SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (048)

 

48.

Byar padhang, srengenge wis njedhul saka wetan, cahyane sumunar padhang kaya padhange polatan sing diduweni Ki Pelanggolan. Sawise sewengi utuh wujud macan gembong mbarengi mletheke srengenge bali wujud dadi manungsa maneh. Ingjerone wit jati sing growong Ki Sima Abang bali lungguh diadhep Ki Pelanggolan lan Ki Lasma. Kaya sing dikandhakne mau bengi Ki Sima Abang arep nyritakne lelakone sasuwene kumpul dadi muride Kyai Bantarjati.

 

"Nalika sapisanan kepethuk karo Ki Bantarangin ya Kyai Bantarjati" Ki Sima Abang miwiti olehe crita "niatku sakawit ora arep necep ngelmune, nanging aku kepengin mangan limpane, jalaran pitutur sing tak tampa saka Resi Wresaya, aku bisa bali wujud manungsa maneh lan duwe kadigdayan sing diduweni macan gembong, yen aku wis bisa mangan limpane Ki Bantarangin. Suwe olehku nggoleki dununge Kyai Bantarangin, bareng wis kepethuk ya banjur tak tembung kanthi apik-apikan".

 

"Ditembung kanthi sae niku pripun Guru?" Ki Pelanggolan nyela takon.

 

"Heh, menungsa sing nganggo jeneng Bantarangin" ngono kandhaku marang Kyai Bantarangin. Ketoke wektu kuwi Kyai Bantarangin rada kaget merga aku nyegat lakune lan banjur guneman marang dheweke, kamangka wujudku macan gembong, nanging bisa omong kaya manungsa "aku ngerti, ndika kuwi lagi nindkane laku dakwah nyebarne agama sing jaremu agama suci sing nuntun marang wong - wong jawa supaya gelem manembah marang Allah, rak ya ngono ta?".

 

"Bener kandhamu Macan aneh, sing bisa tatajalma tanpra beda karo manungsa" wangsulane Ki Bantarangin sing banjur diterusne nganggo pitakon "ndika kuwi sapa lan ana sedya apa teka ngadhang lakuku ana tengah dalan iki?".

 

"Ngertua Kyai" wangsulanku "jenengku Sima Abang saka Gunung Wilis, nggonku keraya-raya nemoni ndika iki merga saka tresnaku marang ndika lan nedya aweh pitulungan marang ndika".

 

"Ndika arep aweh pitulungan marang aku Ki Sima Abang?" Kyai Bantarangin sajak gumun krungu sing tak kandhakne "sajake aku durung mbutuhne pitulungan saka ndika utawa saka liyane ndika, kajaba pitulungan saka Allah sesembahanku".

 

"Bener sing ndika kandhakne Kyai" wangsulanku karo nggereng "ndika ora rumangsa ora mbutuhne pitulungan saka sapa-sapa, nanging aku mung kepengin aweh pitulungan marang ndika. Cethane, aku ngerti yen anggon ndika nggilut agama saka bumi Ngarab lan ngajak wong-wong jawa padha nggilut agama sing ndika gawa kuwi, merga ndika rak kepengin mbesuk nek wis mati bisoa munggah ing suwarga langgeng? Kuwi padha karo wewarahe guruku sing mulangake marang aku yen aku bisa mateni wong sing nyebarake agama sing jeneng agama Islam kuwi, aku bakal antuk nugraha saka sesembahanku. Nanging aku ya percaya yen ndika mati ana tanganku, ndika bakal munggah suwarga, mula murih aku lan ndika padha bathine, aku bisa oleh kanugrahan lan ndika bisa munggah suwarga, gelema ndika dina iki tak pateni ana kene. Iki tegese aku arep aweh pitulungan marang ndika mau, ya iku nulungi ndika supaya enggal bisa manjing menyang suwarga".

"Pawarta sing ndika tampa kuwi luput Ki Sima Abang" Kyai Bantarangin wangsulan karo ngguyu "nggonku ngrasuk agama Islam lan nyebarake agama piwulange Kanjeng Nabi Sing jumeneng Rasulullah iki ora merga aku kepengin nggayuh suwarga. Sanajan aku ngerti suwarga kuwi kepara nyata yen ana lan dicawisake dening Allah kanggo titahe sing oleh kabegjan. Nanging olehku ngrasuk agama Islam lan ngajak wong-wong supaya gelem ndherek marang piwulange Kanjeng Nabi iki mung saderma nindakne wajib. Lire, gandheng aku wis oleh kanugrahan lahir trusing batin kanthi bisa ngrasuk agama islam iki, mula aku banjur duwe kuwajiban ngajak wong liyane supaya bisa oleh kanugrahan kaya sing wis tak rasakne iki, kuwajiban iki mung kinarya srana nggonku mujudake rasa sih tresnaku marang Allah sing wis paring pira-pira kawlasan marang aku nganti aku ora bisa milang sepira akehe. Dadi yen ndika ngarani olehku ngrasuk agama Islam lan nindakne laku dakwah iki merga aku kepengin nggayuh suwarga kuwi kleru".

 

"Dadi ndika ora gelem mlebu suwarga?" aku takon maneh, batinku wiwit anyel marang wong sing babar pisan ora wedi ndulu wewujudanku sing kaya ngono kuwi mau .

 

"Sumurupa Ki Sima Abang" wangsulane Kyai Bantarangin keprungu sareh lan kebak kesabaran "suwarga kuwi dudu duweku, ya dudu duwekmu, nanging kagungane Allah. Aku ora bisa manjing marang suwarga kajaba yen ana sing nglebokne lan sing bisa nglebokne aku utawa sapa wae menyang suwarga kuwi  dudu aku, dudu ndika dudu titah liyane, nanging mung Allah pribadi. Dadi ndika kudu luwih pinter sajrone nampa apa sing wis tak kandhakne ing ngarep mau".

 

Krungu wangsulane Kyai Bantarangin mangkono kuwi mau, aku wiwit koncatan rasa sabar, jalaran wangsulan sing mangkono kuwi mau nuduhake yen Kyai Bantarangin ora bakal manut nek arep tak bedhah wadhuke tak jupuk limpane. Mula aku banjur tata-tata arep njupuk limpane Kyai Bantarangin sarana rodhapeksa.  Karo nggereng Kyai Bantarangin tak tubruk, petunganku nek mung gedhene sak mono kuwi wae, ora nganti ngentekne sapra sepuluhe tenagaku Kyai Bantarangin mesthi wis mati dadi mangsaku. Nanging jebul petunganku kleru, Kyai Bantarangin bisa ngendhani panubrukku klawan gampang. Pisan, pindho, ping telu nganti aku ora bisa ngetung olehku mbudidaya bisa nubruk lan mbekuk Kyai Bantarangin tansah gagar wigar tanpa karya, Kyai Bantarangin tansah kanthi gampang bisa endha. Kamangka aku wis nggunakne aji jaya kawijayan sing wis tak duweni kabeh, malah aji panglemunan uga wis tak cakne, suprandene kabeh ora ana asile. Panggah wae aku ora bisa nyenggol awake Kyai Bantarangin sing jarene muride Syekh Jumadil Kubra kuwi.

 

Malah ing sawijining kalodhangan, Kyai Bantarangin bisa mletik rada adoh lan terus ngadoh. Nanging aku ya ora ngumbar Kyai kuwi ucul saka tanganku, dheweke terus tak buru. Jebul playune Kyai Bantarangin kuwi mung nyedhaki kucur sing banyune mancur. Ing kono, Kyai Bantarangin kaya ora ngreken aku maneh, dheweke banjur njupuk banyu kucur kuwi nganggo tangange kanggo sesuci. Lan aku dhewe ya ora ngerti ya gene Kyai kuwi bisa endha nalika tak tubruk nalikane dheweke sesuci, dadi karo sesuci dheweke isih bisa ngendhani pangrangsangku.  Bubar sesuci, Kyai Bantarjati banjur mletik ngadoh, aku panggah ora pasrah, tetep tak buru kaya mau. Maneh-maneh aku dadi sansaya waringutan, Kyai Bantarangin sing ora migatekne aku babar pisan merga aku ditinggal nindakne sembahyang, kanthi patrap ngadeg, ndhingkluk mudhun ngambung lemah lungguh lan sapiturute. Nanging obahe Kyai kuwi ngepasi karo obahe panubrukku, temah kabeh panubrukku luput. Suwe-suwe aku kuwatir yen nganti kentekan tenaga dhewe, aku wiwit rada ngadoh ngenteni kalodhangan sing becik murih bisa ora luput anggonku arep mbekuk Kyai Bantaraangin.

 

"Heh Ki Sima Abang" sawuse rampung olehe sembahyang Kyai Bantarangin nyedhaki aku karo kandha "ndika apa ora ngerti ya gene ndika sing duwe kasekten punjul ing apapak, ewa dene tansah luput nggon ndika nubruk ragaku?".

 

"Keparat aja rumangsa menang luwih dhiski Kyai" wangsulanku sugal "aku ngerti yen ndika darbe kasekten sing linuwih temah kabeh panubrukku bisa ndika endhani, nanging paprangan iki durung ranmpung Kyai. Sing wis kelakon ndika kena diarani manggon ndhuwur lan bisa ngasorake aku, nanging sing arep kelakon mengko genti aku sing arep mapan ing ndhuwur genti ndika sing bakal tak kalahake, malah ora mung tak kalahne nanging malah ndika bakal tekan ing pati ana tanganku ing papan kene".

 

"Eh Ki Sima Abang" Kyai Bantarangin wangsulan karo ngguyu ngece "jebul merga wujud ndika sing wis dadi kewan galak kaya ngono kuwi, wis ndadekne ndika bodho, ora bisa mikir nganggo pikirane manungsa lumrah. Aku mau takon kanthi karep aweh sesurupan marang ndika murih luwih pinter, nanging jebul ndika kuwi wis dadi bodho ora kaya sadurunge ndika dadi macan".

 

"Apa sing ndika karepne Kyai?" aku takon karo tata-tata arep nubruk maneh.

 

"Sing sepisan, ndika ora bisa aweh wangsulan marang pitakonku ya gene panubruk ndika tansah luput. Nalika arep tak genahne wangsulane, ndika wis nutupi ati ndika nganggo pandakwa ala marang aku kanthi ngarani yen wis dumadi perang antarane ndika lan aku, kamangka satemene ora ana perang, sing ana ndika mung tansah luput nalika arep mbekuk ragaku, diarani perang kuwi yen aku uga nimbangi genti males aweh serangan marang ndika, kamangka nyatane aku babar pisan ora aweh panglawan apa-apa marang ndika, iya apa ora?. Yem ndika pinter kaya lumrahe manungsa, ndika mesthine weruh iki mau ora ana tembung kalah utawa menang, jalaran aku lan ndika ora perang"  Kyai Bantarangin aweh wangsulan sajak ora ngrewes karo sikepku sing wis tata-tata arep nubruk dheweke. Malah wangsulane keprungu kaya wong tuwa lagi nuturi anake sing nakal lan angel dikandhani, nanging olehe nuturi isih nganggo suwara sing sabar lan kebak katresnan. Nanging aku ora bakal tingal kaprayitnan, amerga kerep wae kedadeyan wong sing seneng nganggo bisa sing manis nanging jebule lamis, lan aku isih eling kari pituture Resi Wresaya nalika samana sing ngandhakne nek kabeh wong sing ngajak-ajak wong supaya gelem ngrasuk agama saka bumi manca kuwi duwe sipat sing lamis sanajan katone tembunge manis-manis.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (047)

 

47.

Ki Sima Abang sing weruh kahanane Ki Pelanggolan sing wis wujud macan gembong persis kaya wewujudan sing disandhang sasuwene iki, katon sedhih. Nanging wekasane ya banjur dipupus arep dikapakna wong kuwi barang sing wis kebacut diniyati dening Ki Pelanggolan dhewe, lan ya mung nganggo sarana kuwi Ki Sima Abang bisa luwar saka walat sing disandhang sarta ya liwat dalan iki margane Ki Dhadhapsulasma bisa bali marang sipat kamanungsane kanthi wutuh. Mula Ki Sima Abang ya banjur ngendika marang muride sing wis wujud macan gembong klawan sabar :

 

"Sima Loreng, saiki wis kelakon awakmu salin wujud dadi macan sing nggegirisi nganti pamanmu Lasma wae kamigilan kaya mangkono. Nanging yen wis kulina rasa wedi ing atine Lasma marang awakmu mesthi banjur ilang. Dina iki, awakmu wis nuduhne darma bhektimu marang guru lan pamanmu, awit iya mung sarana iki aku apa dene Pamanmu sing lagi nampa sesiku enggal bisa bali pulih kaya maune. Mula welingku marang awakmu ngger, murih pangorbananmu ora muspra sia-sia becik awakmu aja nganti ninggalne rasa sabar lan tawakal marang Allah".

 

"Inggih Guru pangestunipun Guru ingkang tansah kula rantos" wangsulane Ki Pelanggolan tanpa nuduhake rasa cuwa babar pisan "lajeng sasampunipun wujud kula kados makaten menika, menapa ingkang kedah kula lampahi ? menapa namung kendel ing papan menika nindakaken lampah tapa sinambi ngrantos rawuhipun Pangumbara siswanipun Ki Tanparupa ingkang badhe ngruwat sukerta kula menika ? Menapa wonten ayahan sanes ingkang kedah kula lampahi?".

 

"Sumurupa Jungkung" wangsulane Ki Sima Abang "satemene sabecik-beciking titah kuwi yaiku titah kang migunani tumrap uripe lan tumrap panguripane titah liyane. Gegayutan karo iku, ngiras pantes ngenteni tekane pitulungane Allah lumantar siswane Ki Tanparupa sing mbuh wayahe mesthi tekan kene, sira nindakna lakune wong maratapa, ngurang-ngurangi mangan lan nendra, ngakehna eling marang Dzat Kang Maha Tunggal kang mangwasani urip lan patinira, sambinen ndarma bektene ngelmu sing wis sira gadhuh kanggo katentreman lan kararjane warga padhukuhan yayasanira".

 

"Sampun cetha dhawuh saking Guru" Ki Pelanggolan guneman maneh "nanging, kados pundi anggen kula badhe nglampahi ingkang pungkasan kala wau, jeneh wewujudan kula kados makaten, tartamtu para warga padhukuhan badhe girap-girap menawi sumerep kula, kados anggenipun girap-girap nalika Guru ameng-ameng ing Padhukuhan saderengipun menika, temah wonten ingkang gadhah panganggep bilih Guru menika Dewa ingkang sesinglon wujud Sima menapa?".

 

"Iya, iya Sima Loreng" wangsulane Ki Sima Abang aweh wangsulan "yen para warga padhukuhan padha wedi lan gila weruh wewujudan macan sing samono gedhene kuwi aran lumrah lan ora aneh yen banjur padha duwe panganggep sing neka-neka marang aku lan awakmu mengko. Kanggo njagani murih kedadeyan lan panganggep sing kleru ora dibaleni maneh, ing kene ana Adhi Lasma sing bisa dadi talanging basamu marang para warga padhukuhan. Ora perlu Adhi Lasma nggenahne nek sing wujud macan kuwi Ki Pelanggolan, nanging cukup kandha marang wong-wong ing Pelanggolan yen Macan gembong sing manggon neng Jatigrowong kene iki dudu jinise Macan sing memungsuhan karo titah liyane, malah kepara kosok baline bisa dadi mitra sing becik kanggo para warga padhukuhan, dadi wong padhukuhan aja padha wedi".

 

"Inggih Kakang" Ki Lasma sing jenenge wiwit disebut dening Ki Sima Abang enggal-enggal melu semaur "sedaya dhawuhipun Kakang Sima Abang badhe kula estokaken sak sae-saenipun".

 

"Matur nuwun Adhi" wangsulane Ki Sima Abang "ing kene perlu tak kabarake marang Adhi Lasma lan anakku Sima Loreng, gegayutan karo jejibahan sing arep padha mbok lakoni".

 

"Menapa menika Kakang?" pitakone Ki Lasma.

 

"Sing kapisan kabar sing tak tampa nalika aku nindakne laku samadi embuh pirang tahun kepungkur, yaiku Resi Gadhungan sing ngaku jeneng Wresaya, perlu sira mangerteni jeneng Resi Wresaya kuwi jeneng sebutan mbuh apa karepe aku ora ngerti, sok sapaa sing ngesuhi Paguron sing manggon sacedhake Bengawan tempur mesthi ngango sebutan Resi Wresaya, Resi Wresaya sing saiki wis ora ana maneh, jalaran mbarengi karo madege Ki Pemanahan dadi Ki Gedhe Mataram sawuse rampung nggone mbabad alas ing Mentaok,  Resi Wresaya ngalih papan awor karo guru-gurune manggon neng Alas Patalan, manunggal karo wong sing nganggo sebutan Panembahan aran Panembahan Nagawilis, sing manembah marang Jim sing wujud Ula Gedhe aran Nagawilis sing mertapa neng sumbere Kali Lanang utawa Kali Angsoka ya Kali Soka sing manggone neng perenging Gunung Lawu sisih lor".

 

"Lha lajeng ingkang ngesuhi Paguron sacaketing Bengawan Tempur sinten Guru?" Ki Pelanggolan nyela rembug.

 

"Miturut warta gaib sing tak tampa Panembahan Nagawilis ngersakne supaya paguron-pagurone  kabeh muride lan wong-wong sing manunggal karo dheweke supaya dilebur dadi siji mamap ing alas Patalan kana, klebu pagurone Resi Wresaya" Ki Sima Abang mangsuli karo nutugne critane "Nanging pranyata murid-muride Resi Wresaya ora kabeh gelem ngalih nyawiji menyang Patalan utawa menyang Paguron Nagawilis. Ya iku sing saperangan dituwani dening Ganjur lan sing saperangan dituwani dening Rudawa. Murid rong perangan kuwi padha dene olehe kepengin marisi Pagurone Resi Wresaya, sing wekasane banjur padha memungsuhan nganti dadi perang rame, sing ndadekne tilas pagurone Resi Wresaya sing cedhak Bengawan tempur kuwi rusak kabeh, wewangunan sing ana padha kobong dening genining perang padha sedulur. Embuh critane wekasane, Ganjur sakancane kanthi oleh pambiyantune wong-wong saka Gunung Gamping sumingkir mangulon lan ngedegne Paguron anyar sing diarani Paguron Tangen, Ganjur banjur ngalih jeneng dadi Ki Gedhe Tangen. Lan Rudawa sakancane banjur nyawiji karo wong sekti saka alas Lo Dhoyong, ngedegne Paguron anyar ing alas Ngampon, Rudawa dadi lurahe para cantrik dene wong sekti saka Lodhoyong kuwi sing didegne dadi Pangarsaning Paguron kanthi sebutan Ki Gedhe Julunggeni".

 

Ki Sima Abang leren sedhela olehe crita, Ki Lasma apa dene Ki Pelanggolan sing wis wujud Macan kuwi durung bisa ngerteni mungguh ana sambung rapete apa antarane sing dicritakne Ki Sima Abang karo jejibahan sing diemban dening Ki Pelanggolan lan Ki Lasma. Mula kekarone ya durung ana sing padha takon, ngenteni nek wis ana tandha yen sing dicritakne Ki Sima Abang kuwi ana sambung rapete karo dheweke wong loro.

 

"Kuwi mau sing kapisan" Ki Sima Abang nutugne olehe crita "dene kang kaping pindho, iki gandheng rentenge karo lepasing panandhangmu wong sakloron".

 

"Inggih kados pundi Kakang?" Ki Lasma gurawalan olehe takon.

 

"Ki Pelanggolan lan Adhi Lasma sapungkurku mengko utawa sesuk kudu mbudidaya nusun kekuwatan" wangsulane Ki Sima Abang.

 

"Liripun kados pundi Guru?" Ki Pelanggolan takon.

 

"mBesuk yen wis teka titi wancine,  Ki Julunggeni apa dene Ki Gedhe Tangen bakal gawe sengsarane warga Padhukuhan yasanmu wong sakloron kuwi. Lan kuwi minangka pratandha arep tekane Sang Pangumbara muride Ki Tanparupa sing bakal nuntun awakmu sakloron luwar saka walat lan bali marang wujudmu sakawit. Sikep apa sing bakal padha ndika pilih marang Julunggeni lan Ki Gedhe Tangen saandhahane kabeh,  prayoga manuta marang pituduh sing diwenehne dening muride Ki Tanparupa kuwi. mBok menawa ing kono bisa kasembadan sedyamu ngruwat dhiri bali marang wujud lan sipat kang sakawit" wangsulane Ki Sima Abang.

 

"Ngaturaken genging panuwun awit sedaya pitedah ndika Kakang Sima Abang" wangsulane Ki Lasma sajak seneng "sedaya paweling ndika badhe kula estokaken".

 

"Inggih Guru" Ki Pelanggolan uga melu semaur "pangestunipun Guru tansah kula suwun, mugi kula kekalih saged nindakaken sadaya sarana murih saged wangsul dhateng wujud sakawit".

 

"Iya Adhi Lasma lan awakmu Sima Loreng" kandhane Ki Sima Abang sabanjure "wengi iki aku durung arep budhal ninggalne Jatigrowong kene, jalaran isih ana sing kudu tak critakne marang awakmu sakloron, kenaa kanggo tambahing colok madhangi lakumu sabanjure".

 

"Inggih Guru" wangsulane Ki Pelanggolan "kula badhe mirengaken sadaya dhawuhipun Guru kanthi saestu".

 

"Iya, nanging iki wektune wis rada wengi  uga aku isih mbutuhake sesuci sawuse luwar saka panandhang. Dadi aku arep sesuci dhisik, sesuk wae yen wayah awan lagi aku arep crita maneh".

 

Ki Sima Abang banjur ngadeg, ninggalne Ki Lasma lan Ki Sima Abang sing wujud macan gembong sakebo benthung gedhene.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (046)

 

46.

Lasma ora enggal semaur aweh wangsulan marang sing dikandhakne Ki Sima Abang , malah tolah-toleh ngiwa nengen, sipating prayangane dicakne kanggo nggoleki ing ngendi satemene Ki Sima Abang manggon. Nanging pranyata panggah wae, Ki Lasma ora bisa ngawruhi ing ngendi dununge Ki Sima Abang sing suwarane cetha bisa dirungokne kanthi becik kaya lumrahe wong lagi jejagongan. Ki Lasma uga banjur nggagas, nek dheweke semaur ora saguh nuruti apa sing dikandhakne Ki Sima Abang murih dheweke gelem momong Ki Pelanggolan yen sawayah-wayah kesababan walat saka gurune temah salin wujud dadi Macan Gembong, tan wurunga Ki Sima Abang ya banjur murungake nggone gelem nemoni muride. Kang mangkono kuwi genah nek Ki Lasma ora kasil nggone ngancani Ki Pelanggolan nganti bisa nemokne gurune.  Lan tundhone ora bakal klakon dheweke bisa pulih dadi manungsa lumrah, dheweke bakal dadi setengah bacingah sing mbesuk yen tumekeng pati bakal ditampik dening langit apa dene bumi, jiwa ragane selawase  bakal klambrangan sajroning pasiksan.

 

"Inggih Ki Sima Abang" wekasane Ki Lasma ya banjur wangsulan "kados ingkang sampun kula aturaken ing ngajeng, sedaya dhawuh ndika Kakang Sima Abang badhe kula lampahi kanthi suka renaning manah, kula badhe tansah anyartani Ki Pelanggolan kangge salami-laminipun, sanaosa Ki Pelanggolan badhe wujud menapa kemawon, kula badhe setya anyartani panjenenganipun".

 

Keprungu suwara gumuyu, guyune Ki Sima Abang sing wis rumangsa lega jalaran sing dadi panjaluke wis disaguhi dening Ki Lasma.

 

"Yen mangkono, Adhi Lasma lan kowe Sima Loreng, padha tata-tataa" kandhane Ki Sima Abang ing pungkasane guyune "aku bakal nemoni ndika sakloron. Lan aja padha kagetkaro apa sing bakal dumadi sawise aku sapanginang adu arep karo ndika sakloron".

 

Rampung olehe kandha Ki Sima Abang, dumadakan kahanan dadi peteng ndhedhet lelimengan. Ki Pelanggolan apa dene Ki Lasma padha ora bisa ngingeti apa-apa kajaba rupa ireng sing peteng. Bumine dadi horeg, ana lindhu sing ora karu-karuwan rasane. Ana suwara pating jlerit mbuh suwarane sapa sing memper suwara ing alaming dongeng yaiku suwara panjerite Iblis Laknat saka dhasaring neraka, sinelanan karo suwara pambaunge asu ajak, panggerone singa barong lan pangakake Ula Naga sing lagoi keluwen arep luru mangsan. Ki Pelanggolan lan Ki Lasma banjur nanggapi kanthi mangeningake ciptane sinartan rasa pasrah marang purbaning Allah, masrahake pati lan uripe mung marang Allah Dzat Tan Kena Kinaya apa.

 

Bareng wong loro kuwi wis bisa masrahake pati lan uripe marang Allah kanthi iklhlas rila lahir trusung batin, ora suwe lindhu banjur sirep, suwara-suwara sing ora karuwan wiwit ilang lan mbaka sethithik pedhut peteng sing nutupi jagad wiwit sumingkir. Lan bareng kahanan wis bali padhang, ing ngarepe Ki Pelanggolan lan Ki Lasma katon ana wong sing lungguh sila, mripate merem lan tangane nindakne laku sembah kalbu ing ngarep dhadha, Ki Sima Abang.

 

"Guru.........." ora sranta Ki Pelanggolan mbengok nyebut gurune.

 

"Iya Sima Loreng" wangsulane Ki Sima Abang karo mbukak mripat lan nyelehne tangane neng pangkon.

 

"Guru boten wujud Sima kados warta ingkang sampun kula tampi?" Ki Pelanggolan takon "malah katingal saliranipun Guru langkung pengkuh prakosa, sanaosa tandha-tandha tambahing yuswa ugi katingalan kanthi wujud rikmanipun Guru ingkang sampun pethak kados perak sedaya".

 

"Bener apa sing dadi kandhamu Sima Loreng" wangsulane Ki Sima Abang karo sedhih, ana luh sing tumetes mili nelesi pipine "dina iki aku wis luwar saka walate ngelmu ireng piwulange Resi Gadhungan Wresaya. Nanging kabeh iki mau tinebus dening rasa rila legawaning atimu lan Adhi Lasma sing gelem aweh pangornanan marang aku".

 

"Kok saged makaten cethanipun kados pundi Kakang?" Ki Lasma genti sing takon, Ki Lasma menang-meneng rumangsa eram ndulu wujude Ki Sima Abang sing gagah prakosa kuwi.

 

"Cethane mangkene Adhi" wangsulane Ki Sima Abang "miturut weca sing tak tampa saka Kyai Bantarjati, gurune awake dhewe biyen, walat sing tak sangga iki bakal ilang bareng karo kepethukku karo muridku Sima Loreng. Nanging aku ora enggal tumandang nggoleki muridku iki, jalaran kaya sing tak kandhakne lan diwecakne Kakang Cupuwatu marang muride sing banjur padha mbok rungokne biyen, yaiku yen nganti nggonku kepethuk muridku iki aku sajroning kinuwasan dening sipat macanku, mangka aku bakal ora eling yen Sima Loreng kuwi muridku banjur tak badhog kaya dene macan mangsa kidang, kosokbaline nek nalika kepethukku karo muridku iki sajroning aku eling marang sipat kamanungsanku, mangka wewujudan macan sing tak sandhang iki bakal ngalih marang Sima Loreng. Saiki wis kelakon aku bali wujud manungsa lumrah, sedhela maneh Sima Loreng yen srengenge wis angslup ing waliking cakrawala sisih kulon, mbarengi jumedhule lintang sore bakal ilang wujud kamanungsane, nanging malih dadi Macan gembong kaya wewujudanku sadurunge aku pulih iki mau. Lan iki wis ora bisa diowahi maneh, lelakon sing disandhang Sima Loreng wajibe kari dilakoni. Lelakon mangkono mau yen Sima Loreng bisa sabar lan pasrah marang Allah, mangka bakal oleh tamba, bisa bali wujud manungsa maneh mbarengi karo Adhi Lasma uga pulih dadi manungsa lumrah. Yaiku mbesuk yen sira wong sakloron bisa kepethuk karo taruna loro sing lagi nindakne laku lelana tumuju menyang alam kaswargan, taruna loro kuwi muride Ki Tanparupa, titahing Allah sing selawase uga durung tau tak weruhi. Mangkono kuwi mau kabeh ya saka pitutur sing tak tampa saka suwargi Kyai Bantarjati".

 

"Kados pundi Kakang Sawargi Kyai  Bantarjati? menapa Kyai Bantarangin sampun dumugining seda? Kenging menapa sedanipun Raden Sengkan menika Kakang?" Ki Lasma katon kaget krungu Ki Sima Abang nyebut asmane Ki Bantarjati klawan sebutan sawargi sing ateges wis seda.

 

"Bener Adhi" wangsulane Ki Sima Abang "Guru wis suwe nggone seda, seda lumrah kanthi lantaran gerah sawatara dina. Nanging sedane Guru kuwi sing ndadekne aku nambahi dosa sing ora sethithik cacahe, ya sabab sak baliluku dhewe sing durung ganep nggonku ngrasuk agamane Kanjeng Nabi kang jumeneng Rasulullah kaya sing wis diwulangake dening Guru Raden Sengkan".

 

"Menapa kula kaparengaken mangertosi cariyos ingkang ndika dhawuhaken niku Kakang?" Ki Lasma takon sajake kepengin weruh crita sing magepokan karo sedane Kyai Bantarangin.

 

"Mesthi wae oleh Adhi" wangsulane Ki Sima Abang "jalaran ora si adhi njaluk, mesthi bakal tak critakne kabeh lelakon kuwi marang Adhi Lasma lan Sima Loreng sing saiki wis ngalih dadi Ki Pelanggolan iki. Lan yen wis rampung olehku crita, aku ya ora bisa suwe-suwe manggon neng kene maneh, aku kudu enggal-enggal lunga ninggalne papan iki".

 

"Guru badhe tindak malih?" Ki Pelanggolan takon semune rada kuciwa sajroning atine, jalaran durung nganti ilang rasa kangene gurune wis arep lunga maneh pisah karo dheweke "lajeng badhe tindak pundi malih Guru?".

 

Takon ngoni kuwi, Ki Pelanggolan babar pisan ora kelingan maneh yen mengko sabubare suruping surya dheweke bakal salin wujud dadi macan kaya sing dikandhakne gurune mau.

 

"Bener Sima Loreng" wangsulane Ki Sima Abang "aku kudu lunga saka kene, ora merga karepku dhewe, ora merga aku ora seneng kumpul maneh karo muridku, nanging iki merga isih ana gaweyan lan kuwajiban sing kudu tak tindakne jumbuh karo dhawuhe guruku nalika samana, isih ana kuwajiban tumrapku sawayah-wayah aku wis karuwat lan bali bisa wujud dadi manungsa maneh".

 

"Ketingalipun ayahan ingkang kedah dipun tindakaken guru menika dangu menapa boten Guru ?" Ki Pelanggolan takon maneh "saestu kula kuwatos menawi kula sampun boten saged panggih malih kalih Guru".

 

"Kuwi aku ya ora ngerti Sima Loreng" wangsulane Ki Sima Abang "sing cetha, dhawuhe Guru aku bisa nggayuh ngelmu kasampurnan yen aku bisa ngrasuk agamaku kanthi wutuh lan bener, lan ing kono aku mbutuhake Guru wujude Ngulama ya Guru Sejati sing wujude piwulang agama suci lha lungaku saka kene kuwi ora uwal saka nggonku kepengin nggayuh ngelmu kasampurnan kuwi. Mula aku ya ora bisa mesthekne kapan rampunge. Sanajanta mangkono, aku minangka manungsa kang ora bisa owah saka pepenginan, aku nitipake murid sing tak tresnani ya iku awakmu, marang adhi Lasma kaya sing wis tak kandhakne sadurunge aku ngatonake wujudku mau. Aku percaya awit saka pamomonge Adhi Lasma, sliramu mesthi bakal lulus nindakne sabar lan tawakal marang Allah temah enggal antuk pitulunganNe".

 

Nalika iku wektune wis meh surup, srengenge wis nyedhaki cakrawala sisih kulon lan arep ambles ing kana. Ki Pelanggolan dumadakan ngrasakne sirah sing ngelu wor lan mumet, sarandhuning awak krasa panas. Dansaya suwe ora sansaya suda nanging malah sansaya ndadra, nalika Ki Pelanggolan sambat, Ki Sima Abang mung aweh wangsulan supaya nggedhekne rasa sabar lan tawakal ngandelne rasa percaya marang pangwasane Allah sing maha kuwasa. Ambarengi suruping surya, rasa sing dirasakne dening Ki Pelanggolan wis ilang, nanging nalika Ki Pelanggolan ngingeti awak lan tangan sarta sikile, jebul kabeh wis malih, malih dadi Macan gembong sing gedhene kagila-gila. Ki Lasma sing weruh owah-owahan ing ragane Ki Pelanggolan kuwi sak kal dadi ngoplok, kringete dleweran metu saka sarandhuning awake, ketang saka wedine.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (045)

45.

Ora kacaritakake piye bingunge para Bebau sing ditinggal, Ki Pelanggolan karo Ki Lasma wis budhal lunga menyang pinggir alas kulon padhukuhan, nggoleki Jatigrowong. Kanggo njagani nek Macan Gembong kuwi pranyata dudu Ki Sima Abang, Ki Pelanggolan luwih dhisik ngetrepne aji jaya kawijayane, lagi banjur mapan samadhi ing ngisore wit Jati sing gedhene padha karo tepung gelange wong loro sing nggandheng tangan, nanging jerone growong. Ki Lasma mapan watara telung dhepa saka papane Ki Pelanggolan, padha olehe laku samadhi mung bedane Ki Lasma tansah nyambi ngulat-ulati Ki Pelanggolan mbok menawa ana bebaya sing nyedhaki.

 

Pitung dina pitung bengi Ki Pelanggolan lan Ki Lasma nindakne laku samadhi ing Jatigrowong, nanging babar pisan durung ana tandha-tandha Ki Sima Abang arep nemoni. Lan sajrone wong loro mapan ana kono, Macan gembong sing sasat saben dina metu saka Jatigrowong, keluyuran ing padhukuhan uga ora ngaton. Nyandhak dina kawolu, dumadakan ana suwara sing tanpa wujud kandha marang Ki Pelanggolan, mbagekne tekane lan ngabarake keslametane. Ki Pelanggolan ora pangling yen kuwi suwarane gurune, ya suwarane Ki Sima Abang.

 

"Padha slamet satekamu ing papan kene Sima Loreng?" kandhane Sima Abang sing ora ngatonake wujude kuwi .

 

"Awit pangestunipun Guru, raharja sowan kula" wangsulane Ki Pelanggolan kanthi ati sing seneng merga nggagas nek wis klalon bakal kepethuk karo gurune "bekti kula katur Bapa".

 

"Iya Sima Loreng" wangsulane Sima Abang tanpa ngatonake wujude "pangabektimu wis tak tampa gawe senenging atiku. Banjur nduwe karep apa kowe teka neng papan kene Sima Loreng lan sing lungguh neng cedhak watu kumalasa kae sapa?".

 

"Inggih Bapa" wangsulane Ki Pelanggolan "waleh-waleh menapa kula namung kepengin saged kepanggih saha nyumerepi karaharjanipun Guru, ingkang sampun pinten-pinten tahun boten nate kula sumerepi, kula sampun kangen sanget dhateng piwucalipun Guru. Dene ingkang lenggah ing sacaketing sela ageng nika, nuwun inggih Ki Dhadhapsulasma tilas siswanipun Resi Wresaya ingkang kenging walat jalaran kapeka sarana nedha Tigan Redi, lajeng dening Raden Sengkan kadhawuhan ngancani kula minangka sarana luwar saking walatipun".

 

"Pancen Wresaya kae jinising Iblis tenan kok" dumadakan Sima Abang nggereng "kuwi mesthi Wresaya sing nom, jalaran Wresaya sing tuwa wis mati tak klethak sirahe, sawise aku dipaeka temah salin wewujudanku sing kaya ngene iki. Ngertia Sima Loreng, nggonku durung ngatonake wujudku marang kowe iki jalaran aku kuwatir yen nganti Kowe kaget weruh wewujudanku sing saiki iki".

 

"Nuwun inggih, estunipun kula inggih sampun mangertos ingkang Guru sandhang awit saking candhalanipun Resi Wresaya, dados kula boten badhe kaget malih menawi sumerep wewujudanipun Guru ingkang sampun santun dados Sima ingkang agengipun nglangkungi agengipun maesa benthung".

 

Ki Sima Abang ora enggal semaur, nanging gerenge isih keprungu rada banter. Gerenge Macan sing lagi nesu. Ki Pelanggolan krungu nggerenge gurune ngono kuwi babar pisan ora wedi, dheweke wis iklas upama nganti gurune lali lan banjur ilang sipat kamanungsane malih dikuwasani sipat macane, banjur dheweke ditubruk dadi mangsane. Nanging jebul sanajan lagi nesu, Ki Sima Abang ora banjur kelangan sipat kamanungsane, panggah eling yen sing dijak guneman kanthi sesingidan kuwi murid sing banget diasihi, ketitik banjur guneman maneh, nanging tetep durung gelem ngatonake wewujudane :

 

"Dadi kowe wis ngerti panandhang sing tak sandhang iki Sima Loreng? Sapa sing wis aweh weruh marang kowe?".

 

"Inggih Guru" wangsulane Ki Pelanggolan "estunipun nalika kula ngupadi Guru, kula kepanggih kalih siswanipun Ki Gedhe Cupuwatu, inggih piyambakipun ingkang nyariyosi kula".

 

Ki Pelanggolan banjur nyaritakne kanthi runtut, lelakone wiwit dheweke ngambah sukune Gunung Wilis, banjur ketemu karo Sodagar Widaru sing tumuli disusul dening Ki Lasma sing wektu kuwi isih nganggo jeneng Dhadhapsulasma, tekan anggone babad alas lan yasa padhukuhan sing saiki dadi Padhukuhan Pelanggolan, banjur anane kabar Macan Gembong sing saben-saben tansah kluyuran ing padhukuhan sing wekasane dheweke lan Ki Lasma banjur mutusake nindakne laku semedi ing papan kono kuwi. Kabeh dicritakne tanpa ana kang kecicir. Sanajan ora katon Ki Sima Abang uga nyemak kanthi tenanan kabeh sing dicritakne muride kuwi.

 

"Pancen Ki Gedhe Cupuwatu kae nyata sedulur lan kancaku sing becik atine" kandhane Ki Sima Abang sawuse Ki Pelanggolan "dheweke luwih dhisik bisa necep ngelmu saka Kyai Bantarjati ya Kyai Bantarangin sing satemene uga Raden Sengkan, dadi urut-urutane aku iki isih klebu sedulur nom sapaguron karo Ki Gedhe Cupuwatu lan Dhadhapsulasma sing saiki wis salin jeneng dadi Lasma, kae uga klebu sedulur nom tunggal guru karo aku, dadi jeneng wis pas yen kowe ngaturi Lasma kae nganggo sebutan Paman".

 

"Inggih Bapa" wangsulane Ki Pelanggolan "samangke kaparenga Bapa Guru enggal ngatingalaken salira dhateng kula menapa dene dhateng Paman Lasma".

 

"Aja seneng kesusu Sima Loreng" kandhane Ki Sima Abang "sadurunge aku ngatonake wewujudanku ing ngarepmu, Pamanmu Lasma kae celuken mrene, ana sing prelu tak kandhakne marang kowe wong loro sadurunge aku ngatonake wujudku".

 

"Inggih Bapa" wangsulane Ki Pelanggolan banjur nyedhaki papane Ki Lasma semedi.

 

"Paman Lasma ditimbali Guru" kandhane Ki Pelanggolan sawuse tekan sandhinge Lasma.

 

"Piye?" Ki Lasma takon sajak kaget "ndika wis kepethuk karo Ki Sima Abang?".

 

"Lho? Apa Paman ora weruh yen aku lagi wae jejagongan karo Guru?" Ki Pelanggolan genti sing mbalik takon.

 

"Bener ngger" wangsulane Ki Lasma sareh "pancen aku weruh, ndika umak-umik kaya lagi guneman, nanging guneman karo sapa aku ora ngerti lan aku uga ora krungu apa sing wis ndika kandhakne".

 

"Bapa Guru durung kepareng ngatonake wewujudane marang awake dhewe Paman" Ki Pelanggolan aweh katrangan "Guru uga durung mentala nyipati aku nampa sabab saka panjenengane. Saiki ayo mrana, Guru arep paring pangandika marang awake dhewe luwih dhisik sadurunge Guru ngatonake salirane".

 

"Pancen Ki Sima Abang nyata wong sing sekti mandraguna" Lasma grenengan ijen "ingatase aku iki klebu bangsa prayangan, nanging bisa digawe ora krungu marang ukara sing dikandhakne marang Ki Pelanggolan.......".

 

"Uwis Paman, ora sah ndadak nggreneng kaya ngono, kuwi merga saka pangati-atine Guru wae" Ki Pelanggolan ngandhani Lasma "ayo saiki ndang bareng aku ngadhep panjenengane Guru".

 

"Mangga Ki Pelanggolan tak dherekne" Ki Lasma banjur ngadeg, wong loro kuwi mlaku menyang Jatigrowong sing dhek mau dienggo Ki Pelanggolan semedi.

 

"Padha rahayu satekamu Adhi Lasma" lagi wae Lasma mapan lungguh neng sandhinge Ki Pelanggolan wis keprungu suwarane Ki Sima Abang sing durung katon wewujudane.

 

"Awit pangestu ndika Ki Sima Abang, rahayu sowan kula, bekti kula katur Ki" wangsulane Lasma.

 

"Ha...ha...ha....." Ki Sima Abang gumuyu sajak seneng "tak tampa pangabektimu Adhi, aku ngaturake panuwun marang si Adhi sing wis gelem ngancani lan momong anakku Sima Loreng sasuwene iki".

 

"Dhawah sami-sami Ki Sima Abang" wangsulane Lasma "inggih estunipun sedaya kala wau kula lampahi namung awit mundhi dhawuh saking Panjenenganipun Raden Sengkan utawi Kyai Bantarangin, inggih Ki Bantarjati minangka sarana murih kasaenan kula piyambak, dados kedahipun kula ingkang matur nuwun dhateng Ki Pelanggolan ingkang sampun kersa kula dhereki".

 

"Iya, iya Dhi" Ki Sima Abang bali guneman "wis sansaya katon cetha wohe nggonmu nggeguru marang Ki Bantarjati, Guruku ya gurumu, ketitik saka basamu sing ora dhemen ngatonake lelabuhan lan mburu pangalembana, malah kepara ndhisikne jiwa andhap asormu. Iki ngene ya Dhi?".

 

"Inggih kados pundi Ki?" Ki Lasma nugel rembuge Ki Sima Abang.

 

"Aku arep njaluk tulung maneh marang si Adhi" kandhane Ki Sima Abang sabanjure.

 

"Inggih Kakang, kula badhe nglampahi sedaya dhawuh ndika Ki Sima Abang, sedherek sepuh kula ingkang dereng nate kula sumerepi wewujudanipun" wangsulane Ki Lasma.

 

"Dhawuhe Bapa Kyai Bantarjati marang si Adhi nalika samana, si Adhi kadhawuhan ngancani Sima Loreng nganti dheweke bisa kepethuk karo gurune yaiku aku. Nanging si adhi rak ya wis ngerti wecane Kakang Cupuwatu lumantar muride sing jenenge Widaru ? ya iku, ana rong perkara sing salah siji bakal tumiba marang anakmu si Sima Loreng yen dheweke nekad kepengin kepethuk karo aku, kamangka wis cetha nek rong perkara kuwi ora ana sing ora mbebayani tumrap anakmu Si Sima Loreng sing saiki wis ngalih jeneng dadi Ki Pelanggolan iki. Dadi saupama saiki aku gelem ngatonake wujudku marang si adhi apa dene Sima Loreng, tan wurunga Sima Loreng bakal nampa sabab saka walat sing lagi tak sandhang. Tak cethakne sepisan maneh, yen Sima Loreng nekad kepengin ketemu adu arep karo aku, dheweke bakal salin wujud kaya wewujudanku sawise aku kena walat merga paekane Resi Wresaya biyen. Satemene aku ora wentala nyumurupi muridku iki salin wujud dadi Macan, nanging kodrating jagad kudu lumaku mangkono, mula wajibe ya kudu dilakoni. Mung panjalukku marang si Adhi, tulung mongen anakmu si Sima Loreng mengko nganti dheweke bisa luwar saka sabab walat iki, ya iku mbesuk yen wis kepethuk muride Ki Tanparupa sing wujude ana nom-noman loro sing lagi nindakne laku lelana, ing kono si Adhi bakal luwar bisa bali dadi wujud manungsa lumrah lan Sima Loreng uga bakal pulih dadi manungsa maneh. Piye Dhi? Apa si adhi gelem nuruti panjalukku iki?"

 

 

ana candhake.

 

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (044)

 

 

44.

Ki Lasma ora enggal semaur mung mripate manther nyawang praupane Ki Pelanggolan, kanthi panyawang surem ngemu rasa kuwatir. Jroning atine Lasma banjur kelingan ya gene dheweke nganti keraya-raya ngancani Sima Loreng wiwit kepethuk sepisanan biyen nganti saiki Sima Loreng ngalih jeneng dadi Ki Pelanggolan. Kuwi kabeh dilakoni ora merga tanpa pamrih babar pisan, nanging duwe pamrih oleha pitulungaNe lan bisa bali dadi manungsa lumrah. Pancen bener, weca sing ditampa saka Raden Sengkan jaman semana mung nyebutake yen sranane murih bisa luwar saka walat merga mangan endhog gunung kuwi mung supaya dheweke ngancani muride Sima Abang sing ngupadi gurune. Nek mung kuwi, kena ditegesi mbuh apa kang bakal kelakon lan dialami dening Sima Loreng sawise kepethuk gurune, kuwi dudu tanggung jawabe. Nanging nek ngelingi jenenge kekancan lan paseduluran ngono kudu ditindakne wiwit lahir nganti tekan batin, dadi yen nganti ana apa-apa sing ora nyenengake ati sing kudu dilakoni kanca utawa sedulure, mbuh sepira bobote dheweke mesthi bakal melu ngrasakne. Kamangka Lasma melu krungu dhewe saka Sodagar Widaru sing ngandhakne weca saka Ki Gedhe Cupuwatu, tetemon antarane Sima Loreng karo Sima Abang kuwi mawa pangorbanan sing gedhe, ya iku nek ora kedadeyan perang tandhing antarane Sima Abang sing wis wujud Macan Gembong karo Sima Loreng, jalaran Sima Abang isih dikuwasani sipat macan, ya Sima Loreng bakal kesababan walat temah nampa paukuman embuh rupane. Mula gelem ora gelem, Lasma banjur rumangsa miris mikirake apa sing bakal kedaden yen Sima Loreng klakon kepethuk karo Gurune.

 

"Paman Lasma sajak isih tidha-tidha marang lekasku sing sedhela maneh kepethuk Guruku ya Paman?" Ki Gedhe Pelanggolan takon sawuse Lasma mung nyawang tanpa kedhep marang dheweke.

 

"Ora jeneng tidha-tidha Ngger" wangsulane Lasma alon "nanging aku kuwatir, sepisan aku kuwatir Ki Pelanggolan bakal tiwas merga ngadhepi pangamuke Macan Gembong sing duwe kasekten tanpa tandhing nanging isih dikuwasani sipat macane. Yen ora, aku nguwatirake kaya apa rekasane  Ki Pelanggolan yen nganti kena sabab walate racun Endhog Gunung sing disandhang Ki Sima Abang".

 

"Bener Paman" wangsulane Ki Pelanggolan karo mesem amba "pilihan warna loro kuwi ora ana sing nyenengake, nek ora kepengin salah siji saka loro kuwi tumiba marang aku, aku kudu ngilangake rasa kepenginku ketemu karo Guru, lan kuwi mokal kelakone. Mula aku banjur mutusake, apa wae sing bakal tak sandhang aku ora idhep, kang baku aku kepengin kepethuk karo guru sing biyen tau nylametake nyawaku lan aweh tuntunan ngelmu kanuragan marang aku".

 

"Lha banjur apa sing bakal ndika tindakne Kyai?" Lasma banjur takon, Lasma rumangsa duwe kuwajiban kudu ngancani Ki Pelanggolan nganti Ki Pelanggolan bisa kepethuk karo gurune.

 

"Sing sepisan" Ki Pelanggolan aweh wangsulan, ngandhakne apa sing arep ditindakne "aku arep aweh weling marang para Bebau supaya nyulihi kuwajibanku, merga aku arep nindakne gaweyan sing wigati sing ora perlu tak critakne marang para bebau kuwi. Kaping pindho yen nganti patang puluh dina aku ora bali, mangka padhukuhan Pelanggolan iki tak pasrahne marang para Bebau kuwi kabeh supaya dijaga murih lestarine sokur bisa luwih ngrembaka temah dadi Padhukuhan sing luwih gedhe lan luwih makmur maneh".

 

"Kuwi sing arep ndika tindakne marang para Bebau?" Lasma takon "lha sing arep ndika tindakne murih bisa kepethuk Ki Sima Abang kuwi apa? merga aku mesthi bakal melu ngancani satindak ndika nganti ndika kepethuk karo Ki Sima Abang".

 

"Ooo kuwi ta?" wangsulane Ki Pelanggolan karo ngguyu "mau aku krungu yen Macan Gembong sing dianggep sesinglone Dewa kuwi manggone neng Jati growong pinggir alas kulon kono, mula sesuk esuk aku arep miwiti laku samadhi ing ngisore Jatigrowong kuwi, kanthi cara mangkono iku aku bakal bisa klakon ketemu karo Guru. Paman Lasma yen kepengin ngancani aku, bisa lungguh ing papan sing rada adoh nanging isih bisa nguwasi aku, perlune sawayah-wayah ana apa-apa Paman bisa weruh lan ora ketiban awu angete".

 

"Yen pancen mangkono aku ya mung bakal ndherek apa sing dadi kersa ndika Kyai" wangsulane Lasma manut.

 

Sawise rembugan karo Lasma ngono kuwi, wengine Ki Pelanggolan banjur nindakne laku maneges marang purbaning Allah, masrahake pati lan uripe marang Allah. Satemene Ki Pelanggolan ngerti yen laku sing ditindakne kuwi durung pas karo laku sembahyange pandherek agama Rasul, nanging gandheng Ki Pelanggolan durung kober sinau sembahyang kaya sing diwulangake Gusti Kanjeng Nabi kang jumeneng Rasulullah, mula cara sing ditempuh dening Ki Pelanggolan kanggo masrahake jiwa ragane marang Sing Kagungan, ya nganggo cara olehe muruki gurune nalika samana sing jarene wewarah saka Sang Hyang Taya, Dzat Kang kena kinaya apa.

 

Rampung nindakne laku samadi, krasa entheng angen-angene Ki Pelanggolan. Rasa samar lan rasa kuwatir wis ilang kabeh, Ki Pelanggolan wis ngrumangsani yen satemene dheweke kuwi anane mung semu, anane sabab ana sing nitahake, tumitahe ing jagad iki muhung nindakne dhawuh saka Gustine murih weruh apa sing diarani ngalam donya, lan yen wis tiba titi wancine bakal katimbalan bali marang Gustine maneh. Mung wae, murih olehe bali ora kesasar marga, sajroning nindakne laku pangumbaran aja kongsi banjur kumawani ndhaku barang titipan kuwi minangka duweke dhewe. Lan Ki Pelanggolan wis ngrumangsani yen tenane dheweke kuwi ora duwe apa-apa, kabeh sing katon lan sing ora katon iku muhung kagungaNe.

 

Dina candhake kaya sing wis disarujuki, para bebau bali ngadhep marang Ki Pelanggolan maneh, kanggo nampa pituduh apa sing kudu ditindakne kanthi anane Dewa sing sesinglon Macan Gembong sing mudhun ing padhukuhane kuwi.

 

"Ki Bau kabeh" kandhane Ki Pelanggolan sawise para Bebau mlumpuk neng ngarepe "sawise aku mahas ing sepi, aku duwe dudutan yen para warga ing Pelanggolan kene ora perlu caos dhahar marang Dewa sing jarene ndika sesinglon Macan Gembong kuwi".

 

"Lha lajeng kados pundi Kyai?" Bebau Garem sing wingi duwe atur arep caos dhahar marang Dewa sing sesinglon Macan Gembong kuwi takon.

 

"Iya, sababe awake dhewe iki kabeh durung ngerti apa kuwi Dewa tenan apa dudu" wangsulane Ki Pelanggolan "kaping pindho upama kuwi bener Dewa sing sesinglon wujud, awake dhewe durung weruh apa dhaharan sing kulina didhahar Dewa,  malah awake dhewe ya durung ngerti apa Dewa kuwi mbutuhne dhahar kaya awake dhewe mbutuhne mangan apa ora, iya ta?".

 

"Lha mosok awakipun piyambak badhe boten tumindak napa-napa gegayutan kalih wontenipun Sima Gembong ingkang kluyuran menika Kyai?" Bebau Gulon genti sing takon.

 

"Mesthi wae ora Ki Bau" wangsulane Ki Pelanggolan karo ngguyu "merga arepa kaya apa, kanthi anane Macan Gembong kuwi wis gawe mirise para warga kabeh".

 

"Lha ingkang badhe dipun tindakaken menapa Kyai?" Bebau Gulon bali takon.

 

"Aku karo Ki Lasma arep nemoni Macan Gembong kuwi ing Jatigrowong kana" wangsulane Ki Pelanggolan "sajrone tak tinggal nemoni Macan gembong kuwi, padhukuhan Pelanggolan tak pasrahne marang ndika kabeh murih ora ana kedadean sing neka-neka, yen sajroning wektu patang puluh dina aku karo Ki Lasma pranyata durung bali, mangka ndika kabeh tak wenehi wewenang murih milih salah siji saka ndika lan warga supaya didegne minangka sesulihku ya iku dadi Ki Pelanggolan. Ya mung welingku, marang ndika kabeh tetapa ndika sajroning karukunan aja ana sing dhemen kumawasa lan aja ana sing dhemen melik sing dudu duweke".

 

"Mangke rumiyin Kyai" Bebau Gulon banjur nanggapi karo suwara kedher, Bebau liyane ketok nek padha pucet praupane.

 

"Ana apa maneh Ki Bau?" Ki Pelanggolan takon.

 

"Rumaos boten sekeca salebeting manah kula, dupi kula mireng dhawuhipun Ki Pelanggolan ingkang makaten menika" wangsulane Bebau Gulon "kula kinten estunipun Ki Pelanggolan sampun uninga wewadinipun Sima Gembong menika, nanging awit saking tresnanipun Ki Pelanggolan dhateng kula miwah sedaya warga, Ki Pelanggolan boten kepareng medharaken wewadi menika. Kula sakanca ngrumaosi bilih kawruh kula sakanca boten wonten saenthit-enthipun kalih kawruh ndika Kyai saha kula sakanca ngrumaosi sampun kathah nampi sih kadarman saking ndika Kyai. Pramila saking menika mugi kawurungna lekas ndika Kyai badhe manggihi Sima Gembong ing Jatigrowong menika, jalaran waleh-waleh menapa kula sakanca boten saged gesang tanpa tinenggan dening ndika Kyai Pelanggolan".

 

Ki Pelanggolan gumuyu amba krungu panjaluke Bebau Gulon sing menging olehe arep menyang Jatigrowong kuwi.

 

"Aja padha kaya bocah cilik sing arep ditinggal biyunge lunga blanja Ki Bau kabeh" kandhane Ki Pelanggolan sabanjure "lungaku iki mengko aja ndika tegesi nek aku arep mati. Pancen nemoni Macan Gembong kuwi kebak bebayane, nanging ndika aja padha nguwatirake aku. Karo maneh ndika kabeh kudu ngerti, satemene dhawuh sing tak tampa nalika arep miwiti babad alas kene iki, mung kadhawuhan yasa Padhukuhan lan saiki padhukuhan wis dadi, mula wis rampung kuwajibanku. Saiki padhukuhan tak pasrahne ndika kabeh, borong olehe arep ndika nglestarekne sarta ngrembakakne Padhukuhan Pelanggolan".

 

Bubar muni ngono kuwi, Ki Pelanggolan aweh sasmita marang Ki Lasma supaya nggeret salirane ngambah alam prayangan, saperlu budhal menyang Jatigrowong, murih ora ana Bebau sing bisa ngregon-ngregoni lakune. Ki Lasma wis tanggap karo sing dikersakne Ki Pelanggolan, mung sasat sagenyaring that-thit dumadakan Ki Pelanggolan lan Ki Lasma padha ilang saka pandulune para Bebau.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (043)

 

43.

Ora krasa wis sepuluh tahun kepara luwih Sima Loreng madeg nglurahi Padhukuhan Pelanggolan sing saiki wis mundhak jembar, jalaran akeh wong sing padha teka lan nembung kepengin mangayom marang Pelanggolan lan dening Sima Loreng ya diwenehi palilah mbukak alas minangka papan kanggo manggon lan pategalan. Papan sing biyen dibabad sepisanan kae, wis manggon neng tengah-tengahe padhukuhan anyar. Papan kono mundhak dina dadi sansaya reja, merga akeh bakul sing padha teka kulak asil tetanen kanggo didol neng papan liya. Wong Pelanggolan dhewe uga ora sethithik sing banjur padha nindakne laku dagang, dodolan wulu wetune padhukuhan kono menyang papan liya sarta nekakne barang-barang saka liya papan sing ing Pelanggolan durung ana. Sesambungan antarane Desa Pacar Pandheyan lan Pelanggolan uga isih lumaku kanthi becik.

 

Kahanan Padhukuhan Pelanggolan tansah tentrem lan ayem, merga ing kono ora tau keprungu ana wong sing gelem nindakne laku cidra, cilike colong jupuk gedhene nganti ngampak, kabeh padha wedi marang kawibawane Ki Pelanggolan sing nduweni kasekten prasasat tanpa tandhing. Kasektene Ki Pelanggolan dicakne kanggo ngayomi kawula ing Pelanggolan kabeh asarana njaga jejege paugeran padhukuhan sing wis digarisake. Jroning nindakne kuwajiban minangka Lelurah ing Pelanggolan, Ki Pelanggolan direwangi dening Lasma sing olehe ngrewangi uga nganggo carane dhewe, ya iku sok nganggo cara manungsa sok nganggo cara prayangan lan para Bebau padhukuhan sing dipilih dening wargane minangka wakile Ki Pelanggolan ing dhukuhe. Dadi ana perkara apa wae sadurunge digawa menyang ngarepe Ki Pelanggolan, luwih dhisik nek bisa dirampungi dening Bebau sing wis kapiji mau. Kang mangkono kuwi mesthi wae sansaya ndadekne panguripan ing Pelanggolan dadi sansaya tumata.

 

Nanging, panguripane warga Pelanggolan sing wis tentrem kuwi dumadakan dadi horeg. Ora merga anane mungsuh utawa parangmuka sing nekani, nanging watara wis ana sewulan, wong-wong ing Padhukuhan padha katiban rasa miris lan wedi. Akeh para warga sing dumadakan ngonangi ana macan gembong sing gedhe banget, kerep saba neng padhukuhan. Malah uga ana sing kandha jarene macan gembong kuwi macan siluman, merga sok cat katon cat ora. Maune Lasma sing minangka wewakil lan paramparane Padhukuhan ora sepiroa anggone nggagas klawan anane kabar kuwi, awit kanyatane nganti saprene durung ana korban sing dadi mangsane macan gembong kuwi. Pikirane Lasma kandha, yen temen ing Pelanggolan kerep disaba macan sing gedhene ora mekakat, mesthine wis ana kewan ingon-ingone warga sing ilang digondhol dadi mangsane, nanging nyatane aja maneh kok sapi utawa kebone warga nek ana sing ilang, jeneh wedhus-wedhus sing kerep diumbar aglar ing pangonan wae kabeh isih wutuh ora ana sing kalong. Lagi bareng para Bebau padha kandha nek bener ing Pelanggolan kerep ditekani Macan gembong sing kluyuran, merga para bebau kuwi kabeh wis meruhi dhewe anane macan gembong sing saba neng Padhukuhan kuwi, Lasma banjur ngajak para Bebau bebarengan ngadhep neng ngarepe Ki Pelanggolan.

 

"Mengko dhisik ta" tumanggape Ki Pelanggolan nalika Lasma karo para Bebau nglaporake bab Macan Gembong sing kerep kluyuran ing padesan "aku iki wis rada suwe kerep metu ijen tanpa kanca, ya ing wayah awan ya ing wanci bengi, mubeng desa, nanging aku babar pisan durung tau kepethuk karo macan sing padha ndika critakne kuwi. nDika kabeh kuwi wis padha nyipati dhewe apa mung saka jarene?".

 

"Nek aku, bares wae durung tau weruh Kyai" wangsulane Lasma apa anane "embuh nek para bebau kuwi, padha weruh dhewe apa mung jarene ?".

 

"Nuwun sewu Ki Pelanggolan" Bebau Garem sing uga Bebau sing tuwa dhewe ing antarane para bebau ing kono aweh wangsulan "kula lan para kadang bebau sadaya niki nggih sami kalih ndika lan Ki Lasma. Inggih menika, nalika para warga sami cluluk menawi wonten Sima Gembong ingkang kluyuran ing padhukuhan, kula sedaya inggih sami boten pitados. Nanging sareng kula lan para kadang menika sumerep piyambak, nembe kula lan para kadang sami pitados, bilih crita bab Sima Gembong menika dede cariyos ingkang ngayawara".

 

"Dadi ndika kabeh wis padha weruh dhewe?" Ki Pelanggolan takon.

 

"Leres Kyai" Bebau ing Gulon genti sing mangsuli "kula sedaya mila sampun sumerep saestu, nanging kula sedaya ugi sami gumun".

 

"Gumun sing kepiye?" Ki Pelanggolan takon maneh.

 

"Gumun kaliyan Sima Gembong menika" wangsulane Bebau Gulon "Sima gembong menika babar pisan boten ganggu damel dhateng tiyang utawi raja kayan ing padhukuhan mriki, malah kula saged mastani menawi Sima kala wau estunipun Dewa ingkang tedhak ing Marcapada kanthi sesinglon wujud macan".

 

"Kok ndika bisa ngarani nek kuwi Dewa? banjur dhasar ndika apa?" pitakone Ki Pelanggolan marang Bebau Gulon sing ngarani nek Macan sing kluyuran kuwi sesinglone Dewa.

 

"Kula wastani menawi Sima gembong niku Dewa, jalaran sepisan boten purun ganggu damel, kaping kalih nalika kula sakanca sami memanuki lampahipun, Sima kala wau  jebul mapanipun wonten ing Jatigrowong, ingkang mapan ing pinggiring wana. Sima kala wau njedhulipun ugi wangsulipun inggih ing Jatigrowong mriku, kamangka Jati growong niku growonganipun alit, namung cekap dipun lebeti tiyang, menawi Sima ageng niku mesthine boten cekap. Nanging kanyatanipun inggih ngoten niku wau" wangsulane Bebau Gulon sing sajak mantep karo apa sing dipercaya.

 

"Gegayutan kalih ingkang dipun aturaken Ki Gulon niku Kyai" Bebau Garem guneman maneh "kangge ngunjukaken pakurmatan dhateng Dewa kala wau, menapa prayoginipun para warga kapurih caos dhahar dhateng Panjenenganipun? menika kangge pakurmatan murih Dewa kala wau boten duka dhateng awakipun piyambak jalaran sampun karawuhan Dewa nanging malah babar pisan boten atur pasegahan. Namung kemawon, kula sakanca bares kemawon dereng mangertos caranipun caos dhahar dhateng Dewa menika. Sandyan ta makaten, kula pitados bilih Ki Pelanggolan tartamtu sampun pana cara-caranipun caos dhahar dhateng Dewa kasebat, pramila kula sakanca cadhong dhawuh menapa ingkang kedah kula sakanca lampahi".

 

Ki Pelanggolan mung manthuk-manthuk, durung aweh wangsulan apa-apa. Durung aweh pituduh marang para bebau sing padha ngadhep kuwi. Jalaran wektu kuwi, Ki Pelanggolan kaya diosikake, kabeh wecane Ki Gedhe Cupuwatu sing dicritakne Ki Sodagar Widaru biyen dumeling kanthi cetha ing pangrungu batine Ki Sima Loreng. Menang-meneng Ki Pelanggolan rumangsa seneng, jalaran nadyan durung kepethuk karo Macan Gembong sing jarene kluyuran lan manggone neng Jatigrowong pinggir alas kuwi, nanging Ki Pelanggolan wis meh bisa mesthelkne nek satemene Macan gembong kuwi wewujudane Ki Sima Abang, gurune sing lagi digoleki. Ki Pelanggolan banjur kepengin ngajak rembugan Lasma, ya Ki Dhadhapsulasma sing tenane isih siswane Raden Sengkan utawa Ki Bantarjati, luwih dhisik. Mula Ki Pelanggolan banjur aweh wangsulan marang para Bebau sing lagi padha ngadhep :

 

"Ngene ya Ki Bebau kabeh, aku durung bisa aweh wangsulan marang ndika kabeh babagan Macan Gembong sing jare ndika sesinglone Dewa kuwi. Mengko bengi aku arep mahas ing sepi, nenuwun marang Allah murih kaparingan pituduh sing bener kanggo nyikepi anane Macan Gembong sing nadyan ora gawe kapitunane warga, nanging wis gawe mirise wong-wong ing Pelanggolan kene kabeh. Sesuk klawan wektu kang padha karo wektu iki, ndika kabeh padha tekaa mrene, mbok menawa aku wis bisa mangsuli apa sing kudu ndika tindakne".

 

"Inggih Kyai" wangsulane para Bebau bebarengan "samangke kepareng kula sedaya wangsul rumiyin".

 

"Iya sing ngati-ati"

 

Saungkure para Bebau, KiPelanggolan banjur guneman nakoni marang Lasma :

 

"Paman Lasma apa ndika ora ngerti apa api-api ora ngerti?" .

 

"Sing nDika kersakne apa Ki?" Lasma mbalik takon.

 

"Sapa satemene Macan gembong sing jarene singlone Dewa kuwi ?"

 

"Aku satemene wis ngira Ki, nanging aku ora wani ndhisiki" wangsulane lasma karo mesem.

 

"Yen ngono, aku bisa mesthekne Paman, ora suwe maneh aku bakal ketemu karo Guruku sing uga sedulur tunggal gurune Paman, Ki Sima Abang".

 

"Nanging ndika kudu eling lho Ki" Lasma aweh tutur marang Ki Pelanggolan.

 

"Eling bab apa Paman ?" Sima Loreng takon.

 

"Wecane Ki Gedhe Cupuwatu, apa sing bakal kedaden yen ndika kepethuk karo Ki Sima Abang" wangsulane Lasma "bares wae, aku isih kuwatir menawa nganti ana apa-apa sajroning ndika arep nemoni Ki Sima Abang sing isih wujud Macan gembong kuwi".

 

"Apa wae bakal tak adhepi kanthi leganing atiku Paman, waton aku bisa kepethuk karo Guruku maneh" wangsulane Ki Pelanggolan manteb.

 

 

ana candhake

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (042)

 

42.

 

Sauntara kuwi Lasma sing nganggo carane bangsa prayangan wis adoh ninggalne papan lerene Sima Loreng.  Upama nggunakne carane manungsa lumrah, kira-kira sedina utuh durung arep nemokne papan sing digoleki, ya kuwi papan sing ana wong sing dodolan piranti kanggo babad alas, kaya dene wadung, pecok, ganco, pacul, arit lan sapiturute. Nanging gandheng nganggo carane bangsa prayangan durung ngantri setengah ari, Lasma wis bisa ngubengi papan kono lan ngulat-ulati endi ana pandhe utawa pasar sing adol barang sing digoleki. Lakune Lasma nyabrang bengawan mengalor, ngendi-endi isih sepi, durung ana padhukuhan, kajaba mung pating dlemok ana omah loro utawa telu sing isih sarwa prasaja, kuwi wae ya ora akeh cacahe. Nganti Lasma nemokne papan sing rada akeh omahe lan wewangunane wis rada becik, kira-kira ana sepuluh somah sing omah siji lan sijine ora pati adoh lete, watara ya ana seketan dhepa. Dadi papan kono wis kena diarani padhukuhan, nanging Lasma durung ngerti jenenge kuwi padhukuhan apa. Racak-racak saben omah duwe latar sing jembar sanadyan antarane latar karo dalan sing kanggo liwat ora ana pager sing matesi. Meh ing saben plataran akeh kethukulan kembang Pacar Banyu sing nedheng-nedhenge kembang. Lasma mbacutne nggone ngulat-ulati papan kono kuwi, kupinge krungu suwarane wong sing lagi dolanan palu, nuthuki wesi lan waja, mratandhani yen ing kono ana Pandhe sing lagi nyambut gawe. Lon-lonan Lasma nggunakne carane manungsa lumrah maneh, nyedhaki wong sing lagi mandhe kuwi.

 

"Kula nuwun Kisanak" Lasma uluk salam, sawise tekan ngarep lawange omah sing kanggo mandhe. Ing omah kuwi katon ana wong telu, sing siji lagi lungguh neng lincak, sing siji nyandhak palu gedhe lan sing sijine maneh lagi nyepak-nyepakne wesi sing kudu dipalu dening sing nyekel palu.

 

"Mangga" wong telu bareng wangsulan karo nyawang Lasma.

 

"Mangga mlebet mriki mawon Kang" wong sing lungguh neng lincak kuwi ngongkon Lasma supaya mlebu.

 

"Inggih matur nuwun Kisanak" wangsulane Lasma sing banjur melu lungguh neng lincak.

 

"Nuwun sewu, kula kok nembe sumerep niki. nDika niku sedherek king pundi nggih Kisanak?" wong sing lungguh lincak kuwi takon "lan paring asma sinten?".

 

"Inggih Kisanak, mila leres kula nembe sepisan niki mriki, griya kula tebih saking brang wetan mrika, nanging skniki nembe ajeng mbabad wana kangge padhukuhan wonten ing brang kidul mriku. Nami kula Lasma Kisanak" wangsulane Lasma blaka apa anane.

 

"Inggih ditepangaken kemawon kula Srapat, lha sing nyepeng palu niku ponakan kula namine Gerit, pandhene niku adhi kula piyambak namine Demung" wong kuwi nepungake jenenge lan jenenge kanca-kancane sawise Lasma nepungake jenenge banjur ditutugne nganggo pitakonan maneh "ndika nembe babad wana teng Brang Kidul ? ing tembing pundi nggih Ki Lasma? sampun wiyar menapa nembe badhe wiwit? tiyang pinten sing tumut babad napa sedaya saking Brang wetan ?".

 

Lasma ngguyu, ditakoni nganggo pitakonan sing pirang-pirang ngono kuwi.

 

"Saking mriki nggih watawis lampahan sedinten kirang Ki" wangsulane Lasma karo ngangen-angen nganggit crita murih sing diajak omong bisa percaya lan bisa nampa karepe "ancer-anceripun nggih kidul wetan mrika. Tiyang niki nutugne babadipun simbah kula rumiyin kok Ki, mbabad dereng rampung lajeng ditilar kesah ngalih dhateng papan sanes, dados niki namung mangsuli babadan lami. Kanca kula nggih nembe namung kalih sedherek kula setunggal thok. Lan kula kalih sedherek kula nggih badhe nampi kanthi remen menawi wonten sedherek ingkang mbetahaken papan lajeng ngersakaken tumut babad dahteng mrika".

 

"Dados nek namung mangsuli, teng mrika boten babad malih Ki?" Demung sing lagi rampung olehe nyepuhi barang pandeyane melu takon.

 

"Gandheng babadan niku sampun lami anggenipun nilar, inggih babad malih Ki" wangsulane Lasma nggenahne kandhane "namung kemawon ingkang dipun babad dede kajeng-kajeng ageng malih, namung gegrumbulan lan kekajengan ingkang taksih alit. Sitinipun nggih sampun rata, dados nggih boten patos rekaos".

 

"Lha menawi wonten sing ajeng tumut babad mengke napa nggih angsal bagehan sitine Ki?" Gerit, wong sing mau nyekeli palu genti sing takon.

 

"Niku ngaten Kisanak" Lasma banjur nggenahne kandhane "siti ingkang sampun rata lan tilas babadan lawas niku wiyare wonten seket bau langkung. Niki badhe kula dandosi kalih sedherek kula murih dados padhukuhan malih, pramila menawi wonten sedherek ingkang badhe tumut ndandadosi inggih adhe pikantuk jatah siti, kangge pakarangan griya ugi kangge pategilan".

 

Krungu wangsulane Lasma sing mangkono kuwi mau, Srapat, Demung lan Gerit ketok nek kapencut. Wong telu kuwi banjur nembung arep melu mbabad lemah neng brang kidul sing dibabad Sima Loreng karo Lasma.  Kanggo mbuktekne apa sing dikandhakne Lasma, dina iku wong telu kuwi arep melu Lasma. Lan yen sajake mathuk, mangka wong telu kuwi arep ngajak sedulur-sedulur liyane sing durung duwe papan garapan supaya melu mbabad neng lemah babadane Lasma. Sedulur-sedulure wong telu kuwi ora manggon neng padhukuhan kono kuwi, nanging isih manggon neng omah-omah prasaja sing mau diliwati Lasma. Srapat, Demung lan Gerit dhewe, olehe kepencut arep melu Lasma jalaran neng padhukuhan kono kuwi, uga ora duwe lemah garapan babar pisan. Wong telu kuwi manggon neng kono mung dodol tenaga dadi Pandhe sing pengasilane ora sepiroa.

 

Sidane kelakon baline Lasma neng papan panggonane leren Sima Abang nggawa barang-barang sing dibutuhne minangka pirantining babad. Srapat, Demung lan Gerit uga wis nembung marang Sima Loreng nek arep nunut urip melu babad neng kono lan yen diolehi arep ngajak sedulur-sedulure supaya melu bebadra neng kono. Sima Loreng sing dhasare mung butuh kepethuk gurune lan babad alas sarta yasa padhukuhan kuwi mung minangka sarana bisane methuki gurune ora kabotan karo panembunge wong telu kuwi mau.

 

"Lha nek ndika ngalih mrene, banjur sing nerusne gaweyan ndika neng desa ..... apa jenenge ? sapa?" pitakone Sima Loreng marang Srapat.

 

"Kula nggih boten ngertos Ki" wangsulane Srapat "tiyang mrika nika wonten sing purun mandhe napa boten?"

 

"Yen ngono ngene wae" Sima Loreng aweh pamrayoga "jalaran kabisanmu ing ulah laku pandhe kuwi temene dibutuhne dening wong akeh, sedulur-sedulur ndika sing kepengin melu bebadra neng kene ya ben melu bebadra, dene ndika ora perlu melu babad, lire ngene ndika panggah oleh bagean lemah garapan lan pekarangan kaya sedulur liyane, dene kuwajiban ndika wong telu yaiku yasa pirantining  babad lan pirantining tetanen kanggo nggarap lemah neng kene. Mengko yen wis wayahe nenandur, ndika bali mrene melu nenandur, bubar kuwi ndika bali maneh menyang Desa Pandhean kana nindakne gaweyan ndika minangka Pandhe".

 

"Desa Pandhean niku pundi ta Kyai?" Lasma sing uga melu jagongan ntambul gunem, takon marang Sima Loreng.

 

"Ya Desa sing dienggoni Kisanak Srapat sakancane kuwi ta Ki Lasma" wangsulane Sima Loreng "tak jenengne Pandhean kuwi merga wiwit mau ndika apa dene Ki Srapat sakancane kuwi ora ana sing nyebut jenenge desa kono kuwi".

 

"Oo alaaah" Lasma lagi ngerti sing dikarepne Sima Loreng "pancen desa kana kae kuwi durung ana jenenge, maune arep tak jenengne Desa Pacar, merga akeh Kembang pacar banyu sing thukul neng saben pekarangane warga kana, nanging durung sida tak kandhakne".

 

"Ya wis, yen ngono kanggo ngarani desa kana kae, murih gampange tak jenengne Desa Pacar Pandhean".

 

"Inggih Kyai kula tumut nekseni" Srapat karo kancane padha wangsulan.

 

Dina-dina candhake, sawuse sedulur-sedulur lan sanakane Srapat padha teka melu bebadra neng lemah sing mung kethukulan gegrumbulan kuwi, Srapat Demung lan Gerit banjur bali menyang Pacar pandhean nutugne olehe dadi Pandhe.

 

Ora nganti suwe nggone babad, papan kono wis katon resik lan tumata. Omah-omah wiwit digawe kanggo manggon, pategalan minangka sumbering pangan uga wis padha ditanduri.  Papan kono wis malih dadi Padhukuhan. Sawise nampa wisik mbuh saka ngendi asale, dening Sima Loreng papan kono kuwi dijenengne Desa Pelanggolan. Lemah babadan wis didum kanthi adil jumbuh marang kabeh sing padha melu babad, klebu marang Srapat, Demung lan Gerit. Kajaba iku uga disisihne lemah sing dadi bageyane Padhukuhan, digarap bebarengan dene asile kanggo wragad murih sansaya tumatane padhukuhan Pelanggolan. Para wargane uga wis sarujuk kabeh yen sing dipilih kanggo nglurahi Padhukuhan Pelanggolan ora ana liya kajaba Sima Loreng sing banjur salin jeneng dadi Ki Pelanggolan.

 

Wektune ora leren tansah mlaku maju, dina ganti sasi, sasi ganti tahun, wis limang tahun luwih Ki Pelanggolan momong lan ngesuhi warga ing padhukuhane. Padhukuhan kuwi sansaya suwe dadi sansaya rame, merga wiwit akeh sing padha teka melu manggon neng kono. Panguripane wargane uga dadi sansaya makmur, asile pategalan luwih saka cukup kanggo nutup kabutuhane urip. Sanajan ta mangkono, Ki Pelanggolan durung katon rumangsa seneng atine, ora merga mikir kahanane wargane sing wis cukup, nanging Ki Pelanggolan tansah kelingan lan kepngin enggal bisa kepethuk karo Gurune sing miturut wecane Ki Gedhe Cupuwatu lumantar Sodagar Widaru  Ki Sima Abang manggon ing sakiwa tengene papan kuwi.

 

 

ana candhake.