SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (023)

 

23.

       Sapejahipun Ki Butulan mangka Padhukuhan iring Kidul, komplang boten wonten Bebaunipun. Jalaran yoganipun Ki Butulan ingkang mijil jaler ingkang nami Waruju nembe umur gangsal tahun. Kangge sawatawis wekdal kangge mangreh lan angesuhi Padhukuhan iring Kidul menika dipun rangkep dening Ki Bebau Tengah. Sareng sampun sekawan wulan, anyarengi kalihan sapeken anggenipun Ki Bau Tambak Tengah amboyong Puranti dhateng Tambak lan kasengkakaken minangka Nyai Bebau Tambak Tengah, kanthi pasarujukananipun para manca kaki saha para Bebau sanesipun tuwin para Sapukawating Dhusun Tambak, Ki Bontot, nuwun inggih rayinipun Ki Butulan ingkang alit piyambak, dening Ki Lurah Kapiji minangka Bebau Wakil ing Padhukuhan iring kidul mriku. Mila kawastanan Bebau Wakil, jalaran Ki Bontot anggenipun nindakaken kuwajiban minangka Bebau sadremi makili Waruju ingkang dereng diwasa. Mangke menawi Waruju sampun yuswa pitulas tahun, Ki Bontot kedah masrahaken kalenggahan Bebau dhateng Waruju lan Ki Bontot badhe kadadosaken Kabayan inggih menika Pamong ingkang kabawah dening Ki Lurah dene jejibahanipun ambiyantu Waruju ingkang sampun kasengkakaken minangka Bebau gumantos kalenggahanipun Ki Butulan ingih tiyang sepuhipun.

       Let setengah tahun saking pejahipun Ki Butulan, Ki Lurah saestu anggarwa Emban Sidhem. Lan sebatan Emban nunten kasuwak, kagantos mawi sebatan Nyai Lurah. Nyai Lurah boten suda katresnanipun dhateng Jaswana, sanaosa sampun dados yoga kuwalonipun. Temah ngantos Jaswana ageng, ngertosipun inggih Nyai Lurah Sidhem menika Biyungipun. Awit mila katresnanipun Nyai Lurah dhateng Jaswana boten benten kalihan yoganipun piyambak, ingkang nami Puranta. Makaten ugi Jaswana ngantos akil diwasa tansah bekti dhateng Nyai Lurah lan sanget kasok tresnanipun dhateng Puranta, inggih adhinipun piyambak, sanadyan adhi namung tunggal Bapa seje Biyung.

       Lampahing wekdal boten nate mandheg, tahun gumanti tahun. Boten kathah ingkang saged kacariyosaken. Kajujug kawontenanipun Kalurahan Tambak ingkang sampun sansaya reja, sansaya wiyar padhukuhan-padhukuhananipun awit kathahing griya ingkang kawangun dening para warga, lan sansaya makmur pagesanganing para kawula. Para Bebau sampun sami nglungsuraken palenggahanipun dhateng anakipun, jalaran sampun sami sepuh. Kantun Bebau Tengah ingkang taksih panggah madeg dados bebau, inggih labet badanipun ugi taksih prakosa. Bebau Padhukuhan iring Kidul sampun kalenggahan dening Ki Waruju. Putranipun Ki Lurah kalih-kalihipun ugi sampun palakrama sedaya. Jaswana krama pikantuk kaprenah putunipun Ki Butulan, inggih ponakanipun Ki Waruju, ingkang nami Tayem. Lan Puranta ugi sampun Rabi pikantuk ponakanipun Ki Bebau Tengah ingkang nami Sirep. Ki Tambak Kapisan rumaos sampun lungse ing yuswa, mila lajeng amiji anakipun kekalih murih sami marak ing ngarsanipun. Anyarengi kalihan mlempakipun Para Bebau sakalurahan, Para Sapukawating Kalurahan lan para Pamong sanesipun, kados Jagabaya, Jagatirta, Pala Angon, Pala Kubur lan sanes-sanesipun.

       “Ngger anakku sakloron, Jaswana lan Puranta” sasampunipun sawatawis anggenipun sami marak Ki Lurah lajeng paring dhawuh dhateng ingkang putra kekalih “iki aku arep paring pangandika marang sira bocah loro, sineksenan para Bebau, Para Sapukawating Kalurahan lan para pamong liyane, magepokan karo dina mburine Kalurahan ing Tambak kene. Mula kowe Jaswana lan Puranta padha menenga sarta semaken apa sing bakal tak dhawuhake iki mengko, prelune mbesuk ora padha udur rebut bener sawuse aku ora ana”.

       “Inggih Bapa” Jaswana lan Puranta sami atur wangsulan sesarengan.

       “Aku banget rumangsa begja sajroning uripku iki, awit dening Gusti aku kaparingan anak loro lanang kabeh sing padha bekti marang wong tuwa lan tresna asih marang kabeh  kawula ing Tambak kene” Ki Lurah nglajengaken anggenipun ngendika “ngerti lan ngaweruhi pakulinanmu bocah loro sing tansah nurut marang piwulanging Agama lan Paugeraning Kalurahan, rasa bombong ing jero dhadhaku iki, sanadyan durung ngambah alaming pati nanging kaya-kaya wis ngrasakne kaendahaning suwarga. Lan kang mangkono mau, ngelingake aku marang janjiku jaman aku meguru marang Eyangmu Kyai Anisapurwa ing Pratapan Bata Pawon biyen”.

       “Bapa nate janji menapa dhateng Eyang Anisapurwa?” Jaswana nyela atur nyuwun pirsa dhateng Ki Lurah.

       “Aku nate janji yen aku bakal nyampurnakne ngelmu panembahku ing Batapawon kanthi njinglengi piwulange Eyangmu Kyai Anisapurwa lan marsudi sampurnaning pati uga ana ing Batapawon kana” dhawuh wangsulanipun Ki Lurah dhateng Jaswana.

       “Lajeng kersanipun Bapa samangke kados pundi?” Jaswana lajeng nyuwun pirsa malih.

       “Telung dina kepungkur aku nampa dhayoh, ya iku Ki Yasawida, putrane Kyai Pabadara dadi isih wayahe Kyai Anisapurwa” kados boten maelu atur pitakenanipun Jaswana, Ki Lurah nglajengaken anggenipun ngendika “tekane Ki Yasawida kajaba mretinjo kaslametanku, uga nyaritakake yen sawise Kyai Anisapurwa seda nalika ngibadah Kaji ing Mekah rong puluh tahun kapungkur, Pratapan Batapawon banjur disuhi dening Kyai Pabadara. Kabar kaping pindho Ki Yasawida ngandhakake yen patang puluh dina kapungkur Kyai Pabadara wis kundur mangayun ing ngarsaning Gusti, lan sadurunge seda Kyai Pabadara ninggal wekas marang Ki Yasawida yen sasedane Ki Pabadara, Ki Yasawida supaya nggoleki aku menyang Kalurahan Tambak kene iki lan njaluk supaya aku nutugne jejibahane Kyai Anisapurwa lan Kyai Pabadara, mbengkoni Pratapan ing Batapawon. Gagayutan karo kuwi, dina iki aku nimbali kowe anakku sakloron lan para Bebau Sakalurahan, Para Sapukawating Kalurahan lan para pamong kabeh. Aku arep njaluk pamit bakal nganthi Biyungmu bakal tak ajak menyang Batapawon, nuhoni janjiku lan nindakne dhawuhe Kyai Pabadara lumantar wekas sing digawa Ki Yasawida kuwi”.

       “Menawi Bapa badhe jengkar saking Tambak lajeng angesuhi Pratapan Batapawon, lajeng kados pundi mangke kalihan Kalurahan Tambak menika Bapa?” Puranta ingkang wiwit wau namung kendel lajeng matur dhateng tiyang sepuhipun.

       “Kowe aja kaya wong bodho Puranta” Ki Lurah paring wangsulan dhateng Puranta “sadurunge aku budhal menyang Batapawon, Kalurahan Tambak kudu wis duwe Lurah anyar sing nutugne jejibahanku, dadi Kalurahan Tambak ora bakal komplang koncatan lurahe, ngerti?”.

       “Inggih kula ngertos Bapa” wangsulanipun Puranta ingkang kalajengaken atur panyuwun “kula ugi nglenggana menawi Bapa kasampiran kuwajiban anetepi janji dhateng Kanjeng Eyang Anisapurwa ingkang kedah dipun tindakaken. Inggih awit saking anggen kula anglenggana menika, kula suwun kaparenga Bapa tumunten amisuda Kadang kula sepuh nenggih Kangmas Jaswana, kajumengna minangka Lurah anyambet lan nutugaken jejibahan Lurah ingkang badhe dipun tilar dening Bapa dhateng Batapawon”.

       “Misuda Lurah kuwi gaweyan gampang Puranta” Ki Lurah paring wangsulan kalihan mesem “samangsa Keris Kyai Pantek tak pasrahake ya sing kapasrahan kuwi wis madeg dadi Lurah ing Tambak kene kang kudu digugu lan dituruti reh parentahe dening warga kang setya marang Kalurahan Tambak. Kamangka anakku kuwi loro, mula kudu ana salah siji sing gelem tak pasrahi wujude Keris Kyai Pantek kang dadi lambange Kalurahan Tambak iki”.

       “Kula kinten menika dede prakawis ingkang angel Bapa” Jaswana sumela atur “Bapa namung Kantun maringaken Keris Kyai Pantek dhateng kula pun Jaswana menapa dhateng adhi kula Dhimas Puranta, kula kinten sampun rampung. Manawi ta ingkang kaparingan Kyai Pantek menika kula, kula inggih boten badhe suwala”.

       “Leres menika Bapa” Puranta ugi numpangi rembagipun Jaswana “Paugeraning Kalurahan nyebataken bilih menawi wonten Lurah ingkang sampun lengser, jejibahan Lurah kedah kaparingaken dhateng salah satunggal saking putranipun Lurah ingkang lengser menika ingkang mijil kakung, menika ingkang sepisan lan kaping kalihipun ingkang sepuh piyambak. Dados sampun trep menawi Kangmas Jaswana menika Bapa piji kapurih nampi wujudipun Wangkingan Kyai Pantek, minangka tandha menawi Kangmas Jaswana sampun kajumenengaken dados Lurah ing Tambak mriki. Dene kangge ngawontenaken pahargyanipun saged dipun rembag wingking, kajumbuhaken kalihan kawontenan”.     

       Ki Lurah katingal manthuk-manthuk, nanging ngantos radi dangu boten tumuli paring wangsulan.

       “Nuwun sewu Ki Lurah, menapa kula pun Jaladri Bebau Padhukuhan Tengah kaparengaken matur?” dumadakan Bebau Tengah nyilak sepining kawontenan matur dhateng Ki Lurah.

       “Iya Ki Bebau” Ki Lurah paring wangsulan kanthi suwanten ingkang sareh “ora mung ndika wae sing kena ngandhakne panemune ing kene, sanadyan sapa wae sing ana pendhapa iki duwe wewenang ngandhakne panemune waton jumbuh karo Paugeraning Kalurahan lan bisa madhangake prakara ora nambahi ruweting pamikir”.

       “Ngaturaken genging panuwun Ki Lurah” Ki Bebau Tengah nglajengaken anggenipun matur “boten ateges kula badhe mancasi, namung kula kepengin anjangkepi ungeling Paugeran ingkang kala wau dipun aturaken dening Gus Puranta”.

       “Nuwun sewu Ki Bau” dumadakan Ki Bebau Kidul nenggih Ki Waruju nigas aturipun Bebau Tengah kanthi suwanten ingkang sora “Paugeran Kalurahan menika sampun jangkep, dados boten prelu ndika jangkepi malih. Atur ndika niku saged kados ingkang kadhawuhaken Ki Lurah nambahi ruweting pamikir……”.

       “Mengko dhisik Ki Bau Kidul” Ki Bebau Tengah gentos nigas rembag “ndika kuwi Bebau sing durung suwe madege, dadi ndika kudu ngerti tatacarane guneman ing pasamuwan. Ing kene aku ora guneman karo ndika, nanging aku matur marang Ki Lurah, sing wenang maido utawa nampa aturku iki Ki Lurah dudu ndika Ki Bau Kidul”.

       “Ampun sumekehan dumeh sampun dangu nggen ndika dadi Bebau Ki Bau Tengah” Ki Bebau Kidul gentos mangsuli rembagipun Ki Bebau Tengah “amergi Bebener menika boten kudu mapan ing pamanggihipun Bebau ingkang sampun dangu anggenipun dados Bebau mawon………”

       “Cukup!!!” Ki Lurah ngendika kanthi sora medhot anggenipun Bebau Kidul gineman. Sadaya lajeng sami kendel, tumungkul ningali siti, rumaos kasoran kalihan perbawanipun Ki Lurah Raden Riyasa.

       “Coba ndika tutugne tembung ndika sing durung rampung mau Ki Bau Tengah!” sasampunipun kawontenan dados sepen, Ki Lurah nunten paring dhawuh dhateng Ki Bau Tengah “marang liyane tak jaluk padha meneng dhisik, kena guneman lan ngetokne panemune yen wis rampung anggone guneman Ki Bau Tengah”.

       “Nuwun inggih Ki Lurah” Ki Bau Tengah lajeng matur malih “ingkang kula kajengaken njangkepi paugeran ingkang kaaturaken Gus Puranta kala wau, nuwun inggih ungeling Paugeran Kalurahan ingkang kaserat ing sangandhapipun perangan ingkang dipun aturaken Gus Puranta kala wau, nuwun inggih ingkang nyebataken langkung utami menawi kawiyosaken dening Nyai Lurah ingkang boten wonten ingkang nyulihi malih. Kados nalika lelampahan kula dhuk rumiyin, sanaosa Kula gadhah sedherek sepuh, nanging boten kawisuda dados Bebau jalaran Biyungipun sedherek kula sepuh kala wau sampun boten wonten lan wekdal kula dipun kepyakaken dados Bebau rumiyin ingkang kasebat minangka Nyai Bebau tengah menika Biyung kula”.

       Jaswana lan Puranta sami pandeng-pandengan piyambak, jalaran kekalihipun dereng saged mangertosi pikejengipun Bebau tengah menika.

 

Ana candhake.