SENDHANG MUSTIKANING WARIH 8. (40)

 

40.

        Ki Lurah Pangapitan saha Ki Palir sansaya kasengsem, kekalihipun boten kedhep anggenipun maspadakaken praupanipun Bebau Peleman, ingkang lajeng nutugaken anggenipun matur :

        “Para sinoman lan sapukawat saking Peleman, Pethek lan Pilang lajeng andum damel. Ingkang kalih welas kapasrahan nututi Sijam dhateng sabrangan lepen bulak Gempol lan ingkang kalih welas kapasrahan nututi Senthun dhateng ngandhaping wit Dara bengakan Kalibang, dene sanesipun nglajengaken rondha ing sakupenging Kalurahan”.

        “Pinter!” Ki Lurah nigas aturipun Bebau Peleman, ngalembana dhateng para sinoman saking dhukuh tiga kala wau, lajeng mundhut pirsa malih “mesthine Sijam lan Senthun sakancane bisa ketututan sadurunge tekan Sabrangan Bulak Gempol lan Ngisor Dara Bengakan Kalibang?”.

        “Boten Ki Lurah” atur wangsulanipun Bebau Peleman malih “lare-lare sapukawat milih langkung margi sidhatan, dados anggenipun dumugi papan ingkang dipun tuju langkung cepet tinimbang Senthun saha Sijam lan rencang-rencangipun. Malah nalika tiyang-tiyangipun Bebau Kawisan menika boten mangertos menawi dipun dhedhepi dening lare-lare Sapukawat inggih lajeng boten dangu saged dipun rangket lan badhe kabekta dhateng Kalurahan mriki. Nanging kuciwanipun, ing margi tumuju dhateng kalurahan lampahipun para sapukawat ingkang mbekta bandan menika kepanggih tiyang nyalawadi. Sapukawat ingkang mbeta Sijam lan rencang-rencangipun kepanggih tiyang sekawan, lan ingkang mbeta bandanipun Senthun kepanggih tiyang tiga. Sedaya sami ngaken menawi siswa-siswa saking Paguron Nagalanang. Awit saking sulayaning rembag, jalaran tiyang-tiyang kala wau nedhi luwaripun Senthun lan Sijam miwah rencang-rencangipun, wasana dados kerengan. Eloking kawontenan tandangipun tiyang sekawan lan tiyang tiga wau kados setan kemawon, sanaosa para Sapukawat boten wonten ingkang nandhang tatu awrat, nanging bandan ingkang badhe kabekta dhateng Kalurahan saged dipun rebat lan dipun beta mlajeng dening tiyang-tiyang  saking Paguron Nagalanang kala wau. Makaten ingkang saged kula aturaken ing ngersa jengandika Ki Lurah, samangke kaparengana kula nengga dhawuh menapa ingkang kedah kula lampahi.”

        Ki Lurah unjal napas radi landhung, sareng sampun radi sawatawis lajeng ngendika, boten paring wangsulan dhateng Bebau Peleman nanging malah mundhut pirsa :

        “Banjur bocah-bocah sapukawat saiki ana ngendi? Mau wetenge wis padha kisenan apa durung?”

        “Sampun Ki Lurah” atur wangsulanipun Bebau Peleman “sadaya sampun sami nedha, samangke kula papanaken ing pekaranganing Kalurahan mriki, sawanci-wanci kadhawuhan nglurug dhateng Kawisan saha ngendharat Bebaunipun, sampun siyaga ing dhiri sawega ing gati. Makaten ugi kula kalihan Bebau Pethek lan Bebau Pilang.”

        “Angkah kula mangke menawi nglurugi Kawisan, sedaya sapukawat saking Pilang saha Pethek badhe ndherek sedaya Ki Lurah” Bebau Pilang mewahi atur “menika kala wau, kula menapa dene Bebau Pethek sampun ngatag sapukawat murih murugi rencang-rencangipun ingkang kantun ing Pilang lan Pethek murih nusul mriki.”

        “Aja kesusu lan aja dhemen grusa-grusu Ki Bau” Ki Lurah paring wangsulan “aku ora kepengin ing Pangapitan ana perang padha sedulur awit yen nganti nuwuhake kurban ora ana undhuh-undhuhane kajaba tangise para wanita Pangapitan sing ditinggal mati sisihan utawa anak lanange….”

        “Nanging trekahipun Bebau Kawisan menika sampun kesangeten, Ki Lurah” Bebau Pilang nyela atur “kajawi sampun cetha menawi piyambakipun sampun mbalela kanthi boten nuhoni dhawuh jengandika ndugeni parepatan Akad legen, piyambakipun sampun nggadhahi lekas badhe mejahi kula lan Bebau Pethek. Menawi boten tumunten dipun rangket lan dipun kunjara, tiyang menika mesthi sanget mbebayani tumrap Dhusun Pangapitan.”

        “Sabar Ki Bau” Ki Lurah paring wangsulan “sing ndika kandhakne kuwi mau pancen bener, tumindake Baune Kawisan pancen nyata yen wis murang tata lan kudu nampa pidana. Nanging nek aku krungu apa sing dicritakne Ki Bau Peleman iki mau, katone Bebau Kawisan ora kena sinangga lamba. Jalaran rumangsa wis duwe agul-agul lan kekuwatan sing cukup kanggo mbalela lan nedya misah karo Pangapitan, ya kuwi wong-wong sing jarene saka Paguron Nagalanang mau.”

        “Sanaosa Bebau Kawisan dipun dombani Dewa pisan, Kula boten badhe ajrih, Ki Lurah” Bebau Pethek gentos ingkang atur wangsulan.

        “Aku percaya Ki Bau” kalihan mesem Ki Lurah paring wangsulan “ngadhepi sapa wae, para Pamong lan Sapukawat ing Pangapitan ora bakal wawang. Merga awake dhewe kabeh iki trahing prajurit Jipang sing kekendelane wis kondhang ing salumahing bumi tanah Jawa. Mung wae, kekendelan kuwi luwih ngedab-edabi yen dirangkepi nganggo petung sing mateng. Dina iki awake dhewe durung weruh sepira kekuwatane Bebau Kawisan lan wong-wong Paguron Nagalanang sing ana kana. Nanging mbok menawa sesuk, awake dhewe bakal nampa kabar sing nggambarake sepira kekuwatane wong-wong sing nedya wani marang pranatan Pangapitan lan mbalela marang Mataram.”

        Bebau Peleman, Pilang menapa dene Pethek, boten wonten ingkang nyauti dhawuhipun Ki Lurah makaten menika, namung mripatipun tiyang tiga menika sami manther nyawang pasuryanipun Ki Lurah, kalihan sorot ingkang nedahaken dereng mudheng kalihan ingkang dipun dhawuhaken Ki Lurah.

        “nDika mesthi padha lali” sepisan malih Ki Lurah mesem lajeng ngendika “jalaran ndika kaget merga anane kedadean sing dicritakne Baune Peleman mau, banjur ndika kebrongot selak kepengin tumuli ngrangket Baune Kawisan sing wis murang tata kuwi mau, iya apa iya?”

        “Nuwun sewu Ki Lurah” Bebau Peleman gentos matur “mila leres kula sedaya sampun getem-getem dhateng Bebau Kawisan, nanging menawi kula sedaya kesupen, supe ing bab menapa inggih Ki Lurah?”

        “nDika kabeh eling? Bebau ngendi sing ora teka ing parepatan Akad Legen iki mau?” Ki Lurah mundhut pirsa kalihan mesem.

        “Bebau Kawisan, Bebau Sumber kalihan Bebau Jambon, Ki Lurah” Bebau Peleman atur wangsulan.

        “Wangsulan ndika bener nanging kurang jangkep Baune” Ki Lurah mesem malih.

        “Liripun?”

        “Lire ngene” Ki Lurah paring dhawuh “Bebau telu mau pancen padha olehe ora teka, nanging beda-beda sing dadi pawadane. Nek Bebau Kawisan cetha nek pancen arep wani marang aku, lan sajake wis angel dielingake. Nek Bebau Sumber sanajan uga wis ana tandha-tandha kepencut marang pangglembuke wong-wong Paguron Nagalanang, nanging sajake isih ana sisa-sisa rasa percaya marang aku. Anane dheweke ora teka ing Parepatan mau, mbok menawa kesandhung rasa pakewuh karo Baune Kawisan utawa malah miris merga krungu yen Baune Kawisan wis nglakokne laku arep nyidra Baune Pilang lan Baune Pethek. Ya muga-muga wae, Bebau Sumber isih bisa dielingake lan gelem bali matang dalan sing bener, dalane wong Pangapitan sing setya marang sumpahe leluhure.”

        “Inggih Ki Lurah, mugi-mugi makaten” Bebau Peleman atur wangsulan alon.

        “Sabanjure Bebau Jambon” Ki Lurah paring dhawuh malih “Bebau Jambon iki, senajan wis kapencut marang kabar ngayawara sing digawa dening Wong-wong saka Paguron Nagalanang, nanging katon cetha yen isih luwih percaya marang aku, ketitik pamong ing Jambon kabeh diprentah supaya teka lan nyatane iya padha teka kabeh. Aku percaya sawuse ana pamong saka Jambon sing ngandhakake asiling parepatan mau marang Baune Jambon,  Baune Jambon mesthi banjur bali eling, ora ndadak ngenteni dielingake, luwih-luwih sadurunge iki aku krungu kabar saka Sukmana yen Baune Jambon wis janji menawa sesuk esuk bakal ngadhep aku ana kene. Dadi kanggo ngaweruhi sepira kekuwatane wong-wong sing nedya mbalela, aku ngenteni kabar saka Bebau Jambon sesuk.”

        “Inggih Ki Lurah” Bebau Peleman atur wangsulan lajeng nyuwun pirsa malih “samangke kaparenga Ki Lurah paring pitedah magepokan kalihan para sapukawat ingkang sampun siyaga ing Pekarangan Kalurahan menika.”

        “Kanggo njaga katentremaning Kalurahan, tulung ndika dhawuhne marang Bebau Krajan supaya marentahne Sapukawat ing Dhukuh Krajaan wae” Ki Lurah paring dhawuh “sabanjure ndika dhawuhne marang Para Sapukawat saka Peleman, Pilang lan Pethek, supaya bali menyang dhukuhe dhewe-dhewe, aja dikongkon padha leren dhisik nanging ndika prentah njaga dhukuhe dhewe-dhewe. Sarta marang ndika wong telu, tak jaluk padha nambahi pangati-ati. Kanggo sawatara wektu, ing ngendi-endi ndika wong telu aja mung ijenan, nanging nganthia Sapukawat loro utawa telu, Sapukawat sing kaprigelane ing ulah kanuragan kena dijagakne butuh. Lan sadurunge ndika padha bali, tulung ndika dhawuhne marang Baune Krajan supaya ngulati omahe Ki Dungkul lan Ki Dhangkal, apa kang wis kedadean ing omahe wong loro kuwi supaya dikandhakne marang aku.”

        “Inggih Ki Lurah” Bebau Peleman matur malih “sedaya dhawuh jengandika badhe kula estokaken, namung prakawis griyanipun Ki Dungkul lan Ki Dhangkal saha dalemipun Ki Palir, miturut panitinipun lare-lare griya tiga menika wiwit sonten sampun sepen, malah diyanipun inggih boten wonten ingkang gesang. Sanaosa makaten mangke badhe kula aturaken dhawuhipun Ki Lurah kala wau dhateng Ki Bau Krajan.”

 

 

(ana candhake)