SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (80)

83.

            Rumaos dados kawigatosanipun tiang kathah Kyai Daksa ketingal rumaos mongkog manahipun, ketitik anggenipun linggih dipun jejegaken, polatanipun ketingal dipun ongasaken. Nanging Ki Lurah Sarkara boten padosa ketingal menawi kejot manahipun, malah kalih tembung ingkang alus lajeng ngendika kalihan mirsani Kyai Daka:

            “Aku rumangsa seneng nek ana para sedulur sing ngelingake lamun kleru nggonku tumindak sadurunge kedlarung-dlarung gawe kapitunane wong akeh, kaya sing ditindakne Kyai Daka iki. Mung wae, aku durung ngerti sing dikersakne Kyai Daka, ora pas-e  tumindakku manghon ing sisih ngendi? Lan bisa mbubrahne tatanan kuwi tatanan sing endi?, Coba Kyai Daka tak aturi ngendikakne sing luwih cetha!”.

            “He he he Matur nuwun Ki Lurah” kalihan gumujeng seru Kyai Daka mangsuli pangandikanipun Ki Lurah Sarkara “kula lan sedaya warga ing Kepuh Agal sampun sami mangertos menawi Ki Lurah lan para warga sedaya niki yasa Dhusun Kepuh Agal niki awit pikantuk dhawuh saha palilah saking Narendra ingkang sejatos, liripun Ratu ingkang leres inggih menika Kanjeng Sinuwun Sultan Adiwijaya. Nanging sareng Kanjeng Sultan surud lajeng Ki Lurah nglajengaken kanthi kersa manunggal lan dados bawahanipun tiyang Mataram menika ingkang boten pas”.

            “Ora pase kepiye Kyai Daka? Cetha nek Kratone saiki ngalih menyang Mataram lan sing jumeneng saiki Ngarsa Dalem Panembahan Senapati  kang nutugake jejibahane Sultan Pajang sing wis sawargi, tak kira lekasku ngukuhake kasetyan marang Kanjeng Panembahan Senapati iki rak ya wis trep?. Lha yen ndika ngarani ora pas, kuwi nganggo wewaton apa?” panggah kanthi suwanten ingkang alus Ki Lurah sarkara nanggapi ucapipun Kyai Daka.

            “Menika makaten Ki Lurah” Kyai Dala lajeng wangsulan “tiyang saged dados Ratu menika wonten pranatanipun, kados upaminipun Sawargi Sultan Adiwijaya saged jumeneng Nata ing Pajang nglajengaken jejibahanipun Kanjeng Sultan Trenggana ing Demak menika sampun trep lan leres, jalaran sanaosa namung dhawah putra mantu kalihan Sultan Trenggana, nanging Mas Karebet ingkang lajeng ngagem asma Sultan Adiwijaya menika taksih turun lajer saking Majapahit, awit Eyangipun Kanjeng Sultan Adiwijaya menika Ki Ageng Pengging Sepuh inggih Pangeran Handayaningrat. Lha menawi Danang Sutawijaya menika? Tataraning drajat Sutawijaya menika paling inggil inggih namung dados Lurah Pasar Pajang, sanaosa piyambakipun remen ngaken menawi putranipun Kanjeng Sultan Pajang, nanging jejeripun namung putra angkat, putra dhakon-dhakon, dados boten leres menawi piyambakipun lajeng madeg nggentosi kalenggahanipun Kanjeng Sultan Adiwijaya, awit saking menika menawi Ki Lurah lajeng ndadosaken Dhukuh Kepuh Agal ingkang leresipun kebawah Kasultanan Pajang dados kebawah ing Mataram menika cetha menawi boten pas utawi boten trep babar pisan. Malah ngakeni bilih Raja Tanah Jawi samangke kok Tilas Lurah Pasar Pajang menika kemawon sampun ateges nerjang pranatan, menapa malih kok purun ndhawahaken kasetyan dhateng piyambakipun?”.

            Kawontenan ing pendhapa kalurahan lajeng dados radi kosek. Tiyang-tiyang kathah ingkang pating klesik rembagan piyambak kalih sesami rowang. Malah para kanca-kancanipun Kyai Daka ingkang dipun suhi dening Ki Danara, anggenipun grenengan kepireng radi seru, dene wosipun inggih ngleresaken menapa ingkang dipun aturaken Kyai Daka dhateng Ki Lurah. Kyai Daka piyambak sasampunipun matur dhateng Ki Lurah inggih lajeng tumut rembagan kalihan kanca-kancanipun,kados-kados boten ngreken kalihan Ki Lurah malih.

            Benten malih kalihan tiyang-tiyang ingkang sampun sepuh-sepuh kados Ki Pawit lan kanca-kancanipun. Tiyang-tiyang menika boten gineman menapa-menapa namung soroting mripat sami mirsani dhateng Ki Lurah Sarkara minangka sasmita nyuwun  kalidamar mrih padhanging swasana.

            “Para Sedulurku kabeh” sareng sampun tadi sawatawis Ki Lurah lajeng ngendika radi sora, ndadosaken tiyang-tiyang sami kendel anggenipun sami klesak-klesik rembagan kalihan sesamining rowangipun “aku ora ngluputake yen ana sing mbenerake apa sing dadi kandhane Kyai Daka iki mau, sing katone tinemu ing nalar. Nanging aku ya duwe panemu sing uga luwih tinemu ing nalar tinimbang tinemune Kyai Daka. Cethane ngene, awake dhewe iki kabeh ya kudu ngakoni yen jaman Panembahan Senapati isih ngagem asma Raden Danang Sutawijaya kuwi mula putrane Gusti Sultan Pajang, awit sanadyan mung putra angkat nanging nyatane Kanjeng Sultan nggone ndhaku putra marang Raden Sutawijaya ya tenanan ora mung guyonan. Kaping pindho, satemene sasurude Sinuwun Sultan Pajang sing wenang gumanti nata kuwi rak ya Gusti Pangeran Benawa, ya putra kakung siji-sijine saka Sultan Pajang sing patutan karo garwa Pframeswari?. Nanging kanyatane Gusti Pangeran Benawa ora kersa jumeneng Nata jalaran Gusti Benawa kagungan pamanggih lamun Tanah Jawa bakal luwih becik, luwih makmur, luwih kuncara maneh lamun ingkang jumeneng nata kuwi Raden Danang Sutawijaya ingkang kaparingan ganjaran asma Senapati Ing Alaga dening Kanjeng Sultan Pajang. Dadi anggone jumeneng Sampean Dalem Panembahan Senapati kuwi ora nuruti karsa priyangga nanging nuruti pamundhute Gusti Pangeran Benawa. Kaping telune, yen ngrembug perkara trah utawa sarasilah, sanadyan yen diturut kanthi sabenere wong sajagad iki kabeh trahe wong siji ya cikal bakale bangsa manungsa sing sinebut Nabi Adam jutawa Sang Hyang Adama, nanging yen kurang maren bisa tak cethakne ing kene, ya iku Panembahan Senapati kuwi putrane Ki Gedhe Mataram utawa Ki Ageng Pamanahan, kamangka Ki Ageng Pamanahan kuwi wayahe Kyai Ngabdul Rahman ya Ki Ageng Sela lan Ki Ageng Sela kuwi wayahe Ki Ageng Tarub ya Raden Bondhan Kejawan putra dalem Kanjeng Sinuhun Prabu Brawijaya ing Majapahit. Dadi jumenenge Sampean Dalem Panembahan Senapati ngratoni Tanah Jawa sing ngedhaton ing Mataram kuwi aran wis trep banget. Ora kliru kaya pandumuke Kyai Daka ing ngarep mau”.

            Mireng dhawuhipun Ki Lurah Sarkara ingkang sakalangkung cetha makaten menika, Ki Pawit sakancanipun boten sranta lajeng sami keplok lan surak rame ambata rubuh suwantenipun, sedaya sami ngleresaken menapa ingkang dipun dhawuhaken Ki Lurah saha sami angleresaken kawicaksananipun Ki Lurah ingkang ambekta Kepuh Agal kebawah Mataram.

            “Nuwun sewu Ki Lurah” sareng ingkang sami keplok sampun sirep Kyai Daka ngangkat tanganipun malih kalihan wicanten, praupanipun ketingal wiwit mbrabak abrit, kawistingal menawi nembe ngempet kanepsonipun “kula inggih ngertos menawi Gusti Pangeran Benawa mila boten kersa jumeneng nata, menika boten lepat, nanging panggah lepat menawi ingkang jumeneng menika Sutawijaya, jalaran wonten ingkang langkung wenang ngratoni Tanah Jawa menika katimbang tilas Lurah peken Pajang menika. Mesthinipun menawi Pangeran Benawa tuhu waskitha, panjenenganipun saged ngunduraken kalenggahan raja dhateng sumberipun, inggih menika trah Majapahit ingkang satuhu, ingkang samangke nembe masanggrah wonten ing Wana Patalan”.

            “Sapa sing ndika karepake Kyai Daka? Aku ora tepung karo sing ndika kandhakne Trah Majapahit sing satuhu kuwi” Ki Lurah mangsuli ucapipun Kyai Daka “luwih-luwih masanggrah neng alas sing ora cedtha lan kondhang dadi papan pandhelikane para durjana kuwi. Ora bakal aku gelem ngajak sedulurku kabeh ing Kepuh Agal manunggal karo wong ndika kandhakne kuwi”.

            “Sampun klentu tampi Ki Lurah” praupanipun Kyai Daksa sansaya ketingal mangar-mangar “kula boten ngaturi Ki Lurah murih manunggal kalihan Trah Majapahit ingkang mesanggrah ing Patalan wekdal menika. Kula namung nyuwun murih Ki Lurah njabel anggenipun ngajak Kepuh Agal ngakeni panguwaosing Tilas Lurah Peken Pajang menika minangka pangayoman, kanthi makaten kalenggahanipun Dhusun Kepuh Agal asil babadanipun Ki Lurah lan para warga sadaya menika sajajar kalihan kalenggahanipun Mataram ingkang asil yasanipun Pamanahan lan anak-anakipun”.

            “Katon sansaya ngayawara apa kang ndika ucapake kuwi Kyai Daka” Ki Lurah Sarkara paring wangsulan kanthi suwanten ingkang cetha “aku ora idhep karo sing ndika kandhakne kuwi mau, aku mung ngugemi kahanan kang sanyatane. Dina iki sing jumeneng ngratoni Tanah Jawa Sampean Dalem Panembahan Senapati, kanyatan iki ora bisa diselaki. Mula sing ora nyarujuki Kepuh Agal manunggal karo Mataram, aku minangka Lurah Kepuh Agal anglilani wong-wong sing kasebut mau lunga ninggalake Kepuh Agal kene. Luwih-luwih yen wong sing tak kandhakne iki mau biyen takane neng Kepuh Agal kene wis kerim lire tekane kene nembung kepengin mangayom marang aku minangka Lurah ing Kepuh Agal kene”.

            mBokmenawi rumaos katantang raos manahipun Kyai Daka mireng dhawuhipun Ki Lurah Sarkara ingkang pungkasan menika. Kyai Daka lajeng asung sasmita dhateng Ki Danara lan kanca-kancanipun ingkang kala wau anggenipun dugi ing Kalurahan kanthi sesikep dedamel jangkep, kados tiyang badhe ngrulug perang. Kasusul Kyai Daksa ngadeg kasusul nglolos pedhangipun saking warangka, dipun tutaken kanca rowangipun ingkang inggih lajeng ngadeg lan nglolos dedamelipun piyambak-piyambak.

            Sumerep lekas lan sikepipun Kyai Daka ingkang ketingal murang tata makaten menika, sanaosa sampun sami thuyuk-thuyuk ketang sepuhipun, saha sanadyan mbekta gegaman menapa-menapa, sami lajeng madeg suraning ndriya. Boten sranta ugi lajeng ngadeg, tata-tata siaga badhe ngadhepi Kyai Daka sakancanipun. Tiyang-tiyang sanes ingkang manahipun taksih bingung animbang pundi ingkang mathuk pamanggihipun Ki Lurah menapa pamanggihipun Ki Daka, ugi lajeng sami ngadeg. Namung kemawon anggenipun ngadeg radi mire nebihi papanipun KYai Daka sakancanipun ugi boten nyaketi papanipun Ki Pawit lankanca-kancanipun.

 

 

Ana candhake