017.
Srengenge
sampun radi sawatawis dangu anggenipun ambles ing cakrawala imbang kilen, kantun
nisakaken cahya abang ingkang sansaya dangu sansaya manda-manda. Nalika
samanten Ki Lurah lan Ki Palir saha kulawarga dalem Kalurahan taksih sami
lenggah ing dalem wingking, mila nembe kemawon rampung anggenipun sami mancal
kemul (makan malam). Dumadakan saking pendhapa kepireng suwantening gentha
ingkang minangka tengara menawi wonten warga ingkang kepengin sowan ngadhep Ki
Lurah.
“Sapa
iki? Lagi bubar surup kok wis ana sing kepengin ngadhep?” Ki Lurah ngendika
piyambak kalihan njengkerutaken palarapanipun.
“Nggih
kirang ngertos ta Kyai?” Nyi Lurah nyauti pangandikanipun Ki Lurah “mesthinipun
inggih warga Pangapitan ingkang mbetahaken rerigen menapa pitulungan saking
ndika”.
Ki
Lurah jumeneng kalihan mesem, lajeng paring dhawuh dhateng Ki Palir :
“Awakmu
neng kene dhisik Dhi, kancanana sisihanmu kareben nutugne nggone jagongan karo
mBakyune, aku karo Sukmana tak menyang Pendhapa dhisik, nemoni wong sing
ngunekne gentha kae”.
Ki
Lurah lajeng ditutaken Sukmana dhateng pendhapa. Jebul ingkang ngungelaken
gentha kala wau, Ki Bebau Peleman kalihan Ki Kebayan Kuncen. Kekalihipun
ketingal nembe kemawon nandangi padamelan awrat, menawi boten inggih nembe dugi
saking kekesahan tebih. Ketitik saking sandhangan
ingkang dipun engge ingkang taksih dereng garing kenging kringet.
“nDika
mau saka ngendi ta Ki Bau karo Ki Bayan ?” Ki Lurah daya-daya ndangu dhateng
tiyang kalih ingkang sampun sila ing tikar ingkang dipun gelar ing jogan
pendhapa menika “kok kadhingaren wong loro bebarengan, nitik saka kahanan ndika
wong loro sajak lagi wae saka lelungan adoh ya?”.
“Nyuwun
pangapunten Ki Lurah, menapa Ki Jagabaya Munggur wau dereng dumugi mriki?”
boten mangsuli menapa ingkang dados pandangunipun Ki Lurah Ki Kebayan Kuncen
malah gentos nyuwun pirsa, suwantenipun kepireng radi kirang sekeca, mila Ki
Kebayan Kuncen menika nggadhahi watak radi cugetan.
“Wiwit
awan mau durung ana wong mara mrene Ki Kebayan” wangsulanipun Ki Lurah alus
kalihan mesem “lha ana apa ta? Sajake kok wigati banget?”.
“Nyuwun
pangapunten Ki Lurah” gentos Ki Bebau Peleman ingkang matur “badhe matur bilih
ing tepis wiring ler kilen Pangapitan nembe mawon wonten kedadosan ingkang
nyalawadi lan pantes menawi dipun sujanani”.
“Kedeyan
apa kuwi Ki Bau?” Ki Lurah mundhut pirsa.
“Kala
wau, saderengipun serap Ki Kebayan Kuncen ingkang nembe wangsul saking
pategilanipun, sumerep tiyang kathah, ingkang dereng wonten ingkang dipun
tepangi dening Ki Kebayan, tiyang-tiyang kala wau sami sesikep dedamel jangkep.
Ketingalipun nembe mlampah ngiteri Dhusun Pangapitan. Lajeng Ki Kebayan ngabari
kula, jalaran tiyang-tiyang kala wau ngambah laladan Dhukuh Peleman. Kaleresan
wekdal niku wau, Ki Jagabaya Munggur nyarengi sanja ing griya kula, pados wiji
gaga abrit ingkang badhe dipun tanem ing pategilanipun. Ki Jagabaya lajeng suka
rerigen dhateng kula lan Ki Kebayan murih ngajak para sinoman Peleman saprelu
ngangen lampahing tiyang-tiyang kala wau saking katebihan, lan Ki Jagabaya
criyos menawi badhe sowan Ki Lurah ngaturaken prakawis menika. Ki Jagabaya ugi meling
murih kula sakanca boten nyaketi tiyang-tiyang kala wau rumiyin, saderengipun
nampi dhawuh saking Ki Lurah. Rerigen saking Ki Jagabaya nunten kula lampahi,
kula kalih Ki Kebayan saha para sinoman Peleman inggih boten nyaketi
tiyang-tiyang ingkang sikep dedamel kala wau. Nanging inggih boten kendhat
anggenipun ngulati, sinambi ngrantos duginipun Ki Jagabaya ingkang matur
dhateng Ki Lurah. Jebul ngantos surya surup, Ki Jagabaya boten ngetingal malih.
Temah kula lan Ki Kebayan boten sumerep sinten sejatosipun tiyang-tiyang
ingkang nyalawadi menika kalawau”.
Ki
Lurah njengkerutaken palarapanipun midhanget aturipun Ki Bebau Peleman kados makaten
menika kala wau. Rumaos ngungun kalihan Ki Jagabaya Munggur ingkang dugi
sapriki dereng dugi ing Kalurahan, mila Ki Lurah inggih lajeng ngleresaken
menawi Ke Kebayan Kuncen anyel manahipun.
“Lha
ndika kuwi kepiye? Kok malah wong loro mrene kabeh iki?” semu nutuh Ki Lurah
mundhut pirsa “lha sing nuwani para sinoman sing ngulat-ulati wong-wong sing
pantes disujanani mau banjur sapa?”
“Kauningana
Ki Lurah” Ki Bebau Peleman matur “ketingalipun tiyang-tiyang niku wau ngertos
menawi dipun ulati, saderengipun surya surup kala wau tiyang-tiyang menika sami
mlampah nebihi Dhusun, lajeng mlebet dhateng wana, temah boten kasumerepan
malih dhateng pundi mapanipun, awit inggih kawontenan sampun sansaya peteng.
Lare-lare sinoman lajeng kula prentah murih nutugaken anggenipun baris pendhem
ing tepis wiring lajeng kula mriki niki wau”.
“Kalian
kula ugi badhe nyuwun palilah saha dhawuh ingkang kasampiran purba wasesa Ki Lurah”
Ki Kebayan Kuncen nyambet aturipun Ki Bebau Peleman.
“Palilah
karo dhawuh sing kasampiran purba wasesa sing kepiye Ki Kebayan?" Ki Lurah
mundhut pirsa kalihan njengkerutaken palarapanipun.
“Mugi
kaparengna kula badhe nganthi sawatawis sinoman” wangsulanipun Ki Kebayan Kuncen
“Jagabaya Munggur badhe kula kendharat lan kula ajengaken ing ngarsanipun Ki
Lurah. Piyambakipun kedah tanggel jawab ing prakawis menika, jalaran kula
kinten Jagabaya Munggur menika wonten sambung rapetipun kalihan tiyang-tiyang
ingkang kala wau kula tingali. Malah boten mokal Jagabaya Munggur badhe damel
kisruhing Pangaputan mriki, ketitik piyambakipun sampun dora kalihan kula lan
Ki Bebau ing Peleman”.
“Sabar
dhisik Ki Kebayan” Ki Lurah paring wangsulan “aja kesusu ndakwa ala marang
kanca, kuwi ora becik kedadeyane. Luwih-luwih yen pandakwa kuwi ora ana pawadan
sing nguwatake, kurang-kurang bejane lekas ndika sing kepengin gawe tentreme
desa malah nuwuhake kisruh, jalaran yen panjaluk ndika kuwi mau tak turuti tan
wurunga bakal ana pasulayan antarane ndika lan Ki Jagabaya Munggur”.
“Lho
lepatipun Jagabaya Munggur menika rak sampun ketingal cetha ta Ki Lurah?” Ki
Kebayan Kuncen wangsulan kalihan suwanten ingkang radi inggil “piyambakipun
sampun nyukani wekdal dhateng andhahanipun, tiyang-tiyang ingkang sikep dedamel
kala wau kangge umpetan, saupami kala wau Jagabaya boten meling murih Ki Bebau
ing Peleman boten nyaketi tiyang-tiyang menika kala wau, sak boten-botenipun
sampun kamangertosan sejatosipun sinten tiyang-tiyang ingkang nyalawadi menika”.
“Panemu
ndika mangkono kuwi ora luput Ki Kebayan” Ki Lurah paring wangsulan kalihan
suwanten panggah sabar lan sareh “ing perkara iki Ki Jagabaya Munggur mula prelu
dijaluki tanggung jawabe, nanging kudu nganggo cara sing ora nuwuhake prekara
anyar sing nambahi ruwete kahanan”.
“Lajeng
caranipun kados pundi Ki Lurah?” Ki Kebayan Kuncen taksih ngeyel.
“nDika
leren dhisik, aku tak rembugan karo anakku si Sukmana” wangsulanipun Ki Lurah
ingkang lajeng nimbali Sukmana “Sukmana…”.
“Inggih,
wonten dhawuh Bapa?” Sukmana atur wangsulan siyaga nampi prentah.
“Saiki
budhala nggoleki Ki Jagabaya Munggur” Ki Lurah paring dhawuh dhateng Sukmana “yen
wis kepethuk, kandhanana kanthi tembung sing alus, yen tak timbali menyang
dalem kalurahan saiki bareng sak lakumu. Aja nganti Ki Jagabaya Munggur ngerti
yen saiki Ki Bebau Peleman lan Ki Kebayan Kuncen lagi ana kene. Wis budhala,
yen Ki Jagabaya ora gelem bareng salukumu, mangka purba wasesa tak pasrahake
marang kowe”.
Mireng
dhawuhipun Ki Lurah dhateng Sukmana makaten menika, Ki Kebayan lajeng mesem
kalihan ndhingklukaken sirahipun. Sukmana ugi lajeng atur wangsulan dhateng
tiyang sepuhipun :
“Inggih
Bapa, nyuwun pangestu” Sukmana lajeng ngadeg badhe bidhal madosi Ki Jagabaya Munggur.
Nanging
nembe kemawon Sukmana mandhap saking pendhapa, lajeng mandheg, boten
nglajengaken lampahipun. Saking regol ngajeng ingkang kapadhangan soroting
diyan ting Sukmana sumerep wonten regemenging tiyang ingkang mlampah tumuju
pendhapa dalem kalurahan. Sareng dipun waspadakaken langkung titi, Sukmana radi
kaget. Boten pangling mila tiyang ingkang nembe dugi menika boten sanes kajawi
Ki Jagabaya Munggur ingkang badhe dipun padosi.
“Ki
Jagabaya Munggur……” Sukmana alok mawi suwanten alon.
“Inggih
Adhi, kula ingkang sowan” wangsulanipun Ki Jagabaya Munggur “menapa Ki Lurah
wonten dalem?”.
“Wonten,
wonten Ki Jagabaya” groyok anggenipun wangsulan “kaleresan sanget, mila Bapa
sakalangkung anggenipun ngajeng-ajeng ndika, mangga katuran minggah dhateng
Pendhapa”
Ki
Jagabaya inggih lajeng minggah dhateng pendhapa dipun tutaken dening Sukmana. Sapandurat Ki Jagabaya ketingal kaget nalika
sumerep Ki Bebau Peleman lan Ki Kebayan Kuncen sampun linggih ing tikar ngadhep
Ki Lurah Pangapitan. Nanging inggih lajeng kasamudana kalihan matur dhateng Ki
Lurah :
“Kula
ingkang sowan Ki Lurah….”.
“Kene-kene
Ki Jagabaya, linggih cedhak aku kene” wangsulanipun Ki Lurah grapyak lan boten
nedahaken raos sujana menapa-menapa.
ana candhake
Tidak ada komentar:
Posting Komentar