lurah tumunten ngendika “tenane ngono, mau bengi kuwi aku lan Ki Bau sarta para sapukawate padhukuhan padha nyegat tekane kethek-kethek siluman ing Gubug sing digawe ana kulone desa kene wingi kae. Iya awit saka palimirmaning Gusti, nggonku mbudidaya bisa nemoni sing angon kethek-kethek kae bisa kasembadan. Mau bengi aku klakon bisa lungguh sapajagong karo sing angon kethek-kethek kae ana gubug kana, lan sing angon kethek-kethek kuwi dikancani karo sing diengon sing ewon cacahe. Nanging gandheng sing angon lan sing diengon kuwi kalebu golongane bangsa lelembut sing tenane duwe papan lan panggonan dhewe, sing beda karo papan lan panggonane bangsa kasar kaya awake dhewe iki, mbok menawa wae sing diweruhi dening sedulur-sedulur sing ngancani aku mau bengi rada beda…….”.

       “Leres Ki Lurah…..” salah satunggaling sapukawat padhukuhan sumela atur “kula sakanca ingkang ningali saking katebihan, boten sumerep kethek-kethek babar pisan, namung mireng suwantenipun ingkang nggegirisi lan sumerep wewujudan kados lintang ingkang boten kantenan cacahipun lan warninipun wonten ingkang Abrit, Cemeng, Jene saha Pethak kumrutug manjing dhateng gubug ingkang dipun lenggahi Ki Lurah lan nalika meh wanci gagat rahina kala wau, wewujudan menika sami mumbul dhateng langit malih. Estunipun wewujudan aneh kala wau kedadosan saking menapa Ki Lurah?”.

       “Ya kuwi wujude lelembut sing wingi-wingi nganggo rerupan kethek sing padha teka ing padhukuhan iki kisanak” dhawuh wangsulanipun Ki Lurah sarwi mesem “rerupaning lelembut sing mawa rupa sing beda-beda kuwi tenane mung pasemon sing nggambarake sipat sing ana ing awakku lan awak ndika kabeh. Ya iku sipat abang kang nggambarake nafsu Amarah, sipat kuning sing nggambarake nafsu Supiyah, Ireng minangka pralambang nafsu Aluamah dene kang rupane putih minangka pangenthaning nafsu Mutmainah. Ing donya iki kabare akeh menungsa sing cilaka merga kena ganggu gawene lelembut, satemene beja lan cilakane manungsa kuwi sing akeh ya merga saka lelembute dhewe sing kaprah diarani nafsu patang perkara mau. Yen pinter nggone ngengon lakuning nafsu kang patang prakara mau, bisa ndadekne mulya lan muktine manungsa dene yen ta ora gelem momong kanthi becik temah seneng ngumbar lakuning nafsu salah siji utawa kabeh kang cacah papat mau, manungsa bisa cilaka dadi mangsane nafsune dhewe”.

       “Inggih Ki Lurah” ingkang atur wangsulan namung Ki Widhig, dene tiyang anesipun sami tumungkul anggagas kanthi lebet menapa ingkang dipun dhawuhaken Ki Lurah Tambak Kapisan, inggih Ki Lurah Raden Riyasa.

       “Sabanjure”  Ki Lurah nglajengaken anggenipun paring dhawuh “sawuse aku kepethuk lan jagongan karo sing angon kethek-kethek sing sejatine bangsa lelembut kuwi, aku banjur ngerti ya gene kethek-kethek kuwi padha ngamuk ngrusak tetanduran lan gawe kisruh ing padhukuhan ndika kabeh iki”.

       “Menapa ingkang dados jalaranipun Ki Lurah?” Ki Widhig nyela atur nyuwun pirsa dhateng Ki Lurah “menapa jalaran wonten warga utawi kawula ing mriki ingkang awit boten mangertos sampun ngganggu damel dhateng para kethek menika?”.

       “Ora Ki Bau” dhawuh wangsulanipun Ki Lurah sarwi mesem “papane Kethek-kethek kuwi adoh saka panggonane dhewe, jeneh wis beda alam, dadi ya mokal yen awake dhewe ngganggu gawe marang kethek-kethek mau”.

       “Nanging kasunyatanipun Kethek-kethek wau kados-kados nembe nesu dhateng warga mriki Ki Lurah?” Ki Widhig nyuwun pirsa malih.

       “Bener Ki Bau” Dhawuh wangsulanipun Ki Lurah “anane Kethek-kethek mau utawa luwih pase sing angon kethek-kethek mau padha nyuntak kanepsone ing desa ndika iki, jalaran awit iya saka bodhone temah salah tampa lan gawe gendra, merga saking bodhone kang ora bisa narima sih-E Kang Maha Wicaksana. Cethane mangkene : Wiwit biyen sing kajibah angon kethek-kethek kae dumadi saka wong sajodho, ya iku Ki Kitiran lan Nyai Kitiran, dene manggone ana alam sonya luri sing ana ing sisihe alam wadhag telenging alas kulone desane dhewe iki. Lha durung suwe iki, awit saka sih-E Kang Maha Kawasa Nyai Kitiran sing uga sisihane Ki Kitiran, kapulung bali ing Alam Langgeng dening Gusti kang Maha Agung, temah kang dingerteni Ki Kitiran lan para sing diengon, Nyi Kitiran ilang. Ki Kitiran bingung rumangsa kelangan bojo, banjur ngajak kabeh andhahan sing diengon nggoleki sisihane nganti tekan papan kene iki. Gandheng olehe nggoleki tansah ora nemokne asil, wekasan Ki Kitiran lan para sing diengon dadi liwung banjur tumindak kaya sing padha ndika weruhi sasuwene iki”.

       “Dados makaten inggih Ki Lurah?” Ki Widhig matur nyela rembug “lajeng kadospundi salajengipun?”

       Para warga Dhusun Tambak Iring Ler ingkang ugi sami mireng dhawuh pangandikanipun Ki Lurah ingkang makaten kala wau ugi sami kalihan Ki Widhig. Sami anggenipun ngungun lan sami anggenipun kepengin sumerep kados pundi murih lepas saking pangganggunipun para kethek lelembat kala wau.

       “Maune Ki Kitiran arep ora nggugu marang kandhaku malah kepara arep salah tampa” Ki Lurah nglajengaken anggenipun paring pangandika “kandhaku kang ngandhakne yen Nyai Kitiran kuwi wis kapundhut bali ing ngarsane Gusti lan minangka kawula kang mung duwe wewenang nggadhuh sing ora gadhah, becike nampa kanthi ikhlas apa kang dadi pepesthene Kang Maha Agung, ora banjur nggoleki tekan ngendi-endi malah gawe bubrahing kahanane wong-wong sing ora weruh jawane ngono kuwi. Ki Kitiran banjur nguman-uman aku, malah maido yen aku bisa guneman mangkono kuwi mau jalaran aku ora ngrasakne rekasaning atine sing wis kelangan bojo sing banget ditresnani, malah dheweke uga banjur guneman yen aku sing kelangan bojo kaya dheweke kuwi kira-kira aku wis edan ngluwihi dheweke. Lan isih akeh maneh olehe nguman-uman aku, sing wekasane arep gawe cilakaku barang”.

       “Sareng Ki Kitiran boten purun nggega dhawuhipun Ki Lurah, lajeng Ki Lurah kados pundi?” Ki Widhig nyuwun pirsa malih.

       “Gandheng Ki Kitiran salah tampa lan arep nesu marang aku, aku banjur ngunus piyandele Desa Tambak, ya Keris Kyai Pantek iki” dhawuh wangsulanipun Ki Lurah sarwi nudingi wangkingan ingkang dipun agem “wasana Ki Kitiran dadi kaget lan takon marang aku ana sambung rapete apa antarane aku karo Kanjeng Sinuhun ing Pajang. Bareng tak jarwani apa anane, Ki Kitiran banjur kaweden lan asok kaluputan marang aku sarta nyadhong pangapura awit tumindake sing wis gawe kisruhe kawula ing Desa kene iki”.

       “Ha.. ha…ha..ha, rumangsane Ki Kitiran kuwi sing diadhepi sapa? Arep wani karo Trahe Kanjeng Sultan Adiwijaya kuwi rak padha karo arep  nandur rekasaning urip sing bakal nguwohake kasangsayan selawase ha ha ha” salah satunggal saking para warga ingkang mireng dhawuhipun Ki Lurah, gumujeng sarwi ngudarasa ingkang kawedal ing lisanipun.

       “Aku ya ora kabotan aweh pangapura marang Ki Kitiran saandhahane pisan, watone Ki Kitiran gelem tumuli ngajak sing diengon bali marang papane sakawit” boten nanggapi panglocitaning warga kala wau, Ki Lurah nglajengaken anggenipun ngendika “Ki Kitiran uga banjur nyaguhi apa sing dadi panjalukku, nanging gandheng para andhahan sing diengon wektu iki lagi keluwen lan bingung akeh kang ora weruh dalan, mula banjur nembung njaluk pangan lan sangu kanggo bali. Dene wujude panganan lan sangu sing dijaluk ya iku : Ambengan sega beras, diwadhahi encek saka papah gedhang, jangkep salawuhane pisan dene sangune wujud pandonga marang Gusti Kang Maha Agung muga-muga lakune bali Ki Kitiran lan sing diengon kaparingan slamet. Mulane dina iki uga tak prentahne marang ndika kabeh supaya mujudi apa sing dadi panjaluke Ki Kitiran mau, saben wong saomah tak prentah supaya yasa ambengan sega jangkep salawuhe pisan diwadhahi encek saka papah gedhang, mengko ing wanci bakdal ngasar padha selehna ing ara-ara sakulone desa. Marang Ki Kaum tak suwun kersaa paring barokah macakne donga slamet marang Gusti Kang Maha Agung murih lakune Ki Kitiran saandhahane slamet kabeh nganti tekan papane sakawit”.

       Sampun cekap dhawuh pangandikanipun Ki Lurah, para warga lajeng sami mantuk badhe nindakaken menapa ingkang dipun dhawuhaken dening Ki Lurah kala wau.

 

Ana candhake.