SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (061)

61.

Sapandurat Ki Sarkara kados ginugah jiwa jaleripun, nanging Ki Sarkara taksih kaparingan emut bilih piyambakipun menika sampun gadhah semah malah ugi sampun gadhah yoga. Temah nalaripun Ki Sarkara saged mastani menawi ganda arum ingkang medal saking Sapaetun menika ganda ingkang sakalangkung mbebayani tumrap utuhing anggenipun bebrayan kalihan Nyai Sarkara. Benten malih kalihan suwantening manah, manahipun Ki Sarkara boten saged nyelaki bilih gegandan ingkang makaten menika gegandan ingkang sakalangkung ngremenaken, eca manawi kaambet lan kanthi ngganda gegandan ingkang makaten menika tuhu gegandan ingkang sakalangkung dipun remeni dening tiyang jaler kalebet Ki Sarkara. Awit saking gegandan ingkang makaten menika saged nuwuhaken gegambaran-gegambaran endah ingkang angel dipun nalar mawi pikiran. Ngantos radi dangu kedadosan perang antawisipun manah kalihan nalaripun Ki Sarkara. Wasana nalaripun Ki Sarkara ngemutaken bilih wekdal menika piyambakipun nembe gesang salebeting panandhang lan kacingkrangan lan kangge luwar saking panandhang menika kedah ngathah-ngathaken emut dhateng Gusti Ingkang Maha Welas, kamangka menawi nuruti pangajaking manah ingkang kasengsem dhateng ganda arum ingkang mijil saking Sapaetun menika ateges wantun nerjang pepacuhing Gusti ingkang saged mewahi kasangsaran ingkang nembe dipun sandhang.

“Nuwun sewu Nyai” kalihan tumungkul Ki Sarkara lajeng pitaken dhateng dhayohipun “ambok bilih wonten ingkang saged kula biyantu, ndika rawuh ing papan menika estunipun badhe ngersakaken menapa?”.

“Matur nuwun saderengipun Ki Sarkara” kanthi suwanten ingkang saged damel kumesaring manahipun ingkang mireng, Sapaetun wangsulan “bares kemawon anggen kula sowan mriki menika wiwitanipun namung betah pitulungan satunggal, nanging sareng sampun kepanggih kalihan jengandika dumadakan ketingal kabetahan-kabetahan kula ingkang mbetahaken pitulungan sanesipun saking jengandika  Ki Sarkara”.

“Nyuwun pangapunten Nyai, cethanipun kados pundi inggih?” Ki Sarkara pitaken malih awit dereng nyandhak kalihan pikajenganipun Sapaetun.

“Inggih Ki Sarkara” Sapaetun wangsulan nyethakaken pikajengipun kalihan tembung ingkang alus manuhara “kados ingkang kula aturaken sepisanan wau, gandheng kula kedalon wonten wana menika, kamangka suku kula sampun sakalangkung kesel, prasasat boten kiyat malih kangge mlampah, kula lajeng badhe kendel ing sangandhaping kajeng ingkang ageng, sanaosa kula ngertos menawi kula kendel lan tilem ing sangandhaping kajeng ingkang ageng menika tuhu caket kalihan bebaya, nanging badhe kados pundi malih?  kula boten sumerep papan ingkang aman kangge kendel. Nanging dumadakan kula sumerep cahyaning diyan ingkang ndadosaken kula yayah tiyang lumampah ing wanci panglong kedadak kepapag obor sewu. Ciptaning manah kula ngandhakaken bilih kula boten siyos tilem ing papan ingkang mbebayani. Langkung-langkung sasampunipun kula ngertos jebul diyan ingkang cahyanipun kula sumerepi wau, wonten ing griya menika. Pramila kula lajeng daya-daya alok “kulanuwun” kala wau, ciptaning manah badhe nyuwun pitulungan dhateng ingkang kagungan dalem, mugi marengaken kula dalu menika ndherek kendel ing dalemipun”.

“O makaten ta kersanipun ?” Ki Sarkara emut welingipun Nyai Pandhanwangi saderengipun bidhal kala wau, bilih menawi wonten tamu murih katampi kanthi sae lan sampun ngantos dipun siya-siya “manawi makaten, prayogi menawi Nyai Sapaetun tumunten ngleremaken salira, mangga kula tedahaken senthong prasaja ingkang saged ndika agem aso salira”.

Ing pangangkah Ki Sarkara badhe nedahaken Sapaetun murih ngaso ing amben ingkang manggen ing sisihipun amben ingkang dipun angge tilem Nyai Sarkara lan Pradapa. Menawi Sapaetun sampun ngaso ing mriku, mangka Ki Sarkara inggih badhe wangsul linggihan ing klasa malih. Kanthi makaten Ki Sarkara saged meper suwantening batin ingkang kroncalan awit kasengsem dhateng kasulistyanipun Sapaetun. Nanging pranyata pikajengipun Ki Sarkara makaten menika boten tumunten saged katurutan. Awit Sapaetun taksih wicanten malih :

“Matur nuwun Ki Sarkara, nanging kaparengna kula nutugaken atur kula ingkang dereng telas menika”.

“nDika sampun kuwatos Nyai” wangsulanipun Ki Sarkara “ing mriki wonten amben prasaja jangkep kalihan bantal tuwin klasanipun ingkang saged kaagem ngaso lan tebih saking bebaya”.

“Mangke rumiyin ta Ki, kula tak ngrampungne atur kula rumiyin” wangsulanipun Sapaetun kalihan mesem ingkang sakalangkung ngujiwat.

“Nyuwun pangapunten Nyai” Ki Sarkara nyuwun pangapunten dhateng tamunipun “mangga, kadhawuhna menapa ingkang badhe ndika dhawuhaken”.

“Waleh-waleh menapa Ki Sarkara” dumadakan praupanipun Sapaetun ingkang kala wau ketingal mbranyak malih ketingal memelas, makaten ugi suwantenipun kados tiyang ingkang ngampet raos sedhih “Estunipun kula kala wau rak saking Padhukuhan Kepuhsluku sakidulipun wana menika?”.

“Inggih lajeng kados pundi?” Ki Sarkara pitaken malih awit Nyai Sapaetun boten tumunten nyambet ukaranipun.

“Anggen kula kesah dhateng Kepuhsluku menika harak awit kula nusul tiyang jaler kula ingkang pamitipun nalika bidhal watawis tigang wulan kapengker badhe pados padamelan, mbara kerja ing Dhukuh Kepuhsluku menika, inggih jalaran kangge nyekapi kabetahan ing griya sampun boten menapa-menapa” Nyai Sapaetun nglajengaken wicantenipun, ketingal wonten luh ingkang tumetes saking mripatipun mili nelesi pipinipun ingkang weweg nduren sajuring “nanging  sareng sampun kelampahan kula dumugi ing Dhukuh Kepuh Sluku dede remening manah ingkang kula panggih, nanging malah kosok wangsulipun, kula ngraosaken kuciwaning manah ingkang tanpa upami, Ki, manah kula malah dados sakit ingkang kados-kados boten saged dipun usadani malih”.

Nyai Sapaetun lajeng nangis sesenggrukan, nedahaken sungkawaning manahipun. Sanaosa makaten, boten nyuda kasulistyaning warnanipun pawestri menika. Ki Sarkara kethukulan raos welas dhateng tiyang estri ingkang wonten ngajengipun menika, sanaosa Ki Sarkara inggih dereng mangertos menapa ingkang njalari pawestri menika sedhih satemah nangis sesenggrukan kados makaten menika.

“Nuwun sewu Nyai” gandheng Nyai Sapaetun boten tumunten nglajengaken anggenipun gineman malah tangisipun sansaya ngguguk, Ki Sarkara nunten wicanten “menapa ingkang njalari ndika sungkawa? Menapa Keng Raka boten wonten ing Dhukuh Kepuhsluku ?”.

“Tiyang jaler kula mila leres wonten ing Kepuhsluku, Ki” wangsulanipun Sapaetun kalihan nangis “lan kula saged pepanggihan, nanging dede jampi kangen ingkang kula panggihi sasampunipun kepanggih kalihan tiyang jaler kula, nanging malah raos sakit ing salebeting manah, ingkang ngalangkungi sakitipun tatu ingkang kineceran toyanipun cokak”.

Nyai Sapaetun kendel malih anggenipun wicanten lajeng nangis malih.

“Sampun Nyai mangga dipun tata rumiyin penggalihipun, boten sae menawi namung kagem muwun makaten menika” Ki Sarkara ngarih-arih Nyai Sapaetun murih meneng saking anggenipun nangis “kadhawuhna kemawon dhumateng kula, ambok bilih kula saged atur pambiyantu murih saged ngentheng-enthengi awrating panandhang ingkang ndika sandhang”.

“Matur nuwun Ki Sarkara” wangsulanipun Nyai Sapaetun kalihan ngusapi luhipun mawi pucuking kemben, ingkang ndadosaken Ki Sarkara tumungkul sami sakala. Awit kemben ingkang kagem nutupi dhadhanipun pawestri ingkang sulistya ing warna menika lajeng dados ketingal kendho, temah satleraman Ki Sarkara sumerep sesawangan endah ing waliking kemben ingkang mesthinipun boten kenging dipun sawang.

“Sedya saking griya ingkang sampun kula jejangka saged nyuntak raos kangen dhateng tiyang ingkang kula tresnani, jugar, gagar wigar, ambyar malah ndadosaken manah kula kados dipun iris-iris mawi peso ingkang teyengen” Nyai Sapaetun nglajengaken anggenipun wicanten “anggenipun tiyang jaler kula kraos ing Dhukuh Kepuh Sluku lan boten tilik-tilik griya menika jebul ing mriku tiyang jaler kula kecanthol kalihan satunggaling Warandha, ingkang nuwun sewu umuripun langkung sepuh katimbang tiyang jaler kula lan ugi praupanipun inggih boten mingsra”.

Mireng wicantenipun Nyai Sapaetun ingkang makaten menika, Ki Sarkara ingkang wau tumungkul amarikelu jalaran ajrih sumerep sesawangan ingkang damel getering manahipun, inggih awit saking mloroting kemben ingkang dipun aangge dening Nyai Sapaetun, dumadakan ndengengek malih awit kasengsem dhateng cariyos ingkang dipun ucapaken Nyai Sapaetun. Ki Sarkara dados sansaya kaget carup lan raos dheg-dhegan ing salebeting jejantungipun, awit sesawangan endah kala wau samangke ketingal sansaya langkung cetha malih.

“Kula ngertos Ki” Nyai Sapaetun wicanten malih, lan kanthi nedahaken praupan ingkang mbrabak tanganipun kumlawe ngleresaken kembenipun ingkang mblorot mangandhap, wangunipun Pawestri ingkang sulistyaning warni menika kraos nalika sumerep Ki Sarkara ketingal ndomblong sasampunipun ndengengekaken sirahipun lan sumerep kembenipun ingkang kendho. Nanging anggenipun ngleresaken kembenipun inggih boten saged sampurna malah kepara nambahi cethanipun sesawangan ingkang mesthinipun katutupan rapet “mila tiyang jaler menika wenang gadhah semah langkung saking setunggal, lan sanaosa kanthi manah ingkang sakit kula kiyat-kiyataken saged nampi menawi tiyang jaler kula semah malih, waton tiyang jaler kula saged tumindak adil dhateng semah-semahipun ingkang taksih mbetahaken tedha lahir tuwin tedhaning batin saking piyambakipun….”.

“Nyata ndika menika pawestri ingkang satuhu luhuring budi Nyai” Ki Sarkara ingkang sampun ndhingkluk malih menika nigas ginemipun Nyai Sapaetun “arang wonten wanita ingkang saged nampi katresnaning kakung ingkang dipun dum-dum kados makaten”.

“Nanging eman Ki Sarkara” Nyai Sapaetun suka wangsulan.

“Eman kados pundi Nyai?” Ki Sarkara pitaken malih, nalaripun menging piyambakipun ndengengek murih boten sumerep sesawangan endah ingkang estunipun boten kenging dipun tingali.

“Rilaning manah kula ingkang samanten kala wau, babar pisan boten dipun tampi kanthi sae dening tiyang jaler kula miwah semahipun ingkang enggal” wangsulanipun Nyai Sapaetun “tiyang jaler kula sampun rumaos kabetahaning batin sampun saged dipun cekapi dening semahipun ingkang enggal, babar pisan boten purun ngemuti kabetahaning batin kula. Tiyang jaler kula sanjang kenging kemawon kula ngajeng-ajeng rumentahing sih saking piyambakipun, nanging kedah purun ngentosi sakaliring piyambakipun. Semahipun ingkang enggal malah kumawantun nanting dhateng tiyang jaler kula, kanthi panedhi tiyang jaler kula kenging langen asmara kalihan kula menawi piyambakipun anuju nglilani, menawi piyambakipun boten anuju nglilani lan tiyang jaler kula kadenangan  kempal kalihan kula semah janur-ajuripun menika, mangka piyambakipun badhe nyuwun pisah kalihan tiyang jaler kula kangge salami-laminipun. Lan ingkang langkung damel sakiting manah kula malih, tiyang jaler kula pranyata langkung nggugu dhateng panedhining semahipun ingkang enggal menika”.

Kalihan tumungkul Ki Sarkara mirengaken sedaya ingkang dipun cariyosaken dening Nyai Sapaetun. Temah Ki Sarkara boten sumerep ingkang wonten kanan keringipun. Namung salebeting manahipun Ki Sarkara wonten raos sansaya gumun, awit ganda arum ingkang wiwit wau ngreridhu manahipun sansaya kraos gandanipun andulek ing salebeting grana. Ki Sarkara nembe ngertos sasampunipun ing gigiring tanganipun kraos wonten barang lumer ingkang nindhihi, lan nalika Ki Sarkara nyobi angulati, nembe ngertos menawi epek-epekipun Nyai Sapaetun pranyata sampun tumumpang ing gigiring tanganipun Ki Sarkara. Lan anggenipun linggih Nyai Sapaetun sansaya ngangseg nyaket dhateng Ki Sarkara.  Ki Sarkara sakalangkung kagetipun, suwaunipun badhe ngipataken tanganipun Nyai Sapaetun ingkang nggremet badhe ngremeti tanganipun, nanging Ki Sarkara kuwatois menawi ngantos damel mewahi sedhihipun Nyai Sapaetun ingkang wekdal menika nembe nandhang susah lan mbetahaken kawigatosan. Menapa malih nalika manahipun ugi wonten raos remen nalika saged sesenggolan kalihan wanita ingkang tuhu sulistyeng warni menika. Pramila sanaosa kanthi linambaran tansah emut bilih piyambakipun boten  kenging tumindak dosa, Ki Sarkara inggih lajeng boten wantun menging Nyai Sapaetun murih boten ngremeti tanganipun.

“Manggih lelampahan ingkang kados makaten kala wau, kula lajeng pamitan wangsul dhateng tiyang jaler kula, Ki” Nyai Sapetun inggih lajeng nglajengaken anggenipun wicanten “lan tiyang jaler kula boten maelu babar pisan malah kepara nglajengaken anggenipun mewahi sakiting manah kula kanthi nedahaken anggenipun pepasihan kalihan semahipun ingkang enggal, inggih Warandha kaduk yuswa ingkang rupinipun boten mingrsa menika”.

 

Ana candhake.