SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (024)

 

24.

       Ki Lurah ketingal radi kejot, nanging lajeng sinamudana temah boten kawistingal kejoting penggalihipun. Malah lajeng nata anggenipun lenggah, lajeng ngandika dhateng para ingkang wonten ing pendhapa sajak boten nggagas kalihan aturipun Bebau Tengah kala wau.

       “Apa kang dadi panemune Ki Bau Tengah sing wewaton Paugeraning Kalurahan pancen bener” ngendikanipun Ki Lurah “samengko mbok menawa ana Bebau utawa Sapukawat liyane sing uga duwe panemu magepokan karo sing lagi dirembug iki mau?”

       Boten wonten ingkang atur wangsulan kalihan pandangunipun Ki Lurah ingkang makaten menika. Ki Lurah nunten paring dhawuh :

       “Yen pancen wis ora ana, saiki aku arep takon marang anakku lanang Puranta, saupama dheweke tak pasrahi Kyai Pantek Piandel Kalurahan Tambak sing saiki isih tak enggo iki, kira-kira kuwawa nampani apa ora?”.

       “Nuwun sewu Bapa, kenging menapa ingkang badhe dipun pundhuti pirsa malah Dhimas Puranta? Kamangka kula pun Jaswana ugi sumadiya menawi Bapa badhe amundhut pirsa?” saderengipun Ki Lurah mundhut pirsa dhateng Puranta, Jaswana langkung rumiyin nyuwun pirsa, kenging menapa dene ingkang badhe dipun tari purun menapa botenipun nampi Kyai Pantek dede piyambakipun.

       “Sadurunge aku takon marang Puranta, anakku Jaswana lan kabeh wae padha sumurupa yen wewaton Paugeran sing dikandhakne dening Ki Bau Tengah mau, mangka kang kapisan duwe wewenang nampa piyandel Kyai Pantek lan nggenteni aku dadi Lurah ing Kalurahan Tambak kene iki ya mung Puranta. Jalaran Nyai Lurah sing saiki isih ana lan durung disulihi wong liya, kuwi ora ana liya kajaba Biyunge Puranta sing duwe jeneng Sidhem. Dene Biyunge Jaswana sing aran Mirasih wis luwih dhisik mangayun ing ngarsaning Pangeran bareng karo lahire Jaswana biyen…….” Ki Lurah lajeng nyethakaken menggah sinten Nyai Lurah ingkang samangke menika.

       “Dados kula menika dede putranipun Biyung Bapa?” Jaswana munggel pangandikanipun Ki Lurah kalihan panyuwunan pirsa, praupanipun Jaswana ketingal mbrabak abrit. Salebeting manahipun babar pisan boten pitados menawi piyambakipun dede putranipun Nyai Lurah ingkang samangke taksih sugeng menika.

       “Nuwun sewu Bapa” saderengipun Ki Lurah paring wangsulan dhateng Jaswana langkung rumiyin Puranta nyela atur “estunipun kula sampun dipun cariyosi dening Biyung, inggih cariyos ingkang miturut Biyung cariyosipun Kere Munggah Bale ing Kalurahah Tambak menika. Lan Biyung ugi sampun pirsa ungeling Paugeran Kalurahan, inggih karana menika Biyung nate mundhut pirsa dhateng kula, menggah sepinten agengipun raos tresna kula dhateng Kangmas Jaswana. Nalika samanten kula matur bilih katresnan lan bekti kula dhateng Kangmas Jaswana menika ngungkuli raos tresna kula dhateng badan kula piyambak. Lajeng Biyung dhawuh dhateng kula, menawi estu makaten kula kedah saged ambuktekaken katresnan kula dhateng Kangmas Jaswana, sarana mbudidaya murih Kangmas Jaswana benjingipun saged jumeneng Lurah nutugaken jejibahanipun Bapa, sawanci-wanci Bapa lengser. Inggih awit saking menika, dinten niki ugi kula nyuwun dhateng Bapa, mugi Bapa kersa ngginakaken ungeling Paugeran Kalurahan Tambak ingkang ngandhap piyambak, inggih menika Lurah ingkang dereng lengser kasampiran panguwaos masrahaken kalenggahanipun dhateng sinten ingkang dipun kersakaken. Lan dumugi dinten menika, Bapa taksih jumeneng minangka Lurah ing Tambak mriki. Awit saking menika, kaparenga Bapa dinten menika masrahaken kalenggahan Lurah dhateng Kangmas Jaswana. Kanthi makaten gumantosing lurah ing Tambak menika boten cengkah kalihan Paugeran ingkang wonten”.

       Midhanget aturipun Puranta ingkang makaten menika, sapandurat Ki Lurah boten saged ngendika menapa-menapa. Namung ing socanipun ketingal kekembeng waspa. Titiyang sapendhapa sami kendel, njegreg kados-kados kaperbawan dening aturipun Puranta dhateng tiyang sepuhipun murih masrahaken kalenggahan Lurah dhateng Jaswana. Kamangka sampun cetha menawi manut paugeran ingkang wonten, mesthinipun Puranta ingkang wenang nggentosi tiyang sepuhipun manawi Ki Lurah sampun lengser.

       “Jaswana…..” sasampunipun kendel radi dangu ki Lurah lajeng nimbali Jaswana, putranipun ingkang ageng.

       “Inggih Bapa?” wangsulanipun Jaswana alon kalih nglirik ingkang rayi nenggih Puranta.

       “Kowe wis ngerti unining Paugeraning Kalurahan lan uga wis krungu apa sing dadi ature adhimu Puranta marang pun Bapa, mesthine kowe uga bisa weruh sepira gedhening katresnane sedulurmu kuwi marang awakmu. Samengko aku arep takon, kepriye mungguh panemumu?” Ki Lurah paring wangsulan kanthi mundhut pamanggihipun Jaswana.

       “Kados ingkang wongsal-wangsul kula aturaken dhateng Bapa” Jaswana atur wangsulan “menapa ingkang kadhawuhaken Bapa dhateng keng putra pun Jaswana, kula namung badhe nyendikani dhawuhipun Bapa. Namung kemawon, magepokan kalihan aturipun Dhimas Puranta dhateng Bapa kala wau, menawi ingkang nglandhesi atur kala wau awit kabekta raos mesakaken dhateng kula, kula kinten Jaswana dereng pantes menawi nampi sih kawelasan saking sinten kemawon, kalebet saking sedherek kula piyambak, ingkang pranyata sedherek namung tunggal Bapa nanging benten Biyung menika”.

       “Puranta…..” Ki Lurah lajeng ndangu dhateng Puranta.

       “Inggih Bapa?” kanthi suwanten ingkang cetha Puranta atur wangsulan.

       “Sadurunge panyuwunmu mau tak sembadani, aku uga kepengin krungu kowe aweh wangsulan marang pitakone Kakangmu lagi wae iki mau, saiki coba wangsulana kanthi cetha!” Ki Lurah lajeng dhawuh murih Puranta mangsuli pitakenipun Jaswana.

       Puranta mesem lajeng njejegaken anggenipun linggih, tumunten wicanten:

       “Menawi kadangu menapa ingkang dados lelandhesan anggen kula ngaturaken panyuwunan dhateng Bapa kala wau, lelandhesanipun nuwun inggih katresnan sejati. Katresnan ingkang sejati boten badhe saged kapisahaken kalihan raos pitados dhateng ingkang dipun tresnani. Minangka kadang ingkang kaprenah nem lan kula ngraosaken sampun dipun mong dening Kangmas Jaswana kanthi tulusing katresnan, kula lajeng pitados menawi Kangmas Jaswana tuhu tresna dhateng kula. Makaten ugi kula, kula sakalangkung tresna lan bekti dhateng Kangmas Jaswana, dhateng Bapa, tuwin dhateng Biyung. Awit kula tresna lan bekti mila kula langkung pitados dhateng Bapa tuwin Biyung bilih sedaya ingkang kawucalaken dhateng kula tamtu piwucal ingkang sae ingkang badhe mbekta kasaenaning gesang kula. Sepisan malih kula ambali, bilih Biyung nate paring dhawuh dhumateng kula murih ambudidaya supados Kangmas Jaswana tembenipun saged nggentosi kalenggahanipun Bapa minangka Lurah ing Tambak mriki. Lan magepokan kalihan atur panyuwun kula dhateng Bapa kala wau, saestu kula pitados bilih Kangmas kiyat nampi jejibahan minangka Lurah menawi Bapa sampun lengser, tegesipun kiyat badhe nindakaken kuwajibaning Lurah kanthi sasae-saenipun, sae tumrap Kalurahan lan Kawula ing Tambak sedaya. Menika ingkang dados lelandhesan atur panyuwun kula kala wau Bapa. Dados tebih saking raos mesakaken awit saestu kula mangertos Kangmas Jaswana boten betah dipun mesakaken dening titah ingkang wujudipin namung sak kula menika”.

       “Yen pancen mangkono, aku minangka wong tuwamu lan minangka Lurah ing Tambak kene, bakal nuruti apa kang dadi panjalukmu” Ki Lurah paring wangsulan kanthi suwanten ingkang anteb. Kasambung paring dhawuh mawi suwanten ingkang sora, katujokaken dhateng sedaya ingkang nembe wonten ing Pendhapa :

       “Para sedulurku kabeh, aku njaluk wangsulan marang ndika kabeh, apa ndika kabeh bakal panggah setya lan bekti marang Kalurahan Tambak iki, saupama  Lurahe wis dudu aku maneh?”.

       “Kasetyan lan bekti kula dhateng Kalurahan Tambak boten badhe ewah Ki Lurah, ngantos benjing kukuding jagad” ingkang atur wangsulan Ki Bebau Tengah, ingkang kalajengaken nari para ingkang sami wonten Pendhapa sedaya : “Rak ya mangkono ta Sedulur kabeh?”.

       “Nggiiiiiiiiiih……” boten wonten setunggal-setunggala saking para ingkang wonten pendhapa ingkang boten semaur makaten menika.

       “Sabanjure aku njaluk paseksen ndika kabeh” Ki Lurah ngendika malih “dina iki uga, kalungguhan lurah sing sasuwene iki tak cekel, tak pasrahake marang anakku lanang Jaswana lan wiwit dina iki sing wenang nindakne jejibahan Lurah ing Kalurahan Tambak kene ya anakku lanang Jaswana. Apa ana saka ndika kabeh sing ora sarujuk marang kawicaksanan iki lan ora gelem dilurahi dening anakku lanang Jaswana?”.

       “Boteeeeeeeen……” ambata rubuh wangsulanipun tiyang sapendhapa.

       Ki Lurah lajeng nglolos dhuwung ingkang dipun agem, nuwun inggih Kyai Pantek lajeng kaparingaken dhateng Jaswana minangka tandha menawi Jaswana sampun jumeneng dados Lurah ing Tambak. Sasampunipun sepisan malih Ki Lurah Jaswana ngekahaken kasetyanipun Para Bebau, Para Sapukawating Kalurahan lan Para pamong sanesipun, pakempalan enjing menika lajeng bibar. Ingkang Kantun namung Raden Riyasa ingkang sampun boten dados Lurah malih, Jaswana ingkang sampun ngagem sebatan Ki Lurah Jaswana tuwin Puranta.

       “Ki Lurah lan sira Puranta……” Raden Riyasa nimbali putranipun kekalih.

       “Inggih Bapa” meh sareng Puranta lan Jaswana atur wangsulan.

       “Sawise kalungguhan Lurah tak pasrahake marang Ki Lurah Jaswana, sesuk esuk sadurunge pletheking surya aku karo Biyungmu bakal pangkat menyang Batapawon lan ora bakal bali maneh menyang Tambak kene” dhawuhipun Raden Riyasa dhateng yoganipun kekalih “mung welingku marang kowe ngger anak-anakku kabeh, kowe bocah loro kudu tansah rukun nganti kukuding jaman, aja nganti padha tukar padu gedhene nganti padha kerengan, padha reksanen dhewe-dhewe sedulurmu. Jaswana kudu ngreksa kaslametane Puranta lan Puranta kudu ngreksa kaslametane Jaswana. Ora ana ing antarane Jaswana lan Puranta sing tak lilani padha negakne siji lan sijine, ya negakne larane gedhene negakne marang patine. Jagad anekseni, Gusti Midhanget lan Maha Mirsani, yen nganti pawelingku iki ana sing nyidrani ing kono margane bakal lebur tanpa dadi” Raden Riyasa pamitan lan anilar wekas dhateng Ki Lurah Jaswana miwah Puranta.

       Kekalihipun inggih lajeng sami angestokaken dhawuh lan janji bilih badhe setya dhateng pawelingipun ingkang Bapa, kairing sumpah sok sintena ingkang amiwiti cidra mangka inggih piyambakipun ingkang badhe angrumiyini sirna.

       Raden Riyasa lajeng mlebet dhateng dalem Kalurahan,  Nyai Lurah inggih Sidhem kaparingan pirsa bilih dinten menika kalenggahan Lurah sampun kapasrahaken dhateng Jaswana. Nyai Lurah Sidhem ugi sampun nglenggana lan nampi wartos menika kanthi sukaning manah. Lan nalika Raden Riyasa dhawuh bilih badhe amiwiti gesang enggal ing Pratapan Batapawon, Sidhem inggih badhe ndherek. Enjingipun anyarengi mega abrit ing langit sisih wetan njudhul, Raden Riyasa pamitan kangge ingkang pungkasan dhateng putra-putranipun. Lurah Jaswana nguntapaken jengkaripun ingkang Bapa ngantos dumugi regol ngajeng. Dene Puranta lan Sirep, semahipun, ndherekaken jengkaripun Raden Riyasa ngantos tapel watesing Kalurahan, nembe mandheg anggenipun mlampah ndherekaken tiyang sepuhipun sasampunipun Raden Riyasa paring dhawuh murih Puranta lan semahipun wangsul dhateng griyanipun malih.

 

Ana candhake.