17.
Dina
kapisan sinau kelompok diwiwiti, sing disinau manut jadwal sing disusun dening
Hartini lan Warsiyati, ya iku dina Senin sing disinau bebarengan Bahasa Inggris
karo Ilmu Ukur, dina Rebo Ilmu Aljabar karo Ilmu Hayat lan dina Jumuah Ilmu
Alam karo Pengetahuan Umum. Jebul bocah kelas loro A ora kabeh melu, saka bocah
telung puluh sanga sing teka mung bocah wolulikur. Bocah saka kelas loro B ana
sing melu siji, ya kuwi Tutik putrane Pak Firman Mantri Suntik lan saka Kelas
loro C bocah papat, Sugik, Ninuk, Marsana karo Yuyun. Kelas loro D ora ana sing
melu, merga racak-racak omahe adoh kabeh.
Pak
Suwaji sing pirsa semangate bocah-bocah sing arep sinau bareng kuwi rumangsa
rena penggalihe. Mula sadurunge sinau diwiwiti, Pak Suwaji plaur paring pitutur,
ngiras pantes mbukak kegiatan sinau kelompok kuwi. Pancen sadurunge mau,
Hartini kandha marang Sudimin nek arep matur marang Pak Suwaji, ngaturake
panuwun lan nyuwun pangestu sarta nyuwun supaya Pak Suwaji kersa paring tutur
sembur sadurunge sinau bareng diwiwiti.
“Para
putra kabeh” dhawuh ngendikane Pak Suwaji marang sing padha arep sinau “Bapak
rumangsa marem lan mongkog dene para putra sengkut nggone padha sekolah lan kepengin
bisa sansaya pinter. Bapak mung bisa paring panyengkuyung kanthi donga marang
Gusti Allah, muga-muga anggone para putra sinau kaparingan lancar. Kanthi sinau
bareng-bareng ngene iki kena diibaratake kaya beras sing disosoh ana lumpang,
putihe beras lan ucule katul, ora merga antebing alu sing kanggo nutu, nanging
merga alu sing ditutokne kuwawa ndadekne beras padha beras padha gesrekan neng
jero lumpang temah dadi lan putihe sarta padha ucul katule. Kanthi cara sinau
bareng ngene iki, para putra bisa njaluk warah marang kanca siji lan sijine.
Dadi sing bener kuwi nek njaluk warah utawa takon marang kancane babagan
pelajaran sing durung dingerteni ya neng papan sing kaya iki, ora nek pas neng
jero kelas, nek wis neng jero kelas, prayogane para putra nek durung mudheng
olehe nyuwun pirsa ya marang Bapak utawa Ibu Guru sing lagi mucal, ora marang
kancane”.
Sing
padha lagi dituturi padha manthuk-manthuk lan katon padha migatekne apa sing
dadi pangandikane Pak Suwaji kuwi. Ya ana siji loro sing katone meneng ngrungokne,
nanging satemene mripate lagi lirak-lirik marang kancane. Kaya Ninuk salah
sijine, anake wedok Pak Dalal sing ayu tur duwe pambegan tregal-tregel kaya Dewi
Banuwati kuwi, sanadyan ora nyuwara apa-apa nanging apa sing didhawuhne Pak
Suwaji babar pisan ora mampir ing angen-angene. Merga pikirane Ninuk mung
tumuju marang Sudimin sing katon tumungkul nyawang jogan, karo nyemak apa sing
didhawuhne Bapak sing didhereki kuwi. Angen-angene Ninuk, muga-muga Pak Suwaji
enggala rampung olehe paring pitutur banjur ninggalne papan kono. Lan sanajan
jam rampunge sinau wis ditetepne jam telu, nanging Ninuk panggah ngarep-arep
enggala rampung. Dheweke mau saka omah nggawa panganan sing mirasa (jaman kuwi)
mie goreng rong wungkus, sing arep dipangan lan sing sawungkus arep diwenehne
Sudimin, ben bocah-bocah liyane weruh nek dheweke bisa mangan bareng karo Sudimin.
Merga Ninuk ya ngerti nek kanca-kancane, mligine bocah-bocah wedok, uga padha
sangu panganan saka omah, ana sing nggawa kacang goreng, kacang godhog, jagung
lan sapiturite, sing arep dienggo samben nalikane padha sinau.
“Mengko
nek bocah-bocah kuwi weruh nek Sudimin sengaja tak gawakne panganan saka omah,
mesthi banjur padha mikir nek aku iki temen-temen wis dipacangne karo Sudimin
wiwit cilik biyen, ben bocah-bocah padha minggir lan ngedohi Sudimin. Lan si
Marsana kae ya ben leren olehe kepengin cedhak karo aku, wong senajan bocah kae
ya bagus, nanging atiku wis kadhung katut digondhol Sudimin kok” ngono pikiran
sing ana angen-angene Ninuk. Mula rumangsane Ninuk, olehe ngendikan Pak Suwaji
krasa suwi banget.
Beda
karo Hartini, sing senajan kala-kala sok panyawange mampir, utawa sengaja
diampirne kanggo nglirik Sudimin, nanging apa sing didhawuhne Pak Suwaji isih
akeh sing mampir mlebu ing angen-angene.
Lan beda maneh karo si Edi lan Yati, bocah loro sing lungguhe jejer kuwi
usreg dhewe tanpa nyuwara. Mung tangane padha repot nulis ing kertas banjur
disrogne neng ngarepe sing lungguh ing sisihe supaya diwaca. Bocah loro kuwi ya
meh padha karo Ninuk sing ora pati ngrungokne apa sing didhawuhne Pak Suwaji.
Warsidi karo Masirah sing lungguhe ora adoh karo papan lungguhe Yati lan Edi
padha weruh, banjur bocah loro kuwi padha njedhirne lambene dhewe-dhewe karo
setengah mesem.
Sinau
bareng dina kuwi katon regeng lan gayeng. Luwih-luwih sawise Hartini nakokne
carane nggarap soal Ilmu Ukur sing rumangsane ora bisa dirampungne nganggo
nalare. Jebul meh kabeh bocah sing ana kono ora ana sing bisa aweh wangsulan
kanthi gamblang marang piakone Hartini kuwi.
“Padha
entenana sedhela kanca-kanca” dumadakan Sudimin ngadeg “mau olehku nata
panggonan sinau iki jebul isih ana sing kurang, tak jupuke dhisik”.
Bubar
muni ngono kuwi Sudimin banjur ngalih mlebu gudhang cilik ing sisihe emperan papan
kanggo sinau kuwi. Baline wis nggawa papan tulis cilik karo kapur lan gosok
sing digawe saka kapuk diwungkus pipihan, kaya bantal cilik. Pancen emperan
mburi lan dhingklik-dhingklike sarta papan tulis sing saiki digawa Sudimin
kuwi, biyen digunakne dening Pak Suwaji kanggo marahi tangga-tanggane sing
kepengin bisa maca lan bisa nulis, jaman rame-ramene Gerakan PBH biyen. Dening Sudimin
papan tulis cilik kuwi banjur didegne disendhekne cagak, kabeh sing ana kono
bisa nyawang kanthi cetha.
“Soal
sing ditakokne Hartini iki sakjane keneng diarani prasaja utawa sederhana” Sudimin
nerokne Bu Sri Supingah nek wayah nerangne neng ngarep kelas ngana kae “kuwi sumbere
ing pelajaran kelas siji biyen, ya kuwi dalil babagan garis loro sing sejajar
banjur dipedhot dening garis lurus liya sing tumuli nuwuhake sudhut-sudhut sing
gedhene padha. Rak isih padha apal karo wulangan bab iki ta?”.
“Iya
aku isih kelingan Min, tulung tutugna piye bacute?” Hartini sing duwe pitakonan
aweh wangsulan dhisik dhewe.
“Iya,
Min tutugna ben aku mudheng” Soni sing bocahe lemu lan kerep ngantukan kuwi
melu udhu rembug.
“Mengko
dhisik Min” genti Sugik sing guneman “aku wis akeh sing lali karo pelajaran
kelas siji biyen, tulung balenana saka wiwitan ben aku njawa”.
“Iya
Min, aku ya kaya sing dikandhakne Soni kuwi” Warsidi melu omong .
“Iya,
iya sing sabar kanca” wangsulane Sudimin karo mesem, banjur disambung nyethakne
cara kanggo nggarap soal sing ditakokne Hartini kuwi mau saka dhasar-dhasare,
karo dibarengi nulis lan nggambar ing papan tulis cilik sing digawa mau.
Beda
karo nek lagi nampa wulangan saka Gurune, bareng sing aweh katrangan kuwi
Sudimin, kancane sing padha kelas lorone. Rumangsane bocah-bocah kuwi
katrangane Sudimin luwih gampang ditampa, lan bocah-bocah dadi mudheng karepe.
Lan nalika Sudimin nyoba nggawe soal liya sing jinise padha karo soal kuwi,
bocah-bocah kanthi gampang bisa ngrampungake kanthi bener. Bener apa sing lagi
wae didhawuhne Pak Suwaji mau yen putihe beras sing disosoh neng lumpang kae
ora mung merga ditutu karo alu wae, nanging uga merga berase akeh kancane.
“Hebat
kowe Min, upama dadi guru ngono kowe luwih pinter tinimbang Bu Srisupingah,
wong aku nek diterangne Bu Sri Supingah ngana kae, blas ora bisa nampa kok”
Sugik sing tunggal sakelas jaman neng SD Pasopati biyen ngandhakne
pangalembanane marang Sudimin.
“Kuwi
merga kowe nek diwulang Bu Sri pikiranmu tekan ngendi-endi lan kowe luwih
dhisik minder, nek aku sing nerangne upama kurang cetha kowe wani ngongkon
mbaleni murih cethane” wangsulane Sudimin karo mesem.
“Iya
nanging iki wis jam telu kurang seprapat” dumadakan Warsiyati guneman ngandhakne
wektune wis entek kanggo sinau Ilmu Ukur “lha Bahasa Inggrise iki piye? Nek mung
seprapat jam cetha nek kurang wektune”.
“Dina
iki Bahasa Inggrise prei dhisik wae” Ninuk sing wiwit mau ngenteni rampunge
sinau usul “suk emben wae, wektu kanggo Ilmu Ukur ditepati tenan ben ora kesuwen
ngene iki”.
“Nek
kudu gumantung marang wektu panggah kurang Nuk” Nita aweh panemu “merga pancen
kanggo nggarap Ilmu Ukur kuwi mbutuhne wektu sing suwe, luwih-luwih nek ndadak
nyethakne kaya iki mau”.
“Lha
mathuke piye?” Hartini banjur nakoni kanca-kancane kabeh.
“Wektune
ditambah!” Marsana sing genti usul “wiwite Jam Siji, rampunge jam papat”.
“Kesuwen”
Ninuk sing wangsulan.
“Ngene
wae” Sudimin genti sing guneman “aku sarujuk karo Marsana, wektune ditambahi.
Nanging ya aja nganti kesuwen, mau Bapak paring dhawuh nek wektune prelu
ditambah ya ditambah, upamane wiwite jam setengah loro banjur rampunge jam
papat, tak kira kuwi wis luwih saka cukup. Piye?”
Ana
candhake
PBH
= Pemberantasan Buta Huruf.