SENDHANG MUSTIKANING WARIH 8. (27)

 

027.

        Ki Lurah Pangapitan mesem mirsani slaganipun Sukmana ingkang ketingal boten sabar, selak kepengin mireng kados pundi anggenipun Ki Dungkul lan Ki Dhangkal nggiri-giri tiyang sepuhipun. Sukmana ingkang dipun esemi dening Ki Lurah, inggih lajeng ndhingkluk rumaos radi lingsem. Ki Palir ingkang linggihipun jejer kalihan Sukmana inggih lajeng tumut-tumut ndhingkluk.

        “Aku ora maido nggonmu sajak kebranang krungu nek wong tuwamu digiri-giri dening Pamanmu Dungkul lan Pamanmu Dhangkal Sukmana” Ki Lurah lajeng ngendika kalihan suwanten ingkang sareh “nanging kowe kudu eling, wong kuwi yen gampang nesu, gampang kebranang, kuwi mesthi ora becik oleh-olehane. Merga wong kuwi yen nesu, nalare dadi mandheg merga kalah karo ubaling napsu amarah, temah suda kaprayitnaning batin. Adoh kabecikane cepak tunane. Mula kowe minangka anakku sing mbesuke bakal nutugake jejibahan mangarsani Desa Pangapitan kene, tak jaluk gelema sinau sabar ora gampang kebranang ngadhepi lelakon apa wae”.

        “Inggih Bapa” kalihan tumungkul Sukmana atur wangsulan.

        “Sabanjure, Ki Batasigar lan Pamanmu sakloron ngandhakake, miturut jangka sing dadi kapitayane wong-wong kuwi, sapa wae sing ngenggoni Tanah Jawa, mangka ngaweruhi lekase Kyai Nagalanang sing arep ngrebut panguwasa Tanah Jawa saka Trahe Raden Patah lan dibalekne marang Trah Majapahit, banjur gelem nyengkuyung lan manunggal karo barisane Kyai Nagalanang, mangka bakal nampa nugraha saka Sang Hyang Wisnu lumantar Kyai Nagalanang. Kosok baline, yen ora gelem nyengkuyung lekase Kyai Nagalanang, mangka bakal nampa walat, nemoni pati sing nggegirisi tanpa kinaweruhan sababe, sukmane bakal binalekne ing alam Sonyaluri dadi lelembut sing saben dina siniksa ing nerakane Kyai Nagalanang.”

        “Lajeng Bapa paring wangsulan dhateng Paman Dhangkal lan Paman Dungkul sarta Ki Batasigar, kadospundi?” Sukmana nyuwun pirsa malih.

        “Maune Ki Batasigar lan Pamanmu sakloron tak kandhani” Ki Lurah paring wangsulan “yen saiki iki sing nyekel panguwasa Tanah Jawa kuwi wis dudu Trah Raden Patah maneh, nanging Trah Majapahit. Awit sing ngratoni Tanah Jawa sing ngedhaton ing Kutha Gedhe Mataram kuwi Gusti Panembahan Senapati, wayah Buyute Ki Ageng Ngabdurrahman Sela lan Ki Ageng Ngabdurrahman Sela kuwi wayahe Raden Bondhan Kejawan putra dalem Sinuhun Brawijaya kang kaping lima. Dadi aran kleru yen ana sing kepengin ngrebut Panguwasa Tanah Jawa saka tangane Trah Raden Patah sing jarene arep dipasrahake marang Trah Majapahit.”

        “Lajeng Ki Batasigar lan Paman Dungkul saha Paman Dhangkal atur wangsulan kados pundi Bapa?” Sukmana nyela atur malih.

        “Kaya sing wis tak kandhakne ing ngarep mau, wong bodho kuwi angel dituturi. Mula yen ana unen-unen : sak angel-angel wong nuturi isih angel wong sing dituturi, kuwi nyata yen bener” Ki Lurah paring wangsulan “sanadyan wis tak jlentrehne sarasilahe Gusti Panembahan Senapati, wiwit Ki Ageng Pemanahan, Ki Ageng Enis, Ki Ageng Sela, Ki Ageng Getas Pendhawa nganti tumekan Raden Bondhan Kejawan lan Kanjeng Sinuwun ing Majapahit, Ki Batasigar lan Pamanmu sakloron panggah ngeyel lan ngarani yen sing tak kandhakne mau luput kabeh lan panggah ngarani yen Gusti Panembahan Senapati kang jumeneng ing Kutha Gedhe Mataram kuwi dudu Trah Majapahit nanging Trah Demak Bintara. Lan lucune, nalika tak takoni leluhure Gusti Panembahan Senapati wiwit Ki Gede Pemanahan nganti Kanjeng Sultan ing Demak Bintara kuwi sapa wae? Wong telu kuwi kandha yen ora ngerti mung kandha yen sing ngerti Gurune ya Kyai Nagalanang kuwi. Lan yen aku kepengin ngerti aku arep diajak sowan menyang Padhepokan, nyuwun pirsa bab iki marang Kyai Nagalanang”

        “Salajengipun kados pundi Bapa?” Sukmana nyuwun pirsa kalihan mesem.

        “Sing luwih ndadekne aku sansaya ora ngerti” Ki Lurah ngendika malih “Wong telu kuwi ketara nek rumangsa wis tak remehake nalika aku takon, Trah Majapahit sing arep dipasrahi Panguwasa Tanah Jawa yen Mataram wis klakon bedhah kuwi sapa? Lan garising sarasilah saka sapa?.”

        “Dipun dangu makaten kok rumaos dipun remehaken menika kados pundi ta Bapa?” Sukmana nyela atur kalihan radi gumujeng.

        “Jalaran aku dianggep ora percaya lan wani nggorohake marang sabdane Bathara Nagalanang sing mesthi benere” Dhawuh wangsulanipun Ki Lurah ugi kalihan mesem “banjur Pamanmu Dungkul guneman kanthi suwara sing ora pati kepenak dirungokne, - menawi Ki Lurah boten pitados lan wantun nggorohaken dhateng sabdaning Dewa, inggih mangga, nanging menawi wonten walat saking Bathara Nagalanang, kula boten badhe cawe-cawe - . Mangkono ucape Pamanmu Dungkul”.

        “Nyata nek menungsa sing murang tata, Si Paman Dungkul” Sukmana sumela atur kalihan nggeget untu ketang runtiking manahipun.

        “Leres Ngger” Ki Palir ingkang wiwit wau namung kendel numpangi rembagipun Sukmana “mila sampun kebacut wuwusipun Kakang Dungkul, kala wau meh kemawon kula badhe njangkah dhateng Pendhapa badhe kula taker wareg kakang Dungkul ingkang sampun kumawantun degsura dhateng keng Bapa, nanging kula emut bilih keng Bapa namung ngeparengaken  kula nengga ing Pringgitan mriki.”

        “Mengko dhisik” Ki Lurah lajeng ngendika kalihan suwanten radi inggil “jan-jane kowe wong loro mau ngrungokne pituturku apa ora? He?”

        “Nyuwun pangapunten Kakang” Ki Palir lajeng ndhingkluk. Sukmana makaten ugi.

        “Dikandhani supaya padha pinter kok malah padha nggugu karepe dhewe?” Ki Lurah ngendika malih “nek kowe padha ngono kuwi, bedane apa kowe sakloron karo Batasigar, Dungkul lan Dhangkal?”.

        “Nyuwun pangapunten Kakang, kula supe” kalihan ndhingkluk Ki Palir atur wangsulan.

        “Inggih Bapa, kula supe lan kula lepat” Sukmana nyambet aturipun Ki Palir ugi kalihan ndhingkluk.

        “Satemene, nek nuruti pangajake napsu amarahku” Ki Lurah ngendika malih “ya kaya kowe kabeh, meh wae Dungkul tak tempiling sirahe. Nanging aku isih kaparingan eling, yen aku kudu luwih sabar ngadhepi wong bodho kaya Dungkul sakancane kuwi. Yen nganti ora bisa sabar bisa mbilaeni kanggoku lan kanggo Desa Pangapitan. Mula aku banjur kaya mau, Adhi Palir melu ngrungokne kandhaku marang Dungkul mau apa ora?”.

        “Nyuwun pangapunten Kakang” Ki Palir atur wangsulan “kabekta saking bentering manah kula, mila kula lajeng boten saged mirengaken kanthi cetha menapa ingkang jengandika dhawuhaken dhateng Kakang Dungkul”.

        “Harak tenan ta?” Ki Lurah ngendika kalihan gumujeng kecut “mula sepisan maneh, panjalukku marang kowe lan Sukmana padha sinaua supaya bisa nindakne laku sabar.”

        “Inggih” meh sareng Sukmana kaliha Ki Palir atur wangsulan.

        “Mau aku kandha marang Dungkul lan kanca-kancane” Ki Lurah nutugaken pangandikanipun “manawa ing Pangapitan iki aku mung nyekel panguwasaning kawula lan warga Desa Pangapitan, lire sing nduweni panguwasa kuwi kawula lan warga, dene aku mung sadrema nindakne apa sing dadi kekarepane kawula lan warga Pangapitan. Mula kanggo mutusake apa aku kudu nggugu marang pangajake Kyai Nagalanang apa aku kudu ngukuhi kasetyan marang Kanjeng Panembahan Senapati kang wis paring palilah marang para leluhure wong Pangapitan lan anak turune ngenggoni Desa iki, aku arep rembugan dhisik karo kawula lan warga Pangapitan kene. Kang mangkono mau, merga antarane aku lan kabeh kawula Pangapitan wis prasetya bakal sabaya mukti lan sabaya pati. Lire, aku gelem mukti yen kawula Pangapitan uga mukti, samono uga tumrap kawula Pangapitan ora bakal gelem urip mukti yen ora bareng karo Lurah Pangapitan.”

        “Lajeng Paman Dungkul matur kados pundi malih Bapa?” Sukmana sampun wantun ndengengek malih lan nyuwun pirsa dhateng Ki Lurah.

        “Maune sing guneman Batasigar, karepe arep ngotot, meksa aku supaya aku ora susah ndadak ngajak rembugan karo kawula lan warga Pangapitan” Ki Lurah paring wangsulan “nanging bareng aku kandha yen aku ora nggorohake lan uga durung ngandel apa sing dikandhakne Batasigar lan Dungkul mau, lan sapa wae ora wenang meksa aku percaya utawa ora percaya marang Gurune wong telu kuwi. Batasigar lan Dungkul sarta Dhangkal banjur bisa nyarujuki lan nyengkuyung nggonku arep ngajak rembugan karo kawula lan warga Pangapitan. Bubar kuwi Dungkul sakancane banjur pamitan bali lan tak untabne nganti tekan regol ngarep mau.”

        “Nuwun sewu Kakang” Ki Palir gentos matur “menapa saestu Kakang Lurah badhe ngawontenaken rembag dhusun namung jalaran midhanget cariyos ingkang ngayawara menika?”

        Ki Lurah mesem, midhanget aturipun Ki Palir ingkang makaten menika.

 

 

ana candhake