SENDHANG MUSTIKANING WARIH 8. (50)

 

50.

        Ki Bau Sumber lajeng mandhap saking kapalipun. Para Pamong ingkang dados andhahanipun dipun prentah murih ngrumiyini wangsul dhateng Sumber lan nengga Ki Sumber ing griyanipun. Ingkang kantun ing papan mriku namung kula kalihan Bebau Sumber. Kula inggih sampun mandhap saking kapal lan mapan linggih ing watu ageng ingkang wonten sapinggiring margi, caket kalihan anggenipun linggih Bebau Sumber.

        “Apa ndika ora ngrasakne nek rembugan ing joglone Baune Kawisan iki mau, ana sing aneh Ki Jambon?” Ki Bau Sumber miwiti rembag kalihan nakeni kula.

        “Aneh piye ta Ki Sumber?” kula wangsul gentos pitaken “merga minangka wong anyar, bares wae aku mau bingung karo sing didhawuhne Ki Batasigar apa dene Ki Dungkul, dadi aku isih mbutuhne wektu kanggo ngangen-angen apa sing dikersakne dening panjenengane sakloron. Mligine ing tembung sapa sing ora nggugu lan ora percaya karo warta sing diasta dening Ki Dungkul lan Ki Batasigar ditegesi wani marang Kyai Nagalanang lan dadi mungsuh tumrap awake dhewe sing nek prelu kudu disirnakne, kuwi sing nalarku durung bisa nampa.”

        “Mulane aku mau banjur matur marang Bapa Dungkul” Ki Sumber nyauti rembag kula “apa awake dhewe kudu wani marang Ki Lurah mau? Merga jaman biyen aku tau duwe prajanjen karo wong tuwaku sadurunge aku dadi Bebau biyen, ya kuwi wong tuwaku sing isih jejer dadi Bebau Sumber nglilani aku maris kalungguhane klawan janji aku kudu setya lan bekti selawas-lawase marang Ki Lurah, yen aku ora gelem mangka kalungguhan Bebau ing Sumber jaman semana arep dipasrahake marang Paman Gupuh, adhine ramakku. Mula nek aku nganti wani marang Ki Lurah, ateges aku wis nyidrani janjiku marang wong tuwaku dhewe.”

        “Aku ya mangkono Ki Sumber” wangsulan kula “sanadyan ora ana pranjanjen apa-apa, aku selawase ya ora bakal wani marang Ki Lurah. Jalaran wong tuwaku biyen tau dislametake dening Ki Lurah sing wis suwargi ya wong tuwane Ki Lurah sing saiki, dadi mokal aku arep wani marang wong sing motangake nyawa marang wong tuwaku, karo maneh sasuwene aku dadi Bebau durung tau aku meruhi tindake Ki Lurah sing nerjang paugeraning desa, sing ana mung tansah menggalihake murih kawula ing Pangapitan kabeh bisa sansaya makmur uripe. Kuwi sing tak rasakne lho Ki Sumber, mbok menawa bisa beda karo ndika utawa Ki Kawisan.”

        “Lhah, bareng ndika nyebut jenenge wong Kawisan atiku bali krasa panas maneh Ki Jambon” dumadakan wicantenipun Ki Sumber kepireng radi minggah “upama mau Bapa Dungkul ora tumuli ngendika, Baune Kawisan wis tak ajak metu neng latar arep tak todhi sepira kaprawirane. Rembuge Ki Kawisan mau, nyata wis kebacut nasare lan wis wani ngilani dhadhane bebau sa Pangapitan, klebu marang aku lan ndika. Apa rumangsane kuwi, ora ana wong lanang kejaba dheweke? Apa dikira nek bebau-bebau sa Pangapitan iki mung loro saudhon telu saurupan….?”

        “Sabar dhisik  Ki Sumber” kula nyelani rembagipun Ki Sumber ingkang kapireng sansaya benter “ndika kuwi apa lali karo wewatakane Ki Bau Kawisan sing sok dhemen ngumukne kaprawirane ta ? Olehe muni kaya ngana mau, Ki Kawisan ora nedya ngremehne kanca-kanca bebau liyane, nanging mung merga kepengin oleh pangalembana saka Ki Dungkul lan Ki Batusigar, sarana ngandhakne kasetyane marang Paguron Nagalanang. Dadi tak jaluk ndika aja kepancing marang rembuge sing akeh ngawure kae.” 

        “Hm…..” Bebau Sumber nggereng, lajeng wangsulan “ngawur ya ngawur nanging ngawure bocah Kawisan mau wis kebacut, malah wani guneman arep nyirnakne Ki Lurah barang. Aku dadi sujana, aja-aja anggone gelem percaya lan nggugu apa sing didhawuhne Bapa Dungkul lan Bapa Batasigar, mung merga Bocah kae kepengin madeg dadi Lurah njongkeng kalenggahane Ki Lurah, Ki Jambon?”

        “mBok menawa panduga ndika kaya mangkono kuwi mula ana benere Ki Sumber” wangsulan kula sareh “nanging aku ya durung wani mesthekne yen panduga ndika kuwi mau mesthi benere. Ya pangapura ndika wae marang aku sing gedhe, jalaran bares wae aku iki rada dhedhel yen dikongkon mikir. Klebu mikir prakara kabegjan lan kaslametan sing diasta Ki Batasigar lan Ki Dungkul iki. Maune sawise ndika kandhani lan sorene ndika ajak sowan marang Ki Dungkul kae, atiku wis manteb nggonku percaya, nanging sawise mlumpuk neng pendhapa joglone Ki Kawisan lan nyemak rembug-rembug sing ana, dumadakan rasa kapitayanku ora mundhak manteb nanging malah dadi rada kendho. Ora nggorohake nanging ya durung manteb nggonku percaya. Mula aku mrelokne wektu sing mirunggan kanggo nggagas prakara iki, kanggo mutusne bakal tak tutugne nggonku melu ndika meguru marang Padhepokan Nagalanang apa ora, aku dadi bingung, mula aku arep nentremne pikir luwih dhisik.”

        “Bener ndika Ki Jambon” Ki Sumber wicanten malih “ora mung ndika sing rumangsa dhedhel anggone mikir, sanadyan aku uga ora beda lan rumangsa dadi wong sing bodho banget. Kaya sing ndika weruhi, aku iki kena diarani wis manteb banget nggonku percaya marang kabeh sing didhawuhne dening Bapa Dungkul apa dene Bapa Batasigar, nanging kaya sing ndika alami, iki mau kedadak dadi suda. Luwih-luwih sawise aku krungu gunemane Bocah Kawisan sing nampeg rai mau. Lan nyatane dienengake wae dening Bapa Batasigar apadene Bapa Dungkul. Dadi cethane dina iki aku karo ndika kuwi padha. Padha olehe dadi tidha-tidha. Yen aku nyawang para pamong saka Sumber mau, sajake ya ngalami kaya sing lagi tak rasakne. Mula mau kabeh tak prentah supaya njujug neng omahku, arep tak ajak ngrembug prekara iki. Apa becike ndika mampir dhisik neng omahku? Banjur bareng-bareng ngrembug prekara iki karo aku lan pamong-pamong ing Sumber?”

        “Becike aku tak ora melu rembugan prekara kuwi dhisik Ki Sumber” kula suka wangsulan “atiku lagi bingung lan nalarku uga lagi ruwet, aku kuwatir yen aku melu rembugan neng Sumber malah nambahi kisruhing atiku sing bisa wae ndadekne kisruhe sing padha lagi rembugan. Becike, aku tak bali menyang Jambon wae, ya nek ndika ora kabotan apa sing dadi dudutan anggon ndika rembugan mengko, tulung aku ndika kabari, mbok menawa wae bisa nambani petenging atiku.”

        “Yen pancen mangkono, ya uwis saiki aku tak bali ndika ya bali menyang Jambon, ora liwat nek ana kabar anyar endi sing oleh dhisik gelema kabar-kabar.” Ki Sumber suka wangsulan, lajeng ngadeg nyaketi kapalipun.

        Kula inggih lajeng nglajengaken lampah, wangsul dhateng Jambon. Nalika kula dumugi regoling pekarangan griya kula, jebul anyarengi kalihan para Pamong saking Jambon wangsul saking kalurahan, sedaya sami mampir ing griya kula.

        Sareng sadaya sampun satata anggenipun linggih ing jogan pendhapa kula, Darja inggih Jagabaya Jambon lajeng nyariyosaken dhawuh-dhawuh saking jengandika Ki Lurah. Ingkang wosipun sedaya kawula ing Pangapitan kedah setya anetepi sumpah prasetyanipun para Leluhur ingkang yasa Dhusun Pangapitan menika. Inggih menika boten badhe wantun dhateng Gusti Panembahan Senapati ingkang jumeneng ing Mataram. Angemuti menawi Bumi Pangapitan menika rumiyin mila peparingipun Raden Sutawijaya dhumateng para leluhur ingkang yasa dhusun menika. Lan Pangapitan boten badhe saged kapisah kalihan Mataram.

        Inggih awit mireng cariyosipun Jagabaya menika kala wau, sakala manah kula dados padhang. Raos pitados dhateng warta ingkang dipun criyosaken dening Ki Dungkul lan Ki Batasigar sampun ical babar pisan. Lan kula lajeng emut menawi beja lan apesing kawula menika boten ing tanganipun sinten-sinten, nanging ing astanipun Gusti Ingkang Maha Kawasa. Menawi kawula tansah tumindak sae, boten remen damel kapitunaning liyan mesthi Gusti badhe paring kabegjan kan menawi kawula dhemen ngumbar hardaning angkara tartamtu badhe manggih cilaka.

        Makaten Ki Lurah, ingkang saged kula aturaken ing ngarsa jengandika. Salajengipun kaparenga kula angambali prasetya kula bilih pejah gesang kula namung badhe ndherek ingkang dados kersanipun Ki Lurah” Bebau Jambon mungkasi anggenipun matur.

        “Aku banget nedha nrima marang ndika Baune Jambon” Ki Lurah ngendika paring wangsulan dhateng Bebau Jambon “nanging sadurunge tak tutugne anggonku arep guneman, prasetya ndika sing keri dhewe kuwi mau luwih dhisik ndika benerne. Aja ndika nduwe tekad mati urip melu aku utawa sapa wae, nanging nduwea tekad nganti ana jaman apa wae ndika bakal ngugemi apa sing dadi paugeraning Desa Pangapitan sing kebawah negara Mataram.”

 

 

(ana candhake)