SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (058)

 

58.

Ki Sarkara lajeng nata anggenipun linggih, ngrantos pamundhut pirsa saking mBah Tambak. Manawi nalika nembe dugi kala wau raos sayah sakalangkung keraos, nanging sareng sampun kendel sinambi mirengaken cariyosipun mBah Tambak ingkang ngemu pitutur kathah, raos sayahing salira sampun ical babar pisan.

“nDika mau kandha nek oleh ndika kedlarang-dlarang nganti tekan kene merga ngungsi, ngedohi Kutha Pajang, supaya ora diganggu maneh dening para durjana sing wis ngrampog bandha donya ndika?” mBah Tambak wiwit ngendika badhe nyumerepi menapa ingkang dados isen-isening manahipun Ki Sarkara.

“Leres mBah” wangsulanipun Ki Sarkara cekak.

“Lha nganti mbesuk kapan nggon ndika ngajak anak bojo ndika mlaku sing ndika arani ngungsi iki?” mBah Tambak pitaken malih.

“Kula dereng ngertos mBah” Ki Sarkara suka wangsulan “angkah kula menawi lampah kula kepanggih padhukuhan lan mbok menawi wonten tiyang ingkang purun nampi bau kula, kula badhe kendel. Kula badhe nyambut damel sawontenipun sauger saged kula ginakaken kangge nyambung gesang kula lan ngopeni anak lan semah kula”.

“Saiki aku arep takon maneh” mBah Tambak wicanten malih “sadurunge aku crita akeh-akeh sejarahe uripku marang ndika mau, aku guneman apa marang ndika?”.

“Kala wau mbah Tambak dhawuh bilih badhe mundhut pitulungan dhateng kula, lha samangke mBah Tambak badhe paring dhawuh menapa? Saestu kula badhe rila legawa nindakaken dhawuhipun mBah Tambak. Mangga samangke tumuli kadhawuhna kemawon” wangsulanipun Ki Sarkara ingkang nelakaken kasiyaganipun nuruti dhawuh saking mBah Tambak. Kapireng pancen inggih radi lucu, jeneh Ki Sarkara lan kulawarganipun kemawon wekdal menika mbetahaken pitulungan, nanging piyambakipun nyagahi menawi badhe suka pitulungan menawi wonten ingkang mbetahaken pitulungan saking piyambakipun.

“Banjur nek wis ndika nindakne apa sing dadi panjalukku, ndika njaluk opah apa?” mBah Tambak mundhut pirsa malih “apa ndika kepengin urip dadi wong sugih kaya jaman sadurunge ndika lunga saka Pajang? Apa kepengin apa?”.

“Nyuwun pangapunten mBah” Ki Sarkara ingkang sampun kathah mirengaken cariyosipun mBah Tambak kala wau samangke sampun radi pinter, pramila nalika dipun dangu badhe nyuwun opah menapa lajeng matur “kala wau nalika mBah Tambak paring pitulungan dhateng kula sakulawarga, babar pisan mBah Tambak boten ngersakaken menapa-menapa saking kula. Pramila menawi mangke kula sampun saged nindakaken dhawuhipun mBah Tambak, kula inggih boten badhe nyuwun menapa-menapa, pepenginan kula namung satunggal mugi-mugi kula saged nindakaken dhawuhipun mBah Tambak kanthi sak sae-saenipun boten damel kapitunaning titah sanes lan saged lebda ing karya”.

“Apa sing ndika kandhakne kuwi jumbuh karo suwara sing ana ati ndika Ki Sarkara?” sajak radi tidha-tidha mbah Tambak mundhut pirsa malih.

“Kabedhaha dhadha kula mBah Tambak, mangke ndika badhe pirsa kados menapa isining manah kula” wangsulanipun Ki Sarkara.

“Yen pancen mangkono” mBah Tambak ketingal sansaya bingar pasuryanipun “tak jaluk ndika lan anak bojo ndika, leren sawatara dina dhisik ana papan panggonanku kene. Mengko nek wis wayahe aku bakal kandha ndika arep tak jaluki tulung apa. Apa ndika ora kabotan Ki Sarkara?”.

“Kula malah sakalangkung ngaturaken genging panuwun manawi kula kaparengaken kendel ing papan mriki mBah Tambak” wangsulanipun Ki Sarkara daya-daya “sampun malih namung kadhawuhan kendel kangge sawatawis dinten, sanadyan kadhawuhan ngantos kukuding gesang kula, kula inggih sakalangkung remen, awit bares kemawon kula sampun rumaos kraos mapan ing papan menika”.

mBah Tambak Gumujeng mireng atur wangsulanipun Ki Sarkara makaten menika .

“Aja kleru tampa Sarkara” ngendikanipun mBah Tambak malih “kene iki dudu papan sing becik dienggoni dening titah sing wujud manungsa. Olehku ngongkon ndika sabrayat manggon neng kene kuwi mung kanggo sawatara dina wae, saiki tumuli padha lerena luwih dhisik supaya kesel-kesel ndika padha ilang”.

mBah Tambak lajeng nedahaken senthong kangge kendel Ki Sarkara lan anak saha semahipun. Nedahaken pawon kangge ocal-ocal tetedhan, papan padaringan kangge nyimpen uwos, bothekan kangge nyinggahaken bumbon lan empon-empon,  jamban kangge sesuci lan sanes-sanesipun. Sasampunipun Ki lan Nyai Sarkara sumerep sedaya, mBah Tambak lajeng pamitan badhe nilaraken griyanipun sakedhap lan dhawuh dhateng Nyai Sarkara murih mangke ocal-ocal kangge nedha ing wanci dalu.

Nalika samanten wancinipun sampun nyaketi sonten, Pramila Nyai Sarkara inggih lajeng dhateng pawon saprelu bethak sekul saha ocal-ocal kangge lelawuhanipun ingkang sadaya sampun cumawis ing bothekaning pawon. Salebeting manahipun Nyai Sarkara sakalangkung ngungun nyumerepi kawontenaning pawonipun mBah Tambak menika. Sadaya kabetahaning pawon sampun cumawis, kamangka mBah Tambak menika piyantun kakung ingkang sampun sepuh, gesangipun inggih namung ijen, nanging kawontenaning pawon boten benten kalihan pawonipun tiyang ingkang nggadhahi kulawarga jangkep. Nanging raos gumunipun Nyai Sarkara inggih namung dipun ampet kemawon.

Sawatawis menika, Pradapa inggih sampun tangi saking anggenipun tilem. Dening bapakipun inggih lajeng dipun dus ing sendhang ingkang mapan ing pekaranganipun mBah Tambak menika. Lare ingkang nembe wanci demolan menika sakalangkung bingah manahipun dipun ajak adus wonten ing sendhang, menapa malih wetengipun inggih sampun wareg, boten kados dinten-dinten padatanipun, ingkang namung dipun ajak mlampah kanthi weteng ingkang kathah kothongipun. Ing sendhang mriku Pradapa lajeng dolanan, sesukan langen lan slulupan sakategipun. Nembe nalika kawontenan sampun ketingal remeng-remeng peteng awit dumuginipun wanci dalu, Ki Sarkara lajeng ngajak Pradapa mentas lan wangsul dhateng griyanipun mBah Tambak malih.

Jebul mBah Tambak sampun dumugi griya malih saking anggenipun pamit medal kala wau. Diyan-diyan ugi sampun sami dipun urupaken. mBah Tambak ketingal nembe njagongi tamunipun, ketingalipun dumugining tamu sareng kalihan wangsulipun mBah Tambak. Tamunipun mBah Tambak ugi sampun sami sepuh kinten-kinten sayuswa kalihan mBah Tambak, wonten kalih cacahipun. Sareng sampun rampung anggenipun nyalini Pradapa, Ki Sarkara lajeng madosi semahipun badhe kapasrahan anakipun jaler. Awit Ki Sarkara badhe ndherek manggihi tamunipun mBah Tambak ingkang nembe lenggah jejagongan ing klasa ingkang dipun gelar ing tengahing jogan.

“Pradapa ayo melu Biyung dhisik, Bapa arep melu nemoni tamune mBah Tambak dhisik” Ki Sarkara wicanten dhateng anakipun jaler, sareng sampun kepanggih Nyai Sarkara ing pawon.

“Oh, sampun wangsul saking sendhang ta Pakmu?” ingkang wangsulan malah Nyai Sarkara “kala wau dening mBah Tambak ndika kadhawuhan ngajak Thole manggihi Ki Jurudah lan Ki Prasanta tamunipun mBah Tambak. Murih Thole kaparingan berkah”.

“Elho? Jebul awakmu mau wis ngerti ta nek mBah Tambak lagi nampa tamu? Sapa tamune kae? Kyai Jurudah karo Kyai Prasanta?” Ki Sarkara nyethakaken menapa ingkang dipun ungelaken semahipun.

“Sampun Pakmu” wangsulanipun Nyai Sarkara “lha niki kula nembe ngentosi umubing toya, badhe damel wedang jahe kagem tamunipun mBah Tambak. Inggih, wau mBah Tambak paring dhawuh menawi ingkang nembe rawuh sareng kalihan panjenenganipun menika Kyai Jurudah lan Kyai Prasanta, ingkang dalemipun ing Ngiyom. Ngiyom niku pundi kula nggih dereng ngertos”.

Ki Sarkara mesem, piyambakipun kemutan menawi nalika mBah Tambak nyariyosaken lelampahaning gesangipun wau, Nyai Sarkara boten mirengaken awit nembe ngancani tilem anakipun jaler. Mila inggih boten mangertos lan boten tepang kalihan asma-asma kados dene Ki Jurudah lan Ki Prasanta, priyagung kina ingkang samangke dados andel-andel sapukawating nagari ing Kraton Pangayoman. Benten kalihan Ki Sarkara, sanaosa inggih dereng nate wanuh kalihan priyagung kekalih ingkang samangke dados tamunipun mBah Tambak menika, nanging Ki Sarkara sampun nate mireng kaluhuraning asmanipun kados ingkang sampun dipun cariyosaken dening mBah Tambak dhateng piyambakipun.

“O, dadi tamune kae Ki Jurudah karo Ki Prasanta? Ya wis yen pancen mangkono, Thole Pradapa tak ajake mrana murih kaparingan sawab dening Senapatine Kraton Ngiyom kae” Ki Sarkara lajeng nggandheng Pradapa dipun ajak medal saking Pawon, badhe manggihi Kyai Jurudah lan Kyai Prasanta. Nyai Sarkara, inggih lajeng nutugaken anggenipun ngobori toya ing kendhil, mawi latu blarak ingkang kacarub kalihan kajeng caranging deling ori.

Dumugi jogan panggenanipun mBah Tambak jejagongan, Ki Sarkara tumunten ngajak anakipun jaler sungkem dhateng Ki Jurudah saha Ki Prasanta.

“Sarawuhipun Kyai Jurudah lan Kyai Prasanta, kula pun Sarkara saha anak kula pun Pradapa ngaturaken kasugengan” aturipun Ki Sarkara sarwi nyungkemi Ki Jurudah lan Ki Prasanta “mugi Kyai Kekalih kepareng nampi pangabekti kula lan pangabektinipun anak kula”.

“Iya, iya Angger Sarkara, aku Jurudah banget nedha nrima dene ndika wis aweh pambage marang aku” wangsulanipun Ki Jurudah “lan kanthi senenging atiku, pangabekti saka ndika apa dene anak ndika wis tak tampa, ora liwat ya pandongaku wae kunjuk mring Hyang Maha Agung muga-muga ndika sakulawarga tansah kaparingan rahayu, begja mulya”.

“Semono uga aku Angger Sarkara” Ki Prasanta numpangi rembag “pangabekti ndika lan anak ndika wis tak tampa, ya pangestuku wae tumuli ndika tampani”.

“Ngaturaken genging panuwun Kyai” wangsulanipun Ki Sarkara, ingkang lajeng mapan lenggah timpuh kanthi sirah tumungkul sasat konjem dhateng siti. Pradapa inggih tiru-tiru kados ingkang dipunlampahi tiyang sepuhipun.

“Ki Sarkara” gentos mBah Tambak ingkang lajeng ngendika “Saiki ndika wis weruh dhewe, wujude Kyai Jurudah lan Kyai Prasanta sekabat ngiras agul-agule Kanjeng Ratu Setyawati ing Kraton Ngiyom kaya sing wis tau tak critakne marang ndika kae”.

“Inggih mBah Tambak, ngaturaken genging panuwun dene kula lan anak kula Pradapa kaparengaken ndherek jejagongan kalihan mBah Tambak saha Kyai Jurudah miwah Kyai Prasanta” .

“Tenane wae iki mau rak ngene ta Ki Sarkara” mBah Tambak ngendika malih “olehku pamitan arep metu sedhela mau, rak aku banjur menyang Kraton Ngiyom sowan Kanjeng Ratu Setyawati. Lan bareng aku pamitan bali, wong tuwa loro kuwi banjur ngetutne lakuku, mula tekane ing omah kene mau ya bareng”.

“Inggih, mBah Tambak”  Ki Sarkara namung wangsulan kanthi cekak kemawon.

“Pancen bener Ngger” Ki Prasanta numpangi rembagipun mBah Tambak “anane aku karo Kakangku Kyai Jurudah ngetutne lakune mBah Tambak iki mau merga aku rak duwe rasa kuwatir ta Ngger?”.

“Kyai kekalih nguwatosaken kasugenganipun mBah Tambak ing margi?” Ki Sarkara nyuwun pirsa dhateng Ki Prasanta.

“Ora kuwi Ngger” wangsulanipun Ki Prasanta kalihan gumujeng alit “nek perkara keslametan wae, ora ana sing tak kuwatirake lha wong mbah Tambak kuwi kasektene mapan adoh ing sadhuwure kabisanku apa dene kasektene Kakang Jurudah”.

“Lajeng Kyai kekalih nguwatosaken menapa?” Ki Sarkara ketingal dereng mudheng kalihan ingkang dipun ngendikakaken Ki Prasanta.

“mBah Tambak kuwi, ambak-ambak wis tuwa, nanging isih sok seneng menggok Ngger” Ki Prasanta suka wangsulan kalihan mesem “pamite ngono yen arep bali, nanging ya kuwi, neng dalan ya ndadak ngelangne mampir barang. Kaya iki mau, kamangka mBah Tambak ya wis ngerti nek aku karo Kakang Jurudah ngetutne neng mburine, nanging ya panggah wae, wong jenenge mBah Tambak?. Ya mampir dhisik ngendhangi sanakane, mung kaceke ya mung mampir lumrah. Coba saupama aku karo Kakang Jurudah ora melu, tak kira ya banjur nginep, ora tumuli bali……..”.

“nDika kuwi jan ora mesakne marang Ki Sarkara kok Ki” mBah Tambak nyendhu ngendikanipun Kyai Prasanta “cetha nek Ki Sarkara iki tenanan olehe ngrungokne lan nyemak sing ndika kandhakne, lha kok jebule ndika kuwi mung arep moyoki aku wae lho?” .

“Lha aku wedi ndika dhisiki lho mBah Tambak….” Ki Prasanta wangsulan lajeng gumujeng piyambak. Ki Jurudah ugi tumut mesem.

Ki Prasanta nembe kendel anggenipun gumujeng, sareng pirsa Nyai Sarkara murugi papan anggenipun sami jejagongan, kalih nyangga dhulang kangge wadhah Teko sarta cangkir bathok ingkang ketingalipun isi benteran panas, ketingal peganipun taksih kumebul…….

 

Ana candhake.