13.
Sasampunipun radi sawatawis kendel awit
rumaos kasoran kalihan kaperbawanipun Ki Lurah, Ki Bebau Padhukuhan Sisih Kidul
lajeng lon-lonan matur :
“Nyuwun pangapunten Ki Lurah, menapa
menawi kula matur nyuwun pitulungan dhumateng jengandika kula boten nami lepat
saha degsura awit ingkang badhe kula aturaken menika estunipun boten wonten
kalihan sambung rapetipun tataning reh paprentahan ing Dhusun Tambak mriki?”.
“Jenenge wong njaluk tulung, kuwi ora
kudu ana sambung rapete karo jejibahan minangka pamong Paman, yen sing ndika
jaluki tulung kuwi Riyasa mangka sing bakal mbudidaya kanggo aweh pitulungan ya
Riyasa. Nanging yen sing ndika jaluki tulung kuwi Ki Tambak, ya Ki Tambak utawa
Lurah ing Desa Tambak iki sing bakal mbudidaya nulungi ndika” dhawuh
wangsulanipun Ki Lurah “mbok sing bares wae, Paman Butulan iki satemene duwe
karep apa?”.
“Inggih sepisan malih kula nyuwun
pangapunten Ki” Ki Bebau Kidul atur wangsulan “estunipun minangka sami-sami
tiyang jaler, kula saged ngraosaken sepinten sungkawanipun Ki Lurah ingkang
katilar seda dening garwa. Awit sangertos kula, priyantun kakung ingkang gesang
tanpa tinenggan garwa menika sok ndadosaken kirang tentrem penggalihipun,
kenging dipun wastani bilih gesangpun taksih gothang lan ingkang gothang menika
manawi dipun umbar lan boten enggal dipun jangkepi sok nuwuhaken panggalihan
enggal ingkang tundhonipun badhe nuwuhaken prakawis ingkang kirang prayogi……..”.
“Dadi tekane Paman mrene iki mau arep
ngandhakne nek merga aku wis ora duwe sisihan maneh banjur uripku dadi gothang
lan merga saka gothang mau ndadekne aku ora bisa ngayahi kuwajibanku kanthi
becik, apa ya ngono Paman?” Ki Lurah munggel aturipun Ki Bebau Kidul kanthi
suwanten radi inggil sanaosa inggih boten nedahaken menawi penggalihipun runtik
awit aturipun Ki Butulan.
“Boten makaten pikajeng kula Ki Lurah” Ki
Bebau Kidul rumaos ajrih awit dipun dangu Ki Lurah mawi suwanten ingkang
manginggil.
“Banjur kepriye?” Ki Lurah mundhut pirsa
malih, suwantenipun sampun kapireng limrah.
“Makaten Ki Lurah” Ki Bebau lajeng matur
malih “saestu kula pitados bilih Ki Lurah menika boten badhe kirang anggenipun
lelabet dhateng Dhusun Tambak menika namung jalaran katilar seda Nyai Lurah,
nanging kula ugi pitados bilih anggenipun Ki Lurah ngayahi kuwajiban minangka
pangayomaning sanggya para kawula ing Dhusun Tambak mriki badhe langkung sampurna
menawi Ki Lurah kepareng kagungan garwa malih, minangka sulihipun Nyai Lurah
ingkang sampun kundur dhateng suwarga langgeng”.
“Ha ha ha…..” dumadakan Ki Lurah gumujeng
tadi seru “grethek pethele ndika kuwi mung arep aweh eguh pratikel marang aku
supaya aku gelem golek bojo maneh, ngono ta Paman jebule?”.
“Kenging kawastanan makaten Ki”
wangsulanipun Ki Bebau Kidul “nanging menika inggih awit raos tresna kula dhumateng
Ki Lurah saha para kawula ingkang sami angayom dhateng Ki Lurah”.
“Aku banget nedha nrima marang eguh pratikel
ndika kuwi Paman” Ki Lurah lajeng ngendika “bares wae, satemene aku ya wis
mikir babagan kuwi. Nanging, kahananku saiki wis beda karo jaman aku arep
ngepek bojo wong wadon sing jeneng Mirasih biyen, sing wekasane dadi Nyai Lurah
sing saiki wis ndhisiki sowan ing ngayunaning Pangeran”.
“Bedanipun kados pundi Ki?” Bebau Kidul
nyuwun pirsa, polatanipun ketingal wiwit bingar malih.
“Jaman aku duwe karep ngepek bojo Mirasih
biyen kahananku isih ijen” dhawuh wangsulanipun Ki Lurah “aku ora duwe
tanggungan kulawarga kajaba mung siji ya iku Biyungku sing ora mbutuhake
kawigaten sing mirunggan dadi nalika aku klakon duwe bojo Mirasih, kawigatenku
marang biyung ora suda malah kepara wuwuh. Beda karo wektu iki, kajaba aku kudu
migatekne Biyung sing sansaya sepuh aku uga isih duwe kuwajiban maneh ya iku
anakku si Jaswana sing saiki isih cilik lan mbutuhake kawigaten sing cukup saka
wong tuwane, kamangka wong tuwane Jaswana kuwi saiki mung kari siji, ya mung
aku dhewe”.
“Kasinggihan Ki Lurah” Bebau Kidul nugel
rembag kalihan praupan langkung bingar malih “leres sanget ingkang jengandika
dhawuhaken menika, langkung-langkung ingkang wonten sambetipun kalihan ingkang
putra Gus Jaswana. Menawi Ki Lurah ngantos kedangon aggenipun mitadosaken
panggulawenthahing Gus Jaswana namung dhateng abdi, benjingipun saged
ndadosaken Gus Jaswana kados abdi, awit niru lekasipun ingkang momong. Inggih
awit saking menika, kula kinten langkung sae menawi Ki Lurah enggala misuda Nyai
Lurah ingkang enggal, nyulihi Nyai Lurah ingkang sampun radi dangu seda. Nyai
Lurah ingkang enggal mangke ingkang badhe nyulihi lan nglajengaken
kuwajibanipun Nyai Lurah ingkang sampun seda kalebet kuwajiban nggulawenthah
ingkang putra pun Gus Jaswana”.
“Panemu ndika kuwi pancen ana benere
Paman” Ki Lurah paring wangsulan kanthi suwanten ingkang sengaja dipun damel
sareh, awit estunipun Ki Lurah boten patos remen kalihan rembagipun Ki Butulan
ingkang makaten menika, nanging Ki Lurah ugi boten kepengin damel serikipun Bebau
Kidul menawi rembagipun dipun pancasi “nanging, sing momong anakku si Jaswana
iki Emban Sidhem, emban kinasihe Nyai
Lurah wiwit jaman isih ana Pajang biyen, dadi kang ndika kuwatirake yen nganti
Jaswana kaya sing ndika kandhakne mau muga-muga wae ora bakal kedadeyan. Kaping
pindhone ngupadi wanita sing bisa diwisuda nggenteni kalungguhane Nyai Lurah
sawargi kuwi ora gampang. mBok menawa wae ya ora kurang Lanjar, Warandha malah mbok menawa Kenya sing
gelem tak rabi. Nanging, wong wadon sing gelem tak pek bojo kuwi durung karuwan
gelem lan bisa dadi biyunge anakku
kanthi becik. Awit satemene dadi bojone dhudha kuwi ora angel, nanging dadi
biyung kuwalon sing bisa nduweni rasa asih marang anake kakunge kuwi angel,
luwih-luwih mengko yen wong wadon mau uga wis duwe anak dhewe. Paman Bebau
Kidul kudu ngelingi, nek aku arep rabi kuwi ora mung ngrabekne awakku dhewe,
nanging uga nggolekne biyung sing duwe rasa tresna kang tulus marang anakku si
Jaswana”.
“Sepisan malih tuhu leres dhawuh
jengandika menika Ki Lurah” Ki Bebau Kidul matur malih “mila kathah tiyang
estri ingkang purun dipun semah dening kakung ingkang sampun kagungan putra,
nanging boten saged lan boten purun anresnani putra-putranipun kakungipun kala
wau. Malah ugi kathah pawestri ingkang purun dados semahipun kakung ingkang
sampun peputra, nanging lajeng wentala anyikara lan damel cilaka dhateng putranipun
ingkang kakung kala wau, inggih anak kuwalonipun piyambak. Kathah dedongengan
ingkang nyariyosaken bab kejeming para biyung kuwalon dhateng anak kuwalonipun.
Inggih dedongengan ingkang nyariyosaken kedadosan wiwit ing kraton ngantos
dumugi ing redi-redi lan ing papan pinggiring wana, sedaya sami, bilih biyung
kuwalon menika adhakanipun kejem, wentala lan tega damel cilakanipun anak
kuwalon”.
“Mula saka kuwi Paman Bebau”
ngendikanipun Ki Lurah sarwi mesem “mbok menawa salah siji sing njalari aku
tekan titiwanci iki durung kepengin nggolekne biyung sambungan marang anakku
Jaswana”.
“Nanging Ki Lurah kedah emut, bilih Gusti
menika Maha Adil” Ki Butulan matur malih “boten sedaya biyung sambung menika
sami teku lan watakipun, dados inggih sampun dipun gebyah uyah asin sedaya.
Tartamtu ugi wonten lan boten kirang kathah Biyung sambung ingkang nggadhahi
katresnan tulus dhateng anak kuwalonipun lan nganggep bilih menika anakipun
piyambak malah kepara sok nglangkungi katresnanipun dhateng anakipun piyambak”.
“Bener Paman Bau” dhawuh wangsulanipun Ki
Lurah “ya muga-muga wae, saupama aku iki kinodrat mbesuk bakal omah-omah maneh,
oleha wanita kaya sing ndika kandhakne keri dhewe kuwi mau”.
“Gusti tamtu ngijabahi panuwun jengandika
Ki Lurah” Ki Butulan matur kanthi ulat sansaya ketingal bingar “menawi Ki Lurah
kagungan panjangka badhe palakrama malih kalihan wanita ingkang kajawi bekti
dhateng Ki Lurah ugi tresna asih dhateng ingkang putra pun Gus Jaswana, murih
kasembadaning sedya ugi kedah dipun jangkah, boten cekap kendel lan tansah ngingah
panggalih menawi sedaya Biyung sambung menika badhe nyilakaken ingkang putra”.
“Iya Paman, rerigen sarta eguh pratikel
saka Paman Bau bakal dak penggalih sarta bakal tak cakne sajroning urip” Ki
Lurah paring wangsulan.
“Samangke kaparenga kula matur malih Ki
Lurah” Ki Bebau Kidul sansaya wantun anggenipun matur.
“Iya arep kandha apa maneh Paman?” Ki
Lurah paring pandangu.
“Nuwun inggih Ki Lurah” Bebau Kidul
lajeng matur “Sowan kula mriki wau, kados sampun jengandika uningani bilih kula
boten piyambak nanging kalihan pun Puranti yoganipun Jatun semah kula. Gandheng
kula menika bapakipun kuwalon ingkang sampun ndhaku pun Puranti kados anak kula
piyambak, kula lajeng ngertos kados menapa tekunipun Puranti menika. Sanaosa Puranti menika lare saking gunung,
nanging estu sampun nggadhahi kawruh tatacara lan budayanipun para luhur,
inggih awit saking anggen kula tansah nyukani piwucal dhateng piyambakipun.
Kajawi saking menika, lare menika ugi nggadhuh watak sabar, tlaten lan narima,
boten kados limrahipun lare estri sapantaranipun ingkang namung nggagas murih
sageding mulya gesangipun piyambak. Wiwit alit Puranti tansah kula gegulang
murih nggadhahi jiwa remen tetulung dhateng sesami nebihi tumindak ingkang
nerjang sarak saha nyingkiri bebener. Lha angkah kula, sowan kula kanthi
nganthi pun Puranti menika, Puranti badhe kula pisungsunaken dhateng Ki Lurah
murih gesangipun langkung migunani tumrap piyambakipun lan tumrap bebrayan
agung. Samangke kaprenga Ki Lurah kersa nampi pasuwitanipun anak kula pun
Puranti”.
“Ooo, Paman Bau ngersakne supaya aku
mundhut Puranti dadi bojoku ngono apa piye ?” Ki Lurah ndangu malih kalihan
pasuryan ingkang nedahaken kejoting penggalihipun.
“Sampun klintu ing panampi Ki Lurah” Ki
Butulan matur kanthi semu gragapan “sanaosa saupami kalampahan Ki Lurah kersa
mundhut garwa anak kula pun Puranti tuhu kula sakalangkung remining manah.
Nanging wekdal menika kula boten wantun nyuwun dhateng Ki Lurah supados mundhut
garwa anak kula menika”.
“Lha banjur karepe paman kepiye?” Ki Lurah
miterang kersanipun Ki Bau.
“Puranti kula pisungsungaken dhateng Ki
Lurah minangka klangenan kemawon, sinambi Ki Lurah angulat-ulati kados menapa
sejatosipun Puranti menika, dene mbok menawi ing benjingipun Ki Lurah kepareng
nyengkakaken Puranti nyulihi kalenggahanipun Sawargi Nyai Lurah, kula sakalangkung
ngaturaken panuwun. Dene menawi Ki Lurah kagungan panggalih menawi Puranti
boten pantes kapundhut garwa, inggih boten dados menapa, saestu kula lan semah
kula miwah Puranti piyambak sampun rumaos marem lan seneng menawi ta Puranti saged
ngladosi Ki Lurah minangka dados klangenan”.
Ana
candhake
Tidak ada komentar:
Posting Komentar