TEMBANG CEMPLANG (24)

 

dening: IMMIR

 

24.

Mak Jah, Bu Mandhor karo anake lanang olehe ngrungokne lan nyemak critane Srimurni, sing saiki wis ngalih jeneng dadi Srinthil utawa Biyange Yem (Yang Yem) tenanan banget. Ora ana sing nyelani takon, kabeh katut keseret mlebu menyang critane Yang Yem. Lagi bareng wis rampung olehe crita, kabeh padha unjal ambegan landhung, ketara yen kabeh  bisa melu ngrasakne paiting urip sing lagi dikecap dening Yang Yem.

"Lha nek sesuk awakmu bali menyang Sala utawa menyang Sragen, sing arep kok jujug nggone sapa?" Mak Jah takon, njajagi atine Yang Yem "Mesthine awakmu ngangen-angen arep nggoleki Bapakne Si Yem kuwi, kamangka nggoleki wong lanang sing ngono kuwi adate luwih gampang nggoleki wiji wijen sing kecer neng  wedhi pinggir kali".

"Nggih niku Mak sing marahi kula sansaya judheg" wangsulane Yang Yem alon.

"Iki upama lho, ya ndhuk" Mak Jah banjur omong sajak ngati-ati "ora apa- apa ta awakmu tak celuk nDhuk?"

"mBoten napa-napa Mak, sakersa angsale Mak ajeng ngarani, upami pripun Mak?"

"Dicuthel teka samene wae olehmu arep nggoleki Bapakne si Murjiyem, wonge pasrahna marang sing momong jiwa ragane ben dikandhani sing sak becik-becike. Saiki awakmu miwiti urip anyar maneh, mecaki dalan anyar sing kudu kok liwati karo anakmu kuwi. Tak kandhani ya nDhuk, satemene lakonmu iki, ora beda adoh karo lakonku lan lakone Bu Mandhor. Aku iki biyen ya wong inggatan saka Jamanganti , cedhak kuburane Bethara Katong kana lha Bu Mandhor kuwi ya wong inggatan saka Wonogiri. Awakmu, aku karo Bu Mandhor ki padha-padha olehe dadi mangsa utawa korbane wong lanang sing seneng kepenak nanging ora wani tanggung jawab. Aku keplantrang teka Dunggalar jaman limang tahun sawise Merdika, terus mandheg lan wiwit nggelar urp anyar neng Dunggalar kene. Banjur Bu Mandhor kuwi, tekan kene kira-kira ya telung tahunan sadurunge geger sewidak lima, uga padha banjur miwiti urip anyar neng kene, mung kaceke nasibe Bu Mandhor rada luwih becik tinimbang nasibku".

"Iku merga aku oleh pitulungane Pengeran liwat Bapakne Jimin, Mak" Bu Mandhor nyelani critane Mak Jah "upama ora diopeni Bapakne Jimin banjur digrujugi berkahe Ibune Jimin kira-kira aku ya ora ngerti piye nasibku saiki".

"Iya, kabeh-kabeh kuwi wis ginaris sing jarene diarani Pesthi ngana kae" Mak Jah mangsuli.

"Lha punapa kinten-kinten garising gesang kula kedah miwiti babak enggal teng mriki nggih Mak?" Yang Yem takon, suwarane alon sajak ngati-ati.

"Kuwi kari awakmu ndhuk" wangsulane Mak Jah "nek jareku, tinimbang wektumu entek kok enggo nggoleki wong lanang sing genah ora keneng dicekel guneme ngono kuwi, aluwung awakmu mandheg neng kene. Nyambut gawe saanane, sing baku cukup dienggo mangan saben dinane, ngancani aku dodolan tepo-lonthong neng kene".

"Mak Jah purun menawi kula ngengeri?" Yang Yem takon.

"Ya gelem wae waton awakmu gelem nrima urip saanane ngene iki. Ora kok ngenger ya nDhuk, nanging awakmu ngancani lan ngrewangi aku, sokur bage nek awakmu gelem ndhaku aku iki Makmu  lan awakmu kuwi anakku, aku mesthi bakal seneng banget" Mak Jah mangsuli pitakone Yang Yem.

"Nggih empun Mak, kula ndherek Mak-e mawon, kula remen sanget gadhah Mak enggal, Yem ngggih mesthi seneng gadhah simbah malih" Yang Yem omong karo ngrangkul sikile Mak Jah, luh sing ana njero mripat ora bisa dibendung, mbanjir mili ngliwati pipi. Tangise wong sing rumangsa seneng awit  rumangsa ketiban kabegjan saka Sing Maha Kuwasa.  Mak Jah dhewe uga katut melu nangis, atine uga rumangsa oleh kabegjan, merga sasuwene iki Mak Jah wis ngrumangsani yen ora suwe maneh ragane bakal sansaya ringkih. Saben dina tansah nenuwun marang panguwasane jagad, sinambi milang-miling golek wong sing gelem dititipi ragane sing wis gapuk kepangan umur kuwi. Ndelalah kersane Sing Gawe Crita, dina iku Mak Jah ketekan Mak Yem saanake pisan, wektu iki keneng diarani Yang Yem saanake arep ngayom marang Mak Jah, nanging mbok menawa ora suwe maneh lakone bakal diwalik Mak Jah sing bakal ngenger marang Yang Yem sing lagi wae ngucapake yen wis ndhaku Mak Jah dadi wong tuwane.

"Eman olehmu tekan kene lagi saiki Sri" bareng wis padha anteng lan bali lungguh neng panggone dhewe-dhewe Bu Mandhor omong karo mesam-mesem "upama olehmu teka kuwi jaman Mak Jah isih rada enom kae ngono, wiwit sesuk uripmu bakal keceh dhuwit ora karuwan, ora mung kuwi mesthi jenengmu banjur dadi kembang lambene wong sak Dunggalar kene".

"Uwis, aja diterusne" Mak Jah nugel rembuge Bu Mandhor "jamane wis kliwat, lelakon jaman biyen ora perlu dirembug, cukupa dadi pangeling-eling minangka kaca pangilone urip. Jamane ya wis owah adoh, saiki Mak Jah sing tau bantalan dhuwit wis trima lan luwih seneng sarta tentrem nglakoni urip kanthi buruh ngisahi piring lan karo cangkir, klawan opah oleh turahan anggone bakulan tepo lonthong  saben dinane".

Srinthil alias Yang Yem mung meneng wae, ora melu nyauti sing diomongne Bu Mandhor karo Mak Jah, merga Srinthil ya ora ngerti karo sing diomongne wong loro kuwi.

..........................................................................................................................................

"Kok nglamun mikir apa Mak?" dumadakan Bu Mandhor wis ana ngarepe Mak Yem karo takon.

"Eh, boten kok, boten nglamun" Mak Yem wangsulan karo gragapan.

"Ora nglamun ning meneng wae, karo gaweyan sing ditandangi ora digatekne, genine pawon mundur ya ora disugokne, karon wis wayahe tapung ya diumbar wae" Bu Mandhor wangsulan semu nyrengeni "jane mau Nita ngomong apa? Kok bar ditelpon Nita banjur awakmu malih dheglang-dhegleng kaya wong getun ngono kuwi?".

"Dhik Nita criyos nek njing Riyadin ajeng wangsul, gek suk bada niku si Yem eh, Mur nggih badhe tilik griya" wangsulane Yang Yem sakecandhake.

"Oo dadi critane iki mau awakmu ngangen-angen anak wedok ta? wis sepira gedhene, rupane wis dadi kaya apa?, wis wayahe digolekne bojo apa durung? Ngono ya?".

"Ah, Bu Mandhor ki kok bisa wae lho?" Mak Yem semaur karo mesem.

"Kuwi lumrah Mak, jenenge wong tuwek ditinggal anak nyambut gawe neng papan sing adoh kuwi mesthi kerep nglangut, luwih-luwih anak wedok sing mung siji thil kaya Mur kuwi. Nanging awakmu kuwi isih luwih beja lho Mak, timbang aku".

"Kok saged  Bu?"

"Arepa kaya apa, awakmu isih duwe turun, lha nek aku?" Praupane Bu Mandhor ketok mbrabak.

"Sing sabar Bu" Mak Yem wangsulan ngarih-arih bendarane sing sajak lagi sedhih atine "sanaosa boten gadhah turun piyambak, ning nyatane Pak Lik Jimin kalih Dhik Nita niku kalih Buk-e nggih bekti kados dhateng ibuke piyambak".

"Iya, aku ya ngrasakne kuwi kok Mak" Bu Mandhor wangsulan "Oh, iya mau si Nita telepon maneh, jare bocahe wis oleh calon ngge jodhone Mur, jare wonge sugihe ora karuwan, mau awakmu apa ora diomongi bab kuwi?".

"Nggih disanjangi, nanging kula malah dados bruwet, mengke napa njing-enjing sir kula ajeng matur ngiras nyuwun pitedah murih saene" wangsulane Mak Yem karo ngadeg, nyandhak karon arep ditapungne. Kukusane wis tumumpang ing lambe dandang wiwit mau.

 

ana candhake.

 

TEMBANG CEMPLANG (23)

                                                                     dening: IMMIR

 

23.

Lakune sepur sing nganggo mesin uap bahan bakare kayu jati karo dicampuri areng stengkul jebul ora pati ajek. Aju undue saka jadwal sok kemajon setengah jam sok mundur serengah jam. Kaya dina kuwi Sepur Lasta Madiun kuwih  sing jadwale mlebu Stasiun Kedunggalar jam setengah lima, jebule Jam lima luwih lima lagu teka. Wong Wedok sing seneng diundang nganggo sebutan Bu Mandhor kuwi aweh weruh marang Srimurni nek sepur wis mandheg neng Stasiun Kedunggalar. Srimurni ya banjur tata-tata arep mudhun, anake digendhong nganggo slendhang, banjur mlaku ngetutne Bu Mandhor golek dalan arep mudhun.

Tekan ngisor Bu Mandhor karo nudingi mengidul karo kandha :

"Kono kuwi lho Jeng nggone Mak Jah, ayo ora sah mondhag-mandheg ndang mara rana, upama arep golek ngombe neng kono ya wis dicawisi kok".

"Inggih mangga" wangsulane Srimurni.

Jebul sing dikandhakne Bu Mandhor ngenani Mak Jah mau bener. Tekan kono Srimurni weruh eneng wong lanang loro karo wong wedok siji lagi padha telap-telep nyendhoki  pangan sing jarene Bu Mandhor jenenge Tepo kuwi. Bu Mandhor bablas memburi nggoleki sing duwe warung, Srimurni ngetutne bareng wis tekan jero omah, Srimur ni dikongkon lungguh neng dhingklik dening Bu Mandhor. Ora suwe saka jaba, ana wong wadon sing wis tuwa nanging isih katon ethes mlebu karo omong :

"Oalah, Bu mandhor ta? anu aku mau lagi nyang sumur. Lha mau saka ngendi ta nDhuk kok macak ayu temen?".

Krungu omonge Wong Tuwa sing kira-kira jeneng Mak Jah ngono kuwi, Srimurni rada gumun campur rada bingung. Lha piye? Mau pisanan nye but Bu mandhor, nanging bareng takon kok nganggo sebutan ndhuk. Sajake  Bu Mandhor weruh owah-owahaning sikepe Srimurni ngono kuwi, mula banjur kandha :

"Ora sah gumun Jeng, aku iki pancen anak-anakane Mak Jah neng warung kene, jaman rung geger biyen, banjur bareng ana rejaning jaman aku dadi Bu Mandhor merga dipek bojo Pak Mandhor. Wong-wong nek nyeluk aku Bu Mandhor klebu Mak Jah sing satemene Makku dhewe iki, lha Mak Jah nek ngundang aku ya Bu Mandhor nanging nek omongan karo aku ya nganggo sebutan nDhuk, wong pancen omong karo anake dhewe".

Srimurni meneng ora semaur, nanging mesem karo manthuk-manthuk pratandha wis mudheng karo sing dikandhakne Bu Mandhor.

"Lha iki sapa ta nDhuk? Apa sliramu , lagi bali saka Wonogiri?" Mak Jah takon maneh.

"Anu Mak, aku mau saka Wonogiri niliki mBokdhe, terus pas bali neng sepur kepethuk Jeng Sri iki. Banjur Jeng Sri tak jak mampir mrene merga arep takon omahe wong sing aku durung tepung, omahe jare wetan pasar kono" wangsulane Bu Mandhor ngiras nggenahne marang Mak Jah.

"O ngono ?" Mak Jah wangsulan, banjur genti takon menyang Srimurni "Lha sing dipadosi asmane sinten ta Nak? kula kinten nek namung tiyang wetan peken mriku mengetan dugi Mogok kula tepang sedaya".

"Inggih Mak" Srimurni wangsulan "Namine Pak Hendrik, putrane Tuan Anton pranakan Walandi".

"Tuan Hendrik ta? Iya aku kenal, nanging sabubare Tuan Anton seda, pomahane banjur didol sing lan dituku Pak Bini sing saiki duwe TOKO MADIUN kuwi. Lha Tuan Hendrik ya terus lunga, mbuh wong kene ya ora ana sing ngerti parane. Keri dhewe Tuan Hendrik ki ketok neng Kedunggalar ya pas ngendhangi kuburane Bapakne, setahun sadurunge geger G kae, wong olehe nyarekne Tuan Anton ki ya neng kuburan Kerkhof lor kono".

"Dados Tuan Hendrik niku sak niki sampun boten wonten Dunggalar malih Mak?" Srimurni negesne tembung.

"Leres Jeng, lha panjenengan napa Mas-Jenge Tuan Hendrik?" Mak Jah mangsuli diterusne takon.

Srimurni dadi legeg. Atine jibeg. Pikirane ora bisa mikir kanthi wening maneh. Mak Jah sing pitakone keri dhewe durung diwangsuli, malah banjur weruh sikepe Dhayohe sing ketok dadi bingung ngono kuwi, banjur tanggap. Mak Jah ngtira lan malah wani mesthekne nek wong ayu sing nggendhong anak, sing tekane bareng Bu mandhor kuwi genah nek salah siji saka selire Tuan Hendrik. Mula banjuur tuwuh rasa welase Mak Jah marang wong sing wis katon lemes kentekan pangarep-arep maneh kuwi.

"Ngeten mawon Jeng, gandheng niki sampun meh serap, sampean adus-adus riyin mrika, mengke dalu kendel riyin teng gubug kula mriki, benjing nek mpun padhang cobi ditlusuri teng tilas pomahane Tuan Anton mriku, kersane dikancani Bu Mandhor, mbok menawi wonten sing ngerti Tuan Hendrik pindhah nteng pundi".

"Matur nuwun sanget Mak" wangsulane Srimurni alon "kula niki dede napa-napane Tuan Hendrik kok. Malah sumerep tiyange inggih dereng, namung kula dititipi serat kaliyan rencang sinoroh wadi kaliyan Tuan Hendrik ing Sala mrika".

"O ngoten? Lha lajeng kersane sak niki pripun?"

"Ngaten mawon Mak, menawi pareng kula ndherek sipeng sedalu ing daleme Mak Jah, benjing enjing kula tak nunut Sepur sing Lasta Sala, wangsul teng Gilingan malih".

"Nggih nek ngoten nggih langkung prayogi, mangga nek ngersakne siran rumiyin. Putrane kula jake riyin" Mak Jah ngacarani Srimurni adus neng pungkuran banjr Daryanti Murni sing isih cilik kuwi dicedhaki karo dicandhak dening Mak Jah, karo kandha "ayo Ning, ndherek Simbah Mamahe ben siram dhisik".

Bocah Daryanti banjur ngamplok ngono wae marang wong tuwa sing isih ethes kuwi. Srimurni banjur pamitan arep adus dhisik. Bu Mandhor ya banjur pamitan bali menyang omahe.

Karo adus Srimurni banjur mikir, piye carane supaya bisa manggon lan goleki ngaweyan  neng Kedunggalar kono sa ora-orane mondhok dhisik neng omahe Mak Jah, omah sing duwe kamar pirang-pirang najan ketoke wis ora kopen. Batine Srimurni kandha, yen dheweke blaka apa anane kira-kira Mak Jah malah ora percaya, nanging nek nganggo ngarang crita nanging kudu sing klebu nalar, mbok menawa malah bisa ditampa dening Mak Jah .

mBarengi bedhug wayah ngisak, Mak Jah nutup warunge, banjur leren karo njagongi dhayohe sing menang-meneng wis narik kawigatene wong tuwa tilas mBok-mbokane bocah nakal kuwi. Jebul Bu Mandhor ora suwe uga banjur mara mrono dikancani bocah lanang jarene isih kapernah anake. Tekane Bu Mandhor karo nggawa sega salawuhe kanggo Mak Jah lan dhayohe. Mula bengi kuwi Srimurni, Mak Jah, Bu Mandhor karo anake lanang banjur mangan bareng neng omahe Mak Jah kono. Sadurunge kuwi, Srimurni isih kober ndulang anake wedok sing wis wiwit doyan mangan sega.

Ya karo mangan kuwi Srimurni wiwit nyritakne sapa sejatine dheweke, nanging crita ngayawara lire crita sing ora sabenere. Wengi kuwi Srimurni mbuwang jeneng pawehe wong tuwane lan nganggo jeneng gaweyane dhewe, jenenge anake uga diganti pisan supaya critane bisa dipercaya dening wong-wong sing diarah bisa aweh pitulungan.

Srimurni wis ilang, sing ana jenege Srinthil, alias Yang Yem. Daryanti Murni ya wis ilang diganti dadi Murjiyem. Srinthil sing biyen nyambut gawe melu bakul wedang neng Sragen, kepethuk wong lanang bagus banjur lali purwa duksina temah ngandheg lan nglahirake anak sing dijenengne Murjiyem kuwi. Maune wong lanang kuwi ya duwe tanggung jawab, Srinthil karo anake diopeni salumrahe nadyan ora dirabi kanthi resmi. Nanging bareng bojone wong lanang kuwi ngerti, Srinthil dilabrak lan diunek-unekne. Dening sing lanang Srinthil banjur disingkrihne neng Gilingan Sala, nanging bareng oleh setahun banjur ora dijatah maneh. Diumbar urip dhewe. Banjur Srinthil kepethuk Bakul Roti neng Sala, dikandhani supaya nggoleki Tuan Hendrik, sing kira-kira bisa aweh pitulungan marang dheweke. Jebul bareng tekan Kedunggalar, Tuan Hendrik wis lunga, tujune mau kepethuk Bu Mandhor sing dhemen tetuloung marang sapadha-padhane urip.

 

ana candhake

TEMBANG CEMPLANG (22)

 

dening: IMMIR

 

22.

Watara sapanginang Srimurni lungguh ijen karo nunggoni anake sing isih turu nglepus, Koh Sin metu ditutne Cik Lan. Koh Sin nyangking kanthong rada gedhe mbuh isine Srimurni ora weruh, karo ngadeg wae Koh Sin banjur kandha marang Srimurni :

"Iki sampean tak tinggal dhisik mBak Daryana, sepurane merga aku ditunggu kanca neng Toko Palur kana. Sampean rembugan karo Mamahe wae, muga-muga Langit paring pangayoman marang sampean. Karo iki, tulung mengko ngge nukokne ngombe putrane mbok menawa neng dalan ngelak" Koh Sin ngulungne dhuwit gambar nabuh gambang salembar marang Srimurni. Sing diulungi sajak tidha-tidha anggone arep nampani, ana rasa pekewuh kaworan rikuh.

"Tampanana Sri" Cik Lan melu omong "kuwi rejekine anakmu, mugta-muga ana gunane".

"Inggih Matur nuwun Koh, matur nuwun Cik" wangsulane Srimurni karo nampani dhuwit olehe ngulungi Koh Sin.

Koh Sin banjur budhal menyang Palur, Cik lan nguntapne tekan ngarepan. Bareng Koh Sin wis munggah neng dhuwur taksi Cik Lan balik njagongi dhayohe maneh.

"Wis oleh dalan Sri" kandhane Cik Lan karo mapan lungguh.

"Inggih Cik? sokur kamdulillah" wangsulane Srimurni sajak seneng.

"Ya muga-muga wae Langit aweh dalan marang sliramu" Kandhane Cik Lan sabanjure "Papahe mau kelingan nek duwe sanakan neng panggonan sing rada adoh saka kene, jenenge Hendrik manggone neng Kedunggalar, Jawatimur. Hendrik kuwi pranakan Landa, bapake jenenge Tuan Anton ya Landa pranakan blasteran karo Ambon. Jaman pergerakan biyen Bapake Tuan Anton kuwi kancane bapake Papahe, padha-padha aktip melu Gerakan AKSI ya iku pakumpulan kasarasan sing anggotane akeh para dokter pribumi karo sebagian cilik dokter pranakan Landa sing nyengkuyung Indonesia bisa Merdeka, kajaba dieloni para dokter, AKSI sing cekakan saka Agawe Kuwarasane Sedulur Indonesia kuwi uga dieloni para sodagar pranakanan Arab, uga ana sodagar Cina sing melu nyengkuyung. Bapake Tuan Anton kuwi salah sijine Pengurus AKSI sing ana Kedunggalar, dadi Hendrik kuwi wis tiba putu, nanging karo Papahe bocah-bocah akrap ngungkuli sedulur dhewe. Mula iki mau Papahe nulis kitir, gawanen banjur pasrahna marang Hendrik supaya sliramu diwenenehi panggonan lan gaweyan kanggo nggedhekne anakmu".

Cik Lan banjur ngetokne layang neng sing diwadahi amplop, ana tulisane : Aan mijn Broer Hendrik in Kedunggalar. Lan ing sisih kiwa ana tulisane : Van Je Broir in Gilingan (Liok Houw Sin). Layang amplopan kuwi diulungne Srimurni karo muni :

"Iki layane, mengko wenehna wonge"

"Inggih matur nuwun sanget Cik" wangsulane Srimurni karo nampani layang kuwi.

"Omahe Hendrik kuwi wetan Pasar Kedunggalar" Cik Lan mbacutne kandhane "saka Stasiyun ora nganti setengah Kilo. Mengko numpaka sepur Lasta Madiun mudhun Kedunggalar, saka Balapan budhale jam telu sore tekan Kedunggalar kira-kira ya jam setengah lima. Nek wis tekan Kedunggalar takona marang wong kono, omahe Tuan Anton ngono. Kabeh wong wis ngerti".

"Inggih Cik".

"Wis saiki lerena dhisik, mengko jam-jam loro tak celukne Taksi ben diterne nyang Stasiun Balapan, karo iki ngge imbuh sangu, ora akeh mung kena dingge cekelan wae. Aja kok etung cacahe, nanging iki saka aku sedulurmu minangka tandha tresna marang sedulurku" Cik Lan ngetokne amplop maneh rupane putih isine sajak rada kandel.

Karo luh sing dleweran, Srimurni nampani amplop sing diulungne Cik Lan. Ing angen-angene Srimurni katon wewayangane Daryana, jalaran Srimurni ngerti anane Cik Lan karo Koh Sin aweh pitulungan marang dheweke kuwi, ora bisa dipisahne karo tumindake Daryana jaman melu nyambut gawe neng Tokone wong loro pranakan cina kuwi.

"Wis ora usah dipikir jero-jero, ayo tak terne nyang mburi leren dhisik karo mangan-mangan kana ya saanane, banjur mengko ndang adus, anake didusi pisan banjur disalini, sliramu ya salin pisan dadi budhal lunga ki ora kaya wong ilang" kandhane Cik Lan karo ngadeg. Srimurni nyandhak anake sing wis nglilir saka turune, dipondhong banjur ngetutne Cik Lan mlebu menyang omah perangan mburi.

Sing diarani Cik Lan Sepur Lasta Madiun kuwi jinis Kereta Campuran, ya kuwi sebagian gedhe gerbonge kanggo ngangkut barang lan lenga sing neng gerbong tangki. Gerbong sing isi penumpang mung rong gerbong, sing numpak akeh-akeh para bakul sing kulakan saka Pasar Gedhe Sala, ana bakul sandhangan, ana bakul panganan, ana bakul liyane. Srimurni entuk linggihan adhep-adhepan karo wong wedok wis setengah tuwa, nanging isih ketok ayu. Wong kuwi sajake dudu bakul, ketitik saka pacakane. Nganggo Jarit Bathik pola Semenrama, sakaje batik tulis sing apik, kebayake modhel Sala, rambute digelung nyepor, susuke katon ana mata intene, isih ditambah ngaggo kaca mripat bening.

"Badhe tindak pundi Jeng?" wong kuwi nakoni luwih dhisik.

"Badhe dhateng Kedunggalar Bu" wangsulane Srimurni alus.

"Lho padha no karo aku" wong kuwi nyambung omonge "Dalemipun Kedunggalar, napa badhe tindak Kedunggalar?".

"Badhe dhateng Kedunggalar Bu, kula saking Gilingan, Sala" Srimurni dora sembada, ora ngaku nek omahe Klaten.

"Ooo, inggih. Badhe tuwi sedherek nggh? daleme sedhereke pundi? atake tanggaku pisan?" wong kuwi takon karo ngguyu renyah.

"Caket peken Bu"

"Lha rak tenan ta, omahku ya cedhak pasar lho, sedulure panjenengan wetan Pasar, apa kulon Pasar?"

"Wetan peken Bu" Srimurni wiwit sethithik rada blaka "nggene Pak Hendrik".

Wong wedok kuwi njengkerutne bathuke, sajake lagi ngeling-eling jeneng sing disebut Srimurni lagi wae mau.

"Sapa ya? aku kok tau krungu jeneng kuwi? nanging aku kok lali priyayine sing ngendi ya?" kandhane wong mau sawise sauntara njengkerutne bathuke.

"Keturunan  Walandi Bu" Srimurni nggenahne.

"Iya, nek ndelok jenenge wae wis ketok nek Landa, pancen kiwa tengene Pasar Kedunggalar ki isih akeh Landa-ne. Apa isih sedulure Nyonyah Norica, Nyonyah Norica kuwi Nyonyah Landa sing rabi oleh Pak Sastra , wong jawa asli isih mambu trah Kraton" Wong kuwi takon.

"Nek niku kula kirang mangertos" wangsulane Srimurni sing maune nicil ayem yen ora kangelan nggoleki papan sing arep diparani, nanging ora sida ayem, jebul wong sing ngajak omong sajake durung tepung karo Hendrik.

"Apa ana sambunge karo Tuan Dulingson? kuwi biyen Lojine wetan pasar".

"Anu, inggih Tuan Hendrik niku putrane Tuan Anton" Srimurni nyebut jeneng Tuan Anton sing jarene Cik Lan sasat kabeh wong sak Kedunggalar wis ngerti kabeh.

"Oo, iya nek Tuan Anton aku tau krungu,Lojine gedhe neng wetan pasar. Ning aku ya durung tau ngerti priyayine" wong kuwi kandha karo manthuk-manthuk "ngene wae, mengko nek wis mudhun saka sepur, sampean melu aku nemoni Mak Jah sanakanku, bakul tepo cedhak Stasiun, mengko sampean ben di dituduhne, sokur ana wong sing bisa dikongkon ngeterne, dadi sampean ora sah ndadak takon-takon maneh. Sampean asmane sapa ta? Lha iki putrane ya? jenenge sapa?".

"Matur nuwun Bu" wangsulane Srimurni bali seneng maneh "nami kula Sri, lha niki anak kula namine Mur".

"Iya, mengko Jeng Sri tak terne nemoni Mak Jah wae, wong-wong nek ngarani aku cukup nganggo sebutan Bu Mandhor, ngono wae".

"Inggih Bu Mandhor Matur nuwun".

 

ana candhake.

TEMBANG CEMPLANG (21)

 

dening: IMMIR

 

21.

Esuk kuwi wong-wong sing arep golek sarapan neng omahe Srimurni padha kecelik. Omah kuwi wis suwung, lawange dibukak cendhelane ya bukakan, nanging wong manggoni wis oea ana. Mesthi wae wong-wong padha geger, kabeh padha nggoleki menyang ngendi parane Srimurni. Nanging Srimurni sengaja wis ora mbutuhi maneh marang papan kono kuwi, niyate wis gilig kudu lunga sing adoh, mbuh parane nek bisa aja nganti  kepethuk maneh karo wong-wong sing dadi sanakane, sing ws akeh aweh bebantu lan nulungi uripe. Ora amarga Srimurni gela marang wong-wong kuwi kabeh, nanging Srimurni kuwatir yen kedadeyan sing dialami karo Koh Jang wingi sore nganti kaweruhan dening liyan. Olehe duwe rasa kuwatir ngono kuwi amarga Srimurni weruh lan ngerti yen Koh Jang sing jarene isih WNA kuwi duwe jeneng sing apik tumrap masyarakat kono. Kamangka Koh Jang wis gawe lan nyimpen layang sasuwek sing ditulis tangan lan ketempelan meterei sing mratelakake yen Srimurni karo Koh Jang wis sarujuk ngiket sesambungan katresnan klawan nikah siri, Tan wurunga ing tembe Koh Jang bakal nuduh-nuduhakae layang sing tulisane persis karo tulisan tangane Srimurni kuwi marang wong-wong kono. Lanyen kedadeyan kuwi temen-temen kelakon, Srimurni mokal bisa menang ngeyel ngadhepi wong becik sing baud ngrakit ukara kuwi. Mulane Srimurni milih lolos wae saka papan kono, kanthi sesidheman ora ana wong sing ngerti menyang ngendi parane. Sanadyanta mangkono Srimurni panggah ora bisa nglalekne kabecikane wong-wong kono marang dheweke, mula klawan sesidheman karo budhal minggat, Srimurni kober nyelehne salembar layang pamit maramh warga kono. Layang kuwi ditulis neng thethelan kertas buku tulis, banjur dilempit lan diselehne neng ngisore  keset sing ana ngarep lawang omahe  Pak RT.

Katur Bu RT lan Ibu-ibu sedaya.

Rebat cekap. Kanthi kitir punika kula ngaturi pirsa bilih awit saking wontenipun sandhunganing gesang kula ingkang sakalangkung awrat lan boten saged kula criyosaken dhateng sinten kemawon, kula kapeksa kesah nilar papan ingkang sampun paring pinten-pinten kasaenan dhateng kula. Sedaya kalepatan kula dhateng warga mriki, kula nyuwun pangapunten.

Dhumateng Bu RT mugi kaaturna dhateng Pak RT sanadyan  Koh Jang, ingkang gadhah griya ingkang kula panggeni punika, ketingalipun sae, nanging mugi Pak RT boten ngantos nilar prayitnaning batin. Matur nuwun.

kairing panyuwunan pangaksami

 

Srimurni alias Nyi Daryana.

Mangkono unine kitir sing ditinggal lan diselehne neng ngisor kesete Bu RT.

Kira-kira jam sepuluh awan, Srimurni wis tekan Gilingan, Sala. Pancen mau karo mlaku Srimurni duwe gagasan arep methuki sanakane sing lanang sing omahe ana Gilingan kono, jenenge Sui Lan,  undang-undangane Cik Lan. Cik Lan kuwi warga Tiong Hwa nanging luwih njawani tinimbang wong Jawa, ya basane ya solah bawane. Senengane jaritan lan nganggo kebayak, rambute dawa digelung lan diwenehi susuk cundhuk mentul. Bojone Cik lan sing jeneng Koh Sin, nek nek omah seneng sarungan lan nganggo kethu kaji. Koh Sin kuwi biyen sing dieloni Daryana sadurunge nyambut gawe melu proyek, lan ya Koh Sin kuwi sing nulungi Daryana mlebu dadi Pegawe Proyek.

"Lha kok ora karo Daryana ta Dhik Sri?" pitakone Cik Lan sawise Srimurni lungguh neng kursi ngarepe Cik Lan sing lagi ngawasi Tokone.

"Inggih kok Cik, badhe ngaturi kabar bilih Bapakipun gendhuk sampun radi dangu wangsul ing Jaman Kelanggengan" wangsulane Srimurni karo ndhingkluk.

"He? Piye? Daryana wis ninggal?" Cik Lan ketara kaget. Srimurni mung nyauri karo manthuk.

"Dhek kapan gek jalarane apa?" Cik Lan takon maneh suwarane kedher tandha yen atine rumangsa melu sedhih.

Srimurni banjur nyritakne lelakone, wiwit Daryana nyambut gawe neng proyek nganti lelakon sing disandhang mau bengi. Cik Lan anggone ngrungokne nganti kamitenggengen, ketak rasaning atine melu keseret ing kasangsayane Srimurni. Sauntara iku Daryanti sing keturon neng gendehongane ibune, banjur dibobone neng kursi dawa sacedhake nggon jagongane ibune karo Cik Lan.

"Aku melu prihatin karo lelakonmu Sri" kandhane Cik Lan sabanjure "kawulane Langit sing jeneng manungsa kuwi, mbuh kuwi wong Jawa, apa wong Cina, apa wong Landa, apa wong Arab, apa wong apa wae, sing duwe klakowan bejat ngono kuwi akeh, ora merga Cinane apa Jawane. Nadyan ta mangkono sak jane sing duwe budi luhur, seneng tetulung kanthi ikhlas ya isih luwih akeh. Saiki ngene wae, kowe lerena neng kene dhisik, mengko nek Papahe bali saka Toko sing neng Palur, tak taren kepiye upama awakmu nyambut gawe neng kene wae".

"Matur nuwun Cik" Srimurni wangsulan, gorokane krasa salit, banjur nyedhot teh botol sing disuguhne pelayane Cik Lan nalika Srimurni lagi teka mau, bar ngono neriusne omonge "niku miturut kula pancen sae sanget, nanging kula taksih ajrih menawi dereng tebih saking papan kula sakawit, tan wurunga mangke badhe taksih sok kepanggih kaliyan titiyang mrika".

"Sing kok kandhakne kuwi pancen bener Sri, merga mokal awakmu arep terus manggon neng jero omah, sok-sok ya mesthi metu barang. Kamangka wong kana kuwi mesthine ya akeh sing saba nyang Sala".

"Mila saking punika Cik".

"Lha banjur rancanganmu saiki  kepiye?" Cik Lan takon.

"Bares mawon kula taksih bingung Cik" wangsulane Srimurni blaka "tiyang angen kula mampir mriki  niki wau nggih badhe nyuwun tulung dhateng Cik Lan mbok menawi saged paring rerigen. Nanging menawi kapeksa boten saged paring rerigen inggih botenh dados napa, mbok menawi mila lelampahan kula taksih kedah nempuh margi ingkang radi panjang malih".

"Mengko dhisik ta" Cik Lan wangsulan alon "tak eling-elinge mbok menawa mengko nemu dalan kanggo aweh rerigen marang sliramu".

Dumadakan Koh Sin, bojone Cik Lan teka. Cik Lan gageyan mapagne karo pitakonan, merga ora biasane sing lanang bali wayah samono iku.

"Ana apa ta Pah? ketoke kok dhengaren wayah mene wis bali? apa bocah-bocah padha ora mlebu nyambut gawe?" pitakone Cik Lan marang sing lanang.

"Ora kok, anu  Pak Jaya, Sumberlawang mara,Tekoku sing saka Cirebon kae sida dikersakne. Olehku bali iki mau arep njupuk Teko kuwi, mula aku mau numpak Taxi" wangsulane Koh Sin marang sing wedok, bareng weruh nek neng kono ana Srimurni, Koh Sin  ketok kaget, banjur Srimurni disalami kandhane :

"Lho iki rak bojone Saryana kae ta? kapan olehe taka? padha slamet kabeh ta? lha Daryana endi? aku wis kangen lho".

Srimurni ora semaur, mung eseme wae sing ditudiuhne. Malah Cik Lan sing banjur semaur :

"Mengko dhisik Pah, ayo mlebu sedhela aku arep matur sethithik nyang Papah" muni ngono kuwi Cik Lan karo mangkat mlaku mlebu ruangan mburi. Koh Sin banjur ngomongi Srimurni :

"Disekecakne dhisik ya? tak tinggal sedhela".

"Inggih Koh, mangga" wangsulane Srimurni .

Koh Sin banjur nyusul Cik Lan mlebu menyang ruang mburi.

 

ana candhake.

TEMBANG CEMPLANG (20)

 

dening: IMMIR

 

20.

Dina-dina sing maune sepa tanpa rasa, wengi-wengi sing maune anane mung sepi, krasa bali urip maneh bareng jabang bayi sing dikandhut wis lahir. Bener kandhane Daryana, anake Srimurni lahir wedok. Tangga teparo sacedhake, banget anggone padha suka pitulungan marang Srimurni sing uripe mung ijen tanpa sedulur tanpa wong tuwa kuwi. Budhale menyang Rumah Sakit dikancani Bu RT karo Bu Ningsih garwane Pak Guru Drajat. Ya wong loro kuwi sing banjur gentenan ngurusi anggone Srimurni lahiran. Ora mung ngurusi neng Rumah Sakit wae, nanging nganti tekan golek akta kelahiran barang ya diurusne pisan. Dening Srimurni anake wedok kuwi ditengeri kanthi jeneng Daryanti Murni, kanggo pangeling-eling yen bocah kuwi wohing katresnan antarane Sawargi Daryana karo Srimurni.

Nganti mulih saka Rumah Sakit, Bu RT sing sajake wis kepengin duwe putu nanging durung kasembadan kuwi, isih ngrewangi lan kerep niliki Sri Murni. Tangga-tangga liyane ya padha, kerep niliki lan aweh bebantu marang bot repote Sri Murni sing lagi sepisanan nglahirake tanpa tinunggon bojo lan ora duwe kulawarga liyane. Anane wong-wong padha entheng anggone aweh bebantu marang Srimurni ngono kuwi, ya awit saka tandurane Daryana nalika uripe lan pintere Srimurni srawung karo ibu-ibu ing lingkungan kono.

"Ora usah nyandhak gaweyan sing abot-abot dhisik Jeng, nek butuh apa ta apa, njenengan ngendikan wae" kandhane Bu RT marang Srimurni ing sawijining esuk.

"Inggih Bu, nanging rak nggih kedah dilatih ta?" wangsulane Srimurni "Gek kula niki raosipun pripun ngaten lho Bu, mosok dadi wong kok mung dadi sanggan lan tansah ngrepotne Bu RT lan Ibu-ibu sanese".

"Panjenengan ki aja ngendikan ngono kuwi" Bu RT ngandhani "neng kene kuwi panjenengan  wis dadi sedulure wong sak RT, malah kaya-kaya njenengan ki tak anggep anakku dhewe dadi Si Daryanti kuwi ya wis padha karo putuku dhewe".

"Inggih Bu Dar" Yu Gemi sing wektu kuwi ya pas ana kono melu omong "Bu Ningsih kalih Bu Diyan i kala wingi niku ngraosi Bu Dar lho?".

"Ngraosi kula Budhe?" Srimurni takon semu rada kaget "ngraosi bab napa?".

"Criyose tiyang-tiyang mriki mpun sami Bu Dar, mengke nek Bu Dar badhe pindhah criyose badhe dipenggak" wangsulane Yu Gemi.

"Wooo, Gemi ki karepe dhewe wae......" Bu RT nrambul gunem "kuwi ki wis dadi keputusane Ibu-ibu kene kabeh ya? Kabeh wis sepakat nek Bu Dar aja diwarah dhisik, lha kok malah diomongne wonge".

Srimurni dadi domblang-domblong kaya wong enggong, ora mudheng karo sing diomongne Bu RT karo Yu Gemi.

Let sepasar apa sing diomongne Yu Gemi kuwi apa, Srimurni lagi ngerti. Ibu-ibu diwakili wong lima ya kuwi Bu RT, Bu Diyan, Bu Ningsih, Bu Dewi karo Bu Atik padha nemoni Srimurni neng omahe. Wong-wong kuwi wis padha weruh karo kahanane Srimurni wektu iki. Upama ninggalne desa kono, banjur bali nyang Sragen, kira-kira kahanane iya durung karuwan luwih becik, jalaran sanadyan Sragen kuwi tanah wutah getihe Srimurni, nanging wektu iki Srimurni neng Sragen ya wis ora duwe apa lan sapa maneh. Mula gandheng sasuwene manggon neng kono meh setahun nyatane Srimurni wis akeh aweh sumbangan pikiran lan bau sing nyata akeh gunane bareng dicakne, wong-wong banjur duwe pikiran supaya Srimurni ora usah lunga saka kono. Kanggo nyambung urip lan kanggo ngragati anake Srimurni dibantu supaya bisa dodolan panganan neng omahe.

"Kok ngantos samanten kasaenanipun Ibu-ibu dhateng kula?" karo luh sing dleweran Srimurni kandha marang Ibu-ibu sing makili ibu-ibu sak RT kuwi "gek benjing kados pundi anggen kula saged males kasaenan panjenengan sedaya punika?".

"Ngene lho mBak" Bu Dewi sing aweh wangsulan dhisik dhewe "biyen lingkungan kene kuwi jan ora tau ana sing jenenge kegiatan, nanging bareng sawargi Mas Daryana karo panjenengan rawuh kene, Karang Tarunane wiwit tangi, tekan saiki kegiatane ya ora tau mandheg, remaja-remaja putrine sing maune ora ketok ana kegiatan apa-apa ya banjur wiwit tangi, Ibu-ibu sing biyen ngertine mung ngedumel ana omah ya banjur, saiki panjenengan pirsa dhewe wis ora kalah karo ibu-ibu ing nggon liyane. Kabeh mau merga Mas Dar sawargi karo panjenengan bisa aweh rerigen lan bisa nyontoni. Kuwi kabeh wong kene padha ngakoni, dadi kok iki Ibu-ibu mbantu panjenengan ngono sejatine ora kabeh bener, nanging wong kene iki isih mbutuhne panjenengan supaya tetep neng kene".

Wekasane apa sing dirigenake dening Ibu-ibu kuwi bisa ditampa lan dilakoni Srimurni. Srimurni wiwit bukak warung cilik-cilikan neng omah kontrakane, sing didol ya mung sarapan  sing bukake mung pendhak esuk nganti kira-kira jam wolu. Asile lumayan, kena kanggo nyambung urip tenan. Ing wektu-wektu longgar, karo nggendhong Daryanti, Srimurni bali aktip ing kegiatane Ibu-ibu lan remaja putri, malah sok neng kegiatan Karang Taruna barang.

Ngono kuwi mau mlaku becik nganti setahun luwih, nganti anane lelakon sing ndadekne Srimurni minggat ninggal desa kono, mbuwang jeneng asline, lan ngganti jenenge anake saka Daryanti Murni dadi Murjiyem. Ya kuwi, merga tekane Koh Jang sing duwe omah sing dienggoni kuwi, neng omah kono.

Srimurni sing ora ngerti kenthang kimpule, ngerti-ngerti dening Koh Jang diajak lunga pawadane jare arep dijak methuk calon nyonyahe Koh Jang nyang Bandara Solo, sing lagi teka saka Singapore. Gandheng wis tau kepotangan budi merga sewan omahe sing saiki iki kuwi dipotong regane, Srimurni ya banjur gelem. Daryanti sing lagi umur siji setengah tahun ditinggal dititipne Yu Saikem tangga cedhake. Jebul Koh Jang duwe sedya sing nerjang sarak nyingkiri bebener. Srimurni ora diajak nyang Bandara nanging dienggokne neng papan sing sepi. Ya neng kono kuwi Srimurni dipeksa ngladeni nafsune Koh Jang sing wis kerasukan setan. Bawane wong wadon sing ringkih, nadyan polah kaya ngapa Srimurni ora bisa ucul saka cengkeremane  wong lanang sing wis kepanjingan setan kuwi.

Sing banget gawe larane atine Srimurni, jebul Koh Jang wis suwe nggone duwe sedya ala ngono kuwi. Wong lanang kuwi bareng wis rampung nyuntak nepsune banjur ngomong karo nuduhne kertas sak suwek neng ngarepe:

"Kamu gak bisa bilang kalau kowe sudah tak perkosa Bu Dar, karena aku wis berhasil njiplak tulisan tanganmu sama tanda tangannya sekalian. Ini poto Copy Surat perjanjian kawin siri antara kamu dan aku yang seolah kamu tulis dan kamu teken dhewe. Dadi kalo kowe nanti lapor polisi surat yang aslinya akan kutunjukkan pada polisi. Apa lagi di sini semua orang ngerti kabeh kalo aku ini orang yang baik-baik dan pemurah, maka tentu aku lebih bisa dipercaya ketimbang kamu. Maka lain kali kalau aku minta kamu nurut saja. Hadiah untukmu sewa rumah untuk setahun yang akan datang aku gratiskan deh".

Srimurni ora wangsulan, atine lara, lara banget. Bareng wis rada wengi, Srimurni diajak bali nyang omahe maneh lan Koh Jang ya banjur lunga, olehe pamit suwarane digawe banter keprungu ramah lan kaya ora tau kedadeyan apa-apa.

 

ana candhake.

 

TEMBANG CEMPLANG (19)

 

dening: IMMIR

 

19.

Wektune wis ngancik setugel dina, ketitik saka wis akeh wong liwat dalan ngarepan omah sing dienggoni Daryana karo Srimurni, ya kuwi wong-wong sing padha bali saka sawah. Wektu ngono kuwi wektune wong sing nyambut gawe padha leren rolasan. Adate nek ora repot banget Daryana mesthi mulih sedhela, kajaba niliki bojone uga kanggo mangan awan. Pancen sak jege Daryana duwe bojo, olehe mangan neng warung kena dietung nganggo driji tangan. Kajaba pengiritan, uga bisa ngandelake rasa tresnane marang bojone.

Awan kuwi Srimurni ya wis cecawis mangan awan kanggo bojone, mau esuk bojone kandha yen kepengin mangan lawuh jangan bening sambel bawang. Mula Srimurni uga nyawisake panganan ding dipengini Daryana, ya kuwi bayem taun dijangan bening diwenehi janten nom karo capar kedhele, sambele bawang lomboke didang, karo bothok urang lan tempe sing digoreng. Karo ngenteni tekane sing lanang, Srimurni nglempiti klambi lan sandhangan liyane sing lagi dientas saka pemehan, kumbahan mau esuk.

Dumadakan saka jaba keprungu suwara sepedha motor mlebu pekarangan, Srimurni banjur metu mapagne sing lagi teka. Nanging sepira kagete, bareng Srimurni menyang jaba, jebul sing teka dudu Daryana bojone nanging kancane Daryana sing jeneng Sumardi.

"Mangga Pak Mardi, lha kok Mas Dar dereng dugi griya?" Srimurni gupuh mapagne sing lagi teka karo nakokne bojone.

"Inggih mBak, rebat cekap mawon niki, panjenengan enggal tata-tata, mengke kula gonceng teng Rumah Sakit. Niki Pak Dar kenging alangan teng damelan, sak niki dibeta teng Rumah Sakit Umum" Sumardi wangsulan karo aweh kabar.

"Napa? Mas Dar kenging alangan ? Kenging napa Pak Mardi? lajeng kawontenanipun pripun?" Srimurni akon karo jelih-jelih kebak rasa kuwatir.

"Kula piyambak inggih boten ngertos persise mBak, mergi panggenan kula wau pas teng garapan kidul dhusun, lha Pak Dar rak teng garapan caket kuburan kilen dhusun nika. Empun mangga enggal salin, gek ndang bidhal mawon".

Ora sranta, Srimurni banjur salin terus budhal menyang Rumah Sakit, kepengin ngerteni kahanane bojone.

Krodhaning ati tan kuwawa mbedhah kuthaning pasti, pambudidayaning titah winatesan kuwasane Gusti Allah. Kanthi lantaran karubuhan wit gedhe sing ambruk neng papane nyambut gawe, dina kuwi Daryana kapundhut bali ngadhep ing ngarsane Gusti Sing Gawe Urip. Lan kanthi bantuan saka papane nyambut gawe, mayite Daryana dikubur neng kuburan sacedhake omah kontrakane, merga kulawargane Daryana yaiku sing jare Bulike, sing neng Karanganyar saiki ya wis ora karuwan papane. Tangga teparo sing ana sakiwa tengene omah kontrakane Daryana akeh sing padha teka nglayat, ya sing lanang ya sing wedok. Merga Daryana lan Srimurni kuwi pancen pinter srawung lan wis akrap banget karo tangga-tanggane. Akehe sing nglayat lan nelakake melu bela sungkawa ora bisa mulihake atine Srimurni sing ajur mumur. Siji-sijine wong sing didhaku dadi duweke wis ilang, papane ngayom sajroning nindakne urip neng ngalam donya iki wis ora ana maneh. Impen-impen endah sing sasuwene iki tansah diangen-angen bebarengan karo Daryana,kudu musna lan ganti karo impen liyane sing katot peteng dhet-dhet lelimengan.  Mung siji sing ndadekne Srimurni duwe pepenginan  ndawakne uripe yaiku wohing katresnan karo Daryana sing saiki dikandhut neng wetenge. Aku kudu tetep urip, dening Gusti aku dititipi gadhuhan sing ora kena tak siya-siya, dening Mas Dar aku dititipi bukti katresnan rupa jabang bayi sing sedhela maneh bakal lahir. Ngono suwara ing batine Srimurni.

Nganti pirang-pirang dina isih ana wae tangga teparo sing teka neng omah kontrakan kuwi, melu bela sungkawa lan aweh lelipur sarta semangat marang Srimurni. mBarengi pitung dinane Daryana wakil saka papane Daryana nyambut gawe teka, menehi bantuan uang duka cita karo tandha minangka matur nuwune marang Daryana sing wis sawantara ngabdi ing Perusahaan kuwi. Karo Srimurni dhuwit kuwi banjur disinggahne, atine wiwit ayem kanggo wragat lahiran mengko wis ana sing digawe jagan.

"Mas Dar....., nadyan wis ora ana nanging panjenengan isih bisa ngragadi kelahirane anakmu. Matur nuwun ya Mas, muga-muga neng kana Panjenengan tansah angsal pitulungane GustI" tembunge Srimurni marang bojone sing mung bisa dirungokne dhewe, karo luh sing terus dleweran nelesi pipine.

Bengine, bubar slametan Koh Jang sing duwe omah sing dienggoni kuwi karo dikancani Pak RT teka karo ngomongi yen satemene suk sasi ngarep kuwi wis wayahe nganyari kontrak omah. Nanging merga karo anane musibah sing wis tumiba marang kulawargane Srimurni dening Koh Jang, Srimurni diwenehi kalonggaran.

"Sebenerne kontrake Pak Daryana sama ini rumah sudah habis mBak" kandhane Koh Jang wong Tiong Hwa sing ora asli kono kuwi mula basane ora karu-karuwan "tapi tadi sudah tak bicarakne karo Pak RT barang, nek sampean mau memperpanjang kontrak setengah atau satu tahun maneh, mbayarnya bisa diundur, artinya tidak harus sekarang, boleh sesudah anak sampean lahir, kata Pak RT wis pitung bulan ya?".

"Terima kasih Koh" wangsulane Srimurni alon "sakjane aku ya durung ngerti, apa arep tak terusne apa ora, merga aku neng kene wis ora duwe sapa-sapa maneh".

"Lha kalo gak diterusne sampean mau kemana?" Koh Jang takon.

"Ya durung ngerti, mbok menawa bali menyang Desaku neng Sragen kana" wangsulane Srimurni.

"O, jadi di Sragen sampean masih ada orang tua?"

"Sak Jane ya wis ora duwe lan neng kana aku kudu manggon neng ngendi ya durung ngerti, nanging saora-orane tak kira nek aku golek gaweyan ngge nyambung urip karo ngge ngopeni anakku mengko, luwih kepenak neng kana timbang neng kene. Nek neng kana ki aku rak wis apal nggon-nggon ngge nyambut gawe lan apa sing kudu tak lakoni? nek neng kene iki aku kena diarani wuta, lire kabeh durung ana sing tak ngerteni".

"Nuwun sewu Bu Dar" Pak RT melu ngendika "prekawis sing niku saged dipenggalih mengke menawi keng putra sampun miyos, ingkang baken samangke Bu Dar njagi kawilujenganipun Bu Dar kaliyan ingkang putra ingkang taksih ing kandhutan punika".

"Inggih Bapak, Matur nuwun sanget" Srimurni wangsulan karo kaca-kaca mripate.

"Ngene wae Koh" Pak RT banjur ngomong menyang Koh Jang "urusan omah iki diperpanjang apa ora, dirembug mbesuk wae nek Bu Daryana wis bar babaran. Upama diterusne, ya kaya sing sampean omongne mau mbayare rak nek wis bar babaran ta?".

"Iya Pak RT" wangsulane Koh Jang "lha kalau Bu Daryana tidak melanjutkan sewanya gimana?"

"Gampang kuwi" wangsulane Pak RT karo ngguyu "Kan bisa dihitung bulanan? berapa bulan Bu Daryana menempati rumah ini. Bisa kan? Nanti yang nanggung sewa bulanan selama Bu Daryana nempati rumah ini terhitung sejak bulan depan aku. Bukan aku pribadi, tapi pakai uang Dana Sosial RT , Jadi Koh jang jangan kuwatir".

"Ya, ya Pak RT, aku akur saja itu, nanti aku juga bisa kasih ikut nyumbang untuk dana sosial itu kok".

"Menawi makaten rak inggih mathuk ta Bu Daryana?" Pak RT nakoni Srimurni.

"Inggih pak RT kula ndherek lan matur nuwun" wangsulane Srimurni.

 

ana candhake

 

TEMBANG CEMPLANG (18)

 

dening: IMMIR

 

18.

Ya amarga pituture mBok Tukimah sing mangkono kuwi lan pitutur iki kerep banget dibolan-baleni, wekasane ndadekne Srimurni ngati-ati banget nampa katresnan saka wong lanang. Malah maune tau ing atine Srimurni tuwuh panemu yen satemene urip bebojowan kuwi kanggo wong sing dilahirne ing kamlaratan lan nganti diwasa panggah mlarat ora ana gunane kajaba mung bakal nambahi  kasangsaraning pikir. Mula nganti umure meh telulikur tahun, Srimurni panggah isih legan. Jalidin karo Sarina sing tau nelakake yen kepengin ngajak Srimurni urip bebarengan nanging dening Srimurni ora ditanggapi kuwi malah wis rabi kabeh. Nganti sawijining dina ing omahe Juragan Arja Suradi ketekan nom-noman sing dadi Pengawas Proyek Pembangunan Irigasi, nembung arep mondhok neng omahe Juragan Arja Suradi. Andilalah ing omah kuwi ana kamar kothong, yaiku singgetan pendhapa ngarep. mBuh petunge Nom-noman sing jeneng Daryana kuwi wekasane mondhok neng omah kono. Dening bojone Arja Suradi Srimurni ditambahi gaweyan yaiku ngladeni mangan lan ngombene Daryana, punggawa proyek sing asline saka Karanganyar kuwi.

Daryana kuwi pancen nom-noman prasaja, najan wis dadi punggawa proyek sing pangkate kalebu dhuwur, nanging wonge ora gumedhe. Karo masyarakat ing lingkungane Juragan Arja Suradi kono srawunge ya becik, yen dhong wayah longgar ya kerep melu kumpul-kumpul karo nom-noman lingkungan kono, malah kerep aweh sumbangan rupa dhuwit utawa pikiran marang Karang Taruna kono.  Mula ora aneh nek Daryana banjur akrap karo para nom-noman lan perangkat kalurahan desa kono. Pokoke neng lingkungan kono kuwi Daryana duwe jeneng sing apik.

Karo para rewang-rewange Juragan Arja Suradi, sikepe Daryana ora beda tangkepe daryana marang wong liyane, ya iku tetep sopan lan ngajeni, klebu marang Srimurni sing saben esuk lan sore ngeterne kopi neng meja pendhapa cedhak kamar turone Daryana.

"Bareng ben dina sampean cepaki kopi ngene iki, saiki aku dadi ketagihan kopi lho mBak" kandhane Daryana sawijining esuk nalika Srimurni nyeleh kopi kanggo Daryana ing meja pendhapa, pas kuwi Daryana wis tata-tata arep budhal nyambut gawe.

"Inggih ta Den?" wangsulane Srimurni lumrah wae "lha menawi ing dalem Karanganyar napa boten ngunjuk kopi?".

"Sampean kuwi nek nyeluk aku mbok aja Den ngono kuwi ta mBak"  Daryana ngomongi Srimurni "aku kuwatir mengko nek kebacut aku dadi Den-den Manuk sing diselehne neng sawah ngana kae mengko".

Srimurni mung mesem krungu guyonane Daryana sing ngono kuwi. Banjur Daryana nutugne omonge :

"Sebutan Den kuwi kanggo putrane priyayi luhur sing isih trah Kraton, cekakan saka tembung Raden. Lha nek aku iki  Bapakku mung Tukang Batu lan Ibuku mung nyambut gawe dadi Tukang gawe roti sing didolne warung-warung cedhak omah, nek sampean sebut Den aku bisa kuwalat".

"Inggih ta Den, eh Mas Dar?" Srimurni mesem karo wangsulan "sekeca no, menawi keng Ibu damelanipun damel roti, saben dinten Mas Dar mesthi dhahar roti sing eca-eca".

Daryana ngguyu, wangsulane :

"Kuwi biyen, pas Ibu isih sugeng. Saiki ibu wis suwe seda let setahun karo sedane Bapak. Saiki aku dadi bocah lola ora duwe sapa-sapa maneh, nek bali nyang Karanganyar ngana kae aku nyang omahe Bulikku adhine Bapak. Wong pomahane Bapak sawise Ibu seda ki ya banjur kadol, ngge nutup utang tinggalane Bapak karo Ibu pas dienggo berobat biyen".

Srimurni meneng ora wangsulan, prawan ayu kuwi kelingan yen dheweke ya wis ora duwe sapa-sapa maneh. meh padha karo Daryana, mung kaceke nek Daryana isih duwe kabegjan, merga sadurunge wong tuwane mati, isih bisa ngragati sekolahe nganti lulus sing banjur bisa dienggo golek gaweyan sing pantes. Lha nek dheweke? mBok Tukimah, wong tuwane mung bisa nyekolahne dheweke tekan tamat SD thok. Ijazahe ora payu dienggo nglamar gaweyan sing rada alus lan nekakne asil sing lumayan. Dadi padha-padha bocah lola, Daryana kuwi Pegawe beda karo Srimurni sing mung payu dadi Babu.

"Kok malah nglamun ta mBak?" Daryana takon karo nyandhak kopine "nggagas apa?"

"Ah, boten kok" wangsulane Srimurni "kula nggih mpun boten gadhah tiyang sepuh, bapak tilar nalika kula taksih alit, simbok nembe setunggal tahun niki, Bapak kalih simbok boten nilari napa-napa, mula kula lajeng ndherek Pak Arja niki".

"Lho sampean karo aku thik nasibe padha mBak?" Daryana takon.

"Nggih boten ta Mas" wangsulane Srimurni "nek Mas Dar rak taksih dipun sekolahaken? Nek kula? Sekolah ngantos lulus SD mawon simbok mpun empet-empetan. Nek Mas Dar saged nyambut damel sangu Ijazah nek kula nggih namung dadi Babu ngeten niki he he he......".

Saka jagongan lan omongan esuk kuwi ndadekne Daryana karo Srimurni dadi sansaya akrap. Witing tresna jalaran saka kulina, kuwi pancen nyata. Srimurni sing neng atine wis kukuh duwe kapitayan yen wong sak ukurane dheweke kuwi ora pantes ditresnani lan ora wenang nresnani yen ora kepengin rekasa ing tembe mburine, mbaka sethithik wiwit owah.  Wiwit thukul rasa sing beda marang Daryana, sing  wiwit kerep lan suwe jagongan neng pendhapa kono nalikane lodhang gaweyan. Daryana dhewe ketok nek mambu ati marang pembantune Juragan Arja Suradi sing rupane ayu kuwi.

Garising pesthi kudu dilakoni, setahun sawise kedadeyan kuwi Daryana klakon ngrabi Srimurni. Ijaban lumaku kanthi climen. Banjur wong loro sing padha lolane kuwi, ngontrak omah ora adoh saka panggonan proyek sing digarap Daryana. Let setahun pindhah maneh, merga proyek irigasi neng kono wis rampung. Ngolah-ngalih panggonan ngono terus lumaku, jumbuh karo gaweyan sing kudu ditandangi Daryana.

Rumah tanggane Daryana karo Srimurni najan ora mubra-mubru nanging mlaku kanthi tentrem. Srimurni wis wiwit ngandheg wohing katresnane karo Daryana. Kang mangkono kuwi mesthi wae ndadekne Daryana wuwuh tresnane marang bojone. Wektu kuwi, Daryana lagi nggarap proyek neng Klaten, dadi ya ngontrak omah neng Klaten kono. Anggone ngandheg Srimurni wis oleh pitung wulan, ora ketang mung prasaja dening Daryana olehe ngandheg bojone ya ditengeri mawa syukuran yen cara jawane diarane Tingkeban utawa rujakan, ngundang kanca-kanca proyek lan tangga teparo ing sakiwa tengene omah kontrakan kuwi.

"Ketoke anakku iki wedok Dhik" kandhane Daryana sawise tamu-tamu sing diundang syukuran padha bali.

"Wedok nggih matur nuwun, jaler nggih matur nuwun, ngoten lho Mas" wangsulane Srimurni.

"Iya bener kuwi, kabeh ki rak peparinge Gusti Allah, lan Gusti Allah ki ora tau maringi kawulaNe apa-apa sing ora apik. iya ta?"

"Nggih, gene njenengan sak niki mpun kados santri ngoten kok nek ngendikan, benjing-benjing ndang sinau sembahyang ben padha kanca-kancane nika" Srimurni semaur karo mesem.

"Iki mau aku rak nerokne pangandikane Pak RT pas paring sambutan mau? terus digenahne maneh karo Pak Huda sing maringi donga mau".

"Nggih, mugi-mugi pangestu lan pandongane tiyang-tiyang wau dikabulne kalih Sing Kuwasa. Putrane panjenengan sing kula kandhut niki kaparingan wilujeng sangajeng lan sapawingkingipun, wilujenga ingkang dikandhut wilujenga ingkang ngandhut. Nggih ta Mas?"

"Pinter, pinter bojoku sing ayu iki saiki mundhak pinter".

Angin ketiga sumilir adhem, wektune wis sansaya wengi, wahe leren  ngumpulne kekuwatan kanggo makarya dina sesuk. Daryana lan Srimurni banjur padha mapan turu.

 

ana candhake.