SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (038)

 

38.

            Puranta lan Sirep dadi sansaya gumun, jebul Ki Jurudah ora mung wis ngerti jenenge wong loro kuwi wae, malah jenenge wong tuwane pisan Ki Jurudah iya wis weruh. Mula Puranta lan Sirep banjur sansaya ndhingklukne sirahe, nuduhne rasa kurmat marang wong tuwa sing durung tau ditepungi babar pisan kuwi nanging jebul wis apal marang dheweke lan mbok menawa malah wis ngerti kabeh sapa sing dadi kulawargane.

            “Matur nuwun sanget Ki Jurudah lan Ki Prasanta” Puranta banjur aweh wangsulan marang Ki Jurudah “bekti kula katur jengandika lan Ki Prasanta, mugi katampia”.

            “Kula ugi ngaturaken pangabekti Kyai Jurudah lan Kyai Prasanta” Sirep melu guneman karo nangkebake epek-epeke ngentra wong nyembah.

            “Iya, iya Ki lan Nyi Puranta” Sing mangsuli genti Ki Prasanta “aku matur nuwun banget dene ndika sakloron gelem ngaturake bekti marang wong kaya aku karo kadangku tuwa sing durung ndika tepungi sadurunge iki”.

            “Sakalangkung remen salebeting manah kula Kyai” Puranta guneman maneh “kados dene kajugrungan nugrahaning Gusti dene kula kalihan semah kula menika saged kepanggih lan saged sapajagong kalihan jengandika Ki Jurudah lan Ki Prasanta, priyantun ingkang tuhu waskitha, ingkang sampun uninga sinten kula lan semah kula malah kepara sampun uninga sinten ingkang nurunaken kula kekalih”.

            “Kuwi ora merga waskitha Ki Puranta” Ki Jurudah mangsuli karo mesem amba “jamak lumrahe priyayi sing kagungan palungguhan utawa pinter ing kagunan kuwi asmane mesthi kondhang teka ngendi-endi, contone ya Ki Lurah Tambak Kapisan sing kondhang tekan ngendi-endi Lurah sing banget tresnane marang para kawulane lan Ki Sinung sing ora kalah kondhange minangka Undhagi sing garapane kukuh lan ngresepake yen disawang”.

            Puranta mesem, sajake nggagas nek olehe wangsulan Ki Jurudah mangkono kuwi mung kanggo abang-abang lambe wae, lire ora seneng nek diarani wong sing nduweni kawaskithan.

            “Iki mau rak ngene ta Ki Jurudah lan Ki Prasanta?” aku banjur miwiti ngajak omong perkara liyane “gandheng Ki lan Nyi Puranta iki wis rada sawatara manggon neng omah kene, dina iki mau banjur arep pamit nutugne laku. Nanging aku ya durung aweh wangsulan, merga aku kelingan anggone awake dhewe wis semayan arep nandangi gaweyan bebarengan kaya sing didhawuhne Kanjeng Ratu Kraton Katentreman. Lha saiki gandheng ndika wong loro wis padha teka, tak jaluk ndika sakloron bisa aweh rerigen utawa eguh pratikel marang Ki lan Nyi Puranta kepriye murih becike laku!”.

            “Matur nuwun mBah Tambak” Ki Jurudah aweh wangsulan “sadurunge aku arep takon marang Angger Puranta luwih dhisik”.

            “Inggih Kyai” Puranta nyauti rembug “mangga Kyai badhe mundhut pirsa menapa?”.

            “Jarene mBah Tambak mau, ndika arep nutugne laku? Olehe nutugne menyang ngendi?” Ki Jurudah nyongklok pitakonan marang Puranta.

            Puranta meneng sedhela banjur wangsulan ora beda karo olehe mangsuli pitakonku nalika tak takoni kaya sing ditakokne Ki Jurudah mau.

            “Nek ngono pancen wis ana niyat ing ati ndika ora arep bali maneh menyang Kalurahan Tambak?” Ki Jurudah banjur takon maneh marang Puranta.

            “Awit kula sampun prasetya salebeting manah lan ugi kula biyawarakaken ing ngarsanipun Ki Lurah lan para Bebau tuwin para pamong ing Tambak, bilih kula boten badhe wangsul menawi dereng kepanggih kalihan Keris Kyai Pantek ingkang murca saking Kalurahan Tambak, Kyai” Puranta aweh wangsulan.

            “Lan ndika luwih percaya marang angen-angen ndika yen Keris Kyai Pantek sing ilang kuwi ora bisa ndika temokne?” Ki Prasanta genti sing nakoni.

            “Mila leres makaten Kyai” wangsulane Puranta “jalaran kula mila boten mangertos ing pundi purugipun Dhuwung Kyai Pantek menika?, menawi kacidra dening tiyang, tiyang pundi ingkang nyolong, kula inggih boten mangertos, dados miturut petanganing nalar, nglengkara kula saged manggihaken Dhuwung Kyai Pantek ingkang murca menika”.

            “Lha nek ndika wis percaya marang petungane nalar ndika sing kaya mangkono mau, ya gene ndika nyaguhi prentahe Ki Lurah Tambak Kapindho?” Ki Prasanta mburu nganggo pitakonan maneh.

            “Jengandika tuhu priyantun ingkang waskitha Kyai” wangsulane Puranta “sanaosa boten kula aturaken menawi kesah kula nilar Kalurahan Tambak menika awit ngemban dhawuh saking Ki Lurah Tambak Kapindho, jengandika sampun pirsa. Kula pitados bilih jengandika tartamtu ugi sampun pirsa menapa ingkang dados pawadan anggen kula anyagahi dhawuhipun Ki Lurah kasebat”.

            “nDika aja banjur mangkono Angger Puranta” Ki Prasanta genti sing guneman, sauntara aku mesem sajroning atiku krungu wangsulane Puranta sing lugu nanging duwe karep sing jeru kuwi “sabab anane aku ngerti nek ndika budhal lunga saka Kalurahan Tambak lan mbok menawa siji loro aku ya weruh apa sing ndika temoni sawuse metu saka Kalurahan Tambak, kuwi merga kabeh barang kang wis kelahir, lire dhawuhe Ki Lurah lan wangsulan ndika kuwi akeh sing padha krungu, temahan mawa sarana gethok tular, aku lan Kakang Jurudah melu dadi krungu. Beda karo sing jenenge pawadan sing ora linairake, manggone ana batin, lha sing bisa ngaweruhi isine batining wong kuwi mung Gusti Sing Maha Wikan, upama ana sing kandha nek ngerti isi batine wong, kuwi cetha mung ngayawara utawa banter-bantere mung tekan panduga lan pangira wae. Kamangka panduga lan pangira kuwi durung mesthi benere, mula nadyan aku ya duwe pangira nanging aku luwih percaya marang pangrunguku saka ucap lan tembung sing metu saka wong sing tak duga lan tak kira isining batine”.

            “Nyuwun pangapunten Kyai, kula lepat” Puranta aweh wangsulan karo ndhingkluk sajake rumangsa getun marang tembung sing rada keladuk sing ditujokne marang Ki Prasanta mau “waleh-waleh menapa kula nggadhahi dudutan bilih dhawuh saking Ki Lurah murih kula kesah madosi Kyai Pantek menika namung dhapur samudana kangge pawadan murih kula nilaraken Kalurahan Tambak kangge salami-laminipun, murih boten dados klilipipun Ki Lurah anggenipun madeg ing Kalurahan Tambak. Gandheng kula kepengin Kalurahan Tambak saged tentrem boten wonten tukar padu antawisipun para pamongipun, kula lajeng nyagahi menapa ingkang dados dhawuhipun Ki Lurah kala wau”.

            “Lha nek ngono rak luwih cetha” Ki Jurudah semaur karo ngguyu amba “saiki aku genti arep njaluk tulung marang mBah Tambak supaya paring weruh marang Angger Puranta, yen satemene Gusti wis paring pemut marang Angger Puranta yen satemene Angger Puranta wis duwe kaluputan sing gedhe rong perkara”.

            “Elho?  kok aku sing ndika prentah Ki Jurudah? Kamangka aku ora melu-melu ing perkara iki?!?” wangsulanku karo nyawang praupane Ki Jurudah “luwih-luwih yen aku kudu aweh weruh marang Ki Puranta yen wis nindakne laku dosa rong prakara, gek kuwi dosa apa hara?”.

            “mBah Tambak” Ki Jurudah semaur karo suwara sing renyah “mesthi wae aku ora bakal wani prentah utawa ngongkon ndika, tembungku mau aku mung arep njaluk tulung marang ndika. Awit gaweyan sing arep ditandangi bareng-bareng antarane ndika lan aku sakloron karo Adhi Prasanta ana sambung rapete karo lelakon sing disandhang Angger Puranta, mula aku banjur njaluk tulung marang ndika”.

            “Iya Ki Jurudah” wangsulanku maneh “banjur aku kudu omong apa marang Ki Puranta?”.

            “Raden Bagus Suwanda” dumadakan Ki Prasanta melu guneman sing suwarane rada mendhuwur “ndika aja selak yen ndika kuwi kajaba siswa uga putra angkate Gusti Tumenggung Jatikusuma jaman Majapahit isih jaya biyen. nDika tak jaluk aja mbodhoni, yen panjalukku lan panjaluke Kakang Jurudah iki ora ndika turuti, ya ora apa-apa, mung wae aku mesthi bakal wadul marang Kanjeng Ratu ing Kraton Pangayoman lan kanthi mangkono nglengkara ndika bisa ndherek Gusti Prabu Brawijaya menyang Gunung Lawu”.

            Satemene aku rada njomblak kaget krungu rembuge Ki Prasanta sing kaya mangkono mau, katon cetha yen Ki Prasanta kuwi isih padha karo aku, kerep ora sabaran lan seneng nyenggol pangrasane liyan, klebu pangrasaku. Nanging gandheng tak gagas ora ana gunane males rembuge Ki Prasanta sing kaya ngono kuwi mau, aku ya banjur milih ngalah.

            “Iya iya Ki Jurudah lan Ki Prasanta, bakal tak turuti apa sing dadi dhawuh ndika sakloron” wangsulanku karo suwara sing sareh.

            “Lha nek ngono rak ya kepenak ta dirungokne nganggo kuping tuwa iki?” Ki Jurudah mesem “mosok wis padha tuwane kok isih arep gojek kaya bocah angon kebo? He he he”.

            “Ki Puranta……” aku banjur guneman marang Puranta.

            “Inggih mBah Tambak?” gage wae anggone Puranta sumaur.

            “nDika wis krungu apa sing dikandhakne Ki Jurudah, yen ndika jebul nduweni kaluputan gedhe rong prekara. Apa ndika wis weruh ing ngendi dununge kaluputan ndika kaya sing dikandhakne Ki Jurudah mau?” aku mbaleni takon.

            “Lali lan lepat menika mila sandhanganing titah, mBah Tambak” wangsulane Puranta “lan sa-apes-apesing tiyang menika, tiyang ingkang boten sumerep ing lepatipun. Langkung bodho lan cilaka menika tiyang ingkang boten sumerep bilih piyambakipun nandhang dosa. Lan kula ngrumaosi bilih kula kalebet kempalaning tiyang kados ingkang kula aturaken kala wau, bares kemawon mBah, kula dereng sumerep kados pundi wujuding dosa kula kala wau”.

            “Yen mangkono, aku arep kandha marang ndika, kandhaku iki mengko lelandhesan dhawuh saka Ki Jurudah. Nanging sadurunge aku kandha, aku mbutuhake pasarujukan saka ndika, dhawuhe Ki Jurudah marang aku iki kudu tak kandhakne apa ora? Lan kaping pindhone saupama tak kandhakne ndadekne runtiking ati ndika apa ora?” sepisan maneh Puranta tak tanting atine.

            “Mangga kadhawuhna mBah Tambak” wangsulane Puranta “sanaosa kula dereng patosa pinter, nanging kula inggih boten bodho-bodho sanget, awit sangertos kula bodho-bodhoning tiyang menika tiyang ingkang kapir tegesipun kapir anutupi manahipun saking warta ingkang leres, temah menawi wonten tiyang ingkang nedahaken menawi piyambakipun nandhang dosa utawi tumindak lepat lajeng dipun nesoni. Kula boten remen dados tiyang kapir makaten menika mBah Tambak”.

            “Ngene wae Angger” Ki Prasanta banjur melu udhu rembug maneh “sing bakal dikandhakne mBah Tambak mengko kuwi cetha nek warta sing bener, lire mBah Tambak bakal nuduhake kleruning laku ndika sing mbok menawa ndika kira laku sing wis bener. Nanging, nek apa sing dikandhakne mBah Tambak mengko miturut panemu ndika kandha sing luput, ndika uga wenang nampik lan ora nggugu marang apa sing dikandhakne mBah Tambak. Nanging nek miturut ndika bene rya ora ana alane yen ndika banjur nggugu lan ndandani kaluputan sing wis nuwuhake dosa sing gedhe kuwi mau”.

            “Inggih Kyai” wangsulane Puranta “mila leres ingkang jengandika dhawuhaken menika, nanging bares kemawon Kyai, kula sampun pitados dhateng Kyai Jurudah, Kyai Prasanta miwah mBah Tambak. Sadaya pitedahipun estu badhe kula estokaken”.

 

Ana candhake