030.
Ki
Palir njejegaken anggenipun sila, kendel sakedhap ketingalipun nembe nata ukara
kangge atur wangsulan dhateng Ki Lurah. Ki Lurah, Ki Jagabaya Munggur lan
Sukmana sami ningali praupanipun Ki Palir, ngrantos wangsulan ingkang dipun
takenaken dening Ki Lurah.
“Estunipun
Kawuk menika tunggil sabregada kalihan kula nalika sami-sami meguru ing
Padhepokanipun Ki Gendirireng, awit dipun gosokaken dening Kakang Dungkul
menapa dene kakang Dhangkal saha Ki Lurah Brendhilan” Ki Palir miwiti atur
wangsulan “nalika samanten siswa-siswa saking Brendhilan wonten pitu kalebet
kula, inggih menika Sadi, Sukir, Tasma, Kawuk, Basu, Gurit lan kula”.
“O,
genahe Kawuk sing tau digawe pepes balung garese dening Ki Jagabaya merga
maling sapine mBah Karsa kuwi wong
Brendhilan sing melu ngudi ngelmu kanuragan ing Padhepokane Ki
Gendirireng?” Ki Lurah nyela rembag, nyethakaken sinten tiyang ingkang nami
Kawuk kala wau.
“Inggih
Kakang” wangsulanipun Ki Palir ingkang lajeng nutugaken anggenipun cariyos “lare pitu kala wau sareng dumugi ing
Padhepokan lajeng dipun kempalaken kalihan siswa sanes tunggil bregada. Sareng
anggenipun sinau ulah kanuragan ing Padhepokan sampun angsal nem wulan, dening
Ki Gendirireng kapendhet lare sedasa ingkang miturut pambijinipun Ki
Gendirireng sae lan gathekan anggenipun sinau ulah kanuragan lajeng dipun
dhawuhi murih nglajengaken anggenipun sinau dhateng padhepokan Nagalanang. Lare
pitu ingkang saking Brendhilan kala wau sedaya katut, nanging gandheng kula
boten patos remen mireng cariyos-cariyos ingkang kula wastani cariyos umuk,
kula boten tumut nglajengaken dhateng Padhepokan Nagalanang lan milih wangsul
dhateng Brendhilan malih.”
“Lha
si Adhi milih bali menyang Brendhilan kuwi, apa Adhi Dungkul lan Adhi Dhangkal
ya banjur meneng wae? Lire apa Wong loro kuwi ya nyarujuki lekase si Adhi kuwi?”
Ki Lurah nyelani rembag kalihan mundhut pirsa.
“Waunipun
Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal inggih muring-muring, kula dipun srengeni
boten kantenan, nanging inggih boten kula reken babar pisan, tekad kula nalika
samanten mila angur bodho watone ngaso” atur wangsulanipun Ki Palir kalihan
mesem “salajengipun, sareng angsal setahun lare-lare kala wau anggenipun
puruita ing Padhepokan Nagalanang, sami endhang wangsul dhateng Brendhilan. Slaganipun
sampun benten tebih kalihan jaman saderengipun meguru. Lare nem menika sami
dhemen pamer kalangkungan dhateng para warga ing Brendhilan. Ingkang sami dipun
pameri inggih sami eram kaworan ering lan kathah ingkang sami maiben dhateng
kula awit kala samanten kula boten purun tumut meguru dhateng padhepokan
Nagalanang sareng kalihan lare-lare kala wau”.
“Menapa
Paman ugi lajeng rumaos keduwung Paman?” gentos Sukmana ingkang nyela rembag,
pitaken dhateng Ki Palir.
“Boten
Ngger, malah kula rumaos sokur lan kaleresan, awit kula sampun kaslametaken
saking watak dhemen ngongasaken kalangkungan utawi watak dhemen gumendhung
adigang adigung kados makaten” wangsulanipun
Ki Palir “nanging nalika Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal tumut maiben awit
kula boten kados lare nenem kala wau, kula inggih boten semaur menapa-menapa.”
“Iya
sabanjure kepiye?” Ki Lurah dhawuh murih Ki Palir nglajengaken anggenipun
cariyos.
“Anuju
setunggaling dinten” Ki Palir nutugaken cariyos “kula mireng anggenipun
rerembagan antawisipun Kakang Dhangkal lan Kakang Dungkul, ingkang wosing
rembag Kakang Dungkul ngabaraken bilih sampun pikantuk setunggal dinten lare
nem babaran Paguron Nagalanang menika bidhal ngayahi pandadaran. Lare nem dipun
pantha dados tigang pantha, ingkang sapantha murih kesah mangaler, ingkang
sapantha mangetan, dene ingkang sapantha malih mangilen. Lan salebeting wekdal
gangsal welas dinten sedaya kedah ngempal ing griyanipun Kakang Dungkul malih.
Menawi pambijinipun Kakang Dungkul lare-lare kala wau lulus salebeting
nglampahi pandadaran, mangka badhe kadhawuhan wangsul malih dhateng Padhepokan
Nagalanang nutugaken anggenipun puruita saprelu nyinaoni ngelmu kanuragan
ingkang langkung inggil malih. Kosok wangsulipun, menawi boten lulus badhe
kawangsulaken malih dhateng padhepokan Gendirireng, matengaken ngelmi ingkang
dereng sampurna”.
“Sing
dikarepne lunga mangalor, mangetan lan mangulon kuwi menyang ngendi wae Dhi? Lan
wujude pandadaran kaya apa?” Ki Lurah mundhut pirsa.
“Nalika
samanten kula piyambak inggih boten mangertos Kakang” atur wangsulanipun Ki
Palir “nembe sasampunipun sedaya sami wangsul lan ngempal ing griyanipun Kakang
Dungkul, kula nggadhahi pandakwa awon, duka leres lan botenipun.”
“Pandakwa
ala kepiye Dhi?”
“Nalika
sami ngempal kados ingkang sampun sami dipun sarujuki saderengipun bidhal
rumiyin, Kawuk lan Tasma boten tumut ngempal. Sadi sareng kalihan Sukir, Basu
sareng kalihan Gurit. Lare sekawan menika sami nyukakaken barang-barang pangaji
dhateng Kakang Dungkul, wujudipun mas-masan saha sandhangan ingkang sae-sae.
Kakang Dungkul ketingal remen lan marem” Ki Palir atur wangsulan nyambet
anggenipun cariyos “namung nalika Sadi nyuwun pirsa kok Kawuk lan Tasma boten
tumut ngempal, Kakang Dungkul anggenipun wangsulan kepireng sengol : - Bocah
loro kae wis gawe wirangku, padha ora lulus anggone nglakoni pandadaran, Tasma
wis tak prentah budhal menyang Padhepokan Gendirireng maneh, Kawuk isih
ngglethak neng omahe, sikile loro pepes balunge kabeh, jarene dikrubut wong
ndesa papane pandadaran, saupama ora tak susul lan tak colong, tak gawa mlayu
saka pakunjaran, kira-kira wae bocah loro kuwi saiki wis digantung neng desa
kulonan kana. Nadyanta mangkono, Kawuk
karo Tasma isih bisa asok sapi telu sing saiki tak selehne ana kandhang omahku
kae -. Inggih sareng kula mireng wicantenipun Kakang Dungkul makaten menika
kula lajeng nggadhahi pandakwa bilih lare-lare ingkang criyosipun nindakaken
pandadaran kala wau jebul anggenipun andadar dhiri mawi sarana tumindak juti.
Lan sareng kula mireng cariyosipun Ki Jagabaya ingkang nembe kemawon menika
wau, kula saged mesthekaken menawi ingkang sampun damel pepes balungipun Kawuk
inggih Ki Jagabaya, lan kula lajeng nggadhahi pandakwa bilih Kakang Dungkul
anggenipun ngreka damel cilakanipun Ki Jagabaya kala wingi menika jalaran awit
taksih nggembol raos pangigit-igit dhateng tiyang ingkang sampun damel pepesing
balungipun Kawuk.”
Ngantos
radi dangu, Ki Lurah, Ki Jagabaya lan Sukmana anggenipun manggut-manggut
sasampunipun Ki Palir ngrampungaken anggenipun matur. Sedaya boten wonten
ingkang nginten menawi, maling ingkang ucul saking pakunjaran, kaling tahun
kapengker menika taksih wonten sambetipun kalihan Ki Dungkul. Samanten ugi
tumrap Ki Palir, piyambakipun babar pisan boten nginten menawi kalih tahun
kapengker sedherekipun jaler sampun nate dhateng Pangapitan nulungi
sedherekipun sapaguron ingkang dipun kunjara jalaran nglampahi tumindak durjana
ing Pangapitan.
“Babar
pisan aku ora ngira yen Adhi Dungkul jebul wis tau menyang Pangapitan kene
sadurunge teka kanthi becik-becik bareng karo Adhi Dhangkal lan Adhi Palir”
sareng sampun sawatawis dangu Ki Lurah ngendika kados katujokaken dhateng
saliranipun piyambak.
“Samanten
ugi kula Kakang” Ki Palir numpangi rembag “sampuna Ki Jagabaya nyariyosaken
anggenipun jejagongan kalihan Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal lajeng
nyariyosaken anggenipun damel pepes balung garesipun Kawuk, kula inggih boten
mangertos menawi anggenipun maling Kawuk kala rumiyin jebul ing Pangapitan
mriki.”
“Ya
kuwi Dhi sing diarani Adiling Gusti Allah” Ki Lurah paring wangsulan “sing
becik bakal ketitik, sing ala bakal ketara. Jenenge wong ndhelikne bathang tan
wurunga mesthi bakal konangan.”
“Inggih
Kakang” Ki Palir lajeng matur malih “samangke sampun sansaya cetha sinten lan
kados menapa tindakipun Kakang Dungkul menika, menapa inggih lajeng badhe dipun
kendelaken kemawon?”
“Inggih
Bapa” Sukmana ndherek ngaturaken pamanggih “nitik cariyosipun Ki Jagabaya
Munggur lan kasambet kalihan cariyosipun Paman Palir menika, Paman Dungkul
cetha menawi sampun tumindak dosa ageng ing Pangapitan mriki. Makaten menika sampun
boten kenging dipun sabari malih, kedah tumunten karangket lan kapatrapan
pidana ingkang murwat satimbang kalihan lepat lan dosanipun. Sampun ngantos
nuwuhaken pandakwa awon saking para warga, dumeh Paman Dungkul menika taksih
kadangipun Bapa, lajeng boten dipun pidana sanaosa sampun cetha anggenipun
sampun damel kapitunaning Pangapitan.”
“Adhi
Palir lan kowe Sukmana” Ki Lurah paring wangsulan kalihan mesem “aku kudu
ngandhani kowe wong loro sepisan maneh, padha sinaua lan padha nggegulanga
kasabaran. Prelune supaya bisa mikir kanthi wening lan ora gampang kejeglong
ing dalan sing katone warata. Kowe kudu mikir, sanadyan apa sing dikandhakne Ki
Jagabaya lan Adhi Palir mau bener, nanging ora saben wong mesthi percaya ngono
wae, kajaba kudu ana bukti sing kasat mata lan seksi sing kena dipercaya.
Kamangka bukti yen sing nyolong sapine mBah Karsa rong tahun kuwi wong sing
dikongkon dening Dungkul kuwi ora ana.
mBok menawa Kawuk bisa mbok goleki supaya gelem dadi seksi, nanging apa kowe
wong loro manteb lan percaya Kawuk gelem ngaku yen olehe nyolong sapine mBah
Karsa biyen merga dikongkon Dungkul ?”
ana candhake
Tidak ada komentar:
Posting Komentar