SENDHANG MUSTIKANING WARIH 8. (007)

 

007.

        Ki Lurah ingkang sampun uninga bilih Ki Palir kuwatos menawi ngantos wonten tiyang sanes ingkang mirengaken anggenipun wicanten, namung kendel kemawon. Kala wau sampun wongsal-wangsul paring dhawuh menawi Ki Palir taksih nggadhahi raos kuwatir menawi piyambakipun cilaka yenta ngantos nyariyosaken wewadi ingkang dipun sumerepi, langkung prayogi menawi Ki Palir boten sisah cariyos mbikak wewadi kala wau. Nanging Ki Palir inggih wongsal-wangsul matur badhea kados menapa kedadosanipun, Ki Palir panggah badhe mbikak wewadi menika ing ngarsanipun Ki Lurah Pangapitan. Pramila Ki Lurah inggih lajeng kendel kemawon.

        “Nyuwun pangapunten Kakang” sareng sampun cetha kawontenan aman, liripun boten wonten tiyang sanes ingkang mireng anggenipun rerembagan kalihan Ki Lurah, Ki Palir lajeng matur “kapitayan ingkang dipun wucalaken Kyai Gendirireng dhateng para siswanipun menika aneh sanget. Inggih menika Gusti Ingkang Maha Agung sampun matah dhateng Kyai Nagalanang utawi Kyai Nagaraga murih dados sarananing titah manembah dhateng Panjenenganipun. Menawi wonten titah ingkang manembah dhateng Gusti nanging boten mawi sarana Kyai Nagalanang, mangka panembah kala wau saestu tanpa gina. Dene tatacaranipun manembah dhateng Gusti menika, namung wujud nindakaken sedaya dhawuhipun Kyai Nagalanang. Lan sok sintena ingkang boten purun manunggal kalihan Kyai Nagalanang, mangka badhe manggih cilaka malah tumrap ingkang boten pitados dhateng piwucalipun Kyai Nagalanang ing tembenipun badhe sirna dados wadaling tanah Jawi.”.

        “Kuwi mungguhku ya kapitayan sing ora bener” Ki Lurah nyelani aturipun Ki Palir “kajaba cengkah karo piwulange agama sing tau ana, iki uga klebu kapitayan anyar sing aneh lan ora klebu ing nalar.”

        “Menika witing kapitayan ingkang kapisan Kakang” Ki Palir nglajengaken anggenipun matur “salajengipun miturut dhawuhipun Kyai Gendirireng, Kyai Nagalanang menika wujudipun Sawer ingkang ageng ingkang angedhaton wonten ing salah satunggaling guwa ing wana Patalan, Sawer ageng kasebat miturut dhawuhipun Kyai Gendirireng, panukswanipun Sang Hyang Hanantaboga, Dewa ingkang anyangga Tanah Jawa menika  . Lha menawi Kyai Nagalanang ngersakaken paring dhawuh dhateng para pandherekipun, Kyai Nagalanang ingkang wujud Sawer kala wau langkung rumiyin ambesut raga lan manunggalaken sukmanipun dhateng satunggaling tiang ingkang ugi asma Kyai Nagalanang utawi Kyai Nagaraga, ingkang samangke madhepok minangka guru ing Padhepokan sacaketing Guwa kala wau, ingkang ugi sinebat Padhepokan Nagalanang utawi Paguron Nagalanang. Nembe dening Pangarsaning Paguron utawi Padhepokan dipun dhawuhaken dhateng para murid ingkang piniji, ing antawisipun inggih Kyai Gendirireng kala wau, murih kadhawuhna dhateng sadaya para pandherekipun.”

        “Dadi sing jeneng Kyai Nagalanang utawa Kyai Nagaraga kuwi loro? Sing siji wujud Ula gedhe, sing siji wujud menungsa?” Ki Lurah mundhut pirsa malih.

        “Leres Kakang” wangsulanipun Ki Palir “nanging kekalihipun mila sampun manunggal, ingkang wujud sawer kalihan ingkang wujud manungsa sami, benten raganipun nanging sami jiwanipun”.

        “Lha sing wujud Ula Gedhe kuwi apa ya ana sing tau weruh wewujudane? Apa mung krungu critane Kyai Nagalanang sing wujud manungsa kuwi, yen ing jerone Guwa sacaketing Padhepokan kuwi ngedhaton Ula Gedhe sing aran Kyai Nagalanang?” Ki Lurah mundhut pirsa malih.

        “Menawi Ki Lurah Brendhilan lan Kakang Dungkul tuwin Kakang Dhangkal criyosipun nate sumerep sanadyan namung mustakanipun Kyai Nagalanang kemawon” wangsulanipun Ki Palir “inggih menika nalika Kyai Nagalanang ngetingalaken mustakanipun ing sangajenging guwa, criyosipun tiyang tiga kala wau agenging mustakanipun Kyai Nagalanang sagenthong, ngagem makutha emas ingkang tinaretes inten barleyan. Menawi kula lan tiyang ing Brendhilan sanesipun nembe namung mireng suwantenipun Kyai Nagalanang kemawon, inggih nalika kula lan kanca-kanca nuju dipun kanthi Ki Lurah Brendhilan ndherekaken Kyai Gendirireng tedhak dhateng Padhepokan. Nalika samanten kula mireng suwanten pangakakipun Kyai Nagalanang ingkang asung sasmita ngersakaken dhahar, suwantenipun sanget anggegirisi. Sareng dening Ki Jurukuncining guwa kacaosan menda jemaka cacah tiga ingkang kalebetaken liwat lelawanganing guwa, suwanten pangakakipun Kyai Nagalanang menika lajeng sirep.”

        “Lha banjur minangka siswane Kyai Gendirireng sing dadi pandhereke Kyai Nagalanang, kuwajiban apa sing tau mbok tindakne Dhi?” Ki Lurah mundhut pirsa kalihan mesem.

        “Sami kalihan pandherek sanesipun” Ki Palir atur wangsulan “saben nem wulan sepisan kadhawuhan atur pisungsung dhateng Kyai Nagalanang lumantar Ki Lurah Brendhilan lajeng kaaturaken malih dhateng Kyai Gendirireng salajengipun kaunjukaken ing ngarsanipun Kyai Nagalanang ing Padhepokanipun. Estunipun tumrap pandherekipun Kyai Nagalanang ing saben papan kaparingan kuwajiban malih inggih menika sinau ulah kanuragan lan kaprajuritan, ingkang mapan ing Brendhilan saben tigang dinten sepisan kadhawuhan gladhen ing ara-ara sangajengipun dalem Kalurahan, ingkang paring tuntunan Cantrik ingkang pinitados dening Kyai Nagalanang saking Padhepokanipun. Nanging kula saged lolos saking kuwajiban menika jalaran kula nyaosi pisungsung piyambak dhateng Ki Lurah Brendhilan temah dipun paringi pangentheng-entheng boten ndherek gladhen ulah kanuragan lan ulah kaprajuritan boten menapa-menapa, ingkang kados kula makaten menika warga Brendhilan ugi kathah. Wekdal menika tataranipun Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal sampun kalebet inggil inggih sangandhapipun Ki Lurah Brendhilan ing reh gladhen kanuragan menika.”

        “Dadi Kyai Nagalanang kuwi wis suwe nata lan nyiyagakne kekuwataning prajurit?” Ki Lurah mundhut pirsa suwantenipun kepireng radi gumun “banjur arep kanggo apa? Yen mung sadrema kanggo njaga katentreman wae, mesthine ora nganti kaya ngono kuwi anggone nata kekuwatan.”.

        “Lha menika ingkang kula wastani wewadi ing ngajeng kala wau Kakang” wangsulanipun Ki Palir salajengipun.

        “Banjur cethane kepiye Dhi?” Ki Lurah mundhut pirsa malih, samangke Ki Lurah wiwit kepencut kepengin mangertosi wewadi ingkang badhe dipun cariyosaken dening Ki Palir.

        “Estunipun Kyai Nagalanang menika sampun paring wartos dhateng sedaya siswa lan pandherekipun bilih Panjenenganipun menika badhe madeg minangka Pangeran ingkang sinembah sadayaning titah ing Tanah Jawi menika. Lajeng minangka kawitan kedah saged njumenengaken salah satunggaling Trah Majapahit ingkang samangke masanggrah ing Patalan dados raja ing Tanah Jawi. Awit saking menika, sadaya ingkang ngaken minangka raja ing Tanah Jawi menika kedah dipun telukaken, langkung-langkung raja ingkang ngedhaton ing tilasing wana Mentaok  ingkang namung turasing tiyang dhusun, menika kedah dipun dhawahi pidana ingkang murwat, timbang kalihan dosanipun ……”.

        “Sing dikarepake kuwi apa Gusti Panembahan Senapati ing Mataram Dhi?” Ki Lurah nyela rembag.

        “Mila leres makaten Kakang” wangsulanipun Ki Palir.

        “Lan anggone nata kekuwataning perang iki, dening Kyai Nagalanang arep digunakne kanggo ngrabasa Mataram ngono apa piye?” Ki Lurah ngendika kalihan gumujeng alon “gek sepira akehe murid-muride Kyai Nagalanang kuwi yen dilumpukne? Yen nganti wani nglurug menyang Mataram kuwi padha wae karo sulung sing arep mlebu menyang jero geni, merga kekuwataning prajurit sing manunggal karo Mataram kuwi leksan cacahe. Sanadyan Kyai Nagalanang ya sing wujud manungsa ya sing wujud Ula kuwi duwe kasekten sing nggegirisi, nanging ing Mataram kuwi gudhanging wong digdaya, kajaba Gusti Panembahan Senapati sing kondhang kasektene nganti bisa nelukne Ratu Lelembut Segara Kidul lan ngalahne sing ngrajani Gunung Merapi, Gusti Patih Mandaraka sing kasektene lagi timbang yen dimungsuhne karo satus prajurit wiratamtama sing maju bareng karo nggawa gegaman, isih ana Gusti Pangeran Singasari sing selawase durung ana critane kasoran ing sadhengah palagan, isih ana Gusti Pangeran Purbaya, Gusti Pangeran Demang Tanpa Nangkil lan isih akeh maneh senapati perang sing kadigdayane ora kena diukur.”

        “Mila leres ingkang ndika dhawuhaken menika Kakang” wangsulanipun Ki Palir “nanging tumrap tiyang ingkang kapitayanipun sampun mbalung sungsum kados dene Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal menapa dene Ki Lurah Brendhilan, boten mendha menawi namung dipun tuturi kados dhawuh ndika menika. Menapa malih, Kyai Nagalanang boten kendhat anggenipun tansah mbebujuk para Lurah ing sakupenging Patalan, murih purun manunggal lan kanyatanipun ugi boten sakedhik ingkang purun ngrojongi lekasipun menika. Mila Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal ingkang kasampiran kuwajiban mbebujuk Kakang Lurah ing Pangapitan mriki menika, sakalangkung sumrinthil anggenipun nglampahi…….”

        “Dadi tekane si Adhi apa dene Adhi Dungkul lan Adhi Dhangkal, ing kene biyen ora merga mbara kerja kaya sing dikandhakne marang aku nalika sepisanan teka? Nanging duwe karep liya ya iku ngemban dhawuh saka Kyai Nagalanang? Apa bener mangkono Dhi?” Ki Lurah mundhut pirsa suwantenipun kepireng menawi penggalihipun radi cuwa.

        “Nyuwun pangapunten Kakang” Ki Palir lajeng matur “ingkang nindakaken awit ngemban dhawuh menika Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal, lan anggen kula mangertos bab menika inggih nembe sapeken saderengipun Kakang Dungkul menapa dene Kakang Dhangkal pamit menawi badhe sanja griya menika”.

 

 

ana candhake