SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (054)

 

54.

Tak kira Ki Jurudah lan Ki Prasanta nek saka Kalurahan Tambak terus bali menyang Kraton Ngiyom, nanging jebul wong loro kuwi mandheg neng panggonanku kene iki, ngenteni tekane Puranta sing diwenehi wektu pitung dina kanggo nata Kalurahan Tambak sing kober mawut merga anane geger ing plataran omahe mau. Tekaku wong telu dipapag dening manekawarna pitakonan dening Sirep sing jarene wiwit Puranta budhal menyang Tambak atine tansah trataban. Lan lagi mari sawuse ketekan tamu sing miturut Sirep tamu sing nyalawadi.

“Aja was lan aja sumelang Nyai Puranta” kandhaku marang Sirep minangka wangsulan saka pirang-pirang pitakone “sanadyan kudu nganggo bebanten, kahanan ing Kalurahan Tambak wis katon wiwit ana sesulak sing padhang. Dene kakung ndika ya ki Puranta, wektu iki dening Ki Jurudah lan Ki Prasanta isih kadhawuhan leren sauntara ana ing omahe, nata Kalurahan Tambak lan nindakne jejibahane Ki Lurah jalaran wektu iki Ki Lurah lagi nandhang gerah santer kena gegamane Kyai Lopara. Pitung dina maneh Ki Puranta teka mrene maneh, mesthine ya banjur mapag ndika diajak bali menyang Tambak maneh”.

“Makaten inggih mBah Tambak?” Sirep mangsuli nggonku kandha “kula badhe nyuwun pirsa malih mBah?!?”.

“Arep takon apa maneh?” aku mbalik takon “nek sing ndika takokne  wong-wong sing wingi padha gawe paeka marang Ki Puranta, kaya dene Bebau Kidul lan Jagabaya Bontot, saiki wis ora bisa tumindak apa-apa maneh, kekarone wis ngundhuh wohing pakartine temah mati sampyuh nalika kerengan karo Ki Sabekti lan Ki Puludan. Dadi sawayah-wayah ndika lan Ki Puranta bali menyang Tambak, kira-kira wis ora ana sing bakal ngaru-biru maneh”.

“Boten menika ingkang badhe kula suwunaken pirsa mBah” Sirep ngandhakne sing dadi pitakone “kados ingkang kula aturaken ing ngajeng, sabidhalipun Kakang Puranta ndherekaken jengandika tuwin Ki Jurudah lan Ki Prasanta kala wau enjing, manah kula tansah trataban boten kantenan, nembe mantun sasampunipun kaparingan omben toya pethak dening Nyai Pandhanwangi……”.

“Nyai Pandhanwangi kuwi sapa?” aku nyelani takon.

“Lha menika ingkang badhe kula suwunaken pirsa” Sirep gage wae anggone mangsuli “rawuhipun Nyai Pandhansari ing dalem mriki, anyarengi manah kula kuwatos-kuwatosipun lan bingung-bingungipun awit nguwatosaken Kakang Puranta tuwin mBah Tambak sarta Kyai Jurudah miwah Kyai Prasanta. Meh kemawon saking bingunging manah kula, kula badhe sumusul dhateng Tambak. Nanging kedadak wonten tamu ingkang nyalawadi, priyantunipun sakalangkung ing sulistiyanipun, ngagem busana aneh, inggih menika saranduning salira katutup mawi busana warni ijem, temah boten katingal rikmanipun, ingkang saged kula tingali inggih namung astanipun kekalih saha pasuryanipun ingkang endah mencorong kados rembulan ing wanci purnama. Priyantun menika ngaken menawi asmanipun Nyai Pandhanwangi, dalemipun boten tebih saking mriki. Lajeng kula dipun paringi toya pethak winadhahan pincuk saking roning pisang, murih kula ombe”.

Aku gumun karo sing dikandhakne Sirep iki, jalaran sangertiku papanku kene iki adoh saka padesan lan ora ana omah siji-sijia sing cedhak karo papan kene. Lan aku uga lagi krungu iki nek ana wong wadon sing omahe cedhak kene sing duwe jeneng Nyai Pandhansari. Merga saka kuwi aku banjur ngulati Ki Jurudah lan Ki Prasanta aweh sasmita supaya kekarone ana sing gelem aweh katrangan ngenani wong wadon ayu sing aran Nyai Pandhanwangi kuwi. Ki Jurudah mesem, banjur guneman, genti nakoni Sirep :

“Lha Nyai Puranta apa ya banjur ngunjuk banyu sing diparingne Nyai Pandhanwangi kuwi? Banjur rasane kepiye?”.

“Inggih Kyai” wangsulane Sirep “toya inggih lajeng kula ombe ngantos telas, raosipun inggih limrah kados raosing toya genthong, namung kemawon sasampunipun kula ngombe toya kala wau, dumadakan ing salebeting manah kula kraos ayem lan tentrem, raos was saha raos kuwatos sadya ical, kagantos raos pasrah lan pitados dhateng Kersaning Hyang Agung, awit ing manah kula ketuwuhan raos pitados bilih sedaya ingkang dumados ing sanginggiling bumi saandhaping akasa menika namung awit saking karsa lan kodrat-wiradating Gusti, lan Gusti boten badhe kagungan kersa damel cilakaning titah, kajawi titah ingkang mila pados margining cilakanipun piyambak”.

“Sabanjure Nyai Pandhansari apa banjur kundur apa isih paring dhawuh maneh marang ndika Nyai ?” Ki Prasanta sing uga melu nyemak critane Sirep melu takon.

“Sasampunipun manah kula kraos tentrem lan ayem” Sirep aweh wangsulan “Nyai Pandhansari lajeng paring piwucal dhateng kula, bilih sok sintena kepengin langgeng ing salebeting  raos ayem  kedah tansah pitados saha namung angawula dhumateng Gusti Ingkang Maha Agung, manawi manah sampun kadadosaken minangka kalbu mukmin baitullah, ing mriku badhe boten wonten malih isen-isen ing manah ingkang nuwuhaken raos ajrih, raos kuwatos lan sanes-sanesipun. Salajengipun Nyai Pandhanwangi ugi dhawuh dhateng kula bilih murih sampurnaning pangertosan ing babagan menika, kula kedah nyuwun tuntun dhateng guru-laki kula nenggih Kakang Puranta lan menawi Kakang Puranta sambat kirang pana ing babagan menika, dening Nyai Pandhanwangi kula kadhawuhan matur murih Kakang Puranta ngangsu kaweruh dhateng Pratapan Batapawon”.

“Hm……….” Ki Jurudah unjal ambegan landhung banjur muwus “ing kene Gusti paring warah marang wong tuwa sing kerep ngendel-endelne dumeh wis tuwa umure kaya aku iki, lumantar Angger Sirep ya Nyai Puranta sing ngandhakne apa sing dadi piwulange Nyai Pandhanwangi”.

“Liripun kados pundi Kyai?” Sirep takon maneh “lha dalemipun Nyai Pandhanwangi menika tembing pundi? Saestu salebeting manah, kula kepengin sanget ngajak Kakang Puranta sowan ing dalemipun Nyai Pandhanwangi menika”.

“Cethane wae mangkene Nyai” Ki Jurudah banjur aweh wangsulan “salugune ing jaman biyen aku uga nate nampa piwulang saka Kanjeng Ratu Setyawati sing saiki tak suwitani, piwulang kuwi kapethik saka Ngilmu Sejatiningsih wewarah saka Sang Maharsi Doradruwasa ya Gurune Kanjeng Ratu sing uga Gurune mBah Tambak, supaya menungsa bisa moksa utawa bisa manjing alam kaswargan sadurunge ngliwati kori sing diarani pati. Dene salah siji sing dadi saranane ya kaya sing  ndika kandhakne kuwi mau. Ya iku manungsa kudu nduweni ati Wali, dene tegese wali iku saka tembung uwal saka lali, menungsa utawa titah sing wis uwal saka lali mesthi bakal tansah eling marang Gusti Kang Maha Agung, eling marang kabeh dhawuh-dhawuhE, eling marang kabeh kang dadi pepacuhE. Titah sing wis nduweni ati wali iku padha karo sing ndika kandhakake mujudake kalbu mukmin baitullah sing tegese kalbu kuwi ati mukmin kuwi wong kang angestu marang Hyang Agung dene tegese baitullah kuwi daleme Gusti Allah. Cethane wae, titah sing wis ngaku dadi wong mukmin utawa wong angestu marang Gusti ora bakal kendhat nggone eling marang Gusti. Nanging ya kuwi, merga titah uga kagadhuhan nafsu patang prakara sing wujud Amarah, Aluamah, Supiyah lan Mutmainah kerep wae titah kasurung banjur manembah marang napsu patang perkara kuwi, lire akeh titah sing lali marang Gustine merga nuruti hardaning salah siji saka napsu patang perkara kuwi, kalebu aku sing wis tuwa nanging durung sepuh, durung sepi saka hawa temah durung pana loroning ngatunggil. Dadi nek Nyai Puranta jebul wis bisa miwiti yasa kalbu mukmin baitullah, ora mokal yen ing tembene ndika bakal luwih tuwa tinimbang aku sing mung tuwa tuwas kakehan umur kurang tumindak jujur iki, geleme laku jujur luwih kerep jalaran mawa tetimbanganing hawa napsu ora jujur merga nurut piwulang luhur”.

Apa sing dikandhakne Ki Jurudah kuwi kaya-kaya ndhodhogi dhadhaku. Aku banjur kelingan yen sasuwene urip iki, aku isih luwih akeh nuruti panjurunge hawa lan nafsuku dhewe. Kamangka sejatining suwarga kuwi sipate suci ora gelem kanggonan hawa lan nafsu, yen titah isih tansah anuruti lan tundhuk marang parentahe hawa lan nafsu mokal bisane manjing sejatining suwarga, iya suwarga ing jagad iki iya suwarga ing jaman kalanggengan mbesuk.

“Sing ditakokne Nyai Puranta sing keri dhewe mau, omahe Nyai Pandhanwangi kuwi ngendi Ki Jurudah” kanggo nylemur kumroncaling suwara batinku aku ngelingne Ki Jurudah marang kang ditakokne Sirep “merga Nyai Puranta arep ngajak kakunge sanja menyang omahe Nyai Pandhanwangi kuwi”.

“Inggih Kyai” Sirep melu guneman “saestu kula saged ngraosaken katentremaning manah nalika kula pikantuk piwucalipun Nyai Pandhanwangi, inggih awit saking menika kula badhe ngajak Kakang Puranta sowan ing dalemipun Nyai Pandhanwangi, murih boten namung kula piyambak ingkang pikantuk katentremaning manah, nanging ugi Kakang Puranta menapa”.

“Iya, iya Nyai” Ki Jurudah banjur guneman maneh “jenenge mau Nyai Pandhanwangi, kuwi dumadi saka tembung Pandhan karo tembung wangi. Kena diucapake kanthi diwolak lan diwalikake. Ya iku Pandhan lan Wangi, bisa uga Wangi lan Pandhan. Nadyan wujude mung sak Pandhan, ya iku tetuwuhan sing thukule ora dibudidaya manungsa, akeh sing thukule ing pinggiring kalen, lan akeh wong sing nyingkiri merga wedi yen kegarit eri sing thukul ana godhonge, nanging satemene tetuwuhan iki nduweni ganda sing dikaremi dening manungsa ya iku ganda wangi. Dadi nadyan mung sak Pandhan nanging tenane kuwi wangi. Kosok baline bisa uga sanadyan wangi nanging kuwi mung sak Pandhan. Cekake wae, asma Pandhanwangi kuwi wae wis ngemu pitutur marang ndika lan aku sarta wong-wong liyane iki, ya iku dadi wong kuwi aja gampang ngedohi wong sing katone ora ana regane, merga wong sing katone remeh bisa uga nyimpen ganda wangi sing bisa gawe senenging ati. Kosok baline, aja kesusu seneng marang sing gandane wangi, merga sing gandane saka kadohan wis mambu wangi bareng dicedhaki jebul duwe eri sing manggon ana godhonge. Sabanjure, Nyai Pandhanwangi kandha yen mapane ora adoh saka kene, kuwi ngemu teges satemene Nyai Pandhanwangi kuwi ora adoh karo awake dhewe kabeh iki lan wong-wong liyane. Mung wae, antarane awake dhewe iki karo Nyai Pandhanwangi ana sing misahake sing wujude aling-aling utawa wiwara sing ora kasat mata, wiwara kuwi ora bisa ditembus dening titah kang durung bisa mujudake kalbu mukmin baitullah kaya sing mau ndika kandhakne. Dadi nglengkara awake dhewe sing isih dhemen ambathara marang hawa lan napsu bisa ngambah ing papane Nyai Pandhanwangi.  Yen titah wis bisa mujudne kalbu mukmin baitullah kang satuhu, mangka prasaat saben wektu tansah bisa sesandhingan karo Nyai Pandhanwangi. Awit satemene Nyai Pandhanwangi kuwi bisane obah, bisane mlaku, bisane guneman lan bisane apa-apa wae, jalaran ana sing ngobahake, nglakokne lakune, ngobahake lathine lan sapiturute, ora merga saka karepe dhewe. Mula Nyai Pandhanwangi mau bisa nemoni Nyai Puranta, jalaran Gusti Kang Maha Asih kepareng manggihake ndika karo Nyai Pandhanwangi……”.

“Inggih Kyai, kraos wewah ayem raosing manah kula, mireng dhawuh jengandika Kyai Jurudah. Kados dene taneman gaga ingkang ijem lajeng kasiram dening dhawahing jawah. Kados kawontenaning plataran ingkang kapadhangan dening diyan ting ing wanci wulan purnama” Sirep mangsuli apa sing dikandhakne Ki Jurudah, sajake wis ngerti apa sing dikarepake Ki Jurudah sing tenane ngemu pitutur sing dhuwur. Pitutur ora mung kanggo Sirep wae, nanging uga kanggo aku lan Ki Prasanta lan bisa uga kanggo Ki Jurudah dhewe.

Wektune wis sansaya wengi, wis wayahe menungsa sing isih akeh njagakne badan wadhage kaya dene Sirep iki aweh wektu leren marang ragane. Aku banjur ngongkon Sirep manjing marang papan paturone, murih bisa leren kaya lumrahe wong. Sawuse Sirep ngalih, lagi aku karo Ki Jurudah lan Ki Prasanta ngrembug sing dadi tanggung jawabku sajroning nindakne laku patobatan iki.

 

Ana candhake