SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (008)

 

08.

Sanaosa upacara slametan sampun katindakaken dening para warga jumbuh kalih pamundhutipun Ki Lurah, nanging Ki Lurah boten kesesa kundur dhateng dalem Kalurahan. Panjenenganipun taksih ngersakaken pirsa menapa Ki Kitiran tuhu nuhoni menapa ingkang dipun criyosaken, inggih menika lajeng ngajak wangsul kethek-kethek ingkang dipun engen menapa boten.  Saestu, nalika para warga sampun rampung anggenipun nindakaken slametan, sekul ambengan jangkep salawuhipun ingkang kawadhahan encek ingkang kadamel saking papah pisang dipun tilar ing ara-ara sakilening padhukuhan, Ki Lurah, Ki Bebau miwah para sapukawating dhusun sami mire radi tebih, saperlu ngulati ara-ara ingkang kebak sekul ambengan menika. Boten watawis dangu ketingal para kethek ingkang boten kasumerepan saking pundi duginipun, sampun wonten ing ara-ara mriku lajeng sami nedha sekul ambengan kala wau ngantos telas tapis boten nisa babar pisan. Sasampunipun para kethek menika rampung anggenipun nedha, ketingal wonten satunggaling priya ingkang abusana brahmana, ngagem jubah  tuwin serban warni cemeng, astanipun nyepengi tasbeh ingkang dipun pipil mubeng, ingkang kados ing cariyos wayang ngaten menika, mandhap saking awang-awang lajeng asung sasmita dhateng para wanara murih sami ngetut lampahipun. Para munyuk ketingal sami tanggap ing sasmita lajeng sami jumangkah ngetutaken priya abusana brahmana kala wau tumuju wana ing sisih kilen. Nanging eloking kawontenan, saderengipun priya ingkang ngagem busana Brahmana lan para wanara menika dumugi wana, dumadakan sampun ical saking pandulu.

“Ki Bau lan para sedulurku kabeh” sasampunipun ingkang dipun pirsani boten katingal malih Ki Lurah lajeng ngendika dhateng Ki Widhig lan para sapukawating padhusunan tuwin sebagean para warga “Ki Kitiran nyata wis netepi kasaguhane, ninggalake desa kene temenan, mula saiki enggal padha balia menyang omah ndika dhewe-dhewe. Aku ya arep tumuli mangkat mulih. Mung welingku marang ndika kabeh, sanadyan kethek-kethek kae wis padha lunga, ndika kabeh aja nyuda kaprayitnaning batin, jalaran tekane bebaya kuwi ora mesthi aweh wewara luwih dhisik”.

“Inggih Ki Lurah, boten langkung kula sakanca namung saged ngestokaken dhawuh” atur wangsulanipun Ki Widhig makili para sapukawat lan warga dhusun.

Ki Lurah Tambak Kapisan lajeng nitih kapalipun ingkang kaparingan nami Kyai Bandhang Angin. Ginelak wani plajengipun Kyai Bandhang Angin, daya-daya dumugia ing dalem Kalurahan. Wonten raos kapang ing penggalihipun Ki Lurah ingkang angel dipun suyudi, inggih raos kapang dhateng ingkang Garwa nenggih Nyi Mirasih ingkang anggenipun nggarbini sampun sepuh lan nyaketi wancinipun babaran.

Tindakipun kundur Ki Tambak Kapisan ing margi kepalang wekdal seraping surya. Ki Lurah emut bilih ing wanci makaten kala wau wonten kuwajibaning gesang dhateng Gustinipun ingkang boten kenging dipun tilar. Mila Ki Lurah lajeng kendel ing sacaketing kalen alit ingkang toyanipun mili kapireng kumricik. Ki Lurah nunten sesuci lan nindakaken panembah dhateng Gustinipun.

Nalika Ki Lurah sampun rampung anggenipun nindakaken sembahyang maghrib, salebeting manah badhe tumunten nutugaken lampah. Nanging dumadakan tanpa dipun sumerepi asalipun, ngertos-ngertos ing wingkingipun Ki Lurah sampun wonten setunggaling tiyang jaler ingkang lenggah sajak ngentosi anggenipun sembahyang Ki Lurah rampung.

“Nyuwun pangapura Ki Lurah, yen tekaku ana kene wis gawe kejoting penggalih ndika” tiyang sepuh kala wau ngrumiyini wicanten saderengipun Ki Lurah ical raos ngungunipun dene tanpa kamangertosan jebul sampun wonten tiyang ing sacaketipun.

“Inggih boten dados menapa Kyai” Ki Lurah paring wangsulan mawi basa krama, salebeting penggalih paring aos dhateng tiyang ingkang langkung sepuh “nuwun sewu, Kyai menika sinten? Lan wonten kersa menapa dene mrepegi kula?”.

“Oh, satemene aku iki klebu wong sing ora baku, dadi saupama ora ana sing weruh jenengku ya ora ndadekne kapitunan apa-apa” wangsulanipun tiyang sepuh kala wau kalih gumujeng nyekikik “nanging nek ndika kepengin weruh sapa jenengku ya tak blakani wae, jenengku Gilar, aku iki titah sing kakehan dosa sing lagi nyadhong sih kawlasane Gusti muga bisa oleh pangapura, aku ora duwe papan sing jothok, mung klambrangan ing alam antara. Dene sedyaku nyaketi Raden Riyasa iki mung sepele wae, ya iku aku kepengin weruh klawan caket marang ndika. Jalarane kepenginku mangkono mau, awit aku mau bengi krungu ndika asung pitutur sing tuhu luhur marang Ki Kitiran”.

“Pitutur ingkang pundi Kyai?” Ki Lurah rumaos nggragap salebeting penggalih, awit boten nyana menawi ingkang nembe ngajak wicanten menika jebul dede manungsa limrah, mbok bilih kemawon bangsanipun prayangan.

       “Pitutur ndika marang Ki Kitiran sing wis kesasar ngambah dalan kang luput” Tiyang sepuh ingkang ngaken nami Gilar wau atur wangsulan “merga ora narimakne panduming Gusti kang mundhut Nyi Kitiran bali menyang alam langgeng. Mungguhku kuwi pitutur sing tuhu luhur, jalaran keh-kehane manungsa kuwi padha rumangsa yen gadhah kamangka tenane mung sadrema nggadhuh kagungane Gusti kang tinitipake marang dheweke. Wong sing bisa nampa kanthi legawa marang pitutur ndika kuwi mung wong sing pinilih, tegese akeh-akehe manungsa bakal muring yen krungu pitutur saka ndika kang mangkono iku, mligine manungsa sing lagi rumangsa kelangan sing rumangsane barang darbeke. Klebu Ki Kitiran sing maune arep nesu lan meh wae ngajak kerengan ndika, nanging wekasane kasoran prabawa nalika ndika ndudut Kyai Pantek saka warangakane”.

       “Mila makaten Kyai” Ki Lurah paring tanggapan dhateng Ki Gilar “kathah titah ingkang wujud manungsa menika ingkang supe, mila pancen supe menika sampun dados sandhanganing manungsa, nanging sabegja-begjanipun tiyang ingkang nembe supe menawi nunten kaparingan emut bilih piyambakipun menika namung titah ingkang katitipan dening Gusti wujud panguwaos, kalangkungan, kapinteran, kasugihan lan sanes-sanesipun, ingkang kedahipun tansah emut bilih sawanci-wanci titipan saking Gusti menika badhe dipun pundhut lan manungsa boten kawenangaken ndaga karsaning Allah”.

       “Bener apa sing ndika kandhakne Ki Lurah” wicantenipun Ki Gilar salajengipun “gandheng aku wis bisa caket karo ndika, atiku wis krasa lega lan marem, saiki menawa ndika ngersakne nerusake kundur, aku mung bisa ndherekne kanthi pandonga rahayu. Lan aku uga arep nutugne nggonku klambrangan ing alam antara, mung pamujiku marang ndika Raden Riyasa muga-muga ndika ora mung dadi wong sing wasis aweh pututur nanging  uga dadia wong sing wasis nampa pitutur lan sembada nindakne apa sing dikandhakne”.

       Dereng ngantos Ki Lurah Tambak Kapisan paring wangsulan, tiyang sepuh ingkang nami Gilar menika dumadakan sampun musna, ical saking pandulu. Ki Lurah inggih namung mesem kemawon. Tumuli jumeneng lan tindak nyaketi Kyai Bandhangangin inggih titihanipun, badhe kaajak nglajengaken lampah.

       Sasampunipun radi sawatawis dangunipun Ki Tambak kapisan nggelak kanthi rikat plajengipun Kyai Bandhangangin, wasana dumugi ing dalem kalurahan. Nanging nalika Ki Lurah badhe mlebet griya, salebeting manah dumadakan ngraosaken bilih wonten ingkang beneh kalihan padatan. Ing pendhapa ketingal kathah tiyang jaler ingkang sami tumungkul sarwi maos pamuji lan pandonga, temah sami boten sumerep menawi Ki Lurah rawuh. Ki Lurah inggih lajeng bablas mlebet dhateng dalem tengah lan badhe madosi ingkang garwa. Nanging dumadakan Ki Lurah rumaos kejot ing penggalih, nalika dumadakan saking dalem wingking ketingal Emban Sidhem ingkang lumampah sajak kesesa lajeng mrepegi panjenenganipun, kanthi praupan sajak bingung.

       “Ana apa Sidhem? Kok katone ana sing beneh klawan padatan?” Ki Lurah daya-daya ndangu Emban kinasihipun Nyai Lurah.

       “Atur uninga Ki Lurah” Emban Sidhem atur wangsulan “ketingalipun Nyai Lurah badhe mbabar, wiwit seraping surya kala wau Nyai Lurah anyakiti tandha-tandha menawi ingkang putra sampun wancinipun badhe miyos”.

       “Nanging ya gene kowe malah ketok nek bingung?” Ki Lurah mundhut pirsa malih.

       “Anggenipun babaran mBok Mas Lurah radi randhat Ki Lurah” atur wangsulanipun Emban Sidhem “niki wau kula medal badhe nekad kengkenan tiyang ingkang nembe cundhuk kemit murih nusul lan atur uninga dhateng jengandika Ki Lurah, sanaosa dening mBok Mas Lurah kula dipun penging. Kala wau kula taksih ndherek kersanipun mBok Mas, lajeng kula ngabari tiyang ingkang nembe rondha murih ngaturi para santri supados mbantu donga puji. Andilalah Ki Lurah ugi sampun rawuh dados inggih kaleresan sanget. Samangke mangga Ki Lurah manjing ing sanggar pamujan nenuwun dhateng Gusti murih miyosipun ingkang putra kaparingan gangsar, kula badhe wangsul ngancani para Dhukun Bayi ingkang badhe nampeni rawuhipun ingkang putra langkung rumiyin”.

       Boten ngentosi wangsulan, Emban Sidhem tumunten wangsul mlebet ing papanipun Nyai Lurah ingkang badhe nglahiraken. Ki Lurah ugi lajeng nindakaken sesuci tumunten nindakaken puji donga nyuwun dhumateng Allah mugi-mugi anggenipun babaran Nyai Lurah kaparingan gangsar. Boten watawis dangu, kapireng suwantenipun bayi nangis. Ki Lurah lajeng ngrampungi anggenipun muji donga, penggalihipun rumaos lega awit jabang bayi sampun miyos. Boten dangu tumunten wonten pawestri ingkang medal saking patunggonipun Nyai Lurah, ngaturi Ki Lurah murih mirsani ingkang putra ingkang nembe miyos kala wau.

       “Piye Nyai kahananmu Nyai?” Ki Lurah mundhut pirsa dhateng garwanipun ingkang taksih sarean kanthi wadana ingkang ketingal sakalangkung pucet, malah socanipun ugi dipun remaken.

       “Pangestunipun Ki Lurah, ingakang putra sampun miyos lan mijil Kakung Ki” atur wangsulanipun Nyai lurah kepireng alon “nanging kados pundi menika Ki Lurah? Dugi mripat kula boten purun kula ajak melek, kula ngantuk sanget Ki, kula kepengin sanget tilem”.

       “Iya Nyai” dhawuh wangsulanipun Ki Lurah “nanging aja mbok turuti, Nyai aja turu, kuwi ora becik”.

       Boten ngemungaken Ki Lurah ingkang paring pitutur murih Nyai Lurah boten sare, sanadyan para Dhukun Bayi ingkang sami wonten mriku ugi sami matur dhateng Nyai Lurah murih saged ngampet raos ngantukipun lan boten sare.

       Nyai Lurah boten wangsulan menapa-menapa, nanging socanipun ugi boten dipun bikak. Nyai Lurah sampun kelajeng sare. Ki Lurah lan para Dhukun Bayi ingkang wonten ing mriku sami bingung, Nyai Lurah dipun wungu nanging sampun boten semaur malih. Ambeganipun Nyai Lurah kepirang sansaya cekak, wadananipun katingal sansaya pucet. Lan pungkasanipun Ki Lurah pirsa menawi ingkang garwa nggeget waja, lajeng kendel boten ebah malih. Nyai Lurah sampun seda kunduran, limrah sinebat Nyai Lurah Seda ing madyaning Perang sabilullah………….

 

Ana candhake.