SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (85)

 

85.

            Ngantos sawatawis pandurat Kyai Daka boten enggal atur wangsulan dhateng Ki Lurah. Tiyang-tiyang ingkang ngrantos awit kepengin ngertos atur wangsulanipun Kyai Daka lan kanca-kancanipun wiwit umyeg klesak-klesik grenengan piyambak. Malah wonten tiyang rencangipun Ki Pawit ingkang kober radi maiben dhateng Ki Lurah menapa, kenging menapa tiyang murang tata ingkang ngendelaken dumeh gadhah kadigdayan kados Ki Daka ingkang remen tumindak sawenang-wenang menika ndadak dipun takeni lados makaten? Mesthinipun Ki Lurah tumuli asung sasmita dhateng para Prajurit Mataram ingkang jejer baris ing sakanan keringipun menika murih enggal-enggal ngrangket Kyai Daka lan rencang-rencangipun nunten kadhawahan pidana dipun gantung ing ara-araning Dhusun Kepuh Agal murih dados tontonan lan dados penget tumrap tiyang ing Kepuh Agal supados boten tumindak murang tata kados Ki Daka lan rencang-rencangipun menika.

            “Piye Kyai Daka?” sareng dangu Kyai Daka boten enggal atur wangsulan, Ki Lurah ngambali pandangunipun “ndika gelem mangsuli pitakonku iki mau apa ora? Apa pancen pitakonku kurang cetha?”.

            “Sampun Ki Lurah” saderengipun Kyai Daka wicanten, tiyang ingkang kala wau grenengan maiben dhateng Ki Lurah, wicanten radi sora “tiyang kados Kyai Daka lan erencang-rencangipun niku boten pantes dipun ajak rembagan malih, dosanipun sampun sagendhong sapikulan, lepatipun sampun dipun kempit dipun indhit, tiyang-tiyang makaten menika boten sakalangkung mbebayani tumrap bebrayan, boten pantes dipun paringi gesang, prayogo tumuli karangket lan dipun sirnakaken kemawon, malah menawi prelu kedah dipun tumpes kelor, ditelasi sacindhil abritipun……..”.

            “Cukup Ki Pamuji !” Ki Lurah munggel aturipun rencangipun Ki Pawit ingkang nami Pamuji menika “mengko wae nek dak butuhne ndika bisa aweh rerigen marang aku, saiki durung wayahe, aku isih kepengin takon marang Kyai Daka, Ki Danara lan sedulur-sedulur sing saiki lagi klesotan ing ngarepku iki”.

            Ki Pamuji inggih lajeng kendel anggenipun wicanten.

            “Nyuwun pangapunten Ki Lurah” wekasan Kyai Daka lajeng wicanten atur wangsulan dhateng Ki Lurah “sepisan malih kula nyuwun sih kawelasan lan atur uninga, bilih semah lan anak kula tuwin kulawarga kula sadaya boten tumut tumindak dosa, mugi sampun dipun katutaken nampi pidana”.

            “Kyai Daka” Ki Lurah wicanten malih suwantenipun kepireng radi sereng “ndika kuwi wis gedhe tuwa, ya gene wangsulan ndika geseh karo unine pitakon sing tak wenehake? Aku ora takon kulawarga ndika kabeh padha katut tumindak dosa apa ora!. Ngerti?”.

            “Nyuwun pangaksami Ki Lurah” Kyai Daka wangsulan kalih suwanten ingkang kapireng ndhredheg “menawi kula sakrowang kapatrapan pidana pejah dipun tumpes kelor sakulawarga kula sedaya, tartamtu badhe nistha pejah kula, sukma kula sakanca tartamtu badhe klambrangan dados dhemit lan memedi ingkang nggegilani tiyang kathah. Menika wangsulan kula ingkang kapisan”.

            “Banjur wangsulan sing kapindho kepiye?” Ki Lurah nyelani rembag mawi pitakenan malih.

            “Ingkang angka kalih” Kyai Daka nutugaken aturipun “menawi Jengandika Ki Lurah paring pangaksami lan boten paring pidana menapa-menapa, kula sarowang rumaos kados karoban samodra madu kajugrugan wukir sari, kula sarowang boten saged males kasaenan jengandika Ki Lurah, kajawi Ki Lurah ngersakaken mundhut menapa kemawon saking kula sakanca, saestu badhe kula aturaken kanthi suka lilaning manah”.

            “Dina iki aku ora mbutuhake apa-apa saka ndika lan kanca-kanca ndika” Ki Lurah paring wangsulan kanthi suwanten ingkang anteb.

            “Menawi makaten, kula sakanca badhe prasetya sisaning gesang kula sarowang badhe kula udhokaken kangge kaluhuraning asmanipun Ki Lurah saha kasaenanipun Dhusun Kepuh Agal menika. Bebasan badhe putunga kinarya bebalang, lebura kadamel sesawur, sauger menika kangge njunjung asmanipun Ki Lurah utawi kangge kaluhuraning Dhusun Kepuh Agal, kula sarowang boten badhe angresula saha kula sarowang sumpah, boten badhe damel sakiting raga tuwin manahipun sedaya warga ing Kepuh Agal mriki” Kyai Daka njangkepi atur wangsulanipun.

            “Apa sing ndika kandhakne iki tulus tekan ing dhasaring ati suci? Ora tembung lelamisan sing mung bisa nambahi abanging lambe wae?” Ki Lurah ngendika malih nandhesaken wangsulanipun Kyai Daka.

            “Saestu Ki Lurah, atur kula menika mijil saking dhasaraning manah ingkang suci, dede atur gegujengan menapa dene atur lelamisan. Lan ing tembenipun manawi pranyata kula lan rowang-rowang kula menika nyidrani dhateng atur kula menika, mugi kula sedaya miwah sedaya anak turun kula sedaya, pikantuka sikudhendhaning bathara temah nandhang gesang kasurang-surang ing papa cintraka lajeng pejah kanthi siniya-siya” wangsulanipun Kyai Daka ingkang kalajengaken nakeni para rowangipun “rak ya bener mangkono ta Ca?”.

            “Inggiiiiiiiiiiih…….” Para rowangipun Kyai Daksa sesarengan semaur amangsuli.

            Ki Lurah lajeng paring dhawuh dhumateng Kyai Daka lan rewangorewangipun murih wangsul linggih ing papanipun sakawit, ugi dhawuh dhateng sedaya ingkang wonten pendhapa mriku murih linggih.

            “Para sedulurku kabeh” taksih kalihan ngadeg sarta Kyai Pantek taksih dipun asta Ki Lurah lajeng ngendika mawi suwanten ingkang sora “saupama Kyai Daka, Ki Danara lan sedulur-sedulur sing mau padha nglolos gegamane arep kanggo mrawasa aku sing duwe panemu beda karo panemune Kyai Daka padha dirangket lan kapidana kanthi murwat, kuwi ora bakal angel. Ing kene wis mlumpuk prajurit-prajurit saka Mataram sing cacahe prasasat tanpa wilangan. Nanging, aku kelingan dhawuh dalem Gusti Panembahan Senapati lumantar Gusti Raden Tumenggung Tesengkusuma wingenane kae, yen Kepuh Tunggal iki kepengin dadi Desa sing gedhe, tentrem lan ayem kawulane, murah sandhang murah pangan, kabeh wargane kudu bisa mujudake urip sing guyub lan sing rukun, Kaping pindhone, minangka pangareping desa kudu tumindak ambeg adil para marta, lire marang kawula ing Kepuh Agal kene ora kena tumindak emban oyod emban cindhe, kaping telune yen ana kawula sing tumindak luput lan isih bisa dingapura lan ditata murih ora mbaleni tumindake sing luput, pangareping Desa kudu nggedhekne pangapurane. Iki mau Kyai Daka, Ki Danara lan liya-liyane sing wis lali temah tumindak luput, wis padha ngakoni kaluputane sarta padha nggetuni tumindake sing luput, uga saupama diparingi pangapura banjur padha duwe prasetya kaya kang wis diucapake sing ndika kabeh padha krungu. Mula minangka Lurah ing Kepuh Agal kene, aku paring pangapura marang Kyai Dakam Ki Danara lan liya-liyane lan prasetya sing dikandhakne mau uga tak cekel ora bakal tak uculne nganti selawase uripku. Lamun ing tembe Kyai Daka cidra ing janji, mangka bakal nampa pidana sing luwih abot tinimbang pidana sing wis tak wurungake iki mau”.

            “Ngaturaken sewu genging Panuwun Ki Lurah” Kyai Daka lan rewang-rewangipun sesarengan atur wangsulan lajeng sami sujud ngambung jogan kados kala wau.

            “Sabanjure” Ki Lurah lajeng ngendika malih “klumpukan lan rembugan dina iki tak anggep wis cukup, kabeh wis sarujuk karo lekasku kang ndadekne Kepuh Agal nyawiji karo Mataram lan mangayom marang Kanjeng Panembahan Senapati Ing Alaga Sayidin Panatagama Kalipatullah Tanah Jawa kang jumeneng ing Mataram.  Mula saiki uga ndika kabeh tak prentah supaya bali menyang omahe dhewe-dhewe kanthi tekad bakal ngukuhi jiwa guyub lan rukun sapepadhaning warga Kepuh Agal. Lan marang Kyai Dakam Ki Danara lan kanca-kanca liyane, aja padha dadi ati yen bali ndika kabeh bakal diawat-awati dening Prajurit Mataram sawatara, iki ora ateges ngemuj lekas sing neka-neka, mung kanggo jaga-jaga lan sangune pangati-ati kanggo dina ngarsi”.

            Tiyang-tiyang ugi lajeng sami pamitan wangsul. Boten kathah ingkang sami rerembagan, meh sedaya mlampah wangsul kalihan boten gineman menapa-menapa ngantos dumugi griyanipun piyambak-piyambak. Langkung-langkung Kyai Daka lan rencang-rencangipun, anggenipun mlampah wangsul ketingal sami ndhingkluk lan boten wantun kumecap menapa-menapa, awit saben tiyang satunggal dipun tutaken prajurit cacah gangsal, ngantos dumugi ngakenging kori griyanipun.

            Sareng kawontenan pendhapa sampun sepen, sampun boten wonten tiyang sanes, Ki Lurah lajeng nimbali kula murih nyaket.

            “Ngger Anakku Pradapa” ngendikanipun Ki Lurah sasampunipun kula mapan linggih ngarsanipun “dadia kaweruhmu yen Kyai Daka sakancane mau mbutuhake kawigaten kang mirunggan jalaran wong-wong kae padha olehe nduweni ngelmu kanuragan sing sajake luwih dhuwur tinimbang warga Kepuh Agal liyane. Awake dhewe kena percaya lan ngandel karo apa sing dikandhakne Kyai Daka ing ngarepku mau, nanging rasa percaya mau kudu dingegehi, tegese awake dhewe kudu nisakne rasa ora percaya marang wong-wong kae mau sanadyan mung sethithik, Kanthi mangkono awake dhewe ora kelangan rasa pangati-ati ing dina-dina sing bakal teka”.

            “Inggih Bapa” atur wangsulan kula dhateng Ki Lurah “estunipun wonten raos gumun ing salebeting manahipun Pradapa ingkang badhe kula suwunaken pirsa dhateng Bapa”.

            “Apa sing mbok gumuni Pradapa?”

            “Ingkang kapisan, sampun cetha menawi Kyai Daka sarowangipun kala wau sampun tumindak murang tata lan saged mbebayani dhumateng jiwanipun Wa Pawit lan rencang-rencangipun, nanging kenging menapa Bapa sakalangkung gampil maringaken pangapura dhateng Kyai Daka lan rencang-rencangipun?. Dene ingkang angka kalih, duginipun prajurit saking Mataram samanten kathahipun menika kok anyarengi kalihan Kyai Daka sarencangipun badhe damel gendra? Kamangka Bapa boten paring dhawuh saderengipun menawi Kepuh Agal badhe kedugen prajurit Mataram samanten kathahipun? Menika ingkang ndadosaken gumuning manah kula Bapa”.  

 

 

Ana candhake