SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (81)

 

81.

            Kawontenan lajeng dados sepen, Ki Lurah Sarkara boten saged gineman menapa-menapa, pranyata leres ingkang kadhawuhaken Nyai Pandhanwangi saderengipun miwiti cariyos kala wau, boten wonten pedahipun Ki Sarkara mangertosi sinten sejatosipun Nyai Pandhanwangi. Namung kantun satunggal ingkang dereng dipun ngertosi dening Ki Lurah, wekdal menika piyambakipun gesang ing alam menapa? Lan sadaya wewangunan ingkang sampun dipun paringaken dening Nyai Pandhanwangi dhumateng piyambakipun menika nyata menapa maya?.

            “nDika aja nguwatirake kahanan ndika Ngger” Nyai Pandhansari ngendika malih, kawistingal menawi panjenenganipun sampun saged maos isen-isening manahipun Ki Lurah Sarkara “ndika ora kesasar dalan dalin dadi brekasakan, ndika panggah isih asipat manungsa lan mapan ing jagad kang nyata. Mung wae kanggo sawatara pancen kahanan papan iki isih tak tutupi nganggo warana, dadi ora bisa dingerteni dening bangsa manungsa tanpa palilah saka aku. Sedhela maneh warana iki arep tak kukut, dadi ndika bali wutuh manggon neng alam nyata jangkep klawan sipat-sipate, kang durung ana lamun kepengin nganakne uga nganggo pambudidayaning raga kang nyata ora bisa dianakake mung sarana cipta. Ya rahayune, anggonku ngrewangi mbabat alas yasa Desa iki wis oleh rada jembar lan wewangunan-wewangunan kang tenane dianakne klawan cipta wis padha dadi mung kari nyampurnakne wae. Sabanjure ndika kari nutugake nggon ndika babad alas iki murih dadi lan becike. Aja samar lan aja kuwatir, sajroning wektu kang ora suwe, bakal akeh wong sing nekani papan kene, nembung marang ndika ke[engin mangayom dadi kawula ing kene. Ya wong-wong sing padha neneka kuwi sing bakal nyepetake nggon ndika babad alas lan yasa desa. Nanging welingku marang ndika, sing ngati-ati wong-wong sing padha teka mengko duwe watak sing ora padha, ana sing becik ya ana sing ala. Sing becik bisa dadi kanca lan sing ala bisa nuwuhake bebaya”.

            “Inggih Nyai, samangke kula nyuwun pitedah menapa ingkang kedah kula lampahi kangge salajengipun?” Ki Lurah Sarkara nyela rembag nyuwun pitedah malih.

            “Sumurupa Ki Lurah” Nyai Pandhanwangi paring wangsulan “kaya kang wis tak kandhakne ing ngarep, wiwit dina iki aku wis ora kawenangake paring pambiyantu marang ndika nganggo cara kaya sasuwene iki, aku mung bisa paring pambiyantu saka kadohan sing ora bisa ndika ngerteni. Awit ora suwe maneh aku bakal bali menyang alamku, lan ndika ora bakal bisa kepethuk karo aku maneh, kajaba yen mung liwat ing pasupenan. Dadi pamrayogaku marang ndika, becik ndika nyuwun pirsa marang Ki Jurudah utawa Ki Prasanta, awit priyayi sakarone kuwi kang dipercaya dening Kanjeng Ratu Setyawati murih paring pambiyantu marang ndika”.

            Sareng kalihan telasing ucapipun Nyai Pandhanwangi ngkang makaten menika, Putri Jim ingkang aslinipun asma Dewi Kusali menika ical saking pandulunipun Ki Lurah Sarkara. Ki Lurah sakalangkung sedhihipun. Boten nyana babar pisan manawi badhe pepisahan kalihan Nyai Pandhanwangi ingkang boten sakedhik anggenipun paring pambiyantu dhateng piyambakipun. Wonten raos getun lan keduwung salebeting manahipun Ki Lurah Sarkara dene boten nggega kalihan dhawuhipun Nyai Pandhanwangi saderengipun miwiti nyariyosaken lelampahanipun, kadereng saking raos kepengin nyumerepi wewadi ingkang angranuhi manahipun. Nanging inggih lajeng dipun pupus bilih sadaya menika sampun kaserat ing garising pesthining gesangipun.

            Dinten-dinten candhakipun  ingkang dipun tindakaken Ki Lurah Sarkara inggih nutugaken anggenipun mbabad wana. Yasa padhukuhan ugi yasa pategilan tuwin pasabinan, kabiyantu dening Ki Pawit lan rencang-rencangipun. Dhawuhipun Nyai Pandhanwangi pranyata leres, meh saben dinten wonten kemawon tiyang ingkang sami dugi ing siti tilas babadan ingkang samangke sampun gadhah nami Padhukuhan Kepuh Agal, nembung dhateng Ki Lurah badhe ndherek babad lan kepengin mangayom dhateng Ki Lurah minangka kawula ing Kepuh Agal mriku. Anggenipun sami dugi ing mriku wonten ingkang namung ijen-ijenan, wonten ingkang mbekta kulawarganipun, malah ugi wonten ingkang kenging kawastanan sabregada ingkang nggadhahi pangajeng. Sadaya katampi kanthi sae dening Ki Lurah Sarkara lan kaparingan palilah ndherek mapan ing Kepuh Agal mriku. Kanthi makaten ndadosaken sansaya cepet ngrembakanipun Dhusun Kepuh Agal.

            Anuju sawijining dinten Ki Lurah Sarkara emut dhateng welingipun Nyai Pandhanwangi. Ingkang paring dhawuh supados nyuwun pirsa dhateng Ki Jurudah menapa dene Ki Prasanta menawi piyambakipun mbetahaken pitedah kangge ngrembakanipun Dhusun Kepuh Agal. Nanging Ki Lurah Sarkara boten mangertos ing pundi mapanipun Priyantun kalih ingkang ugi sampun kathah paring pambiyantu dhumateng piyambakipun menika. Ngemuti sadaya menika, Ki Lurah sakalangkung ing sungkawanipun. Saking santeripun anggenipun menggalih satemah kabekta dhateng alaming pasupenan.

            Inggih ing pasupenan menika Ki Lurah Sarkara karawuhan Ki Jurudah lan Ki Prasanta malah Nyai Pandhanwangi ugi ndherek rawuh. Malah Nyai Pandhanwangi ingkang langkung rumiyin parinmg dhawuh dhateng Ki Lurah Sarkara.

            “Ki Lurah Sarkara” makaten ngendikanipun Nyai Pandhanwangi “aku rumangsa melu seneng dene Kepuh Agal saiki wis dadi Desa sing gedhe tur reja, jangkep sapategalan lan Pasawahane. Nanging Ki Lurah uga kudu ngerti, sanadyan tata gelar dumadine Kepuh Agal sing kaya mangkono mau ya merga saka pambudidayane Ki Lurah lan para warga ing Kepuh Tunggal kabeh, nanging satemene uga awit saka pambiyantune Ki Jurudah lan Ki Prasanta lan kanca-kancane kang melu rerewang tanpa ndika weruhi lan ora diweruhi dening wong-wong sing saiki padha dadi warga ing Kepuh Agal”.

“Inggih Nyai” atur wangsulanipun Ki Lurah Sarkara kalihan kurmat “estunipun sanaosa kulaboten sumerep, nanging kula ugi ngrumaosi bilih salebeting nandangi padamelan nutugaken mangun Kepuh Agal, kraos menawi wonten kekiyatan gaib ingkang anyengkuyung lan ambiyantu dhateng kula sakanca, temah sadaya saged lumampah kanthi rancag lan boten nate mrangguli panggodha menapa-menapa. Inggih sasampunipun Nyai paring dhawuh ingkang makaten nembe raos ngungun ing manah kula saged ical. Boten langkung dhumateng Ki Jurudah saha Ki Prasanta, kula namung saged ngaturaken genging panuwun”.

            “Sing tak tindakne karo Ki Prasanta lan kanca-kanca prajurit Kraton Ngiyom ing Kepuh Agal kuwi mung saderma nindakne kuwajiban Ki Lurah” ingkang paring wangsulan dhateng Ki Sarkara Ki Jurudah “lan sing aweh pambiyantu ora mung wong saka Ngiyom wae, malah andhahane Nyai Pandhanwangi ya ora kalah cacah akehe sing tandange ya padha sengkud-sengkud”.

            “Inggih Kyai” Ki Lurah matur maneh “kula ugi namung saged ngaturaken panuwun dhumateng para sepuh ingkang boten negakaken kula. Inggih mugi-mugi Gusti Ingkang Maha Agung paringa kanugrahan dhumateng Kyai kekalih saha Nyai Pandhanwangi”.

            “Kajaba saka kuwi Ki Lurah” Nyai Pandhanwangi ngendika malih “kaya sing wis tak kabarake marang ndika nalika samana, wektu iki Kutharajane Tanah Jawa wis sida ngalih menyang Alas Mentaok sing saiki salin jeneng dadi Kuthagedhe Mataram lan sing ngratoni Tanah Jawa sing wajib tak gugu dhawuh-dhawuhe saiki Kanjeng Panembahan Senapati Ing Alaga, sing jaman isih timur ngagem asma Raden Danang Sutawijaya utawa Mas Ngabei Loring Pasar. Lan magepokan karo Desa Kepuh Agal uga wis tak unjukake ing ngarsane Rekyana Patih Mandaraka dadi mbok menawa ora suwe maneh bakal ana punggawa saka Mataram sing bakal paring layang kekancingan marang ndika Ki Lurah Sarkara”.

            “Ngaturaken genging panuwun Nyai”

            “Sabanjure, babagan sing tak kandhakne yen wong-wong sing padha teka melu mangayom marang Desa Kepuh Agal kae, yaiku pepanthane manungsa sing duwe watak angkara, sajake iki wis ana sing tata-tata arep mbalela” Nyai Pandhanwangi ngendika malih “Ya iku wong-wong sing tenane tekane ing Kepuh Agal kuwi merga keplayu lan dadi burone Prajurite Panembahan Mas ing Madiun. Wong-wong kuwi pancen klebu manungsa sing manembah marang Iblis, dadi tumindake mung tansah gawe kisruhing jagad wae. Lha babagan iki dudu sanggemanku maneh, nanging wis dadi tanggung jawabe Senapati Kraton Ngiyom” .

            “Bener sing dingendikakne Nyai Pandhanwangi kuwi mau Ki Lurah” Ki Jurudah numpangi rembagipun Nyai Pandhanwangi “nanging ndika ora prelu was utawa sumelang. Jalaran salira ndika kuwi wis nyawiji karo Pusaka Ngiyom sing ndika gadhuh ya iku Keris Kyai Pantek. Ora jeneng mangeranake marang Keris Kyai Pantek, para-para sing duwe sedya ala marang Desa Kepuh Agal ora bakal menang perbawa karo Lurah Kepuh Agal sing wis nyawiji karo Kyai Pantek”.

            “Inggih Kyai” Ki Lurah atur wangsulan dhateng Ki Jurudah “kula sanget pitados kalihan ingkang jengandika dhawuhaken, namung kemawon kapeksa taksih wonten ingkang kula sumelangaken Kyai”.

            “Apa maneh Ki Lurah?” Ki Jurudah mundhut pirsa.

            “Manawi dinten samangke ing Kepuh Agal boten wonten ingkang nyumelangi, nanging kula kuwatos benjing menawi kula sampun boten wonten ? Inggih menawi Lurah ing Kepuh Agal sapengker kula saged manunggal kalihan Kyai Pantek? Menawi boten harak inggih sakalangkung andrawasi ta Kyai?”.

 

 

Ana candhake