SENDHANG MUSTIKANING WARIH 8. (20)

 

020.

        Ki Jagabaya Munggur sampun kepireng aring suwantening napasipun, awit saking pamrayoginipun Ki Palir, dening Ki Bebau Peleman dipun tilemaken ing jogan kados limrahipun tiyang ingkang nembe leren. Slendhang alit ingkang kala wau kangge nangsuli sukunipun Ki Jagabaya ugi sampun dipun udhari lan sampun dipun simpen malih dening Ki Palir. Awit miturut Ki Palir Ki Jagabaya Munggur taksih radi sawatawis wekdal malih anggenipun nglilir. Tiyang gangsal ingkang wonten pendhapa Kalurahan Pangapitan menika inggih lajeng jejagongan malih.

        “Aku ora nyana babar pisan, jebul Adhi Palir iki nduweni kaluwihan kanggo nambani wong sing kena wisa kaya Ki Jagabaya iki mau” sasampunipun radi sawatawis kendel, Ki Lurah ngendika “kaya anggonku ora nyana Keris Kyai Wesi Tawa tinggalane sawargi Bapa sing selawase ora tau mindhon gaweni yen kanggo nambani wong kena upas utawa wisa, jebul ora kuwawa nyabarake wisa sing dumunung ana ragane Ki Jagabaya.”

        “Makaten ugi kula Ki Lurah” Ki Bebau Peleman mewahi rembag “kula boten nginten menawi Ki Jagabaya menika kala wau katlusuban dom cacah tiga ingkang nggadhahi kekiyatan saged nutupi katiyasanipun Dhuwung Kyai Wesi Tawa. Saupami niki wau Ki Palir boten nuju wonten dalem mriki, harak inggih siyos katiwasan saestu?”.

        “Malah kula boten nginten menawi Ki Palir jebul wonten dalem mriki Ki Lurah” Ki Kebayan Kuncen urun rembag “awit kala wau enjang, kula kepanggih kalihan Ki Palir sareng-sareng kalihan Dana lan Wala sami kekapalan, criyosipun badhe dhateng Brendhilann kok jebul dalu menika sampun wonten mriki?”.

        “Nyuwun pangapunten Kakang Lurah, Ki Bau lan Ki Bayan” Ki Palir gentos ingkang wicanten “kala wau kula rak sampun matur bilih kula badhe matur sacetha-cethanipun magepokan kalihan gerahipun Ki Jagabaya Munggur menika ?. Pramila samangke ngiras ngentosi wungunipun Ki Jagabaya, kula badhe miwiti matur”.

        “Iya Dhi” Ki Lurah paring wangsulan “cethane kepiye kok nganti Si Adhi nduwe panjaluk supaya anggonmu aweh tamba marang Ki Jagabaya iki kudu digawe wadi?”.

        “Inggih kados pundi Ki Palir?” Bebau Peleman numpangi rembag.

        “Menika makaten Kakang” Ki Palir lajeng wicanten “kula kuwatos menawi ngantos ingkang damel gerahipun Ki Jagabaya menika sumerep bilih warasipun Ki Jagabaya menika jalaran lantaran saking kula, lajeng piyambakipun gentos amengsahi kula. Kosok wangsulipun, menawi tiyang kala wau boten sumerep sinten ingkang njampeni Ki Jagabaya, piyambakipun badhe boten kumalungkung malih ing Dhusun Pangapitan mriki, ngendelaken dumeh nggadhahi dom cem-ceman ingkang saged kasurung mawi aji Panyemburwisa. Nanging kanyatanipun sanaosa dom cem-ceman  ingkang kasurung Aji Panyemburwisa ingkang tumanduk ing raganipun Ki Jagabaya sampun dipun susuli mawi pijetan sekti, ewa samanten Ki Jagabaya taksih kaparingan pitulunganing Gusti temah saged saras pulih kados wingi uni. Lan malih wontenipun Dhuwung Kyai Wesi Tawa boten saged nyabaraken wisa ing badanipun Ki Jagabaya menika jalaran wisa ing badanipun Ki Jagabaya taksih sesambetan kalihan dom-dom kala wau, menawi dom-domipun sampun kapisah estunipun boten badhe Kyai Wesi Tawa mindhon dameli”.

        “Mengko dhisik Dhi” Ki Lurah Pangapitan nyelani rembagipun Ki Palir “aku kok dadi rada jubriya marang sing mbok kandhakne iki mau”.

        “Jubriya kados pundi Kakang?” Ki Palir nyuwun pirsa.

        “Apa miturut panemune si Adhi, tatune Ki Jagabaya Munggur iki ana sambung rapete karo sedulurmu Adhi Dungkul kanthi mbok kandhakne wis mindhoni nganggo pijetan sekti mau? Jalaran durung ana sing nyenggol Ki Jagabaya kajaba Adhi Dungkul” Ki Lurah gentos ingkang mundhut pirsa.

        Ki Bebau Peleman tuwin Ki Kebayan Kuncen ketingal tumut kaget kalihan pandangunipun Ki Lurah dhateng Ki Palir makaten kala wau.

        “Nyuwun pangapunten Kakang” Ki Palir lajeng atur wangsulan “menika namung dhapur panginten-nginten kula kanthi wewaton kawontenan ingkang kula panggihi ing kedadosan ingkang dhumawah dhateng Ki Jagabaya Munggur menika”.

        “Cethane kepiye Dhi?”

        “Kala wau nalika sumerep tatunipun Ki Jagabaya” Ki Palir atur wangsulan “kula lajeng kemutan dhateng dom-dom cem-ceman kados ingkang sampun medal saking raganipun Ki Jagabaya menika kala wau. Sangertos kula dom-dom cem-ceman kados menika sedaya cacahipun wonten tigang dasa nem, manggen ing tigang panggenan. Ingkang kalih welas dipun kuwaosi dening Kakang Dungkul, ingkang kalih welas dipun simpen dening Kakang Dhangkal lan ingkang kalih welas malih kula singgahaken.”

        Ki Palir kendel sakedhap anggenipun wicanten awit wonten rewang dalem kalurahan ingkang dhateng pendhapa nyukani pasegahan dhateng ingkang nembe jagongan, inggih menika wedang jahe benter kalihan ketela godhog.

        “Sedaya dom-dom cem-ceman menika suwaunipun kagunganipun Bapa, ingkang angsalipun saking anggenipun maringi Jim Nagaweling, Dhanyang Kedhung Pawon, nalika Bapa Ki Anggira nglampahi tapa kungkum ing Kedhung Pawon, jaman Bapa taksih timur rumiyin” sareng Rewang ingkang ngladosaken segahan sampun ngalih Lo Palir nglajengaken anggenipun wicanten.

        “Iya, nanging kareben ora pati salit neng gorokan, wedang karo ketela kuwi aja ming padha dianggurne wae” Ki Lurah nyelani rembag kalihan ngranggeh cangkir isi wedang jahe ing ngarsanipun, lajeng dipun sruput “mangga Ki Bau lan Ki Bayan, mumpung isih durung adhem”.

        “Inggih Ki Lurah” wangsulanipun Ki Bebau Peleman lan Ki Kebayan Kuncen meh sareng.

        “Dom-dom cem-ceman kala wau lajeng dening Bapa kaparingaken dhateng anak-anakipun ingkang jaler, sesarengan kalihan kaparingan kados pundi caranipun ngusadani menawi wonten tiyang kenging dom-dom menika sadangunipun wisaning dom dereng dumugi jantung” sasampunipun nyruput wedangipun Ki Palir nglajengaken anggenipun wicanten “nanging nalika Bapa badhe seda kober paring weling murih anak-anakipun ngatos-atos sanget menawi badhe ngginakaken dom-dom cem-ceman kala wau, malah dhawuhipun Bapa dom-dom kalawau namung kenging dipun ginakaken menawi kawontenan sampun kepepet saestu. Awit  dayanipun wisa ingkang manunggal kalihan dom-dom kala wau sakalangkung nggegirisi. Sok sintena ingkang kataman dom kasebat, lan menawi lampahipun wisa sampun dumugi ing jejantung, mangka tiyang kala wau badhe ngraosaken sakit ingkang sakalangkung sakit, nalaripun ewah dados tiyang edan lan manawi boten tumunten kaparingan panawa inggih lajeng pejah kanthi kawontenan ingkang sakalangkung nggegilani.”

        “Dadi isih ana panawane? Lan nek wis diwenehi panawa banjur waras maneh?” Ki Lurah nyelani wicantenipun Ki Palir malih.

        “Panawa menika kanggenipun namung sawatawis wekdal kemawon Kakang” Ki Palir atur wangsulan “lan boten saged ndadosaken waras, namung saged ngicalaken raos sakit lan kuwuring nalar, nanging inggih boten dangu namung watawis sapeken lan menawi boten tumunten kaparingan panawa malih inggih lajeng kimat ingkang sakitipun nglangkungi sakit saderengipun”.

        “Temen-temen nggegirisi banget dayane dom-dom cem-ceman kuwi” Ki Lurah ngendikan alon kados namung katuhokaken dhateng saliranipun piyambak.

        “Inggih kanthi nitik kawontenanipun Ki Jagabaya Munggur saha dom-dom cem-ceman cacah tiga ingkang medal saking tatunipun kala wau, kula lajeng nggadhahi panginten menawi kedadosan menika wonten sambetipun kalihan Kakang Dungkul. Namung kemawon, kula kinten ingkang nyawataken dom ingkang kapisan menika dede Kakang Dungkul, kula ngertos menawi Kakang Dungkul dereng dumugi mriku ngelmu kanuraganipun. Menawi dom ingkang kalih, kula kinten anggenipun nyublesaken dhateng badanipun Ki Jagabaya inggih nalika Kakang Dungkul api-api nambani menika” Ki Palir kendel sakedhap lajeng nyruput wedangipun kangge nelesi gorokan.

        Sedaya ingkang mireng wicantenipun Ki Palir namung manggut-manggut eram, lan dereng wonten ingkang wicanten menapa-menapa kalebet Ki Lurah Pangapitan.

        “Sedaya sampun kula aturaken Kakang” Ki Palir lajeng wicanten malih “borong anggen jengandika badhe anampi. Tumrap kula antawisipun Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal kalihan jengandika Kakang Lurah menika bobotipun sami. Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal kadang tunggil Bapa dene jengandika Kakang Lurah sedherek tunggil biyung kalihan kula. Lan ingkang langkung baken malih, Ki Jagabaya kula tanggel sampun resik saking dayaning wisanipun dom-dom cem-ceman menika lan sampun boten wonten ingkang prelu dipun kuwatosaken malih.”

        Dereng ngantos Ki Lurah paring wangsulan, dumadakan sedaya dipun kagetaken kalihan Ki Jagabaya Munggur ingkang tangi saking anggenipun tilem, lajeng mrepegi papanipun Ki Palir linggih. Ki Jagabaya lajeng ngrungkebi pangkonipun Ki Palir kalihan nangis ngguguk.

        “Ngaturaken genging panuwun Ki Palir” ing sela-selaning tangisipun Ki Jagabaya wicanten “kula sampun wiwit wau nglilir lan sedaya ingkang ndika aturaken dhateng Ki Lurah sampun kula mangertosi. Saestu Ki, kula sampun ndika tulungi lan tanpa pitulungan ndika kula tartamtu kula badhe manggih pejah ingkang sakalangkung nggegirisi kados ingkang kula sumerepi salebeting pasupenan kula nalika kula dereng nglilir kala wau.”

 

 

ana candhake