SENDHANG MUSTIKANING WARIH 8. (38)

 

038.

        Bebau Kuncen kraos menawi sampun wonten raos sakedhik salah tampi antawis piyambakipun kalihan Ki Lurah lan tiyang-tiyang ingkang wonten ing Pendhapa mriku. Ketitik suwantenipun Ki Lurah ingkang adhakanipun sareh, niki wau anggenipun paring pandangu kanthi suwanten ingkang radi atos. Makaten ugi para Bebau lan para Pamong ingkang wonten pendhapa mriku, sedaya sami ningali piyambakipun kanthi soroting mripat ingkang nedahaken menawi sami boten remen dhateng piyambakipun ingkang wantun matur dhateng Ki Lurah, ingkang dipun kinten menawi aturipun badhe cengkah kalihan atur ingkang sampun, ingkang kaaturaken dening Bebau Punthuk.

        “Kula sakalangkung sarujuk kalihan pamanggihipun Ki Bau ing Punthuk kala wau, Ki Lurah” Bebau Kuncen ngaturaken panyuwun pirsanipun “namung kemawon, kula kuwatos menawi ngantos lepat anggen kula badhe njangkah, jalaran kula dereng patosa mudheng kalihan sumpahipun para leluhur nalika samanten, menika ingkang kula suwunaken pirsa dhateng Ki Lurah lan kula nggadhahi panginten boten namung kula kawula ing Pangapitan menika ingkang dereng mudheng kados kula menika”.

        “Oooooo” meh sedaya ingkang wonten Pendhapa Kalurahan menika mungel sareng, nembe ngertos menapa ingkang dipun kajengaken Bebau Kuncen.

        Kalebet Ki Lurah, ugi rumaos kecelik awit sampun kagungan panyakrabawa ingkang boten leres dhateng Bebau Kuncen ingkang badhe nyuwun pirsa.

        “O, matur nuwun Ki Bau” ngendikanipun Ki Lurah kalihan mesem “lan aku ya njaluk pangapura merga mau meh wae ana salah tampa antarane aku lan ndika, jalaran mau tak kira ndika arep takon sing neka-neka. Ngene ya Ki Bau lan para sedulur kabeh, miturut crita sing tak tampa, biyen leluhure dhewe kuwi sabregada prajurit sing dadi abdine Sawargi Gusti Arya Penangsang ing Jipang. Merga Jipang kalurugan dening Kadipaten Pajang lan Gusti Pangeran Arya Penangsang gugur ing madyaning payudan ketaman Tumbak Kyai Pleret sing diasta dening Raden Sutawijaya, prajurit Jipang banjur padha mlayu sar-saran, ngungsi luru pandhelikan merga suthik teluk dadi bandaning perang. Mesthi wae, karo mlayu prajurit Jipang kuwi padha tumindak sing sakirane bisa gawe kapitunane Kadipaten Pajang sing wis madeg dadi Kasultanan. Ya merga saka kuwi, prajurit Jipang tansah dadi buroning negara.

Ana saperanganing Prajurit Jipang sing anggone mlayu ngenti tekan papan kene iki. Gandheng wis rumangsa kesel dadi buroning negara, peranganing Peajurit mau banjur leren lan sesinglon dadi wong lumrah lan arep yasa papan sing gumathok kanggo nerusne uripe. Lha pangarepe Prajurit kuwi asmane Ki Tamejana. Ya Ki Tamejana kuwi sing banjur dadi pangarep mbabat alas kanggo yasa Padhukuhan sing saiki dadi Pangapitan iki.

        Anggone mbabat alas kuwi Ki Tamejana lan kanca-kancane tanpa oleh palilah saka sing mbawahake papan kene iki, ya kuwi Kasultanan Pajang. Kabeh kudu mangerteni, Kasultanan Pajang kuwi sing nutugake Kasultanan Demak Bintara, lan Kasultanan Demak kuwi sing nutugake Keprabon Majapahit sawuse Kanjeng Sinuhun Brawijaya lolos saka praja lan mangasrama ing pucuking Gunung Lawu jalaran negara kabedhah dening Adipati Girindrawardana saka Keling.

        Durung rampung Ki Tamejana nggone mbabat alas, jebul kadenangan dening Putra angkate Kanjeng Sultan Pajang, ya Raden Dananjaya utawa Raden Sutawijaya sing wis kaparingan asma dening Kanjeng Sultan dadi Senapati Ing Alaga. Rumangsa wis tanpa daya merga kinepung wakul ambaya mangap dening para pandhereke Senapati Ing Alaga, Ki Tamejana sakancane banjur pasrah, jroning ati wis nyipta yen bakal dirangket lan dipidana jumbuh karo dosa-dosane marang negara sing ditindakne sasuwene kuwi.

        Nanging, jebul dening Senapati Ing Alaga, Ki Tamejana sakancane ora dirangket lan ora dipidana, malah banjur kaparingan palilah nutugake nggone mbabat alas, yasa papan padhukuhan lan kaparingan pambiyantu murih desa kuwi tumuli bisa dipanggoni lan bisa kanggo golek sandhang pangan lan nyukupi kabutuhane urip. Mesthi wae Ki Tamejana sakancane sing maune wis entek pangarep-arepe, banjur dadi seneng atine. Lan rumangsa wis diparingi urip dening Senapati Ing Alaga. Mula wiwit kuwi Ki Tamejana sakancane banjur sumpah yen bakal setya marang Gusti Senapati Ing Alaga wiwit dina kuwi nganti saturun-turune. Mula bareng awit saka kawicaksanane Gusti Pangeran Benawa kang miji Gusti Senapati Ing Alaga supaya nutugake Kasultanan Pajang, lan Gusti Senapati banjur jumeneng minangka Panembahan ing Mataram kanthi sebutan Panembahan Senapati Ing Alaga Ngabdul Rahman Sayidin Panatagama Kalipatullah Kang Jumeneng Ing Mataram, Ki Tamejana sing wis madeg dadi Lurah ing bumi babadan sing banjur karan Desa Pangapitan iki banjur ngajak kawula lan warga Pangapitan supaya nganyari nggone sumpah ya kuwi bakal setya minangka kawula Mataram lan setya marang Gusti Panembahan Senapati wiwit kuwi nganti saturun-turune, lan manawa ana turune wong Pangapitan sing wani marang Mataram mangka bakal sinepatan muga-muga kukud jagade.

Mangkono kuwi mau sumpahe Para Leluhur sing tak kandhakne mau Ki Bau Kuncen lan para sedulur kabeh.”

“Inggih Ki Lurah sampun cetha dhawuh pangandika jengandika, lan sepisan malih kula nyarujuki menapa ingkang dipun ngendikakaken Bapa Bebau Punthuk kala wau” Bebau Kuncen matur malih dhateng Ki Lurah lan nelakaken ingkang dados pamanggihipun.

“Kula inggih matur nuwun Ki Lurah” dumadakan Modin saking Dhukuh Sumber ngangkat tanganipun sarwi matur dhateng Ki Lurah.

“Iya Ki Modin” dhawuh wangsulanipun Ki Lurah “apa ndika ya lagi ngerti iki bab sumpahe leluhure dhewe jaman semana?”.

“Boten makaten Ki Lurah” wangsulanipun Modin Sumber “nanging malah bares mawon, kula kober nggadhahi raos sujana dhateng jengandika, magepokan kalihan kasetyan dhateng sumpahipun para leluhur menika kalihan kabar ingkang kula tampi, jebul kabar kala wau boten leres.”

“nDika krungu kabar apa Ki Modin?” Ki Lurah paring pandangu.

Sedaya mripat ingkang wonten pendhapa gentos tumuju dhateng papanipun Modin Dullah saking Sumber.

“Inggih saderengipun kaparenga Ki Lurah paring pangapunten dhateng kula” Modin Sumber matur malih “jalaran kabar menika kula mirengaken saking katebihan, awit kula boten dipun ajak rembagan kalihan ingkang mbeta kabar kala wau, pramila estunipun langkung prayogi menawi Ki Lurah ndangu dhateng ingkang dipun ajak rembagan utawi malah kepara langkung prayogi malih menawi Ki Lurah ugi kepareng nimbali ingkang mbekta kabar kala wau.”

“Iya Ki Modin” Ki Lurah paring wangsulan “apa sing ndika kandhakne mau arep tak tindakne, ya iku aku arep nakoni wong loro sing rembugan perkara kabar sing ndadekne ndika sujana marang aku kuwi mau, lha mitiurut pangrungu ndika kepiye? Lan sapa wong loro sing ndika karepake kuwi mau?”

“Nyuwun Pangapunten Ki Lurah” Modin Sumber matur malih “kabar menika ingkang mbeta nuwun inggih Ki Batasigar, pruyantun saking Brendhilan ingkang dumuginipun ing Pangapitan mriki ugi sampun kapirsanan dening Ki Lurah, dene ingkang dipun paringi kabar nuwun inggih Ki Bau Sumber, ingkang dinten menika boten dugi ing parepatan menika.”

“Iya, miturut pangrungu ndika, apa sing dikandhakne Ki Batasigar marang Baune Sumber?” Ki Lurah ndangu malih.

“Miturut pamireng kula” Modin Sumber atur wangsulan “Ki Batasigar sampun kaparengaken dening Ki Lurah nyebaraken ngelmi kebatinan lan kanuragan ing Dhusun Pangapitan menika, makarya sesarengan kalihan sedherekipun Ki Lurah inggih Ki Dungkul lan Ki Dhangkal lan kabantu dening siswa-siswanipun. Dene ngelmi kebatinan saha Ngelmi Kanuragan menika, sumberipun saking Padhepokan utawi Paguron Nagalanang ingkang punjeripun ing sacaketing wana Patalan. Kula mireng bilih Ki Bau Sumber inggih lajeng criyos menawi piyambakipun badhe tumut sinau dhateng Ki Batasigar ingkang samangke asring manggen ing Dhukuh Kawisan. Lha ingkang kula gumuni menika, kula mireng kojahipun Ki Batasigar bilih Dhusun Pangapitan samangke sampun boten peranganing Nagari Dalem Kanjeng Panembahan Senapati ing Mataram malih, nanging sampun manunggal kalihan Paguron Nagalanang ingkang anyengkuyung madegipun nagari Majapahit ingkang enggal. Nanging sareng menika kala wau mireng wedharan jengandika Ki Lurah prakawis sumpahipun para leluhur Pangapitan kula lajeng mangertos menawi kabar ingkang kula mirengaken menika cetha menawi kabar ingkang ngayawara. Inggih awit saking menika, sepisan malih kula nyuwun pangaksami lan ngaturaken genging panuwun dhateng Ki Lurah lan kula inggih panggah badhe ngugemi sumpahipun pata leluhur setya dhateng Ngersa Dalem Gusti Panembahan Senapati ingkang jumeneng ing Mataram.”

Ko Lurah boten tumunten paring wangsulan dhateng Modin Sumber. Namung mustakanipun ketingal manggut-manggut, kalihan palarapanipun sakedhap-sakedhap njengkerut, mratandhani menawi nembe menggalih.

“Nuwun sewu Ki Lurah” dumadakan Jagatirta ngrangkep Pala Angon Sumber ugi wicanten kalihan ngangkat tanganipun “kula sakalangkung sarujuk kalihan panyuwunipun Ki Modin kala wau, inggih menika bab murih Ki Lurah tumunten animbali Ki Bau lan Ki Batasigar, jalaran wekdal menika kabar ingkang dipun aturaken Ko Modin kala wau ing Sumber sampun sumebar lan meh sedaya warga sampun sami mireng lan kathah ingkang kapencut dhateng pangajakipun Ki Batasigar”

 

 

(ana candhake)