SENDHANG MUSTIKANING WARIH 8. (005)

 

005.

        Sasampunipun manggen ing Pangapitan, Ki Dungkul, Ki Dhangkal lan Ki Palir ketingal menawi golonganing tiyang ingkang pinter srawung, ketitik dereng ngantos sewulan sampun kathah tepangan ingkang dados mitra ingkang raket. Tiyang tiga menika sakalangkung sregep ing bab gotong royong kalihan warga ing Pangapitan, inggih ing babagan layat, jagong, sambatan lan sanes-sanesipun. Mila inggih boten maiben menawi sansaya dangu tiyang-tiyang ing Pangapitan ugi sami remen dhateng tiyang tiga kala wau. Nalika Ki Lurah ndamelaken griya cacah tiga kangge rayi-rayinipun menika, inggih menika sasampunipun Ki Dungkul, Ki Dhangkal lan Ki Palir sampun tigang wulan mapan ing Pangapitan, titiyang ing Pangapitan ugi kathah ingkang sami dugi suka pambiyantu, temah boten ngantos sapeken, griya cacah tiga ingkang jejer-jejer manggen ing pategilanipun Ki Lurah menika sampun dados lan sampun saged dipun panggeni.

        Ki Lurah sakalangkung remen sumerep sedherek-sedherekipun saged srawung kanthi sae kalihan warga ing Pangapitan. Makaten ugi kalihan anakipun Ki Lurah pun Sukmana, sanaosa piyambakipun kaprenah nem ugi umur-umuranipun mila inggih langkung nem katimbang tiyang tiga kala wau, nanging sikep lan solah bawanipun Ki Dungkul, Ki Dhangkal lan Ki Palir dhateng piyambakipun tansah ngaosi, pramila Sukmana ugi sakalangkung ngaosi dhateng paman-pamanipun kala wau. Lan sasampunipun tiyang tiga kala wau sampun sami manggeni griyanipun piyambak-piyambak, Sukmana ugi asring sanja dhateng griyaning paman-pamanipun menika. Pranyata boten namung Sukmana kemawon ingkang asring dolan dhateng griyaning paman-pamanipun menika, para sinoman Pangapitan ugi kathah ingkang saben dalu sami mlempak ing griyanipun salah satunggal saking tiyang tiga kala wau, gentosan. Mila boten aneh, inggih awit kajawi tiyang tiga kala wau pinter srawung, inggih kaleresan ing griya mila boten wonten rencangipun. Kulawarganipun tiyang tiga menika mila dereng sami dipun boyong dhateng Pangapitan, taksih manggen ing Brendhilan. Lajeng para sinoman sami mara mriku saprelu ngajak jejagongan.

        Ki Lurah estunipun ugi nate paring dhawuh dhateng sedherek-sedherekipun menika murih mboyongi semah - semahipun dhateng Pangapitan, prakawis kangge nyekapi kabetahan saben dintenipun, saderengipun tiyang tiga menika gadhah pengasilan ingkang maton, sampun dipun penggalihaken dening Ki Lurah. Nanging tiyang tiga kala wau taksih dereng purun mboyongi kulawarganipun kanthi pawadan ingkang ugi klebet ing nalar.

        “Kula sakalangkung matur nuwun awit paringipun rerigen kala wau Kakang Lurah” wangsulanipun Ki Dungkul nalika samanten “nanging mugi kauningan, sanaosa kirang saking sailat, estunipun rayi-rayi ndika niki, ing Brendhilan rak inggih gadhah siti garapan ingkang wonten tanemanipun. Gandheng siti-siti kasebat dereng pajeng kula sade, semah kula lan semahipun Dhangkal menapa dene Palir sami nggadhahi kuwajiban ngopeni siti kasebat. Ing pangangkah mangke menawi sampun pajeng dipun sade, nembe semah kula lan semahipun Dhangkal lan Palir badhe nusul mriki”.

        “Ya wis yen pancen mangkono Dhi” Ki Lurah gentos wangsulan “nanging tumrape wong sing wis omah-omah, ora kumpul karo bojo sajroning wektu sing rada suwe kuwi sok ora becik, ya kanggone wong lanang ya kanggone wong wadon. Merga wong saumurane si Adhi kuwi isih banget mbutuhake pangan, panganing lahir lan uga panganing batin. Loro-lorone ora kena dilirwakake”.

        “Mila leres dhawuh jengandika menika Kakang Lurah”  Ki Dungkul wangsulan kalihan mesem “inggih awit saking menika, kula lan Dhangkal saha Palir nyuwun pangapunten, menawi ing salebeting wekdal meh gangsal wulan menika, kula sampun wongsal-wangsul wira-wiri antawisipun Pangapitan lan Brendhilan, tanpa matur, nyuwun palilah dhateng Kakang Lurah langkung rumiyin sanaosa saben wangsul kula lan Dhangkal sarta Palir namung nyipeng setunggal dalu ing Brendhilan lan anggen kula sambang griya  inggih gentosan antawisipun tiyang tiga menika. Sepisan malih kula nyuwun pangapunten”.

        “Iya Dhi, ora dadi apa, nek anggone Si Adhi sambang omah kuwi mung sedina utawa gedhene nganti sepasar” wangsulanipun Ki Lurah salajengipun “nanging nek kira-kira mbutuhne wektu kliwat saka sepasar sing wis dirancang sadurunge, becike si Adhi kandha marang aku utawa marang Pamong liyane,prelune supaya si Adhi ora dadi golekan”.

        “Inggih Kakang”.

        Ing dinten-dinten salajengipun ing Pangapitan boten wonten kedadosan menapa-menapa. Saben-saben salah satunggal saking tiyang tiga kala wau badhe nyambangi semahipun ing Brendhilan ajeg pamitan rumiyin dhateng Ki Lurah utawi saboten-botenipun titip rembag murih kaaturaken dhateng Ki Lurah. Lan menawi sampun wangsul malih dhateng Pangapitan ugi lajeng sowan ing Dalem Kalurahan matur menawi sampun wangsul malih. Ngantos ing satunggaling wekdal, Ki Lurah dipun kejotaken dening wartos ingkang babar pisan boten dipun kinten saderengipun.

        Inggih menika nuju satunggaling dinten, Ki Dungkul lan Ki Dhangkal pamit menawi badhe nyambangi semahipun ing Brendhilan. Anggenipun pamit inggih namung sapeken tumunten wangsul malih dhateng Pangapitan. Ki Palir boten tumut sambang awit dereng dangu anggenipun sambang. Nanging sampun mlampah gangsal welas dinten wiwit Ki Dungkul lan Ki Dhangkal bidhal saking Pangapitan, tiyang kalih kala wau dereng sami wangsul. Ingkang makaten menika, estu damel boten sekecaning penggalihipun Ki Lurah. Kajawi nguwatosaken kawilujenganipun tiyang kalih kala wau, Ki Lurah ugi nguwatosaken menawi Ki Dungkul lan Ki Dhangkal kacuwan manahipun dhateng Ki Lurah, awit Ki Lurah tanpa paring sumerep dhateng kekalihipun, sampun maringi Ki Palir wewahan siti garapan saprasekawan bahu malih, wasana pamit sambang griya nanging bablas boten wangsul dhateng Pangapitan.

        Inggih awit saking penggalih ingkang kirang sekeca makaten kala wau, Ki Lurah lajeng nimbali Ki Palir murih sowan ing dalem Kalurahan, saprelu badhe dipun ajak rerembagan bab kesahipun Ki Dungkul lan Ki Dhangkal menika.

        “Iki wis limalas dina, Adhi Dungkul lan Adhi Dhangkal anggone sambang menyang Brendhilan” ngendikanipun Ki Lurah sasampunipun Ki Palir sowan “kamangka anggone pamitan marang aku, jarene paling suwe ya mung sepasar. Nanging kanyatane nganti saiki sedulurmu loro kuwi durung ana bali, apa ora luwih becik yen Adhi Palir lari menyang Brendhilan? Nanging becike nek si Adhi nglari Adhiku Dungkul lan Adhiku Dhangkal aja budhal ijen, becike nganthia Sapukawating Desa loro utawa papat, jalaran bares wae aku nguwatirake banget marang kaslametane adhi-adhiku kabeh”.

        Dipun ajak ngendikan kados makaten kala wau, Ki Palir dangu boten wangsulan. Malah praupanipun dados kados tiyang ingkang nembe bingung. Salajengipun tanganipun kekalih ingkang ngapurancang dipun tindhihi bathukipun, praupanipun kasingidaken.  Ki Lurah gumun sumerep tingkahipun Ki Palir ingkang makaten menika.

        “Awakmu kuwi ana apa Dhi?” Ki Lurah mundhut pirsa kalih suwanten ingkang nedahaken gumunipun “dijak rembugan barang sing wigati, kok malah ndhingkluk karo nutupi rai. Ana apa Dhi?”.

        “Nyuwun pangapunten Kakang” wangsulanipun Ki Palir kalihan kados tiyang ngampet tangis “bares kemawon kula bingung anggen kula badhe matur”.

        “Bingung?” Ki Lurah sansaya gumun “sing mbok bingungake manggon ing ngendi Dhi? Apa antarane Awakmu karo Adhi Dungkul lan Adhi Dhangkal tau seling surup banjur padha regejegan sing wekasane Dungkul lan Dhangkal padha lunga ninggalake Pangapitan iki?”.

        “Boten Kakang” wangsulanipun Ki Palir “nalika Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal ngertos menawi kula ndika paringi wewahan siti garapan saprasekawan bahu ing kilen Dhusun, Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal ugi boten meri lan anggenipun bidhal nilaraken Pangapitan menika ugi boten awit gela kalihan kula. Kula ugi ngertos menawi boten dangu, duka sapeken, duka kalih peken malih, Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal tamtu sampun wangsul malih dhateng Pangapitan mriki. Lha duginipun Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal menika mangke ingkang ndadosaken kuwatosing manah kula”.

        “Aku kok dadi sansaya bingung krungu tembungmu kuwi ta Dhi?” Ki Lurah dereng saged mangertosi kekajenganipun Ki Palir kalihan tembung ingkang makaten kala wau “coba kandhaa sing cetha bongkot pucuke, kareben aku ora bingung”.

        “Nyuwun pangapunten Kakang” aturipun Ki Palir dhateng Ki Lurah “magepokan kalihan kesahipun Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal menika, estunipun sampun dangu kula menika nyingidaken wewadi. Menawi wewadi menika kula singidaken dangu-dangu saged mbebayani tumrap sedherek kula jaler tunggil biyung, ugi saged ndadosaken kula edan jalaran ngampet raos sesanggan awrat ing salebeting manah. Kosok wangsulipun, menawi ngantos wewadi menika kula bikak, saged ugi mbebayani tumrap sedherek kula jaler tunggil Bapa ugi saged kemawon kula pejah ing tanganipun kadang kula piyambak”.

 

ana candhake