SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (114)

114.

          Sasampunipun kula wangsul, dugi griya pikiran kula kraos boten sekeca. Sanaosa ing wau sampun pitados bilih anggen kula sampun ngapusi Rama Kyai Daka lan Lurah Danara boten badhe kadenangan menawi tiyang kalih niku boten kepanggih kalihan Raden Gunendra. Lan mitutut petanganing nalar kula, Raden Gunendra boten badhe wantun dhateng Kepuh Agal jalaran ajrih kalihan Bapa. Sawatawis Ki Danara utawi Kyai Daka boten badhe wantun dhateng Patalan jalaran ajrih kalihan Raden Gunendra. Dados kalodhangan panggihipun Kyai Daka lan Lurah Danara kalihan Raden Gunendra saged kawastanan langka. Ewa samanten, bawaning tiyang dora, ndadosaken manah boten tentrem. Pituturing Biyung wiwit kula taksih alit rumiyin tansah dumeling ing pamirenging manah kula :

        “Thole, saala-alane manungsa kuwi manungsa sing dhemen ngapusi marang sapepadhaning manungsa. Kuwi dosane gedhe banget, lan mbesuk nek wis mati bakal diobong neng telenging neraka sing paling panas genine, wong-wong sing tau diapusi bakal teka lan padha ngebyuki awake nganggo areng-areng neraka. Mula Biyung meling, aja pisan-pisan kowe nindakne laku dora, ngapusi sapepadhaning wong”.

        Emut pituturing Biyung ingkang makaten menika, dumadakan githok kula mengkorog. Raos ajrih nggremeti manah kula.  Nanging boten dangu, lajeng wonten suwantening batin ingkang ngedhem-edhem raos ajrih kala wau :

        “Aja banget-banget anggonmu kuwatir bakal diobong neng neraka Pradapa, sing dikersakne Biyung kae ora kaya sing wis mbok tindakne, merga anggonmu ngapusi Kyai Daka lan Lurah Danara kuwi kanthi tujuwan sing becik, kanggo kaslametane wong sa Kepuh Agal. Dadi umukmu marang wong loro kae, umuk sing tinuntun marang bebener, nggonmu mbudidaya murih Kepuh Agal ora dadi geger merga lekase Kyai Daka sing arep mbalela, kuwi gedhe ganjarane. Luwih gedhe tinimbang gedhene siksa merga ngapusi. Dadi genine neraka mbesuk bakal bisa disirep merga ganjaran saka lelabuhanmu nylametake Kepuh Agal”.

        “Gampang temen nggonmu arep nampa ganjaran” dumadakan saking manah sisih tengen wonten suwanten malih “jenenge labuh marang Desa utawa marang negara kuwi kuwajibanmu, minangka tebusan saka nggonmu nglakoni urip sing wis mangan ngombe saka wulu wetune Kepuh Agal, dadi aran lancang nek kowe wani ngarep-arep ganjaran, luwih-luwih ganjarane banjur mbok jagakne kanggo ngimbangi tumindak dosamu sing banget gedhene. Arepa kaya apa, Kyai Daka kae ya tau aweh tuntunan kabecikan marang kowe, malah saiki mbok wales kanthi cara meden-medeni kalawan tembungmu sing ngayawara. Jenenge wong ngapusi kuwi mbuh kapan wektune suwe-suwe mesthi bakal konangan. Lan yen wis konangan lan wong-wong padha weruh nek kowe kuwi jebul menungsa sing dhemen nindakne laku dora lan cidra, bakal nguwohake ora ana maneh sing gelem percaya marang apa sing mbok kandhakne. Kowe bakal kewirangan selawas-lawase, ora mung kowe dhewe sing bakal nandhang wirang, Biyung sing wis ana alam tentrem kana wae bakal muwun merga wis duwe putra sing dhemen apus-apus. Bapa sing penggalihe suci, uga bakal isin merga wis peputra menungsa sing dhemen gawe crita sing ngayawara kaya kowe kuwi”.

        Inggih awit wontenipun perang batin ingkang kados makaten menika, anjalari manah lan pikiran kula sansaya kraos boten sekeca. Wonten raos getun, dene kala wau kalihan entheng kula ngapusi Kyai Daka. Wonten raos kedhuwung lan ajrih manawi ngantos anggen kula nglampahi dora ing wicara menika ngantos kadenangan. Kula namung saged linggih dheleg-dheleg, ing joganing pendhapa, kados tiyang kecalan nalar. Ngantos boten sumerep wayah, ngertos-ngertos wanci dalu sampun dumugi. Rewang dalem kalurahan ingkang nggadhahi kuwajiban nyawisaken dilah sampun wiwit nyumeti dilahipun lan mapanaken ing papan-papan ingkang samesthinipun, kalebet mapanaken dilah kangge madhangi pendhapa.

        “Kawula nuwun, Kula ingkang sowan Raden” dumadakan kula dipun kagetaken dening suwantenipun tiyang ingkang minggah pendhapa lan alok kula nuwun dhateng kula.

Jebul ingkang nembe dugi menika tiyang sekawan, ingkang ngajeng piyambak Ki Pawana, Bebau Jangglengan lajeng Ki Pahang, Bebau ing Grojoganngubal, kairingaken Paman Tanggon lan Paman Pahing. Nanging kenging menapa anggenipun alok dhateng kula benten kalihan padatan?. Kula ngertos menawi ingkang wicanten “kula nuwun” wau Ki Pawana, ingkang padatan menawi nyebut nami kula mawi sebutan Gus utawi Adhi, nanging menika wau anggenipun ngundang nami kula mawi sebutan Raden tanpa nyebut nami kula. Malah kula langkung kaget malih, sareng kula boten tumunten wangsulan tiyang sekawan menika lajeng ndheprok ing jogan lan mlampah kanthi ndhodhok nyaketi kula, tanganipun sami asikep sembah kalbu.

“Pangabekti kula mugi katur ing ngarsa Jengandika Raden” Ki Pawana kados nyembah sarwi ngaturaken bekti dhateng kula. nDadosaken kula bingung.

“Menika wonten menapa ta Kakang Bebau?” kula lajeng pitaken kalihan suwanten gumun “kula menika Pradapa, kok ndika tumindak kados makaten menika mengku kersa menapa?”.

“Sampun ta Raden, kula tiyang sekawan menika sampun mangertos sedaya, sinten estunipun Raden Mas Sarkara ingkang sampun ngagem asma singlon Ki Sarkara lan sinten Gus Pradapa ingkang jebul Raden Pradapa ingkang langkung pinitados dening Gusti Kula Panembahan Senapati ing Mataram” Ki Bebau Jangglengan lajeng wicanten mangsuli pitaken kula.

“Mangke rumiyin Kakang Pawana” kula lajeng wicanten malih, awit kula dereng mudheng kalihan ingkang dipun ucapaken Bebau Jangglengan makaten menika” Sinten ingkang sampun cariyos dhateng Kakang Pawana, bab prakawis ingkang nyata ngayawara menika?”.

“Nyuwun pangapunten Raden” Ki Pawana lajeng wangsulan “estunipun Ki Tanggon lan Ki Pahing ingkang dipun kanthi Ki Bebau Grojoganngubal watawis wanci lingsir surya wau sampun dumugi ing griya kula, lan kula sampun tata-tata bidhal mriki sowan dhateng Raden Pradapa, nanging kedadak Ki Bebau Sidomulya dumadakan dugi ing Jangglengan”.

“Ki Danara dhateng Jangglengan Kakang?” kula kapeksa nyaru wuwus awit kepireng aneh Ki Danara purun murugi papanipun Ki Pawana.

“Inggih Raden” wangsulanipun Ki Pawana “waunipun kula sujana, kula kinten Ki Danara badhe tumindak ingkang boten sae jumbuh kalihan wartos ingkang kula tampi saderengipun saking Ki Pahang, mula kula inggih sampun siyaga kalihan Tumbak Kyai Jimat peparingipun Bapa. Nanging Jebul kula kecelik Raden”.

“Kecelik kados pundi Kakang?” kula taken malih.

“Duginipun Ki Danara boten badhe damel sulaya, nanging ingkang sepisan nedhi pangapura kangge piyambakipun lan kangge Kyai Daka, awit saking anggenipun sampun tumindak kados ungeling warta ingkang kabekta dening Ki Pahang kala wingi menika” wangsulanipun Ki Pawana cetha.

“Dados wartos ingkang dipun beta Ki Pahang ingkang criyosipun saking Paman Tanggon lan Paman Pahing menika leres?” kula api-api tambuh.

“Leres Raden” Ki Pawana gurawalan anggenipun wangsulan “nanging Kyai Daka lan Ki Danara sampun ngrumaosi ing lepatipun saderengipun nindakaken kekajenganipun kala wau, inggih jalaran Kyai Daka sampun nampi wisik saking Hyang Agung bilih lekasipun ingkang badhe mbalela menika lepat, malah lajeng Kyai Daka ugi nampi wisik ingkang miyak sesinglonipun Raden Mas Sarkara ugi ingkang putra pun Raden Pradapa”.

“Sesinglon menapa malih menika Kakang?” kula pitaken kalihan salebeting manah mesem, jebul pawitan cariyos kula ingkang ngayawaea Kyai Daka saged damel cariyos langkung ngayawara sanes malih.

“Cariyos ingkang dipun bekta Ki Danara, Kyai Daka kaparingan ngertos bilih estunipun Ki Kepuh Agal menika taksih putra angkatipun Kanjeng Sultan Pajang awit kageret saking Pangeran Bantani, nanging nuwun sewu Ki Danara anggenipun mastani asmanipun Pangeran Bantani klentu dados Raden Sentani” wangsulanipun Ki Pawana kalihan mesem.

“Pangeran Bantani, sinten malih menika Kakang?” kula pitaken malih.

“Kula ngertos pamundhut jengandika menika namung cangkriman Raden” wangsulanipun Ki Pawana kalihan esem langkung wiyar malih “nanging murih adilipun, cangkriman jengandika badhe kula batang. Kula nate kacariyosan dening tiyang sepuh kula bilih Gusti Sultan Pajang menika kagungan putra ingkang wiwit timur boten kraos mapan ing kraton, nanging milih sugeng ing pratapanipun Waliyullah ing laladan jawi wetan, kados kawula limrah. Asmanipun Raden Bantani ugi Pangeran Bantani. Awit Gusti Pangeran Bantani boten kersa dados priyagung lan milih dados kawula limrah, mila boten kathah kawula ingkang sumerep sinten Pangeran Bantani menika”.

Kula lajeng nggagas, ketingalipun wonten seling suruping wartos antawisipun Ki Danara lan Ki Pawana menika. Ki Pawana nginten menawi ingkang dening Ki Danara sinebat Raden Sentani, inggih tiyang sepuhipun angkat Raden Gunendra, menika Raden Bantani ingkang criyosipun putranipun Kanjeng Sultan Pajang. Nanging kula dereng suka wangsulan ing bab menika.

“Dene cariyos  salajengipun” Ki Pawana nutugaken anggenipun wicanten, “Kyai Daka nampi wangsit bilih Raden Mas Sarkara menika estunipun sedherek angkat saking Pangeran Bantani, awit dados sedherekipun, mila Raden Mas Sarkara lajeng katetepaken ugi dados putra angkatipun tiyang sepuhipun Raden Bantani ingkang miturut Ki Danara asmanipun ingkang leres Raden Sentani menika. Kajawi menika, wangsit ingkang dipun tampi Kyai Daka ugi nyebataken bilih jengandika Raden Pradapa menika ugi kadhaken minangka putra angkatipun Pangeran Bantani. Lan ingkang ndara dasihi, dalu Kyai Daka nampi wangsit, ing enjingipun jengandika Raden tedhak dhateng griyanipun Kyai Dakam temah Kyai Daka sumerep tandha-tandha ingkang wonten ing salira jengandika bilih tuhu jengandika Raden menika putra angkatipun Raden Bantani, pramila Kyai Daka lajeng ngaturaken sungkem dhateng jengandika Raden. Menika cariyos ingkang kula pireng piyambak saking Ki Danara”.

Jebul seling-surup antawisipun Ki Pawana lan Ki Danara sansaya tebih. Awit menawi leres wonten putra Pajang ingkang asma Pangeran Bantani kados cariyosipun Ki Pawana ingkang katampi saking tuyang sepuhipun menika, estu boten badhe gathuk kalihan Raden Sentani ingkang cariyosipun tiyang sepuh angkatipun Raden Gunendra lan nedya badhe amupu kula minangka putra angkatipun menika. Inggih awit saking menika, kisruhing manah kula lajeng wewah malih. Nanging kula taksih kepengin mireng langkung kathah malih cariyos ingkang dipun beta Ki Pawana inggih Bebau Jangglengan menika.

 

Ana candhake