SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (042)

 

42.

            Wong papat sida budhal menyang Kalurahan Tambak, Sirep ditinggal neng omah. Kaya sing wis dirembug, nalika ngancik laladan Kalurahan Tambak, Ki Jurudah lan Ki Prasanta misah golek dalan liyane. Aku wiwit manjing alam panglemunan sing ora bisa diweruhi dening mripat wantah kajaba mung mripate Puranta, nanging lakuku tansah mbarengi lakune Puranta. Nalika arep ngambah padhukuhan, Puranta tak ajak mandheg sedhela.

            “Mandheg dhisik Ki Puranta” kandhaku karo mapan lungguh neng watu gedhe pinggir dalan “ana sing arep tak kandhakne sadurunge ndika mlebu padhukuhan ing Kalurahan Tambak kene”.

            “Badhe paring dhawuh menapa mBah?” wangsulane Puranta karo nyawang prenahku lungguh “mangga kadhawuhna kemawon”.

            “nDika prayoga yen mandheg neng kene dhsisik, utawa nggolek papan sing ora gampang diweruhi wong-wong Tambak” kandhaku marang Puranta “aku arep golek sisik melik lan niti kahanan ing Kalurahan Tambak dhisik. Yen wis cetha kahanan ing Kalurahan Tambak, mengko bisa ndika gunakne minangka ancer-ancer endi sing kudu ditindakne luwih dhisik”.

            Puranta mung manut apa sing tak kandhakne, dheweke banjur golek panggonan kanggo leren, ya kuwi ing pasetren kalen cilik ing pinggire sawijining pategalan. Aku dhewe ya banjur nggeblas nganggo caraku, niti priksa kahanan ing Kalurahan Tambak. Dhisik dhewe aku marani omahe Ki Lurah Tambak Kapindho, aku kepengin ngerti kahanane Dalem Kalurahan kuwi.

            Tekan Kalurahan kahanan katon sepi, ing pendhapa ora ana katon wong kemliwer, nanging lawange omah dibukak amba. Aku banjur mlebu menyang omah njero, kepengin weruh apa sing lagi ditandangi Ki Lurah. Jebul neng Pringgitan ana wong sing lagi jagongan, katone lagi ngrembug barang sing wigati, ketitik suwarane ora ana sing banter lan uga ora ana sing nggunakne tembung guyonan. Aku banjur mapan lungguh neng cedhake wong sing lagi lungguh kupeng, ngadhep Maron anyar sing isi banyu kembang. Sing ana kono kuwi kabeh ana wong papat sing aku durung ngerti sapa jenenge. Mung tak kira wae sing nganggo sandhangan becik dhewe kuwi kira-kira Ki Lurah, banjur ana wong lanang sing luwih tuwa sethithik tinimbangane wong sing tak kira Ki Lurah, kuwi kira-kira Bebau Kidul utawa Waruju, ana maneh wong sing rada tuwa mbok menawa kuwi Jagabaya Bontot lan keri dhewe wong tuwa sing brengos lan jenggote diingu dawa wis putih kabeh, kiraku iki sing jeneng Kyai Lopara. Wong papat kuwi babar pisan ora ana sing weruh yen aku melu lungguh njejeri Ki Lurah, merga aku wis mapan inga lam panglemunan sing ora kasat mata, olehku milih cedhak Ki Lurah merga aku kepengin cedhak karo Maron sing isi banyu lan kembang kuwi.

            “Inggih wewayangan ingkang ketingal ing salebeting Maron menika mangke Ki Lurah, sinten ingkang sampun nyidra Kyai Pantek lan ing pundi anggenipun nyingidaken” wong tuwa sing tak kira Kyai Lopara kuwi sing guneman.

            “Inggih Ki Lopara” wangsulane Ki Lurah “nanging kanyatanipun sampun sapanginang langkung kula njingglengi toya ing Maron menika suprandene boten sumerep menapa-menapa kajawi namung sekar setaman ingkang kala wau dipun sebar ing lumahing Maron dening Paman Bebau”.

            “Nyuwun pangapunten Ki Lurah” Ki Lopara aweh wangsulan “jebul sareng kula titi sepisan malih, ubarampe kangge kabetahan menika dereng jangkep, taksih kirang setunggal malih, miturut sasmita ingkang kula tampi saking Guru kula, Maron menika kedah kapapanaken mawi lemek Sinjang utawi Nyamping corek Semen Rama ingkang dereng nate dipun agem”.

            “Nuwun sewu Ki Lurah” wong sing tak kira Bebau Kidul genti sing guneman “kaparenga kula wangsul rumiyin mendhet sinjang ingkang nembe rampung anggenipun mBathik semah kula, kangge lemek Maron enggal menika”.

            “Ora prelu ndika ndadak bali Paman Bau” wangsulane Ki Lurah karo mesem “gajege ing pasinggahanku isih ana papat utawa lima jarik sing durung nate dienggo sing bathikane nganggo corek Semen Rama. Saiki coba tak tilikane dhisik lan tak gawane mrene”.

            Bubar muni ngono kuwi Ki Lurah ngadeg banjur mlaku mlebu omah mburi. Ora let suwe wis bali mrono maneh karo nggawa jarit anyar sing isih lempitan.

            “Menika Ki Lopara Nyamping ingkang ndika kersakaken pranyata sampun wonten” kandhane Ki Lurah karo ngulungne jarit lempitan kuwi marang Ki Lopara.

            “Matur nuwun Ki Lurah, inggih menika nyamping ingkang dipun kersakaken dening  Bapa Kyai Ganjur, Guru kula” Ki Lopara wangsulan karo nampani jarit anyar kuwi. Jarit banjur dijembereng dibekuk sepisan, banjur janggute Ki Lopara aweh sasmita marang Jagabaya Bontot supaya ngangkat Maron sing wis isi banyu kembang kuwi. Ki Lopara nggelar jarit sing wis dibekuk kuwi banjur dening Jagabaya Bontot diselehi Maron sing mau dijunjung.

            “Sampun Ki Lurah” kandhane Ki Lopara sabanjure “samangke anyarengi kula ngrapal japa mantra, kaparenga Ki Lurah mirsani dhateng salebeting Maron. Ing mriku mangke Ki Lurah badhe pirsa sedaya lelampahan ingkang magepokan kalihan icalipun Kyai Pantek saking Dalem kalurahan mriki menika”.

            Ki Lopara banjur ngeremne mripate, lambene umak-umik maca mantra, embuh mantra apa sing diucapake ora pati tak rungokne. Sauntara Bebau Kidul lan Jagabaya Bontot ketok ndhingkluk uga karo ngeremne mripat. Aku ya banjur nerokne Ki Lurah, melu nyawang sing ana jerone Maron isi banyu lan kembang kuwi. Karo jroning atiku kepengin ngrusuhi sethithik olehe dolanan sulapan Ki Lopara nganggo maron isi banyu kuwi.

            Dumadakan ing lumahing banyu sing ana jero maron katon ana wewayangane Puranta sing lagi lungguh sila karo sedhakep kaya lagi nglakoni samadi, ora let suwe banjur disusul wewayangane wong lima sing ngadhep Puranta. Wong nem kuwi banjur padha omong-omongan sing suwarane ora ana. Aku bisa maca karepe Lopara, kanthi nuduhne gambar ing jero Maron kuwi arep ngandhakne nek wis ana rembug antarane Puranta karo wong lima sing aku durung weruh sapa jenenge kuwi. Ora let suwe wewayangan kuwi ilang, banjur metu maneh wewayangane Keris Kyai Pantek sing semendhe ana plangkane. Banjur ana wewayangane Puranta njupuk Keris Kyai Pantek. Wewayangan banjur ilang. Aku sing wis nedya ngrusuhi olehe dolanan sulapan Lopara, tumuli nggawe wewayangan ana banyu sing ana jero Maron kuwi, ing kono banjur katon Lopara karo Jagabaya Bontot ditutne Bebau Kidul mlaku, tangane Lopara nyekel keris sing mau dijupuk Puranta, banjur wewayangan tak gawe ilang maneh. Dadi miturut asil panyawange Ki Lurah, Keris sing mau dijupuk Puranta wis ngalih neng tangane Lopara sing mlaku lan ditutne muride loro kuwi. Tak lirik Ki Lurah katon njengkerutne bathuke lan nggathukne alis kiwa tengene.

            “Nuwun sewu menapa Ki Lurah sampun mirsani sinten ingkang ketingal wewayanganipun ing toya ingkang wonten Maron menika kala wau?” Lopara nglereni nggone ngrapal mantra, banjur takon marang Ki Lurah.

            “Sampun Ki Lopara, ing mriku wau kula sumerep wewayanganipun tiyang kathah……” wangsulane Ki Lurah.

            “Inggih tiyang ingkang wewayanganipun kapirsanan dening Ki Lurah menika ingkang nedya njongkeng kawibawan lan kepengin madeg dados Lurah, kanthi mendhet Dhuwung Piyandel Kalurahan Tambak inggih Kyai Pantek” Lopara guneman kanthi suwara sing manteb.

            “Nanging iki mau aku weruh Kyai Pantek wekasane ………” Ki Lurah aweh wangsulan, nanging durung nganti rampung wis ditugel dening Ki Lopara :

            “Sampun, samangke kapirsanana malih dateng pundi Kyai Pantek dipun singidaken” ora ngenteni wangsulan Lopara wis wiwit ngrapal mantra kaya mau.

            Gage wae aku tumandang, sadurunge ing lumahing Maron ana wewayangan gaweyane Lopara, tak dhisiki ana gambare Lopara karo Bebau Kidul lan Jagabaya Bontot mlebu sawijining omah saka lawang pungkuran banjur nyelehne keris sing digawa menyang sawijining senthong ing omah kono, banjur ditinggal lunga. Sawise wewayangan gaweyanku ilang, lagi ana wewayangane Puranta maneh sing nyelehne Keris ing sawijining papan, banjur ditinggal lunga.

            “Samangke Ki Lurah sasampunipun pirsa sinten ingkang nyidra Kyai Pantek tartamtu lajeng pirsa ing pundi anggenipun nyingidaken Dhuwung menika murih boten kadenangan tiyang sanes” Lopara bali nglereni nggone ngrapal mantra banjur guneman marang Ki Lurah. Sajake Lopara ora ngerti yen sing diweruhi Ki Lurah beda karo wewayangan asile nggone gawe dolanan sulapan.

            “Bares kemawon Ki Lopara” Ki Lurah tumuli wangsulan “kula dados bingung nyumerepi pitedah ingkang boten cetha ingkang wujud wewayangan ing toya salebeting maron menika”.

            Lopara ora enggal semaur, sajake lagi mikir ya gene Ki Lurah kandha mangkono kuwi. Kamangka wis cetha yen mau dheweke nuduhne Puranta wis sapajagong karo wong lima banjur Puranta njupuk Kyai Pantek lan sabanjure Puranta nyingidne Keris kuwi ing senthong omahe. Nanging kok Ki Lurah malah kandha yen ora cetha?. Ing sisih ngendi sing dikandhakne ora cetha kuwi?.

            “Nuwun sewu Ki Lurah” gandheng Lopara ora enggal wangsulan, Bebau Kidul nyoba takon marang Ki Lurah “menapa dedeg-piyadeg lan praupanipun tiyang-tiyang ingkang wewayanganipun kacetha ing toyaning Maron kala wau boten dipun apali dening jengandika Ki Lurah?”.

            “Aku apal kabeh Paman” wangsulane Ki Lurah “aku mau dhisik dhewe weruh wewayangan sing nuduhne yen Puranta lagi jagongan karo Bebau Tengah, Bebau Lor, Bebau Kulon, Bebau Sela lan Bebau Wetan. Nanging sing diomong apa, aku ora ngerti jalaran suwarane ora keprungu………”.

            “Estunipun ingkang dipun rembag kala wau inggih rancangan anggenipun badhe nyidra Piyandel Kalurahan, Ki Lurah” Jagabaya Bontot nyoba aweh katrangan.

            “Mengko dhisik” Ki Lurah mangsuli katrangane Jagabaya Bontot “kandhaku durung rampung aja diselani Paman Jagabaya”.

            “Nyuwun pangapunten Ki Lurah” Jagabaya Bontot banjur ndhingkluk semu isin.

            “Aku uga weruh wewayangane Puranta sing njupuk Kyai Pantek saka Plangkane” Ki Lurah nutugne olehe guneman “Nanging aku uga weruh wewayangane Ki Lopara ditutne Paman Bebau lan Paman Jagabaya sing uga nggawa Kyai Pantek. Kuwi sing kapisan”.

            Bebau Kidul lan Jagabaya Bontot bebarengan noleh, ngulati praupane Lopara, sajak gumun krungu kandhane Ki Lurah mangkono kuwi mau. Nanging Lopara api-api ora ngerti nek murid-muride padha gumun lan bingung. Malah banjur guneman marang Ki Lurah :

            “Menika kala wau wewayangan ingkang jengandika pirsani ingkang kapisan Ki Lurah?”.

            “Inggih Kyai” Ki Lurah aweh wangsulan “awit saking menika kula lajeng bingung sinten estunipun ingkang mendhet Kyai Pantek saking plangkan, kadang kula Dhimas Puranta menapa Ki Lopara lan siswa-siswanipun?”.

            “Nyuwun pangapunten Ki Lurah” Lopara guneman maneh “lajeng ingkang kaping kalih, Ki Lurah pirsa wewayangan menapa ing toya Maron kala wau?”.

            “Kula sumerep ndika tuwin Paman bau saha Paman Jagabaya” wangsulane Ki Lurah “ndika mlampah kalihan ngasta Kyai Pantek dipun tutaken Paman Bau lan Paman Jagabaya, mlebet griyanipun Dhimas Puranta liwat pengkeran lajeng nyingidaken Kyai Pantek ing Senthong griyanipun Dhimas Puranta. Nanging kula ugi sumerep wewayanganipun Dhimas Puranta ingkang mlebet ing senthong griyanipun lan nyelehaken Dhuwung ing mriku sami kalihan ingkang dipun tindakaken jengandika Ki Lopara”.

            Krungu wangsulan saka Ki Lurah ngono kuwi, katon Lopara kaget lan muntab kanepsone, untune nggeget, praupane salin warna dadi mbrabak abang.

 

Ana candhake