14.
Ki
Lurah boten tumunten paring wangsulan dhateng Ki Butulan, namung salebeting
penggalih rumaos radi kejot. Saderengipun boten nyana babar pisan menawi Ki
Butulan badhe misungsungaken anakipun kuwalon minangka klangenan dhateng
panjenenganipun. Sapandurat Ki Lurah nglirik dhateng Puranti, anakipun kuwalon
Ki Butulan ingkang dipun pisungsunaken dhateng panjenenganipun menika. Ki Lurah
ugi ngakeni bilih boten kathah pawestri ingkang ayunipun saged nyameni Puranti,
langkung-langkung angungkuli. Pawakan weweg, sedhet nengsemaken, prasasat wiwit
dlamakan dumugi pucuking rambut babar pisan boten wonten ingkang nguciwani, sadaya
katingal damel reseping pandulu. Tiyang jaler pundi kemawon tartamtu badhe
kasengsem menawi ta ngulati prawan ayu yoganipun Nyai Butulan menika.
“Duwe
karep apa maneh Bebau Kidul teka misungsungake anake kuwalon sing ayune kaya
widodari ngejawantah iki marang aku?” makaten panglocitaning Ki Lurah ing
salebeting batos.
Sawatawis
menika, manah jaler ing penggalihipun Ki Lurah ugi kagugah, rumaos sengsem
dhateng Puranti ingkang bebasan tanpa cacad menika. Napsu supiyah wiwit ebah,
ngojok-ojoki murih Ki Lurah daya-daya nampi kanthi gembira menapa ingkang dipun
aturaken Ki Butulan menika. Namung tiyang jaler ingkang bodho menawi ta ngantos
nampik dhateng Puranti. Sawatawis napsu sanesipun ugi kraos angrojongi menapa
ingkang dipun suwantenaken dening Napsu Supiyah ing panggalihipun Ki Lurah.
Namung napsu Mutmainah ingkang asung sasmita bilih ing lebeting wohipun jambu
darsana ingkang ketingal seger, sok wonten uleripun. Samanten ugi wohing mundhu
ingkang katingal kuning nengsemaken pandulu jebul nggadhahi raos ingkang boten cundhuk kalih wewujudanipun. Malah ugi
boten sakedhik laron-laron ingkang dumugi ing pejah jalaran kapilut dhateng endahing
sunaripun diyan ingkang pranyata ngemu geni panas ingkang saged damel pejahipun
laron ingkang nedya amencoki. Ngantos radi dangu penggalihipun Ki Lurah goreh
jalaran saking suwantenipun hawa nafsu ingkang boten sami menika.
“Kados
pundi Ki?” sareng sampun radi dangu Ki Lurah boten tumunten asung wangsulan, Ki
Bau Kidul lajeng munjuk atur malih, polatanipun ketingal ngemu raos ajrih “inggih
kaparenga Ki Lurah paring pangaksami menawi kula kapiji degsura, dene
kumawantun misungsunaken lare dhusun ingkang tanpa gambar dhateng ngarsanipun
Ki Lurah. Menawi ta kadegsuran kula menika kedah nampi pidana, saestu kula
badhe rila lan legawa nampi pidana awit saking kadegsuran kula menika”.
“Hm………”
Ki Lurah ngedalaken suwanten kados tiyang nggereng nunten paring wangsulan “ora
Paman, Paman Bebau ora luput luwih-luwih degsura, kuwi ora. Bares wae aku uga
ngakoni arang golek tandhing wong sing bisa madhani kasulistyane anak ndika si
Puranti iki. Malah upama Puranti iki dadi Nyi Menggung utawa Nyi Adipati ngono
luwih pantes maneh, jalaran iya saka kasulistyaning rupane. Dadi sepisan maneh
ndika ora luput lan ora prelu njaluk pangapura marang aku”.
“Ngaturaken
genging panuwun awit kawicaksanan jengandika dhumateng kula Ki Lurah” Ki
Butulan matur malih kanthi polatan ingkang wangsul bingar kados wau “lajeng
samangke menapa Ki Lurah kepareng nampi pasuwitanipun yoga kula pun Puranti?”.
“Alon
dhisik Paman” wasana kanthi wicaksana Ki Lurah angandika “aja kesusu mundhak
dadine ora becik, satemene aku matur nuwun lan nedha nrima banget marang ndika
kang tuhu migatekne uripku, nganti ndika rewangi misungsungake anak ndika marang
aku, murih tentreming uripku. Sepisan maneh aku nedha nrima marang Paman Bau. Sabanjure
kaya sing wis tak kandhakne neng ngarep, anak ndika iki nyata wanita sing
sulistya bebasan tanpa ana cacade, mung wong lanang sing bodho wae sing ora
kasengsem ndulu kaendahane Puranti iki”
Ki
Lurah kendel sakedhap anggenipun ngendika, sawatawis Ki Butulan ketingal remen
manahipun awit pangalembananipun Ki Lurah dhateng piyambakipun miwah
pangalembananipun Ki Lurah dhateng kasulistyanipun Puranti. Puranti piyambak, sanadyan
lenggahipun namung tumungkul anyingidaken praupan kanthi ningali jogan, nanging
ketingal menawi praupan ingkang tumungkul menika ewah dados semu abrit,
kawistingal menawi manahipun katuwuhan raos isin nanging remen, awit nampi
pangalembana saking Ki Tambak Kapisan.
“Nanging
Paman Bau kudu eling piwulange wong kuna-kuna biyen” Ki Lurah nglajengaken
pangandikanipun.
“Piwucal
ingkang pundi Ki?” Ki Butulan nyela atur.
“Kae
neeeeh…….” Ki Lurah paring wangsulan kalih mesem “sing kerep dienggo rerepen
para Sindhen, gegarane wong akrami kuwi dudu bandha, ya dudu rupa, mesthine iya
ora merga pangkat lan kalungguhan, nanging amung ati pawitane. Tegese ati ing
kene, ya iku rasa tresna kang suci, tulus awit peparing saka Kang Maha Suci.
Dudu tresna semu kang sejatine kuwi napsu. Jalaran wong omah-omah utawa wong jejodhowan
kang linandhesan mung nuruti pangajake napsu kuwi bakal nguwohake keduwunging
wuri munggahe dadi papa lan cintrakane. Dene titikan saka tresna semu sing
sejatine napsu kuwi, ya iku tresna sing jalaran saka sengsem ndulu endahing
rupa, kapindho kumecer merga kepengin ndarbeni akehing bandha donya, kaping
telu kapencut marang dhuwure pangkat lan drajat dene kang kaping papat mung
jalaran saka pakulinan sinuguhan wedang lan kinang sinurung ulat kang padhang
tembung kang manis sing ndadekne kapincuting rasa. Teka kene Paman Bau wis bisa
nyandhak marang kang tak kandhakne iki ta?”.
“Inggih
sampun Ki Lurah” wangsulanipun Bebau Kidul manthuk-manthuk “nanging kaparenga
Ki Lurah nglajengaken candhakipun”.
“Kamangka
wektu dina iki” Ki Lurah nunten nglajengaken anggenipun ngendika “aku durung nemokne
rasa tresna kang suci ing atiku. Dadi dina iki tak kandhakne marang Paman Bau
yen aku durung bisa nindakne palakrama maneh embuh karo sapa wae kalebu karo
Puranti anak ndika sing ayu iki”.
“Makaten
inggih Ki Lurah” kepireng mawi suwanten ingkang sareh Ki Butulan matur malih
dhateng Ki Lurah “jengandika paring dhawuh dereng kepareng badhe pala krama
menika, kula saged nglenggana lan nampi kanthi manah ingkang wening. Lan mugi
Ki Lurah uninga, kados ingkang sampun kula aturaken ing ngajeng, kula babar
pisan boten wantun ngajeng-ajeng Ki Lurah kepareng mundhut garwa anak kula
kuwalon menika. Panyuwun kula dhumateng Ki Lurah namung mugi Ki Lurah kepareng
nampi pasuwitanipun Puranti kadadosna klangenan, kaginakakna menawi Ki Lurah nuju
betah kemawon. Dene saupami ing tembenipun Ki Lurah tuwuh raos tresna ingkang
suci dhumateng pun Puranti, menika tuhu nugrahaning Gusti tumrap anak kula kuwalon
menika”.
“Paman
Bau” Ki Lurah ngendika mawi suwanten ingkang canthas “pancen aran wis lumrah
wong lanang mligine sing kasampiran pangkat lan bandha, padha duwe klangenan
rupa wong wadon sing dudu bojone, meh kabeh para luhur para raja, tumenggung,
mantri, bupati mudhune nganti tekan para lurah ing jagad iki padha ngopeni
klangenan kang lumrah diarani Selir mangkono kuwi mau. Aku ora maido lan ora
ngluputake marang sing karem ngopeni klangenan, nanging aku wiwit biyen lan
muga-muga nganti tekan mati mbesuk ora seneng lan ora kepengin nduweni selir
utawa klangenan. Aku ora gething, merga kanyatane aku dhewe linahirake dening
biyungku sawijing wanita sing drajate malah sangisore garwa selir utawa garwa
klangenan, merga Biyung kuwi mung wanita lembu petenge Kanjeng Sultan ing Pajang.
Dadi menawa Paman Bau duwe karep supaya aku ngingu klangenan, sanadyan sing didadekne
klangenanku kuwi isih waris dhewe karo Paman
Butulan, aku panggah ora bisa nglakoni”.
Ketingal
mbrabak praupanipun Ki Bau Kidul mireng dhawuh saking Ki Lurah ingkang makaten
menika kala wau. Kanthi pangandikan ingkang makaten ateges atur pisungsungipun
Ki Bau Kidul dhateng Ki Lurah boten dipun tampi.
“Sepisan
maneh tak baleni kandhaku” Ki Lurah nglajengaken anggenipun ngendika “tenane
ngono, aku banget kasengsem sumurup kasulistyaning Puranti, nanging merga wis
dadi sumpahku aku ora arep nibakne hardaning napsuku kajaba marang sisihanku
sing sejati, mula aku ya banjur ora gelem nampa pasuwitane Puranti sing nedya
kepengin ngladeni aku minangka klangenan. Jalaran Puranti kuwi ora pantes yen
mung dadi klangenan, luwih-luwih klangenane wong sing mung pangkat lurah.
Pantese Puranti kuwi ya dadi garwa, garwane wong lanang sing tresna lahir
batine marang Puranti. Mula mbok menawa ing sawijining dina mengko aku ketaman
asmara kang linandhesan saka tresna tulus kang asipat suci, aku ya ora kabotan
bakal sowan menyang omahe Paman Bau nembung kanthi panglamar sing murwat jumbuh
lan budaya kang lumaku. Nanging, saupama tekane rasa tresna suci ing atiku
mengko jebul kedhisikan priya liya aku ya bakal nglenggana lila lan legawa.
Malah welingku dina iki minangka Lurah ing Tambak kene, saupama bisa, pisan
maneh saupama bisa, tegese aku ya ora meksa, aja nganti wanita-wanita ing
Tambak kene gelem dadi klangenane sapa wae”.
Ki
Bebau Kidul sampun boten wantun matur malih dhateng Ki Lurah. Bebau ingkang
sampun radi lungse ing yuswa niku inggih namung tumungkul amarikelu. Wonten
raos ingkang boten sekeca ingkang nggremeti salebeting dhadha. Ki Lurah ugi
nglenggana, sanadyan tata gelar Ki Butulan sampun boten wicanten menapa-menapa
malih, nanging Ki Lurah ugi kagungan pangira menawi estunipun Ki Bebau Kidul
niku dereng saged nampi kanthi legawa menapa ingkang dipun dhawuhaken dening Ki
Lurah.
“Saiki
yen wis cukup apa sing dadi sedya ndika, ndika sakloron tak lilani bali”
setengah nundhung Ki Lurah nunten paring dhawuh dhateng Ki Butulan miwah
Puranti.
Kanthi
atur ingkang meh boten kapireng dening talingan, Ki Butulan lajeng pamit
wangsul dhateng Ki Lurah, samanten ugi ingkang dipun tindakaken Puranti. Ki
Lurah nguntapaken wangsulipun Ki Butulan lan Puranti ngantos dumugi regol ngajeng,
lajeng wangsul minggah dhateng Pendhapa. Raos kapang dhateng ingkang putra
tuwuh malih ing penggalihipun Ki Lurah. Awit saking menika, Ki Lurah ugi
daya-daya mlebet ing griyanipun badhe madosi Jaswana ingkang nembe dipun emong
dening Emban Sidhem.
Sasampunipun
mlebet griya, Ki Lurah mesem rena, saking katebihan lamat-lamat kapireng suwantenipun
Emban Sidhem ingkang rerepen anglelipur momonganipun : (kinanthi)
Ki
Jabang Bayi puniku
Kekasihe
Sang Hyang Widhi
Rineksa
pra malaikat
Sing
momong pra widodari
Pinayungan
ing Hyang Suksma
Kinebutan
para Nabi
Sakathahing
wali kutub
Ngulama
lan para Mukmin
Samya
angreksa Ki jabang
Mila
tebih ing sesakit
Sirna
larane si jabang
Walagang
slamet Ki Bayi.
Ana
candhake.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar