SENDHANG MUSTIKANING WARIH 8. (39)

 

039.

        Sedaya ingkang wonten ing Pendhapa sami kendel boten wonten ingkang kumecap, awit menapa ingkang dipun ucapaken dening Modin Dulah saking Dhukuh Sumber menika sampun narik kawigatosanipun piyambak-piyambak. Jalaran mila meh sedaya Pamong saking Dhusun Pangapitan menika sampun sami mireng menawi ing Pangapitan wonten tiyang pinter ingkang nangkaraken ngelmi kanuragan lan kebatosan ingkang sumberipun saking Padhepokan Nagalanang lan ugi boten sakedhik tangga tepalihipun para Pamong menika ingkang ameguru dhateng tiyang pinter kala wau. Para Pamong menika sami boten mangertos menawi salah satunggal saking ingkang dipun wucalaken dening tiyang pinter kala wau, wonten ingkang cengkah kalihan salah satunggal saking paugeraning Dhusun, inggih menika piwucal ingkang kedah nyengkuyung badhe madegipun nagari enggal ing Patalan ingkang sinebat Nagari Majapahit sarta kedah ngemohi kabawah ing parentahipun Panembahan ing Mataram. Ingkang makaten menika, jalaran para Pamong namung mangertosi menawi Tiyang Pinter saking Padhepokan Nagalanang menika taksih sedherekipun Ki Lurah Pangapitan piyambak, dados mokal menawi geseh ing pamanggih kalihan Ki Lurah.

        Ki Lurah ingkang ugi sanget anggenipun migatosaken aturipun Modin Sumber makaten menika kala wau, inggih lajeng ngendika :

        “Aku banget nedha nrima marang ndika Ki Modin. Mula pancen bener, manawa para kawula lan warga Pangapitan, mligine para Pamong lan sapukawate ora tumuli didandani lan dielingake,  Desa iki bakal nemu bebaya kang gedhe jalaran wis wani nyidrani sumpahe para leluhure. Lan merga tuking prekara iki jalaran saka pokale wong-wong saka Brendhilan, mula aku uga bakal nyeluk wong-wong saka Brendhilan kuwi mrene. Wong-wong kae kabeh bakal tak tundhung supaya ninggalake Pangapitan lan ora tak keparengake maneh bali mrene sanajan Dungkul karo Dhangkal kae isih mambu sedulur karo aku, nanging kekarone uga ora tak wenehi idin midak bumi Pangapitan kene.”

        Tiyang-tiyang kendel boten wonten ingkang atur wangsulan, namung salebeting manah nyarujuki menapa ingkang dipun dhawuhaken dening Ki Lurah sarta ing salebeting manah sami prasetya menawi badhe anyengkuyung sedaya ingkang dipun dhawuhaken Ki Lurah kala wau mawi panyengkuyung ingkang sawetahipun, liripun menawi wonten ingkang badhe memalangi dhawuhipun Ki Lurah ingkang makaten menika kala wau, sedaya sampun siyaga ing dhiri badhe amapaki.

        “Sabanjure” Ki Lurah ngendika malih “gandheng karo anane prekara iki, tak jaluk marang ndika kabeh supaya padha ngabarake marang para warga menawa kanthi pasarujukan ing Rembug Desa iki, kabeh warga Pangapitan diwajibake setya marang sumpahe pare leluhur sing setya marang parentah dalem Gusti Panembahan Senapati Ing Alaga kang jumeneng ana Mataram lan sing ora gelem supaya tumuli ninggalake Pangapitan. Kaping pindho, warga lan mligine para Pamong lan Sapukawating Desa, ora dikeparengake meguru utawa ngangsu kaweruh marang wong sing ana sambunge karo Padhepokan Nagalanang lan sing wis kebacut kudu bali lan nglereni anggone meguru, yen isih nekad ora gelem nglereni nggone maguru mangka padha wae nantang pranatan Pangapitan mangka kudu lunga ninggalake Desane dhewe iki. Kaping telune tak jaluk marang Para Kadang Bebau lan Jagabaya supaya marentahake marang para sapukawate dhewe-dhewe, murih luwih prayitna bisaa samekta sawayah-wayah ngadhepi pancabayaning desa”.

        “Sendika ngestokaken dhawuh Ki Lurah” atur wangsulanipun sedaya ingkang wonten pendhapa sesarengan, sasat ambata rubuh saking linggan suwantenipun.

        Boten dangu parepatan Rembag Dhusun inggih lajeng dipun pungkasi. Para Bebau lan Pamong ugi lajeng sami nilaraken Pendhapa. Kalihan mlampah dhateng papaning kapalipun ingkang dipun cancang, lamat-lamat kapireng wonten ingkang sami reraosan, ngrasani Bebau Sumber lan Kawisan.

        Samangke ingkang wonten ing Pendhapa kantun, Ki Lurah, Ki Palir lan Sukmana. Ki Lurah lajeng ngajak rayi lan putranipun jaler menika ngalih dhateng Pringgitan, murih Pendhapa tumunten dipun resiki dening para rewang.

        “Jebul anggonku tledhor wis akeh” ngendikanipun Ki Lurah sasampunipun lenggah ing Pringgitan kaadhep dening Ki Palir lan Sukmana “ingatase aku iki Lurah, Desaku klebon bebaya nganti ora ngerti babar pisan, gek kaya apa wirange awakku marang para leluhur sing wis ngudhokne jiwa lan ragane nganti Pangapitan iki maujud dadi desa?”

        “Sedaya tiyang saged kemawon lepat Bapa” Sukmana atur wangsulan “lan saksae-saenipun tiyang lepat inggih menika ndandosi kalepatanipun. Lan kula sumerep dalu menika Bapa sampun ndandosi kalepatan ingkang Bapa raosaken, kula kinten para Leluhur lan cikal bakal Pangapitan boten badhe sungkawa malih saupami pirsa menapa ingkang Bapa dhawuhaken ing parepatan kala wau.”

        “Muga-muga mangkono Sukmana” dhawuh wangsulanipun Ki Lurah “sanajanta satemene pangarep-arep iki mung kanggo nglelipur ati wae, awit aku ngerti nek dosa iki panggah bakal tak sandhang sadurunge Pangapitan bali tentrem kaya sing uwis.”

        “Nuwun sewu Kakang” Ki Palir matur dhateng Ki Lurah.

        “Iya piye Dhi?” Ki Lurah gentos ndangu dhateng Ki Palir.

        “Murih tumunten saged padhang malih kawontenan ing Pangapitan menika, kula kinten langkung prayogi menawi Kakang Dungkul lan Kakang Dhangkal tumuli kadhawuhan kesah nilaraken Pangapitan lan boten kaparengaken midak Bumi Pangapitan malih, lajeng saenipun benjang menapa Kakang Dungkul saha tiyang-tiyang Brendhilan menika kadhawuhan kesah Kakang?” atur wangsulanipun Ki Palir ingkang wujud panyuwunan pirsa benjing menapa Ki Dungkul lan rencang-rencangipun dipun tundhung saking Pangapitan.

        Nembe mawon Ki Lurah badhe paring wangsulan dumadakan dados kandheg, awit saking pendhapa kepireng suwantening gentha ingkang dados sasmita menawi wonten tiyang ingkang kepengin ngadhep sowan Ki Lurah.

        “Sukmana, metua menyang Pendhapa” Ki Lurah lajeng dhawuh dhateng Sukmana “deloken sapa sing ngunekne gentha kae, yen sakirane wonge dhewe, ajaken mlebu mrene. Nek wong liya kandhanana supaya ngenteni sedhela!”

        “Inggih Bapa” Sukmana atur wangsulan lajeng ngadeg, menyat dhateng Pendhapa.

        Boten dangu Sukmana sampun wangsul dhateng Pringgitan malih dipun tutaken dening Bebau Peleman, Bebau Pilang lan Bebau Pethek.

        “Sajake ana sing arep padha ndika kandhakne marang aku Baune?” pandangunipun Ki Lurah sasampunipun Bebau tiga menika sami linggih.

        “Inggih Ki Lurah” Bebau Peleman ingkang atur wangsulan sasampunipun kedhep-kedhepan kalihan Bebau Pilang lan Bebau Pethek “Bebau Kawisan tetela sampun cetha menawi badhe mbondhan tanpa ratu, wantun dhateng paugeraning Dhusun Pangapitan mriki. Kula kinten langkung prayogi menawi Ki Lurah tumunten paring dhawuh dhateng Para Bebau lan Jagabaya, murih ngendharat Bebau Kawisan ingkang murang tata menika……”

        “Mengko dhisik Ki Peleman” Ki Lurah nigas aturipun Bebau Peleman “ana kedadeyan apa kok dumadakan ndika kandha kaya mangkono mau he?”

        “Nyuwun pangapunten Ki Lurah” Bebau Peleman atur wangsulan “awit nuhoni dhawuh jengandika kala wau siyang, wiwit sonten para sapukawat piniji saking Peleman, Pilang lan Pethek sami nindakaken baris pendhem ing sakupenging Dalem Kalurahan. Inggih nalika nindakaken baris pendhem kala wau, para Sapukawat saking tigang dhukuh kasebat sami sumerep menawi wonten tiyang ingkang badhe damel kisruh ing Pangapitan mriki. Anggenipun sumerep para sapukawat kala wau, awit mireng anggenipun reraosan tiyang-tiyang menika nalika andum damel ing kuburan…..”

        “Ana wong rembugan andum gawe mapane ana kuburan? Gek kuwi wong ngendi lan arep nindakake apa?” Ki Lurah mundhut pirsa malih.

        “Inggih Ki Lurah” Bebau Peleman nglajengaken aturipun “sedaya cacahipun wonten tiyang wolu, namung lare-lare sapukawat boten tepang kalihan tiyang-tiyang menika, kajawi ingkang kalih inggih menika Sijam rayinipun Bebau Kawisan kalihan Senthun sedhereipun Ipe, kekalihipun mila sapukawat Kawisan.”

        “Iya aku wis apal karo bocah nom loro kuwi” Ki Lurah ngendika malih “lha sing nem kuwi kira-kira wong ngendi? Lan ing kuburan padha andum gawe bab apa?”

        “Lare-lare boten mangertos, nanging criyosipun tiyang nem kala wau wonten ingkang nyebat-nyebat naminipun Paguron Gendirireng lan Paguron Nagalanang, inggih kinten-kinten mawon tiyang nem menika mila saking Paguron-paguron menika” Bebau Peleman atur wangsulan lan nutugaken anggenipun matur “lha ingkang dipun rembag anggenipun kasep nyegat bidhalipun Baune Pethek kalihan Baune Pilang, kamangka kekalihipun badhe dipun krubut lan badhe dipun lunasi lajeng kapendhem ing kuburan mriku, nanging jebul sedaya kasep karumiyinan anggenipun bidhal bebau kalih menika. Mila lajeng dipun rembag, tiyang kalih menika badhe dipun cegat malih menawi wangsul saking mriki. Mila lajeng sami bidhal, Sijam kalih tiyang tiga badhe nyegat Ki Bau Pethek ing sabrangan lepen bulak Gempol lan Senthun kalih tiyang tiga sanesipun nyegat Ki Bau Pilang ing ngandhaping wit Dara Bengakan Kalibang. Mangke sasampunipun tiyang kalih wau saged dipun damel cilaka badhe dipun seret lan dipun pendhem ing kuburan mriku malih”.

        “Sabanjure kepriye?” Ki Lurah mundhut pirsa malih.

 

 

(ana candhake)