SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (063)

 

63.

Ki Sarkara namung kendel mirengaken kemawon menapa ingkang dipun ucapaken dening Nyai Sapaetun. Namung salebeting manah lajeng nggagas menawi Nyai Sapaetun menika nyata wanita ingkang boten trimah namung jejer minangka kanca wingking kemawon, liripun menawi kala wau Nyai Sapaetun criyos bilih kakungipun ingkang samangke kecanthol kalihan warandha ing Dhukuh Kepuhsluku menika boten remen ulah tetanen awit langkung remen nandangi padamelan minangka tukang kajeng saha undhagi, mangka saged dipun pesthekaken bilih kangge nandangi pakaryan nggarap pategilan saha ngopeni rajakaya ingkang samanten kathahipun menika dados tanggel jawabipun Nyai Sapaetun piyambak. mBok menawi kemawon, bandha donya wujud pategilan lan raja kaya menika rumiyin warisan saking tiyang sepuhipun Nyai Sapaetun dede bandha asil gana-gini saking anggenipun sampun emah-emah.

“Kula kinten Ki Sarkara” Nyai Sapaetun nglajengaken anggenipun wicanten “menawi ndika ngersakaken papan kangge manggen kalihan keng rayi saha keng putra, griya joglo ingkang kula aturaken kala wau kaliwat turah menawi dipun panggeni ndika sakulawarga. Manawi ndika ngersakaken ngambali padamelan kala rumiyin inggih menika nglampahaken dol tinumbas raja kaya, kanthi ngelong sakedhik saking asiling pategilan utawi mendhet raja kaya ingkang sampun cemawis wonten ing kandhang sepinten ingkang dipun kersakaken, kula kinten saged kenging damel pawitan nyambut damel. Dene menawi ndika ngersakaken santun panggaotan, lajeng nindakaken ulah tetanen pategilan ingkang jembaripun langkung saking sekawan bahu kawewahan rajakaya ingkang wonten kandhang menika kula kinten inggih saged kaginakaken minangka sanguning ulah tetanen ingkang langkung cekap. Saestu Ki Sarkara, menawi ndika kersa sadaya ingkang dados gadhahan kula menika badhe kula pasrahaken dhateng ndika, panyuwun kula namung setunggal inggih menika kula namung kepengin ndherek momong ingkang putra saha angrencangi keng rayi lelados dhateng ndika Ki Sarkara”.

Kados ing alam impen kemawon raosing manahipun Ki Sarkara mireng wicantenipun Nyai Sapaetun ingkang kados makaten menika. Awit angel dipun pikir mawi nalar menawi dumadakan piyambakipun kepanggih kalihan satunggaling pawestri ingkang kados makaten saenipun. Badhe kasukanan bandha donya ingkang samanten kathahipun kathik piyambakipun namung katedhi purun dipun ladosi dening wanita ingkang kasulistyanipun kados widadari ngejawantah. Mawi tetimbanganing nalar limrah, saged ngrabi tiyang ingkang ayunipun kados Sapaetun makaten menika kemawon kedah mawi pangurbanan ingkang boten alit. Mawi pitukon ingkang sakalangkung awis. Nanging dalu menika malah dhawah kuwalik, sampun dipun tawani ngrabi Sapaetun kanthi lelahanan, kathik taksih badhe dipun pasrahi bandha donya ingkang boten kantenan kathahipun, tur malih Sapaetun boten gadhah lekas kepengin misahaken antawisipun Ki Sarkara kalihan Nyai Sarkara saha yoganipun nenggih Pradapa, Sapaetun namung kepengin kawengku minangka semah ingkang angka kalih kemawon. Namung tiyang ingkang boten sumerep legining gendhis kemawon ingkang boten kasengsem dhateng menapa ingkang dipun tawakaken Nyai Sapaetun ingkang makaten menika. Nanging menapa estu makaten?.

Lamat-lamat kapireng ing angen-angenipun Ki Sarkara, pitutur ingkang asring kocap ing sela-selaning cariyosipun mBah Tambak ingkang asring dipun mirengaken :

“Aja seneng melik barang kang melok banjur kesusu selak muluk, awit kang mangkono mau bisa ndadekne keselak-selak sing kurang-kurang bejane bisa ndadekne cilaka lan wirange raga”.

Ugi kapireng malih pitutur ingkang nate kapireng saking tiyang sepuhipun nalika jaman rumiyin piyambakipun badhe nyambut damel dol tinumbas raja kaya :

“Yen pancen kowe kepengin nindakne laku bebakulan, kowe kudu ngati-ati thole. Awit kowe bakal weruh barang sing bisa gawe balerenge mripat merga mencorot sunare, barang sing katon endah lan ndhemenake nanging sejatine kuwi mung becik yen disawang karo mripat sing merem wae. Weruha dalan patine laron Thole, merga kasengsem marang sunaring diyan, laron mati mrothol lare kena genining diyan. Akeh iwak sing padha  mlebu wuwu awit sajroning wuwu katon akeh panganan sing nengsemake. Aja mbok kira yen ana ula sing endah warnaning pakulitane kae becik yen kanggo rerengganing raga, awit ing walike kulit sing endah manekawarna kae ana wisa sing bisa nekakne bilahi tumrap sing kena”.

Lan Ki Sarkara lajeng sakalangkung njegreg malih nalika emut wangsulan ingkang dipun tampi nalika rumiyin nembung Satiti dhateng tiyang sepuhipun badhe dipun rabi, :

“Ngger Satiti kuwi anakku sing banget tak tresnani, selawase aku ora bakal rila yen nganti Satiti dilarani sapa wae, iya dilarani ragane luwih-luwih dilarani atine. Yen kowe nembung arep ngajak Satiti dadi sisihane uripmu, aku bisa ngidini lamun kowe gelem prasetya ora bakal gawe laraning atine anakku Satiti. Wektu iki kowe tresna marang Satiti lan Satiti uga tresna karo kowe, panjalukku aja nganti tresna iki ana sing nyidrani. Aku wong tuwa mung bisa kandha lan nyenyuwun marang Sing Maha Kuwasa,  sapa sing panggah setya marang tresnane nganti jaman apa wae muga jinangkunga uripe dening Hyang Agung temah tansah rahayu kang tinemu, lan sapa sing miwiti nyidrani tresna ing kono margane cilaka”.

Wasana Ki Sarkara lajeng namung tumungkul boten tumunten suka wangsulan dhateng Nyai Sapaetun, nalaripun Ki Sarkara boten kendel-kendel anggenipun meper gumronjaling manah ingkang kelajeng sengsem mireng menapa ingkang dipun ucapaken dening Sapaetun.

“Kados pundi Ki Sarkara?” sareng ngantos dangu Ki Sarkara namung kendel, Sapaetun lajeng pitaken “menapa Ki Sarkara saged nampi bilih pepanggihan antawisipun ndika lan kula dalu menika mila sampun jodho? Sampun was lan sampun mamang ing penggalih Ki, menapa ingkang kula aturaken sedaya kala wau estu mijil saking prenthuling manah kula ingkang suci. Prasetyaning manah kula, menawi ndika kersa kula suwitani, kula badhe ndhaken keng rayi kados sedherek kula estri ingkang kepanggih sepuh saha badhe andhaken ingkang putra kados dene anak kula piyambak. Dados kula inggih boten namung ngalap sih tresna ndika kemawon, nanging kula inggih purun anresnani keng rayi saha keng putra kanthi tulusing manah”.

“Nyuwun pangapunten Nyai” wasana kanthi ngatos-atos Ki Sarkara suka wangsulan “kaparenga kula mblakakaken raosing manah kula dhateng ndika Nyai Sapaetun. Saestu begja kemayangan tumrap kula dene dalu menika saged tetepangan kalihan ndika, wanita ingkang tuhu sulistya ing warna saha sulistya ing salebeting batin. Kula ugi ngaturaken genging panuwun ingkang tanpa pepindhan awit kawigatosan ndika dhumateng kula, tiyang klambrangan ingkang boten cetha badhe dados menapa menika, langkung nedha nrima malih nalika ndika kanthi manah ingkang suci sampun rila legawa badhe paring pitulungan dhateng kula, badhe asung papan lan pawitan kangge nglajengaken gesang kalihan anak lan semah kula, malah ingkang sakalangkung ageng malih ndika kepareng badhe paring lelados dhateng kula minangka maruning semah kula. Kula kinten namung tiyang ingkang tuna ing pangrasa menawi ngantos anampik menapa ingkang badhe ndika paringaken menika. Nanging kapeksa kula nyuwun genging pangaksami Nyai, kula pun Sarkara priya ringkih lahir batinipun menika boten kuwawa nampi agenging sih ingkang ndika paringaken menika. Menawi Nyai Sapaetun kapareng mundhut pitulungan dhateng kula murih saged manunggal malih kalihan ingkang raka ingkang samangke nembe kenging godha, saestu kula sagah lan pamundhut ndika badhe kula lampahi tanpa ngangge prabeya menapa-menapa. Utawi menawi Nyai ngersakaken pados gantosipun keng raka ingkang samangke kaanggep sampun lepas saking embanan, kula ugi sagah madosaken priya ingkang satimbang kalihan kasulistiyan miwah kaluhuran ndika, kula ugi boten badhe murih piwales menapa-menapa kajawi namung murih karenaning Gusti Ingkang Maha Asih kewala. Nanging sepisan malih kula ambali, menawi kula kapsrahan sadaya bandha donya tuwin jiwa raga ndika Nyai Sapaetun, kapeksa kula mopo. Boten jalaran saking menapa-menapa, kajawi namung kula ngertos bilih kula boten badhe kuwawa nampi karilananing penggalih ndika menika. Bebasan kados dene peksi gemak tartamtu boten badhe kiyat menawi kabusanan mawi elaripun merak lan menawi si gemak badhe nekad boten sande badhe rekaos gesangipun, boten saged ebah kabotan elar ingkang sakalangkung endah nanging awrat. Ugi saged dipun pindhakaken kalihan tiyang papriman ingkang kulina gesang ing pinggiring bango-bango peken lajeng kapasrahan kedhaton ingkang edi peni, mangka boten sande badhe nuwuhaken boten saenipun tumrap kekalihipun, si papriman badhe kidhung lan kasiksa manahipun labet rumaos bingung anggenipun badhe menapa-menapa, lan kedhaton endah ugi badhe bibrah awit boten kaupakara kanthi samesthinipun……….”.

“Sampun, sampun Ki Sarkara……..” Sapaetun nigas rembagipun Ki Sarkara mawi suwanten ingkang kapireng radi sereng “bakenipun ndika nampik dhateng sedaya ingkang kula aturaken dhateng ndika ta? lan ndika mentala dhateng kula temah boten kersa paring pitulungan dhateng kula ingkang satuhu mbetahaken pitulungan menika?”.

“Borong anggenipun badhe mastani Nyai” wangsulanipun Ki Sarkara alus sanadyan sampun pirsa menawi Nyai Sapaetun cuwa manahipun “lakar kasunyatanipun kula boten saged nglampahi menapa ingkang dados kersa ndika, mila kula inggih kenging kawastanan boten purun. Menawi ta ngantos kula peksa murih purun, boten sande badhe dameling kapitunan tumrap ndika lan kula. Kados tiyang ingkang boten saged nglangi lajeng purun kaparentah murih nyabrangaken tiyang ing benawi ingkang nembe nedhenging bena, menawi purun tan wurunga piyambakipun badhe kerem lan kentir sesarengan kalihan ingkang dipun sabrangaken, Pramila sepisan malih kula milih boten purun jalaran kula ngrumaosi ringkihing jiwa lan raga kula ingkang boten badhe kiyat nampi peparing ndika Nyai Sapaetun”.

“Inggih, inggih Ki Sarkara……..” suwantenipun Nyai Sapaetun nglendheh malih “kula saged mangertos menapa ingkang ndika kersakaken, nanging menapa ndika ugi badhe tega menawi wonten tiyang lumampah ingkang nandhang kasatan, kamangka tata gelar ndika kagungan toya wening pinten-pinten genthong cawisan kangge semah ndika olah-olah, lan tiyang ingkang nandhang kasatan kala wau namung betah saceglokan kangge nelesi gurungipun ingkang garing lajeng nembung nyuwun toya dhateng ndika, menapa ndika badhe mentala boten maringi kanthi pawadan toya pinten-pinten genthong menika sampun dados kagunganipun semah ndika?”.

“Nuwun sewu Nyai” Ki Sarkara langkung ngatos-atos malih anggenipun semaur “ingkang Nyai kersakaken kados pundi?”.

“Dhuh Ki Sarkara…. Ki Sarkara….” Suwantenipun Nyai Sapaetun ewah malih, kepireng radi ngalem “kula ngertos bilih mokal ndika kepareng mundhut garwa kula jalaran ndika boten badhe mentala menawi ngantos damel kuciwaning penggalihipun ingkang rayi. Nanging kula ugi ngertos ndika menika priya ingkang tuhu “boten sagedan” mirsani panandhanging tiyang sanes langkung-langkung panandhanging tiyang estri kados kula. Blaka kemawon inggih Ki……”

Nyai Sapaetun kendel sakedhap anggenipun wicanten, lajeng sasampunipun nyedhot napas dipun sambet malih :

“Kula menika sampun dangu boten kasenggol dening tiyang jaler, lan nalika kula kedarang-darang nusul dhateng Kepuhsluku murih ngoronging raos kula saged pikantuk usada, jebul malah manggih cuwa lan sakit manah kula. Samangke sareng kula kepanggih ndika Ki Sarkara, raos ngorong saha ngelak menika sakalangkung sanget anggenipun keraos. Sampun kula cobi matur nempil sumbering belik nanging dening ingkang kagungan boten dipun parengaken, samangke sepisan malih kula nembung Ki Sarkara, mugi sanaosa namung saceglokan mugi wonten rilaning penggalih kepareng paring usada dhateng ngoronging raos kula menika, sampun ta mawi pitukon menapa kemawon kula boten badhe suwala, sauger ndika kersa paring jampi dhateng kula. Namung saceglokan Ki Sarkara!, menika boten badhe ngobak-obak toya sagenthong lan boten badhe wonten ingkang sumerep kajawi namung ndika kalihan kula, kula ngertos kok Ki, kala wau ndika kober sengsem mirsani peranganing badan kula ingkang ketingal saperangan………”.

 

Ana candhake