SENDHANG MUSTIKANING WARIH 8. (37)

 

037.

        Para Bebau inggih para pangarsaning Dhukuh, ugi sampun ketingal sami dugi. Ingkang rumiyin piyambak mesthi kemawon Bebau Krajan, inggih Ki Timbul, ingkang lajeng ngadeg ing sacaketing tlundhagan kangge minggah dhateng Pendhapa saprelu mbagekaken para pamong ingkang nembe dugi lajeng kaaturan minggah lan linggih ing pendhapa. Boten dangu, Bebau Peleman, Bebau Pethek, Bebau Pilang, Bebau Munggur, Bebau Kuncen lan Bebau Ngreca meh sareng anggenipun dugi. Sedaya inggih lajeng minggah lan mapan linggih ing Pendhapa. Para Pamong sanesipun ingkang kados dene para Kebayan, Jagatirta, Jagabaya lan sanes-sanesipun anggenipun dugi ketingal mbanyu mili. Sansaya dalu sansaya kathah ingkang sampun linggih ing joganing pendhapa lan sadaya ingkang wonten mriku, nami saha kalenggahanipun minangka pamong sampun dipun cathet dening Ki Carik ing dlancang minangka paseksen bilih sampun dugi ing parepatan rembag dhusun menika.

        Anyarengi miyosipun Ki Lurah ingkang kadherekaken dening Sukmana lan Ki Palir saking dalem wingking lan lenggah ing Pendhapa, Bebau Punthuk ugi sampun dugi sesarengan kalihan para pamong ingkang saking dhukuhipun.

        “Piye Ki Carik apa adicara wis bisa diwiwiti?” Ki Lurah paring pandangu dhateng Ki Carik.

        “Nyuwun pangapunten Ki Lurah” Ki Carik atur wangsulan “atur uninga, bilih taksih wonten Bebau tiga ingkang dereng dugi, inggih menika Bebau Jambon, Bebau Sumber saha Bebau Kawisan. Makaten ugi pamong sanesipun saking tigang dhukuh menika, saking Jambon pamongipun sampun jangkep dugi sedaya lan kala wau wonten ingkang matur bilih Ki Bau Jambon boten saged dugi awit wonten pambeng, saking Sumber pamongipun ingkang dugi nembe Ki Modin Dulah lan Pala Angon Samirun, saking Kawisan babar pisan dereng wonten ingkang dugi. Menawi saking dhukuh-dhukuh sanesipun miturut paniti kula sedaya sampun jangkep. Samangke borong anggenipin Ki Lurah badhe amiwiti adicara menika.”

        “Yen pancen mangkono” Ki Lurah ketingal radi ngincangaken imbanipun, lajeng paring dhawuh wangsulan dhateng Ki Carik “ya coba dienteni sedhela, barang sapanginang, mbok menawa sing padha durung teka kene kuwi padha isih mlaku ing dalan. Lan para sing wis padha ana kene ndika aturi padha ngrahabi banyu panas lan pala kependhem sing wis diladekne bocah-bocah kalurahan kuwi.”

        “Inggih Ki” atur wangsulanipun Ki Carik ingkang lajeng wicanten dhateng sedaya ingkang wonten ing pendhapa “mangga kanca, sami dipun rahabi menapa ingkang sampun kaladosaken ing ngajeng ndika sami, sawontenipun kemawon kanthi mardika”.

        Kawontenan ing Pendhapa lajeng kepireng tumawon, awit suwantenipun para pamong ingkang sami rerembagan piyambak-piyambak kalihan rencang ingkang wonten ing caketipun.

        “Sajake Baune Kawisan kuwi pancen wis niyat arep mbalela tenan kok” kalih njawil Bebau Pethek ingkang linggihipun pas ing sisih keringipun, Bebau Pilang wicanten ing sacaketing kupingipun Bebau Pethek.

        “Ketingale mila ngoten Kakang” wangsulanipun Bebau Pethek ingkang ugi mawi suwanten lirih “nek Baune Sumber niku kirangan, mergi pamong saking Sumber rak nggih enten sing teka?”

        “Iya Dhi” Bebau Pilang suka wangsulan “nanging tekaa, ya mung Modin karo Jagatirta sing wis tuwa-tuwa ngono lho? Bayan karo Jagabayane ya padha ora teka. Kamangka mau olehe kandha marang awake dhewe rak mung rada kasep tekane ana kene, merga arep mampir pamit menyang Kawisan. Jebul saiki malah ora teka, kathik Bayan karo Jagabayane ya melu ora teka pisan. Lha nek Baune Jambon, mau wis diwarahi Adhi Sukmana ngana kae lan nyatane arepa wonge ora teka nanging pamonge teka kabeh.”

        “Ketingale Baune Kawisan kalih Baune Sumber kenging menapa ta Ki Pilang?” Bebau Ngreca ingkang ugi mireng anggenipun Bebau Pilang lan Bebau Pethek rembagan, awit linggihipun pas ing kananipun Bebau Pilang nrambul rembag pitaken.

        “Kula piyambak nggih boten mudheng kok Ki Bau” wangsulanipun Bebau Pilang “awit ingkang ngabari Baune Kawisan wau rak Ki Bau Peleman, menawi criyose Baune Peleman wau, Baune Kawisan inggih wicanten nek ajeng dugi. Lha nek Baune Sumber wau criyos menawi badhe mampir dhateng Kawisan rumiyin. Niki kalih-kalihipun inggih sami anggenipun dereng napa malah boten dugi sedanten.”

        Bebau Ngreca manggut-manggut, badhe wicanten malih, nanging boten siyos jalaran kepireng Ki Carik ngeplokaken tanganipun, asung sasmita murih sedaya sami kendel anggenipun rerembagan piyambak.

        “Dulur-dulur, gandheng wancinipun sansaya dalu, mangka sinambi ngrantos sedulur ingkang dereng dugi, menika parepatan rembag dhusun badhe dipun wiwiti mathuk menapa boten?” Ki Carik wicanten dhumateng sedaya ingkang wonten ing pendhapa.

        “Nggih, mathuk sanget Ki Carik”

        “Nggih sae niku Ki Carik”

        Tiyang-tiyang sami saur manuk, nayogyani kersanipun Ki Carik.

        “Mangke saderengipun ndika sami ngaturaken prakawis menapa ingkang kedah dipun tandangi dening Dhusun, langkung rumiyin Ki Lurah badhe paring dhawuh bab sejarah tuwin kalinggihanipun Dhusun Pangapitan menika, ingkang makaten menika murih kula lan ndika sami tansah kemutan lelabetanipun para leluhur cikal bakal ingkang ambakali Dhusun papan panggenan kula lan ndika sami pados sandhang lan pangan saha nyekapi kabetahaning gesang menika” Ki Carik wicanten malih sasampunipun kawontenan wangsul anteng “samangke kaparenga Ki Lurah medhar pangandika, nuwun”.

        “Sedulurku kabeh para pamong lan pangembating Desa Pangapitan” Ki Lurah miwiti ngendika “mesthine ndika kabeh wis padha ngrumangsani yen tenane awake dhewe iki kabeh bisa manggon lan golek sandhang pangan sarta kabutuhaning urip liyane ing papan sing jeneng Desa Pangapitan iki mung kari nemu. Ora yasa dhewe. Awake dhewe bisa nemu Desa Pangapitan iki jalaran leluhure dhewe wis ngrekasa yasa Desa iki, mula saiki aku arep takon marang ndika kabeh, minangka turun sing wis ditinggali Desa Pangapitan iki, awake dhewe kudu tansah setya marang apa sing dadi sumpahe para leluhur biyen apa kena mlaku lan tumindak sakarepe dhewe, mung wewaton marang karsa priyanggane?”

        Ki Lurah kendel anggenipun ngendika, ngentosi wangsulan saking para Bebau lan Pamong ingkang mlempak ing Pendhapa menika.  Nanging ngantos radi sawatawis dereng wonten ingkang kumecap atur wangsulan.

        “Nyuwun pangapunten Ki Lurah” sasampunipun radi sawatawis sepen, Bebau Punthuk ngangkat tanganipun kalihan matur “kula minangka Bebau Punthuk, ingkang sedaya sampun pirsa menawi kula menika Bebau ingkang sepuh piyambak, keparenga atur wangsulan dhateng Ki Lurah magepokan kalihan pandangu kala wau.”

        “Iya, Ki Bau pancen umur ndika kuwi sabarakan karo aku, dadi ya bener nek ndika kuwi kalebu Bebau lan Pamong sing tuwa dhewe ing Pangapitan kene” dhawuh wangsulanipun Ki Lurah kalihan mesem “saiki coba ndika kandhakne apa sing dadi wangsulan ndika.”

        “Inggih Ki Lurah” Bebau Punthuk wicanten malih “saderengipun kula nyuwun pangapunten mbok bilih mangke atur wangsulan kula lepat, kula suwun Ki Lurah menapa sedherek sanesipun ingkang wonten ing pendhapa mriki kersaa angleresaken.”

        “Iya Ki Bau, diage kandhakna apa sing dadi panemu ndika”

        “Gandheng Bumi Pangapitan menika tilaran saking para leluhur ingkang anggenipun yasa sakalangkung rekaos, nyawa ingkang dados totohanipun, pramila kula nggadhahi pamanggih sedaya ingkang purun manggen ing Pangapitan menika kedah setya dhateng sumpahipun para leluhur” Bebau Punthuk nglajengaken aturipun “lan sok sintena ingkang manggen ing Pangapitan mriki langkung remen nggega karsa priyangga, kamangka cengkah kalihan sumpahipun para leluhur, mangka tiyang menika boten pantes gesang ing Pangapitan menika.”.

        “Mangkono panemune Ki Bau Punthuk?” Ki Lurah paring wangsulan ingkang kalajengaken paring pandangu malih dhateng sedaya ingkang wonten mriku “saiki sapa sing nduweni panemu beda karo panemune Ki Bau Punthuk iki? Aja rikuh lan aja pakewuh ndika ngacung wae lan ndika kandhakne apa sing dadi panemu saka ndika?!?”

        Kawontenan dados sidhem malih, boten wonten ingkang ngacung utawi wicanten menapa-menapa. Nanging Ki Lurah boten tumunten ngendika malih, ngentosi mbok menawi wonten ingkang badhe wicanten ngaturaken pamanggihipun.

        “Nuwun sewu lan nyuwun pangapunten Ki Lurah” sareng kawontenan dados sidhem, dumadakan Bebau Kuncen ingkang umuripun taksih nem lan kenging kawastanan Bebau ingkang anem piyambak ing Pangapitan, ngacungaken tanganipun kalihan wicanten. Sedaya mripat ingkang wonten ing pendhapa lajeng sami ningali prenahipun Bebau Kuncen.

        “Iya Ki Bau Kuncen” Ki Lurah radi kejot nanging sinamudana, lajeng paring wangsulan lan pandangu “ndika duwe panemu apa?  Coba ndika kandhakne sing cetha!”.

        “Boten nggadhahi pamanggih Ki Lurah” Bebau Kuncen kebat anggenipun atur wangsulan “namung badhe nyuwun pirsa, jalaran mila kula inggih dereng mangertos saestu”.

        “nDika arep takon bab apa magepokan karo sing tak kandhakne lan panemune Ki Bau Punthuk iki mau, Ki Bau?” Ki Lurah mundhut pirsa.

 

 

(ana candhake)