JAMUR DAMEN ING PINGGIR GALENG (027)

 

27.

Ngerteni sikepe Pak Dalal lan Paeran Dengkek sing kaya ngono kuwi, nesune Kang Diman Bandhat dadi ilang, ganti rasa trenyuh sing ngebaki sajroning dhadhane. Kanthi sareh lan sabar, tangane Pak Dalal dicandhak karo guneman :

 

“Sampun-sampun Pak Dalal, sampun kados makaten, namine tiang niku nggih sok lali napa, nggih sok sembrana. Nanging Gusti Allah Ingkang Maha Mirah tansah maringi pangayoman dhateng titahipun. Sokur Kamdulillah, anak kula boten siyos dhawah dhateng kedhokan. Lan inggih boten napa-napa, niku ketingale namung kaget sangkete mawon. Sak niki mangga lenggah rumiyin, badhe kula tilar sakedhap., murugi mBah Tilah Dhukun Bayi, kersane otote Dimin dibenekne riyin”.

 

Pak Dalal durung bisa kumecap, kanggo aweh wangsulan, eluhe isih dleweran nelesi pipine. Paeran Dengkek tanggap, banjur ngiras pantes kanggo gantine asok kaluputan marang Kang Diman Bandhat, banjur guneman :

 

“Sing marani mBah Tilah, ben aku wae Man. Tulung Pak Dalal kancanana” muni ngono kuwi Paeran Dengkek banjur ngadeg, tanpa ngenteni wangsulan banjur mlaku sajak gita-gita ninggalne omah kono, arep marani Dhukun Bayi sing arep dijaluki tulung ngurut Sudimin.

 

“Gajege gula karo bubukmu rak ya isih ana ta mBoke Dimin?” katone kanggo ngalihne swasana, Kang Diman Bandhat kandha marang Yu Sudinem “mosok eneng dhayoh kok mung disuguh anggur wae, kana nggodhoga banyu, ben Pak Dalal ngrasakne kopimu sing weton Genthong*)”.

 

“Gak sah repot Yu” sing nyaut kandhane Kang Diman Bandhat malah Bu Dalal “wong dhayoh tanggon wae kok, kene malah jagongan kene wae ben rada gayeng”.

 

“Boten repot kok Bu” wangsulane Sudinem karo ngadeg “wong nggih mumpung enten toya benter mawon kok niki”.

 

Yu Sudinem banjur mlaku menyang Pawon, Diman Bandhat genti nyaketi anake lanang, njagani nek sawayah-wayah njingkat saka olehe turu.

 

Pak Dalal nggeser lenggahe, melu nyedhaki Sudimin sing isih turu, alon-alon astane diagem ngelus bathuke Sudimin.

 

“Panas!” kaya ngendikan marang awake dhewe Pak Dalan ngelih astane “owah tenan Kang Diman, putrane sampean iki. Sepisan maneh aku njaluk pangapuramu sing gedhe ya?”.

 

“Enggih Pak Dalal” wangsulane Kang Diman Bandhat “mengke nek empun digrayahi mBah Tilah rak nggih asrep malih”.

 

“Nek diworne ngene iki Dimin karo Ninuk ketok nek mirip nggih Mas?” Bu Dalal ngajak omong kakunge “kados kakang adhi, nek boten klentu riyin lahire kaot sekawan wulan, langkung sepuh Sudimin”.

 

“Iya” Pak Dalal paring wangsulan “mbesuk dadine, Sudimin kuwi pakulitane niru Bapake, kuning ngemu giring, lha nek si Gendhuk kuwi rak nurun aku, dadi ya ora kuning banget malah rada ireng sethithik”.

 

“Ireng manis Pak Dalal” Kang Diman Bandhat melu udhu rembug “benjing dadose nggih lare ayu ireng manis, kados Dewi Wara Sembadra”.

 

“He he he , sampean kuwi bisa wae” Pak Dalal nyauti gunem karo gumujeng “lha nek Ninuk mbesuk kaya Wara Sembadra lha Sudimin mbesuk rak kaya Raden Permadi no ?”.

 

“Nggih cocog sanget niku Mas” Bu Dalal numpangi rembug “Raden Permadi niku rak garwane Wara Sembadra ta? Upama mbenjing nek lare kalih niki mpun ageng awakipun piyambak besanan kalih Kang Diman kok ketingale nggih sae,  kula kalih panjenengan rak saged ndherek momong Sudimin lan Ninuk kersane ngraosne dimong Kang Diman kalih Yu Sudinem. Pripun nek nurut Panjenengan Kang Diman? Sae lan mathuk ta?”.

 

“Nek aku genah nek mathuk banget Bu” dudu Kang Diman sing gage-gage nyaut , nanging malah Pak Dalal karo mesem seneng, banjur dhawuhe marang Kang Diman Bandhat “cocog banget lho Kang upama anak sampean kuwi dijodhokne karo anakku, anakku ya ayu lha anak sampean ya bagus, wis klop lah”.

 

Karo nyangga tampah minangka gantine baki, sing kanggo nggawa wedang Yu Sudinem teka.

 

“Gek menapa inggih cocog ta Pak? Kula kok malah ajrih nek kuwalat” kandhane Yu Sudinem karo ngladekne kopi.

 

“Kuwalat piye ta Yu?” Bu Dalal sing semaur.

 

“Nggih kuwalat tenan ta Bu” wangsulane Yu Sudinem “iba surake wong sajagad menawi estu kula besanan kalih panjenengan?. Bares mawon, ngangen-angen mawon kula boten wantun, mengke gek kula sampun tenanan olehe ngajeng-ajeng, teka ndata malah wurung. Mengke rak dados iwak bandeng bestik kenthang”.

 

“Kok ndadak nganggo parikan barang ta Yu?” Pak Dalal mundhut pirsa karo mesem “apa kuwi tegese?”.

 

“Sing kene kadhung methentheng, jebul ora suda madhang, wurung. Rak marahi kesakit-sakit ta Pak?” Yu Sudinem nggenahne parikane “pantese besanan niku nggih kalih tiyang sing sababag, babag rupane, babag drajate, babag kaduwekane lan sapiturute. Lha nek kula ajeng besanan kalih panjenengan niku mengke rak tengu-tengu sami ngguyu he he he”.

 

“Ya aja mengkono olehmu nampa Yu” Bu Dalal ngendika maneh “jenenge jodho kuwi ora mbedak-mbedakne pangkat lan drajat, ora mbedak-mbedakne bandha lan kesugihan, sing baku mung siji padha mathuke. Kaya sing sing neng tembang-tembang kae lho Yu? Gegarane wong akrami, dudu bandha dudu rupa, amung ati pawitane……..”.

 

“Lha wong tembang mawon kok digatek nemen-nemen ta Bu, bu?” Yu Sudinem wangsulan karo mesem, banjur ngacarani dhayohe supaya ngunjuk wedang suguhane “mangga katuran ngunjuk Pak Dalal, kopine weton Genthong menika, mila nggih nggereng, angger ireng”.

 

“He he he , wis tak sruput luwih dhisik kok Yu” wangsulane Pak Dalal karo ngguyu “kopimu kaya kopi warung wae, krasa nek campurane mung sethithik, malah klapa sing ngge capuran nggoreng krasa banget. Mbaleni tembang sing dikandhakne Ibune Ninuk mau Yu, ambak-ambak mung sak tembang, kuwi tembang tinggalane para kuna sing ngemu pitutur sing becik, beda karo tembang jaman saiki sing isine mung cinta-cintaan thok”.

 

“Nggih bener niku Pak Dalal” Kang Diman Bandhat sing maune mung meneng wae kuwi melu guneman.

 

“Mulane awake dhewe iki aja sok dhemen maido unine tembang” Pak Dalal wiwit kandhan-kandhan.

 

“Enggih” Diman Bandhat aweh wangsulan “nanging kadose tembange Bu Dalal wau dereng jangkep”.

 

“Kirange teng pundi Kang Diman?” Bu Dalal genti nyaut.

 

“Luput pisan kena pisan, yen gampang luwih gampang, yen angel, angel kelangkung, tan kena tinumbas arta” Diman Bandhat nyethakne isine tembang “niku rak tembange tiyang ajeng jejodhowan, dede tembange tiyang sing ajeng besanan. Namung ati pawitane niku, dede atine tiyang tuwek, nanging atine sing ajeng nglampahi, upaminipun benjing si Thole kalih si gendhuk niku atine empun cocog, didhadhunga mesthi medhot dipalangana nggih mesthi mlumpat, wong tuwa kados awakipun piyambak niki boten saged menggak. Kosok baline, upami benjing menika Si Dimin napa dene Si Ninuk niku sami boten tresnane, awakipun piyambak inggih boten saged meksa. Rak nggih ngoten ta Pak Dalal?”

 

“Iya bener kuwi Kang” Pak Dalal manthuk-manthuk “ya muga-muga wae mbesuk bocah loro kuwi padha mambu ati dhewe-dhewe. Nek bocah wis padha senenge sampean rak ya ora kabotan ta Kang upama dadi besanku?”.

 

“Prakawis menika saene dirembag mbenjang mawon Pak” wangsulane Kang Diman Bandhat “merga wektune tesih dangu, jeneh Si Dimin nggih dereng genep bayi pitu lan si Ninuk nembe patang lapanan ta? Saupami Dimin niku niru bapake nggih tesih wolulas tahun malih, lha nek niru lekase lare-lare jaman sak niki sing empun sami pinter mesthine paling boten nggih selangkungan tahun malih”.

 

“Iya bener pancen wektune isih suwe, nanging sampean rak mathuk ta karo panemuku sing mau tak kandhakne?” Pak Dalal mburu pitakonan.

 

“Mathuke niku nggih mathuk, nanging namine Tiyang, menika gadhah teges nek atine gampil goyang, sok lumrah esuk kedhele sorene mpun dados tempe” Kang Diman Bandhat aweh wangsulan “lha ati sing ngoten niku sok ndadosne gelane tiyang sanes ingkang rumaos dipun blenjani, napa boten ngoten?”.

 

“Iyane niku nggih iya Kang” genti Bu Dalal sing semaur “nanging nek wiwit sakniki dirembag niku sae mawon, mengke kalih mlampah awakipun piyambak saged tansah ngeling-eling murih boten gampil ndadosaken kedhele dados tempe kados sing panjenengan dhawuhne niku wau”.

 

“Nggih sampun, kula mathuk mawon” wangsulane Diman Bandhat ngalahi rembug “nanging kula boten janji lho nggih? Amargi ngeten, kula niki empun kadhung percaya nek siji pesthi, loro jodho, telu wahyu, papat pangkat, lima nugraha niku menungsa namung wenang mbudidaya boten wenang mutusne. Awakipun piyambak kedah pitados adiling Gusti, nek Sudimin niku jodhone Ninuk badhea wonten banjir lahar ingkang malangi lampah, panggah kemawon lare kalih niku mangke badhe angsal margi dados jodhonipun. Kosok baline, nek Gusti boten nemtokaken lare kalih niku dados jodhone, digiringa kados Sontoloyo nggiring bebeke, nggih panggah badhe mbedhal pados dalan sanes”.

 

Pak Dalal arep semaur maneh, nanging diwurungne. Merga neng lawang ana wong alok kula nuwun. Mbah Tilah Dhukun Bayi sing arep ngurut Sudimin wis teka ditutne Paeran Dengkek sing mlaku ana mburine.

 

 

Ana candhake

JAMUR DAMEN ING PINGGIR GALENG (026)

 

26.

“Kaya sing dadi pangirane Pak Dalal” Pak Suwaji nutugne anggone nirokne critane Pak Dalal “Bapakmu, ya Kang Diman Bandhat, bareng oleh wadulane simbokmu, ya Yu Sudinem, sakala muntab. Anggone yu Sudinem wadul marang bojone kuwi merga Kang Diman Bandhat takon, ya gene kowe sing adate nek bubar magrib kuwi wis turu angler, nanging sore kuwi janji mripatmu merem let sedhela banjur girab-girab kaya bocah sing lagi kaget, awakmu panas pisan”.

 

“Woo, Paeran Dengkek karo Dalal” Kang Diman Bandhat ngudarasa dhewe sawuse krungu wadulane simbokmu, olehe grenengan ngono kuwi keprungu dening Pak Dalal, Bu Dalal apa dene Paeran Dengkek sing wis tekan emper omahe bapakmu nanging durung kober kula nuwun “Mandhak sugihe Dalal kae ya mung bandha warisan saka maratuwane wae, lha kok dienggo tumindak degsiya marang wong ora duwe. Luwih-luwih, si Paeran kae mandhak lagi dipercaya wong sugih ngono wae, wis lali karo tanggane sing mlarat, karepe arep sawiyah-wiyah marang anakku sing durung weruh dosa. Wong loro kae, nek durung tak gedhig nganggo bendho sirahe, wangune durung melek mripate, nek Diman Bandhat iki dudu wong sing jirih getih”

Bubar muni ngono kuwi, Kang Diman Bandhat banjur mlaku menyang pawon arep nggoleki bendhone, karo ngomong marang Yu Sudinem :

 

“Wis mbokmu, aja kandha sapa-sapa, bengi iki Paeran karo Dalal tak golekane, tak jlidhetne matane, ben ngerti nek kowe bojone Diman Bandhat, nadyan uripe kesrakat nanging isih weruh endi sing bener endi sing luput, sirik tumindak colong jupuk duweke liyan”.

 

“mBok sing sabar ta Pakmu” Yu Sudinem menggak kekarepane bojone “sing baku anakmu, si Sudimin iki ora sida tiba neng ndhut-ndhutan lan ora apa-apa. Nek sampean mengko arep nglabrak Pakdhe Paeran lan Pak Dalal, rak malah dadi rame tekan ngendi-endi, tur maneh, ya ora ana gunane. Awake dhewe iki luwih becik ngrumangsani, urip mlarat kesrakat kuwi wis sengsara aja ditambahi tumindak sing neka-neka. Percaya karo Sing Kuwasa wae, mengko rak ketok dhewe, nek aku pancen dudu tukang maling pari neng sawahe tanggane”.

 

“Karepmu kuwi piye?” Kang Diman Bandhat sing wis nyekeli bendhone neng tangane kuwi takon karo mencereng “anakku nganti awake panas, tambah saiki girab-girab, sing ketoke ya kaget sangkete kuwi, aku mbok kon meneng wae? Bojoku sing didakwa nyolong parine Dalal aku ya kon meneng wae? Aku iki elek-elek ya Bapak, nadyan asor drajatku, nanging aku iki ya wong lanang. Kowe ngerti? Babon pitik sing lagi netes kae wae njawa nek anake diganggu liyan bakal ngamuk, ngabruk-ngabruk marang sing ngganggu. Kowe weruh? Pitik jago kae, mesthi nladhung sapa sing wani ngganggu babon sing dadi bojone. Lha aku iki wong lho Nem? Arep mbok kon kalah karo pitik babon lan pitik jago?. Uwis, kowe gak sah melu-melu, nek ana apa-apane tak sanggane dhewe, nek mung merga nggedhig nganggo bendho cengele wong loro kae aku kudu dikrangkeng neng buen, mengko ya tak lakonane dhewe. Ya aku mengko tak mampir nggone mBah Tilah Dhukun Bayi kae, Dimin ben dipijeti lan dibenekne  otote sing owah”.

 

Wong telu sing lagi teka neng empere Kang Diman Bandhat kuwi, cetha banget olehe krungu apa sing lagi wae dirembug Yu Sudinem karo Kang Diman Bandhat. Paeran Dengkek apa dene Pak Dalal padha olehe ngewel saking wedine. Meh wae, wong loro kuwi arep mlayu ninggalne papan kuwi. Nanging kanthi basa sasmita, Bu Dalal ngongkon supaya wong loro kuwi padha meneng, lan rada ngadoh saka lawang, Bu Dalal sing arep madhangne perkarane.

 

“Assalamu’alaikum” karo nyedhaki lawang slarakan omahe Kang Diman Bandhat, Bu Dalal alok uluk salam, suwarane dibanterake.

 

“Waalaikumsalam” Yu Sudinem karo Kang Diman Bandhat bareng wangsulan.

 

“Mangga….!” Diman Bandhat nylarak lawange supaya mbukak, banjur ngiling-ilingi sapa sing lagi teka. Sajake Kang Diman rada kaget bareng ngerti yen sing uluk salam kuwi mau Bu Dalal.

 

“Kula ingkang sowan Kang Diman” Bu Dalal ndhisiki guneman karo ndhodhok neng ngarepe Kang Diman. Mesthi wae kang Diman dadi kaget, wong sugih putrane Pak Kaji Dul Rokim sing meh kabeh wong padha kurmat kuwi ndhodhok neng ngarepe. Luwih-luwih bareng Kang Diman Bandhat ya weruh nek Bu Dalal uga lagi nggendhong bayine, sing Diman Bandhat ngerti umure isih luwih nom tinimbang bayine Sudinem.

 

“Sampun Bu, mangga jumeneng mawon lan lenggah dhateng klasa mrika” kandhane Diman Bandhat ngarih-arih supaya Bu Dalal kersa ngadeg, karo muni ngono Diman Bandhat banjur nggelar klasa neng jogan “mangga pinarak mriki Bu, wonten kersa menapa ampun nangis ngoten niku, kula malah bingung mangke”.

 

Sudinem, sing lagi ngeloni anake uga banjur tangi, nyedhaki Bu Dalal. Astane Bu Dalal dicandhak diajak lenggah neng klasa sing lagi wae digelar Diman Bandhat.

“Mangga Bu pinarak teng gelaran mrika, mangga” kandhane Sudinem karo nggeret astane Bu Dalal “mesakaken ingkang putra menika lho”.

 

Isih karo muwun, Bu Dalal banjur manut Yu Sudinem mapan lenggah ing klasa, pasuryane ndhingkluk, tangise isih mingseg-mingseg. Bayi sing digendhong, sajak ora ngerti apa-apa, mung meneng.

 

“Badhe wonten kersa menapa ta Bu? Rawuh mriki panjenengan kalihan muwun?” Yu Sudinem nyuwun pirsa “kula wau mila ngasag dhateng sabin panjenengan, nanging inggih namung ngasag, boten mendhet lan ndhelikne pantun ageman kados ingkang dipun kinten Pakdhe Paeran wau, malah wau kula wangsul saking sabin inggih boten mbeta menapa-menapa, asagan lan senik kula taksih Kantun dhateng sabin……..”.

 

“Uwis Yu, uwis” Bu Dalal wekasan ngendika kanggo nigas rembuge Yu Sudinem “aku ngerti lan percaya banget, awakmu ora njupuk pari ageman. Pake Ninuk mau wis ngandhani aku, nek awakmu bener-bener ora njupuk kaya sing didakwakne Pakdhe Paeran, malah Pake Ninuk getun banget kesusu nggugu wadulan sing durung cetha benere, nganti meh wae gawe cilakane anakmu. Tenan Yu, pake Ninuk wiwit bar maghrib mau mung sambat rumangsa getun lan kepengin njaluk pangapura marang kowe”.

 

“Lha nek Pak Dalal ngrumaosi luput, kok malah sing mriki panjenengan neh Bu?”  Diman Bandhat sing nyauti ngendikane Bu Dalal “gek sampean mriki kalih nangis-nangis kados ngoten, kajenge sampean niku pripun?”.

 

“Ngeten nggih Kang Diman” Bu Dalal wangsulan “Pake Ninuk nyeluk Pakdhe Paeran, lajeng dipun uman-uman boten kantenan, mergi pakdhe Paeran dianggep empun ajeng damel cilakane Pake Ninuk, wau Pake ngajak kula kalih Pakdhe Paeran mriki, saprelu badhe ngertakaken kados pundi kawontenanipun si Thole putrane panjenengan, Pake Ninuk kuwatos sanget menawi wonten menapa-menapa kalih si Thole ingkang meh kemawon dhawah dhateng kedhokan. Kajawi menika ugi badhe nyuwun ngapura dhateng Yu Sudinem……”.

 

“Lha pundi tiyange? kok sing mriki namung sampean?” Diman Bandhat semu ora percaya nek Pak Dalal gelem ngakoni lan ngrumangsani lupute.

 

“Wau, Pakdhe Paeran radi ajrih, mila nggih angsale mlampah mandheg mangu, Pake Ninuk nggih ngentosi pakdhe Paeran, lha kula ingkang kirang sabar lajeng ngrumiyini lampah” wangsulane Bu Dalal “sakedhap malih rak dugi mriki. Inggih saderengipun, kula minangka semahe Pake Ninuk ingkang langkung rumiyin nyuwunaken pangaksami Kang Diman, awit badhea kados menapa Yu Sudinem menika rak semah sampean. Saestu kula suwun Yu Sudinem lan Kang Diman puruna ngapura sepinten lepatipun Pake Ninuk. Lan piye Yu kahanane anakmu? Awake owah apa ora? Nek owah ya kudu ndang dipijetne nggone mBah Tilah apa piye?”

 

“Boten napa-napa kok Bu” sing wangsulan genti Sudinem “Si Dimin mila owah, ketingale kaget sangkete, niku larene kalih tilem taksih sok njingkat-njingkat kados kaget, wau jane Pake Dimin nggih ajeng murugi mBah Tilah, kedadak panjenengan rawuh niki wau”.

 

Krungu wangsulane Yu Sudinem ngono kuwi, Bu Dalal banjur nyaketi papan turone Sudimin. Putrane sing ana gendhongan dumadakan diudhunke saka gendhongan, diselehne njejeri Sudimin sing isih merem.

 

“Mesakne temen ta Le” Bu Dalal ngendika marang Sudimin, bayi sing durung ngerti apa-apa kuwi “muga-muga enggal waras ya Cah Bagus?”.

 

Yu Sudinem sing wis mbalik neng cedhake Sudimin lan weruh nek Ninuk putrane Bu Dalal diselehne ing sandhinge Sudimin, mung plenggang-plenggong gumun. Diman bandhat dhewe, ketoke wis mari olehe nesu, bendho sing mau digoceki kenceng banjur dibalekne menyang pawon maneh, banjur bali nyang jogan arep njagongi dhayohe.

 

“Kula nuwuuuun” dumadakan ana suwarane wong uluk salam, pak Dalal.

 

“Mangga” Diman Bandhat sing wangsulan karo ngulati lawange sing isih menga amba.

 

Katon nek gita-gita, Pak Dalal mlebu omah, banjur nyedhaki Kang Diman Bandhat. Sawise beras sing dibuntel glempo diselehne, Pak Dalal nubruk Kang Diman Bandhat, dirangkul kenceng, karo nyuwun pangapura. Paeran Dengkek sing mau ngetutne juragane melu nyedhak, pari patang agem sing dipikul nganggo pikulan cocolan kuwi diselehne, banjur melu lungguh jengkeng neng cedhake Kang Diman Bandhat sing isih ditangisi Pak Dalal.

 

Ana candhake.

 

 

JAMUR DAMEN ING PINGGIR GALENG (025)

 

25.

Sudimin dhewe mung meneng ngapurancang, ngenteni dhawuh-dhawuh sing bakal dingendikakne dening Pak Suwaji. Mung wae Sudimin wiwit ngira-ira sajroning atine. Pamundhut pirsa saka Pak Suwaji mau sajake mung dhapur nocogake crita sing tau ditampa dening Pak Suwaji sadurunge karo atur wangsulan sing diaturne dening Sudimin. Pikirane Sudimin bali mecaki lan nggogoni karo crita bab Pak Dalal sing dhek esuk methuki Pak Suwaji. Apa Ninuk crita marang Bapake nek antarane Ninuk karo dheweke kuwi kanca sakelas sing raket ? Olehe duwe gagasan mangkono kuwi, merga Sudimin ngerti yen Ninuk tansah mbudidaya murih bisa luwih raket karo dheweke, iya nganggo cara apa wae.  Banjur apa gandheng cenenge karo pamundhut pirsane Pak Suwaji bab weling lan crita saka Bapakne sing saiki wis Transmigrasi kae?. Mau wangsulane Sudimin cetha yen ora nyambung karo sing dipenggalih dening Pak Suwaji. Apa ya? tata gelar Sudimin meneng, ngenteni dhawuh, nanging satemene atine gronjalan ora karuwan.

 

“Lha nek karo Sri Hartini putrane bakul gabah sing gedhe dhewe sa Kecamatan Kedunggalar kae, apa kowe ya tepung becik Min?”  dumadakan Pak Suwaji nutugne olehe mundhut pirsa. Pitakonan sing keri iki, sansaya ndadekne atine Sudimin kaget. Ya gene Bendarane kuwi mundhut pirsa sambung kekancan antarane dheweke karo Hartini barang ?.

 

“Inggih tepang sae ta Bapak?” karo tetep anteng Sudimin atur wangsulan “Hartini niku, nika lho Bapak lare estri ingkang dados Ketua kelas ing sinau kelompok ing dalem mriki menika, ugi piyambakipun menika menawi ing sekolahan ugi pinitados dados Ketua Kelas ing kelas kula”.

 

“Bocahe ayu ya Min?” Pak Suwaji mundhut pirsa karo mesem. Sudimin katut melu mesem, semu rada isin.

 

“Inggih, meh sedaya lare jaler kanca kula, sami mastani makaten” atur wangsulane Sudimin ing sela-selaning eseme.

 

“Kuwi jarene kanca-kancamu? Lha nek miturut panemumu dhewe ?” Pak Suwaji nguber nganggo pitakonan.

 

“Menawi pamanggih kula nggih sami kalih kanca-kanca, Bapak” wekasan Sudimin ya blaka ngaturne panemu nek Hartini pancen ayu, banjur ditambahi “kajawi makaten Hartini menika larenipun ramah, sopan, sregep lan nggadhahi raos tanggel jawab ingkang ageng, saupami boten piyambakipun ingkang kukuh kinten-kinten sinau kelompok nika sampun dangu bubar”.

 

“Dadi kowe ya raket banget ya nek karo Hartini kuwi? Mesthine kowe ya seneng wong bisa raket karo bocah ayu, sregep lan liya-liyane kuwi mau?” Eseme pak Suwaji sansaya amba. nDadekne Sudimin mbrabak abang rumangsa nek dibeda.

 

“Jan-jane ngono rak ngene ta Min” sawuse Sudimin ora wangsulan, meneng sedhela, Pak Suwaji nutugne olehe ngendika “olehe Bapak mundhut pirsa neka-neka marang awakmu iki mau rak ana sambung rapete karo rawuhe Pak Dalal ing omah kene esuk mau?!?”

 

“Inggih Bapak” Sudimin wangsulan alon.

 

“Maune Bapak ya rada gumun, kok dumadakan Pak Dalal kersa tindak mrene?” Pak Suwaji nutugne anggone crita “kathik pas Bapak nyuwun pirsa sing dadi wigatine rawuh mrene Pak Dalal mung gumujeng, karo dhawuh nek jare mung merga kangen karo Bapak”.

 

“Aneh, tiyang Pak Dalal menika rumaos kula radi kirang akrab kalihan Bapak, liripun sanes kanca raket makaten lho Bapak?” Sudimin nyela rembug.

 

“Iya pancen aneh” Pak Suwaji mesem maneh “nanging isih ana sing luwih aneh maneh Min”.

 

“Menapa menika Bapak?”

 

“Sing dipundhutne pirsa Pak Dalal malah awakmu, kok sing ngladekne kopi karo camilane Ibumu dhewe, kamangka iki rak dina prei, mesthine kowe rak ora lunga?” Pak Suwaji paring wangsulan “bareng Ibumu matur nek kowe menyang sawah ngirim Pakdhe Saidi, Pak Dalal malah banjur ngendikan akeh-akeh”.

 

“Ngraosi kula inggih Bapak?”

 

“Iya, nanging ngrasani apik kok, aja kesusu duwe pangira ala marang Pak Dalal” Pak Suwaji paring wangsulan.

 

“Inggih ta Bapak?” Sudimin mlengak, gumun.

 

“Iya olehe paring pangalembana marang awakmu, jian nganti entek amek kurang golek ngana kae” Pak Suwaji sansaya amba anggone mesem “wiwit ngalem olehmu sregep nyambut gawe, gathekan ing samubarang gaweyan, pintere anggonmu sekolah lan liya-liyane. Nganti wekasan tekan sing Bapak pundhutne pirsa marang awakmu mau”.

 

“Ingkang pundi Bapak?”

 

“Ya kabeh, wiwit pitakon kapisan nganti pitakon pungkasan”.

 

Sudimin wis ora semaur, ora merga apa-apa nanging durung ngerti apa sing dingendikane Pak Suwaji.

 

“Pak Dalal mau rak crita, yen biyen jaman kowe isih bayi, Yu Sudinem ya simbokmu, gaweyane rak ngasag? gresek sisa-sisa pari sing keri ana kedhokan sawise dipanen wong derep. Pas ngasag ing sawahe Pak Dalal, dening simbokmu kowe digendhong nganggo jarik, olehe nggendhong dikojong wong wektu kuwi umurmu durung genep pitung lapan. Merga kowe keturon ana gendhongan, mula dening simbokmu pucuke jarik sing sesisih dienggo nutupi kowe” pak Suwaji nyritakne crita sing ditampa saka Pak Dalal.

 

Ora krasa krungu crita mangkono kuwi Sudimin ndhingkluk, atine keranta-ranta, kaya ngono rekasaning urip sing disandhang wong tuwane jaman semana, direwangi nyambi nggendhong bayi, nekad gresek gogrogan pari neng sawahe wong , betheke kepengin bisa nyukupi butuh. Tanpa keneng dipenggak, luhe Sudimin wiwit mili, nelesi pipine. Kelingan marang simboke sing saiki wis adoh manggon neng Bumi Sumatera sing dheweke ya durung pati ngerti kepriye mungguh nasibe.

 

“Lha jenate Paeran Dengkek, rewange Pak Dalal sing ora ngerti nek sing digendhong ditutupi pucuk jarik kuwi kowe” pak Suwaji sing ora pirsa nek Sudimin dleweran eluhe kuwi nutugne olehe ngendika “ngira nek simbokmu ndhelikne pari ageman neng gendhongane, ditutupi jarike. Paeran Dengkek banjur matur marang juragane, ngandhakne nek Yu Sudinem nyolong pari ditutupi pucuk jarik”.

 

“Astaghfirullahal’adziim……” ora sranta Sudimin nyebut, maca istighfar. Atine sansaya keranta-ranta, nganti samono aboting panandhanging urip sing dilakoni simboke.

 

“Aja banget-banget nggonmu mikir Min” Pak Suwaji sing dumadakan pirsa yen Sudimin mbrebes mili paring tutur “kuwi lelakon sing wis suwe banget kelakone lan ora bakal dilakoni maneh dening simbokmu”.

 

“Inggih Bapak” wangsulane Sudimin karo ndhingkluk.

 

“Maune, pas dilapuri Paeran Dengkek, Pak Dalal ya duka. Banjur simbokmu diparani, Paeran Dengkek luwih dhisik nyedhaki Yu Sudinem, arep nyendhal pucuke jarik, kareben “pari” sing didhelikne ceblok” Pak Suwaji nyambung critane “Nanging sepira kejoting penggalihe Pak Dalal, bareng jarik gendhongane Yu Sudinem digeret tanpa dikandhani luwih dhisik, Yu Sudinem njerit, nanging tangane isih luwih cepet nggone obah, ani-anine dibuwang sebrung banjur ngrayuk bayi sing meh tiba neng lemah, banjur dikekep karo ditangisi. Paeran Dengkek ya kaget setengah mati, jebul pangirane kleru, olehe ndakwa nek Yu Sudinem wis nyolong lan ndhelikne pari ageman neng gendhongane luput, Paeran Dengkek babar pisan ora ngira nek sing digendhong Yu Sudinem ditutupi nganggo pucuk jarike kuwi mau jebul kowe sing isih bayi”.

 

“Sareng ngertos menawi Simbok jebul boten nyolong kados pandakwanipun Pakdhe Paeran Dengkek niku, Pak Dalal lajeng kados pundi Bapak?” Sudimin nyela rembug, matur marang Pak Suwaji.

 

“Kaya sing wis Bapak kandhakne mau” Pak Suwaji paring wangsulan “Pak Dalal kejot, ngoplok, ngewel, ndhrodhog nganti dhawah lenggah ing galengan. Merga meh wae, panjenengane bakal keseret perkara kadurjanan sing ora entheng, saupama Simbokmu ora prigel lan kowe ceblok saka gendhongan kecemplung kedhokan sing endhute meh separo kentol, mesthi urusane dadi dawa, paling ora mesthi tekan Kantor Polisi malah kurang-kurang bejane, nek nganti ana apa-apa karo kowe sing isih bayi kuwi, bisa uga Pak Dalal bakal mlebu pakunjaran ngancani Paeran Dengkek. Wektu kuwi simbokmu uga ngrumangsani luput, dene meksa awake ngasag karo nggawa anak sing isih bayi, mula sanadyan kowe ora nganti tiba menyang lendhut kedhokan, nanging kira-kira awakmu ya dadi owah, ketitik kowe ya banjur nangis kekejer neng kekepane simbokmu. Gandheng dieneng-eneng olehmu nangis ora keneng, simbokmu ya banjur mentas saka kedhokan. Senik wadhah asagan sing keri neng sawahe Pak Dalal wis ora digagas maneh, Simbokmu bablas bali menyang omahe karo ngeneng-eneng kowe. Nalika samana wektune pancen wis ngasar cendhek”.

 

“Mesakaken sanget simbok” ora krasa Sudimin sumela atur karo suwara sing lirih nanging cetha.

 

“Lha Pak Dalal sing rumangsa salah lan binarengan rasa kuwatir yen nganti Bapakmu ya Kang Diman Bandhat ora nrimakne perkara kuwi, bengine Pak Dalal karo Bu Dalal dikancani Paeran Dengkek, mara menyang omahe wong tuwamu, arep asok kaluputan lan mundhut pangapura. Pak Dalal ngasta oleh-oleh pari patang agem, sing dipikul jenate Paeran Dengkek, karo beras sacenthak dibuntel neng glempo, dicangking Pak Dalal dhewe. Bu Dalal nggendhong putrane sing lagi umur rong lapan, ya Ninuk kae” Pak Suwaji paring wangsulan kanthi nyritakne maneh crita saka Pak Dalal mau esuk.

 

Sudimin mung meneng karo ngrungokne. Jaman semana murah temen sing jenenge pangapura. Meh wae gawe cilakane bocah cilik sing durung weruh dosa, nanging mung arep ditebus nganggo pari patang agem karo beras sacenthak. Batine Sudimin anyel, nanging dheweke ora guneman apa-apa.

 

ana candhake.

JAMUR DAMEN ING PINGGIR GALENG (024)

24.

Bawaning ati sumpeg sing ora cetha sing disumpegne, bubar wudlu karo ngenteni rawuhe Kyai Wahid munggah langgar ngimami salat, Sudimin banjur nindakne sembahyang sunah rong rakaat, disambung karo ndedonga marang Sing Maha Kuwasa masrahake kabeh sing dadi sangganing pikire. Kanthi cara mangkono kuwi Sudimin tumuli bisa nemu dudutan, yen sing disumpegne kabeh mau, ya bab tekane Hartini, ya tekane Pak Dalal, ya critane Pakdhe Saidi, kabeh ora ana gunane yen ta digagas nemen-nemen. Isih ana prakara liya sing genah lan cetha sing mbutuhne digagas lan pantes digagas. Kaya dhawuhe Bu Suwaji sing nyritakne lelakone Koh Wie sing saiki dadi wong sugih sing tokone gedhe lan rame, duwe rewang sapirang-pirang, kuwi biyen ora kok dumadakan dadi wong sugih ngono wae, nanging ya diwiwiti saka sethithik sing katone ora pati ana sing nggagas. Lan Sudimin ya ora kepengin selawase urip mung dadi wong ndherek sing kaya sing dialami saiki iki. mBuh kapan wektune, Sudimin uga duwe pepenginan bisa males kabecikan marang Pak Suwaji lan kulawargane sing kepareng ngukup dheweke nganti bisa sekolah tekan SMP kaya saiki iki. Mula mbesuk yen wis tamat SMP Sudimin kepengin ngecakne ngilmu lan kaweruh sing ditampa sing bisa dienggo dadi lanjaran sing arep dirambati sajroning nindakne wajibing urip.

 

Ya merga gagasane Sudimin wis bali kaya adat lumrahe ngono kuwi, ndadekne olehe sembahyang dadi sansaya khusuk lan kapitayan menawa Gusti Sing Maha Asih ora nate kagungan sedya ala marang kawulaNe sansaya kenceng tumancep ing atine. Pancen manungsa urip neng donya kuwi jinejer dadi lakon, sarta adile ya kudu dilakoni kanthi sabar lan tawakal, wajibing manungsa mbudidaya murih uripe luwih tumata, kudu ora kena kendhat, terus dilakoni kanthi tumemen linandhesan ati sing sabar lan narima, pasrah marang purbaning Kawasa.

 

Tekan omah sawise salin panganggo, tumuli menyang babragan arep mangan awan. Sudimin bali eling marang dhawuhe Kyai Wahid, ambak-ambak mung sak mangan, sing satemene duwe kukum mubah. Nanging jebul bisa dadi wajib lan uga bisa dadi haram. Bisa dadi sarana nampani nugrahaning Gusti nanging uga bisa dadi sarana cilakaning dhiri.

 

“Ambak-ambak sing dipangan kuwi cetha nek barang sing halal, sing ora olehe saka nyolong utawa ngapusi, nanging yen ora ngati-ati bisa dadi dosa gedhe sing siksane bisa diundhuh sadurunge jagad padhang iki ditinggalne” ngono dhawuhe Kyai Wahid sing bola-bali dikandhakne nganti Sudimin apal “mangan kuwi bisa dadi kuwajibane wong urip, jalaran kanthi mangan menungsa wis nindakne laku murih raga sing dititipne marang dheweke dening Gusti Allah kuwi ora gampang rusak, mula dening Gusti menungsa kuwi kaparingan napsu sing aran napsu Aluamah ya kuwi napsu sing nyurung manungsa seneng mangan. Nanging yen nganti ana laline, menungsa ora bisa ngendhaleni napsu aluamah iki, bisa-bisa manungsa dadi cilaka, ketang saka senenge mangan nganti apa-apa dipangan kanthi sasenenge dhewe, wusana nekakne lalara sing manekawarna. Mula becike wong mangan kuwi diniyati ngibadah, saderma nyukup kabutuhaning raga, aja dhemen mangan sing nganti ngliwati wates. Merga nek mung nggugu karepe cangkem, cangkem kuwi ora duwe rasa wareg, kosok baline usus sing manggon neng weteng kuwi panggonane winates, yen kakehan diiseni dadine ya ora becik. Luwih prayoga yen ing babagan mangan iki, menungsa sing samadya wae, aja seneng mangan yen wetenge durung krasa luwe lan mandhega olehe mangan sadurunge weteng sambat kuwaregen”.

 

“Inggih Kyai” nalika samana meh kabeh santrine Kyai Wahid semaur ngestokne. Nanging kanyatane ya luwih akeh sing olehe semuar “inggih” ngono kuwi mung mandheg tekan ing lambe. Nanging nek Sudimin, pitutur ngono kuwi uga banjur dicakne sakuwasane, merga Sudimin percaya dhawuhe Kyaine kuwi dhawuh sing banget wigati sing bisa nuntun marang keslametaning urip wiwit ing donya tumeka ing akherat mbesuk.

 

“Lho kowe mau jebul wis neng omah ta Min?” lagi wae Sudimin mamah segane, Pak Suwaji nyedhaki karo mundhut pirsa, banjur lenggah neng kursi cedhake Sudimin “lha Ibumu mau kandha yen kowe isih neng Langgar luhuran”.

 

“Inggih, nembe kemawon kula wangsul lajeng maem”  Sudimin atur wangsulan, pikirane bali kelingan karo Pak Dalal sing ngendikane Bu Suwaji mau mara menyang omah kono, lan maneh Pak Suwaji kuwi arang banget paring dhawuh marang Sudimin nalikane Sudimin lagi mangan, kajaba yen pancen wigati banget, mula tumuli Sudimin nyuwun pirsa “menapa badhe wonten dhawuh kangge kula ta Bapak?”.

 

“Iya, nanging ora wigati kok” Pak Suwaji paring wangsulan “tutugna dhisik olehmu mangan, nek wis banjur lungguha sing kepenak, Bapak arep mundhut pirsa lan arep crita. Mau Ibumu kandha nek durung kober crita marang kowe, kesusu kowe menyang langgar, luhuran”.

 

Sudimin ora semaur, nanging banjur nutugne olehe mangan sing wis meh rampung. Pak Suwaji katon sabar ngenteni karo lenggah neng kursi.

 

“Sampun Bapak, mangga kaparenga Bapak paring dhawuh” sawise rampung olehe mangan Sudimin tumuli nyadhong dhawuh.

 

“Iya” Pak Suwaji ngendika sareh “sadurunge Bapak kepengin ngerti, mula pitakone Bapak mengko wangsulana kanthi sabener-benere”.

 

“Inggih Bapak” atur wangsulane Sudimin karo tangane ngapurancang neng dhuwur meja makan.

 

“Sadurunge Bapakmu budhal menyang Sumatera kae biyen, Bapakmu tau crita apa marang kowe? Lan magepokan karo crita kuwi banjur meling piye?” Pak Suwaji miwiti olehe mundhut pirsa.

 

“Saemut kula, Pak-e boten nate criyos menapa-menapa dhateng kula, menika Bapak?” sawuse meneng ngeling-eling sauntara, Sudimin banjur atur wangsulan.

 

“Mengko kowe lali?” Pak Suwaji nyethakne pamundhut pirsane “apa kira-kira malah adoh sadurunge Bapakmu arep Transmigrasi olehe crita, sing ana gandheng cenenge lakonmu mbesuk yen wis wayahe omah-omah, rabi”.

 

“Ooo niku ta Bapak?” Sudimin matur karo ngguyu lirih.

 

“Iya, piye?”

 

“Menawi ingkang menika, Pak-e kalih mbok-e anggenipun criyos nalika kula badhe Bapak tetakaken dhateng panggenanipun Eyang Abu rumiyin” Sudimin wiwit atur wangsulan.

 

“Iya jangkepe piye?” Pak Suwaji sajak ora sabar kepengin enggal pirsa critane Sudimin.

 

“Jaman semanten Pake criyos teng mBok-e, menawi anggenipun ngrabi mBok-e rumiyin jaman Bapak nJaka angsal gangsal tahun. Tiyang Pak-e nikah rumiyin nembe umur wolulas, sampun nikah. Mila mBok-e lajeng meling dhateng kula, ampun tiru-tiru Pak-e, ken niru Mas-mas para putranipun Bapak lan Ibu mriki, ingkang boten kesesa palakrami” atur wangsulane Sudimin nyritakne welinge simbok-e.

“Ora kuwi sing bapak kersakne” suwarane pak Suwaji keprungu yen ngemu rasa cuwa, atur wangsulane Sudimin beda karo sing dadi kersane.

 

“Lho lajeng ingkang pundi malih no Bapak?” setengah wedi Sudimin matur “emut kula inggih namung menika ingkang dipun criyosaken mBok-e kalih Pak-e, sesambetan kalihan benjing menawi kula sampun wancinipun emah-emah”.

 

“Ya wis, nek ngono” pak Suwaji bali sareh maneh olehe ngendika “pitakon kang sabanjure…..”.

 

“Inggih Bapak, menapa menika?”.

 

“Wis dadi kodrating urip, manungsa kuwi yen wis umure saumuranmu bakal kasinungan rasa sengsem marang menungsa liyane sing duwe jinis sing beda, cekake bocah saumuranmu kuwi wis wiwit duwe rasa seneng marang bocah wadon lan kosok baline bocah wadon ya mangkono yen saumuranmu kuwi mesthi wiwit kapencokan rasa seneng marang bocah lanang. Kowe aja selak, kowe ya ngono apa ora?” Pak Suwaji mundhut pirsa maneh.

 

“Inggih” karo ndhingkluk isin Sudimin atur wangsulan “nanging…….”.

 

“Cukup” Pak Suwaji nigas wangsulane Sudimin “Bapak ora ngersakne wangsulan liyane inggih. Dadi ora sah mbok tutugne olehmu arep ngalesi nggonmu wis duwe rasa seneng marang bocah wadon lan kuwi ora luput”.

 

“Inggih Bapak”

 

“Saiki Bapak mundhut pirsa maneh, lan iki mengko wangsulana kanthi sajujur-jujure, Bapak ora rena nek nganti ana sing mbok singidake utawa mbok tutup-tutupi”.

 

“Inggih Bapak” Sudimin wangsulan karo atine wiwit dheg-dhegan.

 

“Bares wae” pak Suwaji nutugne olehe ngendika “Bapak iki ora pati apal karo putrane Pak Dalal sing jenenge Ninuk, merga kajaba ora tau pethuk, Ninuk biyen sekolahe SD ra kora awor kowe neng Pasopati ta?”.

 

“Inggih Bapak, Ninuk rumiyin dhateng Candhabirawa” Sudimin nyethakne sekolah SD ne Ninuk.

 

“Lha bareng wis neng SMP, Ninuk awor tunggal sakelas karo kowe?” Pak Suwaji mundhut pirsa maneh.

 

“Boten Bapak” Sudimin cepet olehe atur wangsulan “Kula manggen ing Kelas Kalih A lha Ninuk dhateng Kelas Kalih C”.

 

“Dadi kowe karo Ninuk ora tunggal sakelas tenan?”

 

“Boten”.

 

“Nanging padha-padha kelas lorone neng SMP ne nggone mBah Cip kae?”.

 

“Inggih”.

 

“Nanging kowe rak ya kerep ta pethukan karo Ninuk, omong-omongan kaya lumrahe wong kekancan?” pak Suwaji mundhut pirsa maneh.

 

“Inggih asring Bapak, tiyang Ninuk nggih ndherek sinau kelompok ing dalem mriki kok?” atur wangsulane Sudimin apa anane.

 

Pak Suwaji kendel sedhela, mung mustakane katon manthuk-manthuk, sajak lagi menggalih marang sing dadi wangsulane Sudimin.

 

 

Ana candhake. 

JAMUR DAMEN ING PINGGIR GALENG (023)

 

23.

Durung nganti wayah bedhug, olehe nggawe Tepas wis oleh telu lan Erok-Erok loro, banjur wiwit ngeriki bathok klapa nganggo beling semprong, dadi alus lan katon resik. mBarengi karo suwara bedhug dzuhur ditabuh saka Masjid Naiban, gaweyane Sudimin wis rampung kabeh. Tepas telu karo erok-erok loro wis didangani kabeh, semono uga irus kanggo nyidhuk jangan lan irus gorengan kopi uga wis dadi lan ketok resik-resik, siwur cidhuk banyu genthong sing dangane digawe saka liningan bongkotan pring ori uga wis dadi. Sawise silatane dilumpukne banjur ditaleni, barang-barang kuwi banjur digawa menyang pawon diselehne awor kancane sing lawas.

 

“Lho lha olehmu nggawe tepas karo irus mau neng ngendi ta Min? Ibu kok ora pirsa ki?” Bu Suwaji sing pirsa nek Sudimin mlebu omah pawon karo nggawa barang-barang sing mentas wae digawe, mundhut pirsa semu gumun “tak kira kowe mau isih neng sawah? Wong adate aba wis neng sawah kumpul karo Pakdhe Saidi kowe kuwi sok banjur lali omah?!?”.

 

“Dhateng wingking griya Ibu” wangsulane Sudimin karo mesem sopan “wau dhateng sabin namung sakedhap, bakda sarapane telas ditedha Pakdhe Saidi kula inggih wangsul, lajeng ngethok deling damel tepas kalih erok-erok niki”.

 

“Lha kuwi irus sing kanggo jangan, karo ngge nggoreng kopi ya wis dadi, ketok apik lan pengkuh, siwure barang ya ngono” Bu Suwaji ngendika maneh “kowe kuwi jan pinter kok nek gawe barang-barang ngono kuwi, apik kuwi Min. Kowe ngerti Koh Tiong Wie sing saiki ngalih jeneng dadi Budiman kae?”.

 

“Oalah Koh Wie ta Bu? Inggih kula ngertos, wonten menapa ta Bu kok nyebat namine Koh Wie?” Sudimin nyuwun pirsa, neng ati krasa gumun dene Bu Suwaji nyebut-nyebut jenenge Cina sugih sing saiki duwe Toko Gedhe lan luwih seneng diaku kaya dene wong Jawa.

 

“Pak Budiman kae, biyen sadurunge sugih ngana kae, wiwitane mung gresek bangsane bathok, sepet lan sapiturute lho Min” Bu Suwaji paring wangsulan “olehe gresek barang-barang kuwi digawa mulih, banjur disulap bathok-bathoke digawe irus, siwur, centhong banjur sepete digawe keset, sapu lan liya-liyane. Barang-barang kuwi banjur didol, didhasarne neng emper omahe kae. Sansaya suwe sansaya mundhak, Pak Budiman banjur ora gresek dhewe, nanging nukoni barang-barang saka bocah-bocah sing gelem golek bangsane Sepet, Bathok ngono kuwi. Diwiwiti saka ngono kuwi, saiki Pak Budiman wis duwe Toko Gedhe, dodolan neka-neka, nanging dagangan sing wujud irus, centhong, keset sing gaweyan tangane dhewe tetep ana ing tokone, didadekne pangeling-eling yen maune dheweke kuwi ya wong sing ora duwe apa-apa”.

 

“Inggih Ibu, kula nggih ngertos” Sudimin matur “irus kalih centhong ingkang saking bathok mila sae-sae, nanging dhawuhipun Bapak jaman kula taksih SD rumiyin wonten cacadipun, bathokipun dipun paku lan centhongipun dipun tangsuli kawat, menika ingkang ndadosaken kirang sae”.

 

“Bener, pancen nek dipaku utawa dirut nganggo kawat lembut ngana kae nek kesuwen ora dienggo bisa neyeng, lan kuwi ora becik kanggo kesarasan. Sing bener ya kaya olehmu nggawe ngono kuwi, tanpa paku tanpa tali, nanging panggah kuwat” Bu Suwaji mbenerake kandhane Sudimin diwor karo aweh pangalembana “sing Ibu kersakne mau ngene lho, upama mbok tlateni sanajan mung duwe kabisan gawe centhong utawa irus, nek kowe taberi bisa mbok ngge sangu urip dina mbesuke, kaya sing dicakne Pak Budiman kae”.

 

“Inggih Ibu, pangestunipun Ibu kemawon ingkang kula suwun” wangsulane Sudimin karo manthuk kurmat.

 

“Oh, iya” dumadakan Bu Suwaji ngendika kaya lagi kemutan nek ana sing wigati sing panjenengane supe “mau pas kowe nyang sawah mesthi ora ketemu karo Pak Dalal sing kulinane ngirim Pakdhe Marimin sing nggarap sawahe kae ta?”.

 

“Inggih leres Ibu” Sudimin atur wangsulan blaka “malah Pakdhe Marimin wau ketingalipun inggih boten dhateng sabin mriku”.

 

“Iya genah nek bener” Bu Suwaji ngendika karo mesem “lha wong Pak Dalal mau esuk tindak mrene, jagongan gayeng karo Bapak neng pendhapa kono nganti taneg”.

 

“Inggih ta Bu?” Sudimin mlengak, ngatonake gumune dene Pak Dalal wong sugih kae gelem mara menyang daleme Pak Suwaji.

 

“Iya. Nanging kowe saiki rak arep sesuci banjur menyang langgare  Kyai Wahid sembahyang luhur ta?” Bu Suwaji ngelingne nek wis wayahe sembahyang luhur.

 

“Inggih”

 

“Ya wis kana ndang budhal, nek bar sembahyang aja lali maem. Kapan-kapan Ibu tak crita sing dirembug Pak Dalal karo Bapak mau, marang kowe. Karo mau ya ana sing nggoleki kowe, gandheng kowe neng sawah banjur karo Ibu diwarah supaya mengko sore wae mrene maneh, kae lho Hartini putrane Juragan Gabah sing bocahe ayu lencir kuning, karo Bocah Wonokerto sing jenenge Masirah banjur ana bocah lanang siji jenenge Warsidi” Bu Suwaji paring dhawuh supaya Sudimin enggal-enggal sembahyang dhisik ditambahi nek mau Hartini, Masirah lan Warsidi teka mrono nggoleki dheweke.

 

Sak jane oraa diprentah, pancen Sudimin saben wayah samono ngono kuwi, mesthi menyang langgare Kyai Wahid, nabuh Thonthongan banjur disambung adzan lan padatan sing melu sembahyang jamaah luhur neng langgare Kyai Wahid kono kuwi ora kliwat saka wong lima klebu Sudimin lan Kyai Wahid sing dadi Imam.

 

Karo mlaku menyang langgar pikirane Sudimin banjur nglambrang tekan ngendi-endi. Mikir dhawuhe Bu Suwaji sing arep nyritani olehe jagongan Pak Dalal karo Pak Suwaji. Mesthine sing dadi rembug antarane priyayi loro kuwi ana sambung rapete karo dheweke, nek ora mokal Bu Suwaji paring dhawuh nek arep paring crita marang dheweke gegayutan karo rawuhe Pak Dalal ing daleme Pak Suwaji kono. Sudimin babar pisan ora bisa lan ora wani ngira-ngira apa sing arep dirungu sawuse Bu Suwaji crita. Apa ana sambung rapete karo crita sing lagi wae ditampa saka pakdhe Saidi pas dheweke menyang sawah esuk mau?. Ah, embuh. Sudimin ora bisa nerusne angen-angene.

 

Pitakoning ati perkara Pak Dalal durung oleh wangsulan, banjur ketambahan nggagas tekane Hartini, Masirah karo Warsidi. Mung sanja lumrah apa ana prelu liyane?. Kamangka bocah telu kuwi ya wis padha ngerti, nek Sudimin ing daleme Pak Suwaji kuwi mung trima dadi bocah ndherek, dadi saupama nampa tamu kudu luwih dhisik nyuwun palilah marang sing didhereki, lagi nek sing didhereki ngeparengake, Sudimin bisa nemoni dhayohe. Bab ngono kuwi wis bola-bali dikandhakne Sudimin marang kanca-kancane sing duwe niyat arep dolan menyang panggonane. Masirah karo Warsidi?, kuwi ora ndadekne pitakonan sing neka-neka neng angen-angene Sudimin. Lha nek Hartini?.

 

Sudimin ora bisa nyelaki batine dhewe, sanadyan durung kena diarani nek dheweke kuwi wis kayungyun marang Hartini, nanging saka rumangsane ati kuwi dadi tentrem, dadi seneng yen bisa sesandhingan karo bocah ayu sing dadi ketua kelase kuwi. Kajaba saka kuwi, saben-saben dheweke nemoni lelakon sing nyenengne atine, mesthi rumangsa ana sing kurang, mendah luwih senenge saupama wektu kuwi Hartini ana sandhinge. Kerep wae, nalika nyawang srengenge sing meh surup ing mega sisih kulon, utawa nalika srengenge arep njudhul ing langit sisih wetan, atine Sudimin mesthi banjur kelingan karo Hartini. Iya Hartini bocah sing duwe pawakan lencir, pakulitane kuning ngemu giring, rambute lurus kerep dikucir loro ditaleni nganggo pita. Hartini sing solah bawane sarwa patut,  sarwa nengsemake, Hartini ……..

 

Ana perkara apa kok Hartini wani nekad mara nggoleki dheweke? Nek Masirah apa dene Warsidi kuwi ngono cetha nek mung ngancani. Sing duwe prelu mesthi Hartini. Iya Hartini sing senadyan dudu pacare, dudu apa-apane, nanging kanyatane Hartini katon nek seneng marang dheweke, kaya senenge dheweke marang Hartini, sing loro-lorone durung wani ngandhakne isen-isening atine. mBok menawa wae, nek Hartini ya merga jejere bocah wadon, bisa diarani saru dinulu yen ndhisiki ngandhakne katresnane. Lha Sudimin dhewe pikirane luwih waras tinimbang pangrasane, dheweke ngrumangsani yen mung drajate abdi sing ngenger marang Pak Suwaji, luwih saru lan luwih ora duwe duga yen wani-wani ngandhakne tresnane marang Hartini, bocah ayu kathik anake wong sing sugihe ora karu-karuwan pisan. Miturut wewaton sing disetujoni Sudimin, aja maneh kok ngandhakne tresnane marang Hartini, sedheng wani nduweni rasa tresna marang bocah wadon wae, wis bisa diarani luput. Wong ngenger kuwi ora kena nandhang tresna.

 

“Kowe apa lara ta kang Dimin?” Sudimin kaget, ora krasa yen lakune wis tekan ngarep langgare Kyai Wahid. Ngerti-ngerti wis ditakoni Pena, bocah nom sing umur-umurane luwih tuwa sethithik tinimbang dheweke, sing uga sregep jamaah neng langgar kono.

 

“Ora kok!” Sudimin wangsulan karo setengah kaget.

 

“Nanging ketok nek kowe lagi ngempet” Pena ngeyel “wong mlaku wae kowe karo mbesengut gek ora ngingeti dalan, ya wis tak tabuhe Kenthongane, sik adzan tak aku wae, wong ketoke kowe lagi masuk angin ngono kok”.

 

Sudimin ora wangsulan, mung sirahe wae dianthukne tandha yen nyetujoni kandhane Pena.

 

 

Ana candhake.